장음표시 사용
431쪽
eorpore exerretur - Persona humana nec est anima iam eorpus. soleomposivum ex utroque - Unio inter animam Pt eorpu' non est hypoAlallea . 70A RT. lV. Beselluntur falsa systemata. Pn OP. IV. Anima rationalis non unitur eorpori νι motor mobili - Nam t.' b imo ost una natura exanima et corpore - 29 anima, utpote id, quo corpus Sentii, nequitemst diversa sireundum esse a subiecis sentient ρ - Dici nequii animam quidem sensitivam corpori coniungi, non Vero animam intellectivam PROP. I. Systemata caussarum occasionalium eι liarmoniae praestabilitae ad animi corporisque unitionem explicandam inventa, ad finemi Mepta sunt, et in se falsa probantur - Prioris systematis expositio Idem reiicitur, quia l. ' physi eam ac substantialem corpori8 animae iustu nitionem penitus aufert - 2.9 supponit nullam esse caussarum secun clarum reli vitalem, ipsisquo spiritibus vim eorpora movendi compei stro non posse . 3.st conscientiae repugnat - Alterum systema sex ponilur Reiiciendum esse oststnditur, quia 1.' lollii physicam unionem et naturae humanae unitatem - 2.v repugnat conscientiae-3.ψ destruit omnem litQriaium - 4.' arbitrarium est, ct idealismo aperit Viam - 5.' Vires. quag tribuit corpori, absurdae sunt - Ρnop. VI. Systema quoque physici in Iluxus, seu caussa litatis, nec animae corpbrisque unitionem ea li- ι, nee a stroribus disti cultoribus est immune - Nam l .se tollit humanae naturae unitatem 2.' non bene cohaeret cum sensu intimo - 3.' gra- tutio et salso statuit, corpus in animam agere, et ita agere, ut Vim eius perceptivam et appetitivam ad actum moveat - Unio eorporis et animae Sila non est in mutua actione - Ex anima et corpore una est natura , τί ART. V. Sitne anima Immana forma eo morιs, et quomodo. PROP. VII. Inima rationalis humani eorporis est forma - Νam l .v maloriast ae formae notiones ab Aristoteli eis traditae corpori et animais omni ex parte qua drant - 2 v p prietates eompositi ex materia et sorma homini conveniunt - Antina hominis e l forma torporis vera, per se, immediale et essentialiter - Non tamen idcirco ipsum Psse corporis, qua tale, ab anima clepstndyt - Non est ad milienda in corpore forma torporellatis, iaste M uiae partiales singularum partium - Maleria, quam anima insormat, ostro us urganicum - Νulla alia forma est in nomine praeter animam rationalem - Antina dici potest forma substantialis - Peripatetici serrabant, Solum analogiae nimis extensae vilio - Animani rationalem sor. mam esse humani corporis pluries Ecclesia definivit - Proprium harum desinitionum obiectum . Quae sententia in his subsit iis vocibuq: formaeorporis - Quantam eae reliquerint opinandi libertatem 7sAn T. V l. I e hvmnae personae identilate. Lockii hac in re deliramenta . PROP. VIII. Humanae personae identitus non est sita tu conseientia, seu in eonscientiae extρnsione - Conscientia est incilium quo identitas Pro Driae personae cognoscitur - Proposita opinio plurimas continet ab- Surili lates - et conceptui personae repugnat - PROP. IX. Humanae Personae identitas eae his tribus coniunctim consurgit: t.' eae identitate ibsoluta, quoad animae substantium; 2.' ea identitate physica, quae v89et alium est Droyria, quoud eorpus. a.' ea identitate modi, quo binas substantiae simul unisue sunt - Nam substantia rei inposita Dadem manet, manentibus iisdem partibus, et eadem coniunctionis ratione -0uae identitas animae, quae corpori conveniat - Hypothesis quaedam Bonneli rei igitur 82 CAPUT I v. DE ANIMAE HUMΑΝΑΕ OR lGINE.ΑΗΤ. l. De orioinis modo. Errores Pythagorae et Traducianorum - PROP. I. Error est absurditate plenus, animam humanum e dicina substantiare 'eerpi; aut ab ea uteumque dimanare - Nam si esset de substantia Dei, ule Liliari, noe mulari ulcumque PO et - Ρn0Ρ. II. Anima hu-
432쪽
mona non est a xe, sed ab alio - Est enim finita, mutabilis, et proindo contingens - PROP. III. Animae huiyonne non propagantur pρrti si ueρm - Nam non possunt educi a cordire, quia hoc est materiale set eompoqilum - rim ala anima, quia partibus caret - Non possunt pro duci a lione eorporis, quia hoe nonnisi in praω istente materia agprepol mi - non actione animae, quia ad hoc requireretur vis infinita Dpp. .Q si corporum selementa essent simplieta non videtur absurdum aliquod ex iis in prolem transmitti, et intelligentia ac voluntate a Des donari - 2.' Si parentes animam proli non communieant, hominem non nerant, sed solum eorpus - 3.' Filii solent habere eamdem indolom et propensionem ac genitores - Reispondetur - ΡvoΡ. t V. Anima humann nroduci nequit aliter, quam per ereationem eae nihilo . Nam est substantia simplex - uino anima humana a Deo immediate pro- odore debet . 85An T. II. De orioin iis tempore. Variae philosoplictrum opiniones - PROP. I.
