장음표시 사용
41쪽
tio construes, iuxta ea quae mox subiicionius, ud animae humanae simplicitatem probandum.
8 l. Binae sunt huius laei speciales dissieultates.
tempore, se movet. Immo quaedam animulta, exsecto capite, loto Bdhue corpore Se movent, ut V. gr. mu Selle, quae eapite mulet
tae volant. Quin etiam reptiles in binus partes divisae, seeundum utramque partem vivere pergunt. Ergo in his anima dividitur.
partes dividantur, unaquaeque pars novum eiusdem speciei individuum eonstituit. Fluviatilibus vero polypis, quos hydras Vocant, utcumque dissectis, tot animalia fiunt quot partes. 82. Ad 1. respondebis negando, puries deciSus ViVere, quamvis Se moveant. Ille enim motus est continuatio molus vitulis, quem animal dolore exstimulatum, in ea parte quae abscindebatur, cxcitavit. Partes vero decisae ab animalibus Digidi sanguinis impressum motum diutius, quam in ceteris, confierVBnt.
Sed illa pars solummodo post divisionem vivere pergit, in qua
sunt organa vitae essentialia. Notandum quoque, animalium huiusmodi organismum contructilitatis vim, etiam post mortem, longiori tempore retinere; ita ut stimulatis vi externa museolis, membra omnia agitari conspiciantur. Museae vero amputato ea pite volant, quia adhuc earum corpus non est anima viduvium. Negabis igitur ex his, quae opponuntur, concludi posse animarum divisionem. 85. Ad 2. respondendum est, non dividi animas, sed animalia multiplieari corporis divisione. In annulutis enim organa Omnia ad vitam neeessaria extenduntur uniformiter ab una extremitate ad alteram, ita ut unumquodque transversute segmentum organa omnia essentialia eontineat, et a toto vix disserat, praeterquam longitudine. Quum ergo unum segmentum a reliquo dividitur corpore, ab unimae prioris dominio subtrahitur, novR-que informatur anima, quo fit ut novum sola divisione animal generetur. Quare huiusmodi animalia sissipara voeantur , quia hac sui divisione novos quodammodo foetus parere Possunt, quemadmodum arbores per tuleus propctgantur.
Id ipsum probabilius, ut ecteras hypotheses omittam, dicendum de hydris: nisi quod hae multipliciantur divisione ulcumque
Perdetu, quia mussa quadam uniformis ubique naturae conStant, in qua unaquaeque pars eaSdem lanctiones exsequitur ; ae Pro' Diqiligod Corale
42쪽
pterea nulla earum nil lotius vitam neeessaria est, Unaquaeque autem in se continet quidquid ad vitam, quantum est ex corpore, requiritur. Quare mirandum non est, si quacumque parte obscissit, novum in ea proercetur animal; coque minus hoc mirandum est, quod naturalis horum animalium propagatio fit per erumpentes gemmus, quae in quosdam quasi ramulos creseunt, ne sponte dein ah animali genitore separantur. Quare animalia haec senimipara appellantur. 84. ConoLL niΑ 1. Anima brutorum non educitur eae polentia moleriae; quae Aristotelis opinio fuit. Nam qui hanc opinionem sequi vellet, is, ut de plantis ogenies diximus 55), totum de corporum prineipiis peripateticum systema amplecti deberet cum omnibus consectariis, quae in Pilato loco notavimus. Si vero, ut npud nos indubitatum est, materia animati eorporis sunt tandem aliquando caedem utomi, quibus cetera eorpora constant, plane repugnat, ex materia huiusmodi eduei posse brutorum animam. Haec enim anima est simplex et indivisibilis. Repugniit nulem, e subiecto multiplici educi, eique inhaerere aliquid simplex, inextensum, indivisit,ile C. 152, b). Hacchutem deducito valet, ut manifestum est, etiamsi quis elementu corporum ultima esse planeta Simplicia opinaretur.
nec corporis qualitas, aut assectio, aut temperamentum. Haec enim omnia divisibilia sunt, et cum corpore dividuntur.
dietis in Ontologia O. 572) Non itaque aetivitati generantis originem debet.
Omnes enim tiruti facultates intra sensitivum ordinem continentur 68)..Aetus autem facultatum sensitivarum sine corpore hXer-eeri nequeunt: eorum enim subiectum neque anima eSt, neque corpus, sed compositum ex viroque L. 458). Igitur nullumnetum nitima sensitiva exercere potest independenter u corpore.