Animae bul nae nee ante mundum eorporeum, nec in mundi ero iis, nec ante eorpora, quae ali iis informanda erant, productae sunt . Nam
importat unitionem animae cum eorpore non naturalem ess , Sed am identalem - 3.' Sive animae anto corporis insorinationem vixisse dicantur, sive non . in gravos dissi ultat di inciditur - .ο Doetrina di animarum praeexsistentia nulli nititur sundamento Reselliantur. quae ad hunc serrorem utcumque sulcior dum asserri solebant - PROP. II. Irrationabiliter prorsus assecuere Plotoniel et Orisseninui, animas hominum eorporibus inelusas fuisse in anteaelorum scelerum poenam in Xam l.ο animae coniunctio cum eorpore non esset naturalis, Sed Violonia -
sed benevolentiam ostendit - a.' Si corpus esset animae tarcer, homo naturaliter vilam hane non amaret . 4.ψ huiusmodi poena osset iniusta ei inepta - Dolores et aerumnae, quibus anima torpori coniuncta su hii- eitur, dissicultatem non faciunt - PROP. III. Improbanda quoque est Leit, nitetit opinio de animorum praestaesistentia in corpusculis seminalibus . Nam t.' In hac opinione nulla proprie est generatio hominis, nulla mors - 2.' Reddi nequit ratio eur seminalia corpuscula crescant
PROP. IV. Pythagorica metempsychoreos doctrina inter humanae 'nentis aberrationes merito odnuineratur . Nam t.' ea supponit antinae cum Porpore unitionem violentam eme ae poenalem - 2. ρ fram probatur, nec protriri potest - 3.' poenam omnino irrationalem et iniustam animae institiam ponit - 4.' Absurde asserit animam nostram belluino corpori aeque ac humano Poniungi posse - ΡΗΟΡ. V. Anima humanaereolur eum torpori conivnssenda est - Deducitur ex dictis - Quo tem. Poro animam eorpori coniungi dicendum sit 8
saero quia est substantia a corpore distincla - potest Virare, quia potest intelligere et velle . Nam ure potentia nec obire tum illi deest impenderitia cogitationis a sensatione et phantasmale non sequitur ex natura intelligentiae, sod ex praesenti animi statu i . 93Λnr. II. Utrum anima ab oliqua vi creata destrui possit. Pn0Ρ. II. Anima humana o nulla vi ere ita potest eaesistentia vitaque privari . Nam s.' Anima perire nequit nisi per anni lii lationem . 2.' dum exsistit, vi emi landi et volendi privari non potest - Deus absoluae Vult animam t Separationem a corpore exsistem ac Vivem - Opp. t.' in ne quod oritur perim potest. ot quod est eontingstias i nclit in nihilum . 2.' Ani uia habet sum morbo , morbi autem si in i corruptionis initium . a.' Pω
433쪽
wst anima per successivam remissionem in gradu suae realitatis evanescere et in nihilum abirου - 4.' Revera anima tulerdum suas sagul-
tales amittit - Solutiones . . . ' . ART. III. Utrum anima a eo pore S parata reipsa risui - Pilop. III. Anima humana nost smyartitionem a conpore superstes et iret - Probatur l.vit
ductionu - 2.' sibi suisque attributis dolist Deus, ut eam conservet 3.ψ ex desiderio selieitatis - 4.v ex comparallon cum bruli' - d.' ex naturali hominis inclinatione ad virtutem et societatem - 6.' ex Dei
ART. IV. Utrum anima sit futura immortalis. Pnop. t V. Animo hi mana post separationem a corpore perpetuo exsistet ne ri ref - Proliatur .v quia nulla est ratio cur Deus eam aliquando an nihilet; linino plura mutuarium suadent - 2.9 cx naturali d 'siderio durationis perpetuae -
AKr. V. Distultates - Λnima non potest sunseri superesso; Nam l. ' forma non potest exsistere extra subiectum - 2.ψ Iter mortem cessat animae sinis, qui est corporis insor malio - 3. v animae belluarum in morte anni hi tantur . 4.ψ anima sine corpore emel ens in Ompletum - Animi immortalitas non potest philosophice demonstrari; quia t.' dependet aa libera creatoris voluntate - 20 Deus non ten tur mercedem ullam virtuti rependere - 3.' praesertim cum Virtus sibi ipsi praemium sit -
aeternam - Si sutura superPMet Vita, homines mortem non timerent Argumentum ex desiderio felicitatis nihil probat; nam l. ' multa sunt naturalia desideria quast non im lentur - 2.' Si illud admittatur, sequitur quod vel animas quoque impiorum selites sint suturae, Vel non sint futurae immortales - Singulis respondetur AnT. VI. De poenae futurae aeternitate. Quaesito de poenarum duratione ex divina potivimum revelatione solvenda rei - Ipsa ta inen ratio si hi relicta poenarum aeternitatem Validissimo suadet - Νam t.' precato det,etur poena aliquatenus infinita - 2.' qui graviter Mecat, Se Ponstituit in inordinatione ex se irreparabili - 3 0 Vila futura est terminus huius Vitae, quae via ad eam sest - 4.' ut in hac vita Dstus maxime misericordiam ostendit, ita in altera iustitiam . 5.o Idque hominis conditio in primis postulat - Opp. t.' Aeternitas poenarum pugnat eum bonnate, et iustitia Dei in unita - 2.9 Si quis sunt perpetuo inlatices suturi. in his selicitatis desiderium inutile esset, ae mendacio
CAPUT I. DE AXiMAE POTENTIIS IN GENERE. ART. I. 0uaestiones variae. 0uomodo cognoscatur polseuliarit in distinctio actuum diversitas ot pluralitas ab agentis limitalione promanat - Ηinc plures in anima sunt facultates - Quid sint apud veteres totum potentiale seu potestativum, et partes potentiales Seu virtutis - Quodnam sit subiectum humanarum saeuitatum - Ρotentiae sive animi sive coniuncti sunt aliquo modo activae, aliquo modo passivae - qua am tamen magis acti Vae quam passivae; aliae contra - Ρotentiae coniuncti inadast- qua te ab animae substantia distinguuntur - polentiae, quae Sunt in anima, a tota animae virtut , et hinc ab eius substantia distinguuntur et ipsae inadaequale - Animae virtus non est divisibilis secundum so, sed solum ineundum eius terminationes - Polentiae animast dimanant ab eius essentia per meram r0sultantiam . . An T. II. Animae potenti irum partitio. In vita tum animali tum in istit retia alidistinguendae sunt facultates eoqnoscendi, ometendi et exsequendi . Facultas cognoseendi set appetendi est vel sensitiva Vel intelloetina . Utra quo em noscendi facultas complectitur saeuitales arerehensi ros et ton-
434쪽
CAPUT ll. DE SENso INTIMO. Aur. l. De sensus intimi obiecto. Falsae quorumdam opiniones - Ρ Ρ. I. Sensus intimus non solus subiecti sJeetiones, sed ipsum . quoque subiectum attinuit - Nam t.' attingit assectiones subiecti ut sunt in re ante mentis openationem; nimirum concretas nec a Subiecto distinctas
ad nos pertinere .ll8KRT. II. De sensu sui primiti m et essentiali - PROP. II. Sensus aetualis sui-psius est animae essentistis, et a quacumque assectione seu netu independens - Explicatur statuS quaestionis - Probatur prop. t.' quia vissentiendi seipsam est in anima semper expedita ad aetum - 2.0 Si anima semetipsam semper non Sentiret, nullam assectionem posset experiri ut suam - Sensus Sui est in anima aetus I rpetuus - si quo basis ac radix humanarum omni uni saeuitatum - Αbsurda Ficlitet assertio Absurdum est Absolutum Pantheislarum transcendentaliurn - Sensus . sui de indilio tollit quaestionem de iransitu a subjecto ad obtentum Sensus hie sui est in anima independeuier a corpore; proinde Sensus intimus ex Se non Pst facultas organica . iis ART. III. De sensu proprii corporis. PROP. III. Anima sentit perenniter suam tu corpore, et reo l ipsa informat, yraesentium - Nam l .v anima sentit flatum in quo est - 2.' id ipsum linteuique experientia confirmat -
corporis merito dicitur fundamentulia - disseri a sensu sundamentali condit lachii - congruit cum Sensu communi Aristotelis - non est animae essentialis, sed uniti is sinium consequitur - neque est pintentia, sed actus perpetuus - Anima immediate sentit in in iis parti-huS corporis, quas informat - Se ei corpus sentit per modum unius Proinde hic sensus corporis est facultas Orgavica - sensus sundamentalis St, Saltem natura, prior omnibus peculiariuus sensationibus , Quasdam ui uncii assectiones anima confusi: Sentit - Prima extensionis notio. . illΑRT. lV. 0uomodo anima seipsam cognoscat per intellectum. Duplex quaestio - PROP. IV. Animia non intelliuit se immediate ac per 3eipsam, sed per actus suos - Probatur l.' ex notione animae omnibus communi - 2.9 Si anima se per Seipsam immediate cognosceret, omnis homo intelliguret animae naturam -3.' idque actu semper - Quomodo, iuxta s. Tliomam, Sit in anima habitualis sui cognitio - PROP. V. Anima apuae est seipsam intelligendi, quis sui suorumque actuum sensum perennem habel - Νam I.' intelluctus no luit intueri aetus animae in ipsa eius essentia - 2 ' cognitio intelleetiva actuum internorum peril citur reflexione, quae praeviam aliquam obiecti cognitionem Supponit 3.' intellectiva assectionum cognitio est confusa vel distincla, prouli eas confuso vel distincte sentimus - Qui ac tus, et quo ordine intellectua- lem sui cognitionem praeciniant - Obiectum conscientiae non Sunt Solae modificationi , aut cogitationes, sed subiectum in ilicatum aut cogitans - tu actu cibuscientiae subiectum ab obiecio distinguitur - Quo sensu dici possit obiectum conscientiae esse me percipient DOR-me Errex CO mii . ut 2 ic, PUT III. DR sRNSU EXTERNO. . An T. I. De huius sucullatis subiecto et dioisione. Opinio Platonis et Aristotelis quoad subiectu ut sensus - PROP. l. Aou unima Sola, Seu compOSitum eae animia et coryore sueuit lis sentiendi subiectum esι - Nam t.' Si sola anima sensationum subiectum esset, nec Sui corporis mutationes, non obiecta sensationum percipere posset . Solum compositum ex animaei corpore idoneum est sensitivae percep iovis subiectum - Quomodo. anima et corpus ad facultatem sentiendi constituendam concurrant Externa sentiundi lacultas in quinque sensus dividitur . norum diversa
435쪽
irritabilitas ab organis et a nervis dependul - De sensuum distinctione ambigendum non est - An aliquis alius sensus ab his diversus dari possit . t 27 ART. II. Da sensationis natura opiniones. Duo in Musatione Spectanda Duplex sensationum respectus - Aristotuliis ut scholasticorum optutu Sensatio est actus coniuncti - Species Sensibilis - Qualitates sensibiles diversimode sunt in obiecto, in medio, et in Urgano animais - Quaesit larma cognitionis sensibilis - Sensatio est sentientis operatio-Non obiecti species, Sed Obiectum ipsum sensus percipit - Triplex cognitionis medium, sub quo, in quo, ut qu0 - Qua ratione sensus dicatur potentia passiva - Cartesii circa Sensationes doctrina - Quaesito inde exorta de explicanda externa sensationum malitate - Malebranchius - Leibuit gius -Κant . Ideologi - Reidius . Galluppius - Distinctio Sedulo animadver.