Nam neque necidens corporis est, neque forma materialis diei potest st.'): est autem substantia. Ergo per Se est.
non possit. Subsistoris tutius noeeptum exeludit inhaerentium in ultero, ut in suhiecto; ne proindo opponitur occidenti et formae materi illi; et hoc pacto neceptum idem est ne substant id. Pres-3iux vero, suhsisiens exeludit imperfectionem partis; ae dicitur
43쪽
de iis omnibus quae non sunt in alio ut in toto: quare hoc sensu idem est ac suppositum O. 168,2.'; 166). Anima igitur sensitiva est subsistens primo modo, non autem altero. 7. Τandem anima brutorum a corpore goluta et vivere, et esse desinit; non quidem corruptione sui, sed anni hi latione naturae eius debitn, ut communi sententia receptum est. Primo quidem, quia hruti anima eorpore exuta non est Bmplius vitae capax. Eius enim vita sensitivae saeuitatis operationibus tota continetur; ac proinde a corpore tota dependet. Cum igitur Vivere extra corpus non possit, nulla est amplius rulio, cur inutilis illa quae superest, exsistentia PODSerVetur. Deinde quia bellu inae animae sinis informatio tantummodo est corporis, non vero perlaeta felicitas in Creatoris sui cognitionect umore constituta, ad quam quidem assequendam immortali-ias necessaria e St.
Domum quia anima eiusmodi nec meriti nec demeriti capax est, ex quo nulla ipsi praemia, poenae nulla debentur.
44쪽
Praevia quaedam 85. Homo, in quo quaecumque in hac rerum universitute mirabilia sunt, compendio quodam collecta emicant, non vegetalia solum ac sensitiva, sed etiam intellectuali vita vivit. Quae tres vitae sic se mutuo excipiunt in illo, ac tam harmonicae consertae sunt, ut unaquaeque a reliquis duabus, plus minusve, licet di- Versimode, quoad proprios actus dependeat. Sed miranda haec connexio, quemadmodum hominis auget dignitatem ac pulcritudinem, ita quaestionem de humanae vitae principio non parum impeditam facit. De quo haec ex ordine quaerenda Oecurrunt. Primo an sit aliquid a corpore distinctum: secundo Sitne unum an vero multiplex : tertio quomodo eum corpore uniatur: quarto quaenam sit eius origo: demum quaenam eius duratio. Ad primam questionem VeninmUS. 86. Infinita res esset, si omnes tam veterum graecorum, quam recentiorum materialistarum de animi humani natura erronens opiniones recensere vellemus. Omnes tamen hac in re aberrationes huc redeunt: animam esse ipsum hominis eorpus,
Vel eius partem, vel qualitatem aut temperamentum, vel Subliliorem aliquam purioremque materiam ; animi Vero operationes
esse motus, vel conatus ad motum. Omnia igitur materialistarum systemata refellemus, si OStenderimus, animam humanam nec eorpus esSe, nec eSSe dependenter a eorpore. Ostendemus porro eam non eSSe eorpus, eo
quod est simplex; non esse dependenter a eorpore, eo quod est spiritualis.
87. Ut autem de nominibus quaestio non fiat, haec praeti0tamus. t.' animae humanae nomine intelligimus principium illud per quod homo sensitivus est, cogitat ac vult: in qua des nitione nemo profestio dissentire poteSt. 2.9 Animam simplicem die imus ut quoad quantitatem, ei qus ad Vol. III. 4
45쪽
essentiam. Quoad quantitatem, quia nee constat ex partibus integrantibus, nec in partes integrantes resolvi potest. Quoad es- Sentium vero, quia non eonstat ex pluribus partibus constitutivis, nee in eas potest resolvi.3.' Adverte porro, animam esse quidem simplicem secundum quantitatem, sed non in genere quantitatis. Simplex enim secundum quantitatem dupliciter dicitur; nempe vel intra genus eontinui, vel σι ra totum continui genus. Quod simplex est se- eundum quantitatem intra continui genus, in ipso continuo situm determinatum habet, ut limes seu longitudinis, seu temporis, ac
mente solummodo a continuo abstrahitur, nec potest per se in rerum natura consistere. Et etiamsi quis punctum per se exsi- Siens conciperet, hoe punctum unima esse nequit. Anima enim, ut alia omittam, certe non punctum humani corporis occupat, Sed totum corpus, aut certe aliquam eius partem divisibilem :Praeterea corpora sentit ac percipit. Punctum autem non potest oecupare nisi punctum, nec sentire nisi punetum, si tamen vel punctum sentire queui. id vero quod est simplex extra continui genus, extensione quidem formali caret, et nihilominus, quoniam in extensione Si tum sibi essentialem non habet, extensum corpus occupare potest, illudque intime penetrare ac pervadere, eoque mediante abstiis eorporibus assici, eaque percipere, si ceteroqui hac vi sit
4.' Demum substantiam spiritualem vocamus substantiam simplicem, quae in suis operationibus, saltem quibusdam, ab Orga norum materialium concursu est independens; adeoque non indiget corpore ut Sit, et sgat.
De animae simplicitate 88. PROPostrio I. Anima humana est simpleae tum quoad
quantitatem, tum quoad ementiam. Probatur 1.' pars. Est simpleae quoad quantitatem. .' Quod extensum est, non potest per se extensum, ae proinde eorpora, percipere. Si enim subiectum extensum posset per se, triangulum V. gr. perei pere, profecto sensibilis repraesentatio trianguli ita in eo
iteret, ui singulae trianguli partes in distinetis extensi percipientis
46쪽
,artibus repraesentaretur, quemadmodum fit in speculo. Igitur inaquaeque extensi percipientis pars unum trianguli latus udum mum perciperet; nulla vero pars omnia latera simul, totum sue triangulum. Singulae enim partes percipere quidem pole-unt id quod ipsas asscit; at ea quae ceteras partes usticiunt ercipere certe non poterunt. Ergo nihil est in extenso quod triangulum percipere queat. Diximus porro quamlibet extensi partem unum trianguli latus ad summum percipere posse: sed neque hoe coneedere licet, spectata illa parte per se. Si enim et ipsa extensa est, perciperet per partes; unaquaeque igitur pars aliquam lineae portionem, nulla vero lineam totam perciperet. Est igitur manifestum id omne quod extensum eSt, extensionem percipere non posse per se. Ex his sic arguere licet. Homo extensionem percipit, quum corporea Organa a corporibus circumstantibus umetuntur. Sed corporea organa, ut quae extensa sunt, inepta per se sunt extensioni percipiendae. Ergo praetercorpUS et organa corporea, est in homine principium aliud in- extensum ac plane simplex, quo homo ipse fit extensioni percipiendae idoneus. Principium autem per quod humo sentit, Vocamus animam. Ergo anima hominis est simplex. 89. 2.9 Unusquisque sibi conscius est, se plures ac diversas
eodem tempore sensationes experiri, easque inter Se compar3re.
Sed et ad haec subiectum quod cxtensum sit, est per Se proi Susineptum.
Etenim diversae istae sensationes vel manent in diversis partibus, vel ad unam consuunt. Si sunt in diversis partibus, nulla pars omnium simul conscia esset; nulla posset inter diversas sensationes comparationem instituere.
Si in una parte, quaero ulterius, utrum haec pars Sit Simplex, an vero extensa. Si simplex, iam non est cxtensum quod plures Sensationes habet, easque comparat: habemus animam simplicem. Si composita redibit argumentum. 90. 5.' Anima humana se in se reflectit, omnesque suas BD sectiones relegit et expendit, ita ut vere in se totam redeat tota. Atqui ens extensum huiusmodi reflexionis eapax non est. Re flexio enim extensi in seipsum hoc solum modo fieri potest, ut una pars eius super aliam inclinetur partem, non vero ut unupars in seipsam, aut totum in totum redeat, quod cst impossibile. Ergo.