tenda in hac quaestione . . . . . lauΑRT. ΠΙ. Sensationis natura et obieelum desinitur. Pn0Ρ. I. obiecta malerialia in sensus agunt, et in hoc qu0d agunt, quo litatum sensibilium speties in iisdem imprimunt - Dbieeta materialia in Sensus agere ambigendum non est - Eorum impressio in organa est ipsa uorumdem species - Quo SenSu Veterum uoctrina de speciebus impressis recipi possit - PROP. II. Id actum sentiendi necessario requiritur species sensilis ab obiecto in semus omano produeta - Nam 1 v obiectum est principium determinans ac movens sensum - 2.' res cognosci nequit, nisi sit in lacultate cognoscente per aliquam sui similitudinem - 3 v idem docet experientia quoad 0umfs sensus - PROP. III. Musatio non receptione speeiei sensilis, sed operatione aliqua eam consequente absoli itur - Nam l.VSecus sensatio non esSet actio immanens et vitalis - 2.' omni actioni materiali respondet aequalis et contraria reactio - PROP. IV. Seusilis eo9nilionis obienum nun sunt species sensibus impressae, sed sensibiles eorporum qualitates, a quibus illae in rimuntur. Hus tamen qualitates sensus cognoscunt per sy eies - Probatur l. ' Quia nec principium
aetionis, quod Sunt species, nec propria paMio potest esse terminus actionis - 2.' Quia obieetum in sensatioue percipimus Secundum quod agit in Subiecio sentiente - Obiecti perceptio diversa est pro diverso organorum Statu, et obiecti adiunctis - Sensus nequit extra subiectum ad obiectum progredi - Sensationis dest niti O - Arguitur Reidius - et Leit,niletius - Consusio in quam Bel dius incidit - Quaestio pontis , t 35 ART. IV. Obiecta quaedam uiluuntur. Dinae obiectiouuiu classes - Alii dicunt, Sensationem non seri media rei imagin0 - Dam l .v nullae Sunt imagines intorum, Saporum, Sonorum, qualitatum iactilium - 2. hae imagines emei nequeunt per motus organorum - 3.' Si imago colorum in retina pingitur, plerique ignorant se eam recipere - 1. in deberet cognosci imam ut obiecti imago, quod fieri nequit nisi prius cognoscatur obiectum - Alii Opponunt, in sensationibus nostrae solum assectiones directe a nobis percipi - nam t.' radii, qui oculos immediate percellunt, deserunt ad Ogulum obiecti imaginem - 2.9 plures experiri potati muS Sensationes, etsi Musus nullo externo obiecto percellantur, quae non disserunt ab iis quas praesentibus obiectis excipimus - 3.' unusquisque sibi conscius est se videre, se audire, et alias proprias assectiones in sensatione ieret pere - Singula diluuntur . 40ART. V. Qui sensus sint discretiri obieeti a subieeto. PROP. V. Tactus epi te est disereticus obiecti a subiecto, nou tamen solus, Sed etiam risus. Reliqui vero sensus, quomquam ipsi quoque suum obiectum coqui cant, non tamen ipsum a subiecto per se clare discernuut - Nam 1 ο0xtensum resistens tangenti Se ossert. ut ab eo distinctum - Arguitur Tra Sus - Dissicultas incidens - 2.' Visus extensionem percipit a sui, imis distinctam . Coecus Clieret denti: expenditur factum. et reiicitur Condillachii doductio . 3 ' Reliqui sensus per coniuncti Oilem cum visu et tactu discretivi sunt - Sensatio dist vera ac proprie dicta cognitio In uitio seusilis a Κanii 3 absurde explicatur l
436쪽
Λnr. VI. 0 modo intellectus corpora emnosent. PROP. VI. Intellectus eorporum ideas immediate Drmat sensationum προῦ externorum vero corpurum exsistentiam cognoscit ratiocinio - idea rudimentalis coro inrum - quomodo perficiatur - Ιdea generim - idem specillicae - Elementa ratiociniorum, quibus eorporum exsistuntia ali intellectu e gnoscitur - Pueri non sunt horum rati inorum incapaces . . . l 47CApur ΙV. De imaginatione ac memoria sensitiva. An T. I. Noti0nes eaeperimentales. Huius tractationis obscuritas . Quid sit phantasia, imaginalio et memoria sensitiva - Νon solum externas, inlotiam internaS sensationes reprod licere possumus - Η 'productio requirit allentionem sensationi adhibitam - I e recognitio u sensationum Eius caussa est associatio - Quandoque etiam caussa organica - Re- productio vel naturalis est vel quaesita - Reminiscentia - Composiliophantas malum spontanea, et artiligiosa - ne produrendi lacullas capax est habituum - Vis pliantasmatum in simulanda ex identia - Delirii ac dementiae origo . t IsAn r. II. Hypotheses ad Iacta explicanda. ASsEii Tio I. ra opetiouibus ordinis sensitivi, quos e erimur, manet in sentiente aeterminatio nusentiendum, non quidem cletu, sed secundum quamdam dispositionem, cuius ope reproduri possit uetus ubi debitae conditiones ponantur . Diei nequit, manere in cerebro species impressas a sensationibus, earumve obiectis - ASSERTIO II. Sensationis repro luet te sedes rerisi. militer est organum, in quo primo habita est - Probatur ex harum sensationum indole - ex sensu intimo - ex eorum effectibuq - Assiqnetio III. Dispositio, quae est in orusno animato, sit a tum reproducendum, hune non reproducit, nisi per motum fluidi nerrei in cerebro inehoatum - Probatur dx mechanismo sensationis - experientia - sensu intimo - AssRIi TlO IV. Id quod hane cerebri aetionem determinat, praeter dispositionem tu eo quoque a sensatione relictam, est maecedens aIiqua sensatio, aut etiam phantasma; in homine vero cliam voluntas - Εx hinis enim specistbus associatis sit una species - Assiqn-rio V. Memoria sensitira nihil aliud esse ridetur, quam sensus iv temus stimuli ineus sensationis pruesentis et phantasmniis eius vi re-rnroducti, una cum adimetis sensationis praeteritae - Nam sagullatesmem sensiti Vae ultra procedere nequeunt . et illud susIieit ad expli- eanda phaenomena huius ordinis . ldi CAPUT V. DE HUMANO IXTULLECTU.AnT. l. De distinctione intellectus a sensu. Sensistae et materialistac - Sen. sismus Lockii et Condit lachii - ΡRop. I. Praeter sentiendi saeuitutem, est in anima humana superior quaedam cognoscendi saeuitus, quum intellectum illelmus - Nam l .. secus homo a brutis essentialiter non dissurret - 2.9 Est in homine saeuitas cognoscendi, quae Per organum corporeum exerceri nequit - a.' Ingens ei essenii ale discrimen est sensationum et idearum - 4.' Sinc salutiate, quae sensum ex e dat, nec Veritates nucessariae cognosci, nec tertitudo haberi possct - 5.v luris et officii notiones non dis ni possibiles - ultima sensis mi conglusio - Ρno P. II. Νisi cognoscendi sumitus sensu superior sitimae tribustur, per προ rationes omnes, quas illi Loctius attribuit, e sensibilium qualitatum ambitu eadem emergere non posset - operationibus. quas Lockius animae tribuit, nequeunt apprehendi res, quas sensibilita non Sunt - relationes - et universalia - Pno P. IlI. Turpiter hullustiuntur militiam chius, quum asserit, omnes autume facultates ad sensationem trunsformatam reduci - Nam l. 0 etiam in hac sentcntia admittenda est in anima vis activa a sensu diversa - 2.' allentio, iudicium stl ratiocinium ad sensationem utcumquc transformatam reduci non possunt . lGIART. ll. De obieero intellaetus. Obieetum quo ut Ohioelum quod - hoc tripliciter Spectari potest . Puop. I. malis ratio, quum intellectusti prehendit, est rerum essentiu - Qua ratione essentia dicatur intel-
437쪽
lectus obii etiam , Probatur prop. .u ex eo quod intellegius m quae cognoscit, non inhiliis, Sol absolute cognoscit - 2.V ex intellectus praes risu praestantia - 3. 0 ex conceptu enus, quem omnes mentis cone plus ecinii noni - Intellectus etiam aecidentium et qualitatum sensi-hilium Dissoni iam e gnoscit . PROP. II. Obierium adaequutum intellerius, si eius emensio vectetur, est omne ens - Nam omne ens aliquam i , habet ossentiam - Pnop. III. Nihilominus obieetum intellectui humano, in eo. in quo nune est, fratu, primo ac per sd proportionutum, estr rum materiulium cssentia . Nam hae primo ac per Fe ei cognoscendae onstruntur - PROP. IV. Ob ectum intellectus, prouti hoc nomine intelligitur terminus, in quem inlellectus tendit, est ipsius intellectus veritus. - Probatur ex natura actus intelligendi . intellectus, dum rerum essentias apprehendit, numquain est ex se a rebus dissormis -0tium vero reflexe percipit, aliquam ideam reae rei consorinem, Maentiri e gitur . . . . . . 16nC1PUT VI. DE IDEARuM NATURA ET ORIGINE.ART. I. inponitur prima systema aristeselicum . monitum necessarium
Praecipua systemata de origine idearum - Systematis Aristotelici exit itio . intellectus agens, et intellectus possibilis - Spedies intelligi. I,iles - Abstractio a phantasmatibus - Id quod intellectus intelligit, ut id quo ad intelligenuum movetur - Intellectio, et Verbum mentis unomodo intellectus seipsuiu cognoscat - et singularia - Memoria in- loli eliva - Quomodo res incorporeas cognoscamus - Dependentia in .lellectus a phantasia . Quomodo intelluctualis cognitio ortum habeat a sensu - De illo essato: nihil est in intellectu, quod prius non fuerit in
AnT. II. Iclearum oristo tuata eaeposita mincipia e licritur - PROP. I. Per. neptim eirtus intellerius nostri determinatione aliqua indisset O hue, ut atrium suum emerat. Ad eam autem ueterminandum res materiales per se ineptag sunt: sensiles quoque repraesentationes atqus imastina