47쪽
S i. Prob. 2.' pars. Anima est simpleae quoad e88entiam. Facile autem notabis argumenta, quae subiicimus, primam quoque
t.' Anima habet idens, quae etiamsi pluribus notis constent, sunt lumen in indivisibili positae O. 48), ita ut qui simul non
teneat notas Omnes, quae id cana A eonstituunt, alium quidemideam habere possit, non tamen id eum A. Dido igitur: idcae quas animus habet, haberi nequeunt a Subiecto composito. Ergo animus simplex est quoad eSSentiam. 92. Prob. Ani. Si id ea v. gr. iustitiae est in Subiecto compo- Sito, Vel est per Omnes eius partes divisa, Vel in una tantum parte residet, vel lota est in singulis partibuS. Si primum dieas, unaquaeque pars percipiet, si placet, elementum iustitiae, aut melius dimidiam, decimam, centesimam partem integrantem huius ideae ; quod quidem plane absurdum est: sed nulla pars compositi huius percipientis, neque etiam partium collectio ideam habebit iustitiae. Praeterea ideae illae Simplicissimae, v. gr. entis, veritatis, aliaeque huiusmodi, in quibus compositio nulla est, quomodo possunt concipi divisae in partes 'Si ulierum, in primis haee una pars esset animus, non totum compositum: deinde haec pars quac iustiti ac ideam habere ponitur, vel est simplex, vel composita. Si simplex, ergo latentur, simplex esse quod cogitui; si composita, redibit argumentum, donec pervenins ad simplex. Si tertium, t.' admittis tot cogitantes quot paries sunt in Pomposito; quod quidem est gratuitum, inutile, et absurdum ; 2.9 redit interrogatio: singulae istae partes sunt ne simplices, uu Vero compositu Et sic redit argumentum. 95. 2.' Animus plures inter se ideas comparat, elirumque re- Iuliones deprehendit; ideasquc in iudieio componit assii mando,
ac negando Separat. Haec onmia subicctuin prorSuη incompositum neeessurio requirunt. Primo quidem ut instituatur comparatio, quemadmodum dictum est in prima parto 90); dyinde Vero, quia nesus simplicissimus asstirmandi vel negundi concipi prorsus nequit divisus in paries; ne proinde non poleSt eXSiStere nisi in subiecto simpliei l).94. 5.' Volitio est tendentia quaedam in obicetum eognitum. Nullus ergo pol est exscri voluntatis aetus, nisi cognitio aliqua voluntati pra lueent, obieetumque propondi. Pone nunc in subiecto non simpliei volitionem. Erii in illo
48쪽
etiam cognitio. Die quaeso, utrum cognitio et volitio pertineunt
ad diversas partes, an vero utraque in una eademque parte resideat.
Si primum dieitur, absurdum dieitur, et quia est eontra intimum sensum, et quia impossibilis volitio est, nisi in eo qui vult sit cognitio. Si alterum, non te extricabis, nisi subiectum in quo est et eo-- gnitio ei volitio dicas esse Simplex. 95. 4.' Tandem animus libertate gaudet indisserentiae. Itaque
Si ex partibus coalescit, vel omnes ac singulae partes Seorsum sunt liberae, vel solum earum colluetio, Vel unu tantum. Si primum, iam in una anima sunt plura subiecta quae volunt. Praeterea quoniam singulae partes Sunt Suorum actuum
dominae, poterit altera pars velle, altera nolle obiectum idem. Haec quis crediit 'Si secundum, quomodo potest exsurgere aggregatum libertate gaudens, cum nulla pars seorsum accepta libera sit
Si tertium, nisi dicas illam unam partem simplicem, redibit
96. Patet itaque t.' animam humanam neque esse corpus humanum, neque eius pariem, neque ullum plane corpus. Omne enim corpus eompositum est, exstensum, divisibile: anima autem Simplex. Palet 2.' animam non esse qualitatem, araetionem, temperamentum qualitatum corporis. Haec enim Omnia composita Sunt, extensa et divisibilia quemadmodum est corpus. Palet igitur 5.' animam esse substantiam a eorpore distinetnm.