tionis phantasmota sunt insus ieientia - t.' Virtus perceptiva intellectus nostri est indisserens ad quidlibet intelligerulum - Deiarminatio qua ad agendum indiget, vocari potest cum veteribus speties intelle. qualis . 2.ψ Obiectum materiali nec agere in intellectum, nec intime illi uniri potest . 3.' Repraesentatio sensilis et pliani ma non sunt omnino immaterialia - Dorum autem obiectum non est in illectui coniunctum, nec est proprium eius Obiectum - PROP. II. Dicendum nihilominus phantoma requiri ad hoc, ut pereeptim virtus intelleclus id sensibilia percipienda determinetur - Ρrobatur 1.' quia anima per pliantasmata eum externis obiectis primo coniungitur - 2. ex indissei sentia intellectus - 3.' ex experientia - Pnop. III. Sunponi potest in anima humana spiritalis virtus eiusmodi, quae, proposuo per phan- asma materiali obiecto, pereeptinam intelletιus virtutem au leiusdem ubiecti essentiam per ipiendum determinet - Nam haec virtus nullam habet repugnantiam . in imo ordini naturas maxime congruit . Quid Sil species intellectualis - quomodo producatur - Triplex Operatio a veteribus intellectui agenti attribula . PROP. IV. Si haec virtus Sperierum eae phantasmatilius esserariae in anima sumonatur, optime -- licatur, quomodo inluιlerius nouer obieeta materistia percipiaι - Dodueitur ex diutis - 0uomodo cognitio intelluctualis ortum lialcat a sensu - Intellectus agens, qui et lumen intelleetuale dicitur, mi pin,
tentia acti a. non Dami Ua . . . . . . . . . . .. l66
Λn T. III. De rerbo mentis. Duop. V. Intellectiva pereeptio inu est mera possio mentis, Sed operotio. IVr hane enim operationem mens in seipsa verbum, seu id am in clueit . qua rei, quam eoneipit, essentiam ex
438쪽
aliud nisi vorbum montis obiectum exprimens - sociis intellestius nisu possct lici ci re res at senios, aut Myaratas a conditionibus, quae existoni iam necessario comitantur In produntione verbi mens est simulaei iva in passiva - Discrimen inter verebum, ideam, et speciem imyreAsuni - Λn verbum a cognition ' distinguatur - Terminus cognitionis
Verbum est id quo aliquid iniselligitur . Carpitur Reidius - ideae poe-
sunt esse obieetum cognitionis reueXm . . . . . . . l7l
Aur. IV. De etanitione singulurium et tinivrestilium. Setiolas limrum opinioneκ cirra cognitionim singularium materialium - Quomodo ii singularia ad invicem discernninus - Ratio inessicax - Universalse di rectum et reflexum - Ρnop. V l. Primo e conceptinnys humoni intelle-etus sunt mm modo uniuersales, sed maaeime indeterminatue . Prinbatur experientia, et ex naturali intellectus nostri Pondilione - Ρnop. VI l. Nestori nequit, intellectum nostrum, saltem post aliquantom experientium, ita stimularia cognoscere, ut proprios distinetosque eorum conceptus e formet - Id probant iudicia singularia - et praestantia intellectus prae sensu et phantasia - PuoP. Vill. Intellerius noster sinstuloria molestiolia per proprias ipsorum speetes mynoscere pesesι - Probatur l.' ex cognitione entium materialium universalium - 2.' ex cone milum singularium elementis - 3.' ex cognitione anima0 separatae - ΡROP. IX. Dieendum nihilominus, es ceptus quoslibet intellerius, in se speetatos, rationem aliquvim universalem natura sua sempeν ea-primere. Hine ut intelleetus sinquiore, qua tala, eo9noseat, neceSS est, ut nil scnsationis seu praesentis seu re ratae melum se e vertat
Primi ponoeptus eommunissimi sunt . Coneeptuum vero singularium elementa ad statum intelligibilem evecta pluribus conveniunt . Intellestus a sanio praescindit - Singulare, qua late, cognoscitur quum intellecta individui en litas ad laetum reducitur - per eonvereionem adsensationem . Nam laetum, ut factum sensu attingitur - Terminus singularis eae Gmonstratione hoc ipsum probat . Sensus inlimus actualis est essentialiter laetum - Proprium intellectus nostri obiectum rei universale directum - Cur rationes ab intollectu pereepisse sint necessariae immutabiles, aeternae et aliquatenus infinitae - In quo consistat abstractio elementi ideatis a phantasmate . Quo ordine intellectus universalia cognoscat, tam in ordine directo, quam in reflexo . ι7a An T. V. De eognitione immaterialium. Immaleriale duplex: secundum rem, et secundum mentis considerationem - Plio P. X. getus sive coniuncti proprios, sive spiritales, intellectus peremit determinatione aeemta ab intimo sensu - Νam sensus intimus, et in isti lectus ad eamdem animam pertinent - Duplex in intelle tu internarum assectionum cognitio - Cinguitio lacii, et cognitio universalis . Anima seipsam cognoscit d pendenter a sensibus - PROP. XI. Iden Dei est idea dedueta eae rebus sinitis; mius elementa sunt ideae prestetionum siniturum, adieria notione eaeeessus, et nestatione imperfectionum omnium - Duplex Dei conceptus, confusus et explicitus - De utroque probatur Maerii δε - 0uomodo insinitum per stilitas perceptiones concipi possit - Pn OP. Xll. itationes re rum immateriales 3nens nostra veι cossnoscit per Aperies abstractaS M sensationibus, sire internis sive emernis, vel ex aliis immoterinlibus rationibus per eomparationem et iudieiuni e ponit . Nam aliunde eas cognoscem non posset in Praecipuarum idearum Origo explicatur . - 78ART. V l. De dependentia int ilectus ab imaginutione. Staius quai Glumis delinitur - Ρnop, XIIl. Intellretus humanus numqvum operuri νοι uti nisi phantasia eooperante iuretur . Probatur experientia - humano sermone - ex nexu in limo inter phantasiae et intellectus operaii in Σ - Non intellectus, sed pliant aesta ad phantasmata eonvertitur - Quae antasmata rerum immaturialium cogitationem comitonlur - An VO'
439쪽
ART VII. Dcl memoria intelleclino. AMRn Tin I. ortum est 4n humana mente memorirem aliquam intellectimin esse . Palot ex experientia - Λssmi Tu, II. Memoria intellectim a pereeptiim intellectus facultate non diuinquitur - Nam ut as conservare proprium videtur illius facultatis quast illas essormat - Λssqnetio li I. Imne determinatio ab intelleriis rere ila, quum sed aetum trΠnsiit, in eo munet, saltem aliquo tempore. Munet nutem ad modum habisus; vel cliam ad modum aetualis determinationis seu eoonitionem confusum - Primum sex dictis prohatur alterum illustratur similitudine . Assgnmo IV. Ideas olim habitae re- producuntur rei roductione phantasmatum iis respondentium - Probatur ex d0pendentia intellegius a phantasia, et ex experientia - ΑSSERTIO V. Reeognitio seretur per se in praeteritos subireιi aetua, ac iis mediantibus in eorum obheetu - Nam recognitio est praeteritorum praetereunt autem per se actus, non eorum obieeta . 183 CAPUT VII. DE ONTOLOG SUO. ART. l. mponitur ontologorum doetrina. Onlologismi metores - Generalelmius systematis prinei pium - Syst ma Malubranchii - Cognitio per tumen, et eognitio per sensum - Perreptio simplex, iudicium Pi ratiocinium - Sensationes et phantasmata - Deus lumen mentis in Dei eO-gnitio non est per ideam, sed immodi ala ac directa - Quomodo per lumen cognoscamus tum res eorporeas, tum veritales ac leges stolos Gioberiti systema - Intullus tilealis - Idena porreptio directa et re- nexa - Ob elum intuitus, Eus erentis eaesistenιias is Formula idea lis Cognitio reflexa per vocabula - Ideae amolutae et rotativas - Synthesis obiectiva - Aliorum Ontologi laruin opiniones - Communia horum omnium placita indicantur - Mitior quamam onlologismi forma. . ibi AB T. II. Diaeismus refeIlitur. PROP. Dutolostis ni theoria falsa est et perieulosa - Dialologismus ad has duas amertiones redueitur, t ' Deum immediate a nobis cognosci: 2 0 Dei visionsem intellectualium Omnium cognitionum medium rem, ipsum ine tu inlligentiae lumen constituere Prior salsa est; quia ei adversatur conscientia - et ex ea sinueretur nos Dei essentiam immediate cognoscere. quod ipsi oniologi negant Altera xero t.' humani intellectus notionem destruit - 2.ψ idearum originem instxplicabilem lacit - a se supponit mi essentiam a noliis singnosci - Oninlogismus dii periculosus: quia l. non facile conciliaturi una catholica sententia doeente, Deum in in cognitum es Au liuatitudinis hiectum - 2.9 peccati possibili latem tollere videtur - 3.se ad rationalismi conclusionus ducit - 4.' viam ad panitieismum aperit - Peculiares Malebrauehit et Gioberrii errores notantur . 18'An r. lli. inpenduntur saviolassismi fundamenta. Dicunt Onlologi I. Ens in sinitum percipi nequit per ideam ab ipso distinctam: nam s.' quaelibet idea sit, ipso diversa est aliquid particulare et sinitum - 2. v inuinitum emnosei nequit sex finitorum entium consideratione - 340 idea eniis in genere, toni. pulcri nullum aliud oblectum habui e possunt, nisi insuitum . ii Entia unita cognosci nequeunt, nisi prius DPus