De animae spiritualitate 97. Pstopostrio II. Anima humana est end spirituale. Demonstratur. Principium simplex quod in quibusdam suis operationibus a materiali organo sit independens, est ens Spirituale 87, 4.'). Atqui unima humana est huiusmodi, tum in intellectus, tum in voluntatis operationibus. Num. 98. 1.' Potentia quae sit materiali organo defixa et per illud agat, valde laeditur a proprio obieeto, et ad sua munia sit inepta, si quando hoc vehementissime ipsam assiciat. Sic laeditur videndi saeuitas luce vehementi, et auris magno strepitu obsurdescit,
49쪽
et phantasia patitur, si qua imago praeter modum ipsam commoveat. Ratio est, quia in hac praevalida obiecti actione corporale organum stimulos experitur excessivos et violentos, unde et ipsum vitiatur, et sit animae instrumentum ineptum. Asi in intelligendi facultate longe aliter se res habet. Tunc enim maxime recreatur ac roboratur intelleetus, quum obiecti Sui aetionem, maxime persentit; ita ut nulla re magis delectetur ac proficiat, fiatque aptior ad cetera cognoscenda, quam quum in altissimas veritates persecte cognoscit, earumque evidentiam iniente Pontemplatur. Ergo intellectus non est potentia organo materiali defixa. 99. 2.9 Si quae sunt operationes ab organo materi uti independentes, sane illae sunt quae non solum huiusmodi adiumento non egent, sed etiam per illud exerceri nullo pacto possunt. IamVero Operatic nes intellectus per organum materiale exerceri non P0sse, certiSSimum eSt. Etenim a) ea cognoscit intellectus, quibus organum materiale nullatenus assici potest. Huiusmodi sunt possibilitas impossibilitas, neeessitas contingentia, negationes et privationes, simplicitas, aeternitas, honestas, turpitudo, ius, ossicium et alia huiusmodimere idealia obieeta. Ad haec de spiritu, de Deo cogitat, et simplicissimas animi assectiones per conscientiam relegit. Haec omnia, cum materialia obiecta non sint, sed materia multo Sublimiora, corporali instrumento attingi non possunt; eorpus enim non potest nisi corpus tangere ; ex quo sequitur potentiam, quae his assicitur, quae haec concipit, materialis organi adiumenta
b) Intellectus insuper ipsas res sensibiles modo multo nobili0ri cognoscit, quam per impressiones Orgunt eos percipi queant. Dum enim sensus individuorum praesentia uiscitur, mens uni-Versales in illis rationes contemplatur, cuiusmodi sunt ratio entis, Uni US, Veri, boni, rationesque omnes genericae ae specificae, quas abstrahit a concretis, et separatim concipit, et inter se coniungit, aliisque applicat obiectis. Relationes praeterea multiplices inter experientiae obiecta. cognoscit, similitudinis, aequalitatis, caussalitatis et dependentiae, medii et sinis, successionis, ordinemque rerum et pulchritudinem. O Cogitat insuper et cognoscit multa, quae quamquam Sen- Sibilia sint, sensus tamen numquam assecerunt. Sic uno quovis individuo obieeio pereepto, cognoscit infinita alia huic similia
50쪽
turos, aut loco dissitos, vel certo praenuntiat, vel probabiliter divinatur, et vicissim cognito esseetu, caussae exsistentiam ac naturam ratiocinando dedueit. Atqui materate organum iis solum ossici potest, quae praesentem in illud actionem exercent, aut
d) Tandem de rebus sensibilibus quandoque mens decernit contra id quod sensibus percipitur; dumque v. gr. oeuli videntremum sub aqua confractum, aut solem bipedalis magnitudinis, mens illusionem corrigit, et remum iudicat integrum, solemque tellure multo maiorem. At sacultas quue hoc pacto iudicat, organica esse nequit. Omnis enim organica facultas ab impressionibus in organo receptis ad actum determinatur.
100. 5.ψ Si voluntatem hominis consideres, 4M eius appetitio non est ad bonum quod organa sensitiva an scit, quod est bonum animalis vitae, limitata ; sed immensitatem quamdam habet capacitatis ac desiderii. Etenim quemadmodum intellectus bonum in genere apprehendit, ita haec ad omne bonum serturs et ad illud in primis quod omnem corporum ae materiae conditionem excedit. Quare maxime delectatur veritate, scientia, Virtute, honore, ordine, pulchro, sublimi et similibus; prae quibus interdum bona omnia sensibilia et corporea contemnit. His autem obiectis omnibus moveri non potest organica potentia, quia ab his organa assiet nequeunt. H Tandem hominis voluntas est libera, nimirum quamquam ad agendum excitetur ah obiecto, tamen per arbitrii indisserentiam ad agendum, vel non agendum se ipsa determinat. Sed facultas quae sit organis alligata, semper ad obiecti praesentiam determinatur ad actum, nec indisserens esse ad agendum, nec se ipsa delerminare poteSi. 101 COROLLAni l. Ex his omnibus iterum deduces : animam
humanam esse substantiam. Nam 1.' per se multa agit et independenter a corpore. Ergo per se est et independenter a corpore. Praeterea 2.' est subiectum unum et constans plurimarum assectionum. Τale autem subi tum est substantia.
2. Ne divina quidem uirtute sieri potest ut materialis substantia intelligendi ornetur facultate. Nam quamquam anima
materiam informans, in ea et per eam Sentire queat, tamen materia per se neque sensitivae perceptionis capax est, ut vidimus 89, 90). Multo magis ergo repugnat, intelligentiae operationes ab ipsa exerceri; cum ad has operationes exercendas ne