cognoscatur: nam l. st ens linitum non potest cognosci ut ens sic do- terminatum , nisi prius cognoscatur ens ut ens - 2 ο Varius elati talis gradus cognoscere non possumus, nisi saer comparationem cum SumIna Dursortionc - 3.v ens contingens cogitari nequit, nisi res quoque absolutum emitetur - 4.v n quit emi mei ereatura . nec esse Dius proprium, nisi cum Delo Ponseratur . Ill. Universalia non possunt eognosci, nisi Dei idem videantur . nam l .v quai sunt extra Deum Singularia sunt set eaduca - 2. qui videt ideam universalem, videt id quod plura participant - a.' universale increatu in est - l V. Deus, qui nobis mi intimo coniunctus. suas nobis ideas immodiate manifestat: nam t.' secus faceret pser plura quod saeeie posset per pauciora - 2.9 solum in hac hv pollimi palam sit omnimoda creati spiritus a Deo d0ponden
440쪽
lia . 3. 0 solus ih us in animam immediato agure loest . t.' Deus talem debuit intelligintiam inicere, quae nihil intelligat, nisi qualenus Deum intolligit - V. Animo non potest ineme virtus, qua ideas pro-stustat: nam l .v iamo sunt Perideliores corporibus, quae Deus produxit 2.' Iduast ex impressionibus materialibus formari nequeunt - 3 Q auimus idnas producere non posset, nisi prius rem producendam cognosceret VI. Ratio, euius omnes partici S sumus, est ipsa ratio Dei . nam 4.' sociis numquam terti inse possemus. omnes homines easdem veritates videre, quas unusquisque Videt - 2.' Sentimus omnes, verilalem a nobis non creari, scit recipi - 3.' veritates sunt aeternae, necessariae et immutabiles . 4.' Nos intelligimus verilates quas Deus intelligit; quod autem Deus tutelligit, in Deo est - Reselluntur singillatim omnia . t 91 CAPG VIII. DR SYsTENATE ID LARUM INNATABUU. An T. l. Variae huius sustematis formae eaeponuntur. Plato - Carlestus Cartesiani - ibnit gius, Collius et Kantius - Rosminii systema lx nitur - Omnes ideae ens aliquo modo determinatum exbὲbeut - Ideae eone rotae et abstractae - Idea eniis possibilis notiis insita - Eius determinationes per sensum - Quae sit intellectualis mi pereeptio iuxta Rinsminium - Universalietatio - Abstractio . Elementum cognitionum solo male, et materiale . 20l An r. II. penduntur theoriae Platonis et Oriesii. Pii OP. I. Intellecιus humanus res non eognoscit per speties inuenitas . Haec opinio, Pr tia Platone proponitur, t.' Ialsis innititur liypothesibus - a.' adversatur naturali animae cum corpore coniunctioni 3.' explicare nequit quomodo eorpus animae cogitationem impegiat - Quomodo qui de aliquare, quam numquam noverit, interrogetur, de ea respondere illico p sit - Ρn0P. II. Nullae sunt ideae innatae - Non prouti a Cartesio intelliguntur: quia hi est contra experientiam - et nulla est idea quae ad adventitias aut saetitias revocari nequeat - Νon ut intelliguntur a Cartesianis; quia horum opinio supponit, ideas a perceptione realiter distingui - est contra sensum intimum . non sussicit au idearum originem explicandam - nec huiusmodi idem innatae necessariae sunt Opponunt Cartiniani: t.' Humanae menti essentialis est aliqua actualiseogitatio - 2.9 Λnima humana est Dei imago - 3.ο Homo Deum naturaliter cognoscit - 4.' ideae, quae in omnibus omnium aetatum hominibus reperiuntur, a natura sunt inditae - Singula diluuntur . . .. 205ART. III. mpenditur systema Romiliti. Psop. III. Bosminii de ideorumorisine sententia multipliei eae eaptist retinenda est - Nam s.' Ex eo quod ens in omni idea contineatur. et ex pira ieialibus aura illi auctor ad Scribit, non Sinuitur. ideam entis esse innatam - 2 0 Hoc sSstemaidearum originem non explicat - 3.ψ Ad absurdas conelusiones nosaddueit . t.' Dimello est definire, quid sit ens ideale - Praecipuum BO- sminii objectum, ex idem uni ersalis genesi, diluitur distinctione iacta inter universale directum ac refluxum, interque abstractionem Simplicem Pt comparati Vam . . . . 209 CAPUT IX. DE TRADITIONALISMO.
ART. I. Traditum alium systema ponitur. Huius SFstemalis auctor, linis ac summa - Primitivi traditionalismi dogmala . mitiores quaedam traditionalismi formae - Traditionalistae aliorum quoque circa idearum Originem systematum principia admittere aliquatenus possunt . . . 2la Anae. it. Traditionalismus refellitur. PROP. I. Absurde asseritur, primaSideas universales recipi per verbum, aut gignum q-deumqtis arbitrarium . Nam l .st Haec doctrina est systema Sensationis transformatae - 2.' quodlibet signum nullum intelligentiae subsidium assurre pollini, nisi mens rei significal au ideam possideat - 3.ψ Signa artificialia a signis naturalibus vim suam prinio Meipiunt. et vim est uandi ideas in inunte supponuni - .v quum id quod vocabulo signis catur intire,