장음표시 사용
401쪽
Iain omnis activa virtus, cum in eo posita sit, ut potentiam aliquam cssendi ad actum reducat, co se prodit maiorem, quo remotior est ab actu potentia, quam in actum reducit. Quum igitur distantia a potentia essendi ad aestim essendi infinita est, virius infinita, seu virtus ipsa divina requiritur, ut eiusmodi potentiam in uetum reducat. Sed distantia inter puram possibilitatem, quae est pura essendi potentio, et exsistentiam, infinita est distantia. Ergo divina ipsa virius requiritur ad hoe, ut quod pure possibile est, ad exsistentium transseratur a).5.' Ε eius eum suis caussis proportionem habeant necesse est. Hinc particulares etaetus partieularibus caussis, et qui magis
universales sunt ac priores, universalibus ae prioribus caussisndseribendi sunt. Ac propterea eslaetus maxime universalis, et omnium primus, caussae maXime universali, omniumque primae tribuendus est. Sed esseeius maxime universalis, omniumque primus, est PSSe simpliciter, seu exsistentiae status. Nam et omnibus convenit, quae sunt, et ab omnibus aIiis rerum propriis rationibus ae perlaetioni biis Supponitur. Ergo ens simplieiter, videlicet clas qua tale, ens secundum ipsam rationem entis, est etaetus proprius primae caussae et universalissimae, quae Deus est. Aliarum Vero caussarum particularium csscelus proprius non est ens simpliciter, sed ens
aliquod particulare. Atqui esse simplieiter hoc ipsum est, quod per creationem
caussaturi seu, aliis verbis, ratio entis est propria ratio obiectierentionis. Inter creationem enim ac ceteros essectionis modos
hoc interest discriminis, quod per creationem primo et per se producitur ens, in quantum est ens; quia res quae in Statu Solum erat ideati, et exsistentiae bono nullatenus fruebatur, per creandi aetum incipit co frui: per alios vero essectionis modos ex ente pracsupposito fit tantum hoc ens aut illud; ac propterea non sit ens simplieiter. Ergo creatio essectum suum caussat sub ea ratione, quae est propria ratio essectuum primae et maxime universalis caussae, nempe Dei; est ergo actio Dei propria. Eius enim est actio, cuius est essectus. Potentia autem ad cum solum pertinet, ad
quem, ut propria, pertinet actio. Potentia itaque ercandi ad Deum solummodo pertinet b).
lain cf. contra uent. I ih. I, c. XLIlI s. et Sumn . th. I. p. q. XLV, ait. V ad a. el a. οὶ Num n. th. s. p. q. XLV, et con/ru stent. Lib. II. c. XXI, ii 1.
402쪽
Error vantehaeorum reflellitur
279. Vetustissimum Dualismi errorem, quem apud Persas pracsertim Viguisse compertum est, in aerae christianae initiis Gnosiici, ac sequiori aevo Manichaei, novis absurditatibus cumularunt. Persarum enim philosophorum opinione, unum erat Supremum aeternumque principium, a quo duo secundaria atque inferiora principia creata suere, Ormusd atque Arimanes, illud bonorum, hoc malorum omnium principium. Gnostici vero et Manichaei duo fuisse contendebant suprema rerum principia,
utrumque aeternum et independens, quorum alterum esset Summum bonum, idemque lucis, spirituum ac bonorum universorum origo; alterum summum malum, principiumque tenebrarum, materiae, malorum omnium. Sic malorum originem explicare Se poSSe putabant.
De primitiva dualismi forma nihil in praesenti dicendum superest: sussiciunt enim quae modo diximus de creationc 277, seq.
et quae paullo superius disputata sunt de divina voluntate 244, seq.). Contra Manichaeorum commenta aliquid addemus. 280. Pilopostrio II. Manichaeorum hypothesis intrinsere aiaurua est, et ad sinem, ad quem assumitur, prorsus inutilis. Primo dixi, Esse absurdam in se. Nam t.' supponit, esse res quainam per se malas. Haec autem SuppoSilio ex crassa quadam rerum physicarum ignorantia procedit, et omnino inepta est. V. dicta in Outologia 0. 129, i 40 . 2.' Multo magis repugnat, esse principium aliquod summe malum. Nam cum malum sit boni, seu realitatis, privatio, Summum mulum foret summa realitatis privatio, nempe merum nihil. Quomodo autem merum nihil esse ens queat, et rerum
Et haec sussiciant in re manifesta. 281. Secundo dixi, esse inutilem ad finem. . Est enim haec hypothesis inveeta ad malorum bonorumque commixtionem, quae in mundo viget, cxplicandam. Atqui 1.' malorum origo optime explicatur, quin ad haec Opinionum monstra confugiamus: mala enim, quae in mundo Sunt, cum insi-nili Numinis bonitato nullatenus pugnant, ut in superiore libro demonstratum est 255, seqJ
403쪽
2.' Praeterea duo haec principia sibi invieem inimi eu sum, et ud bonum vel malum essentialiter determinantur. Peto iam, utrum viribus polleant aequalibus, an vero inaequalibus. Si inac- qualibus, iam vis maior minorem vim superaret, et vel eam impedirci, ne quidpiam uniceret; vel quidquid ab ea floret, prorsus destrueret, ipsaque solum in mundo dominaretur. li igitur admisso, vel solummodo bonum, vel solummodo malum
Si vero aequalibus viribus pollent, altera vis alteram perpetuo elideret; ac proinde nec bonum nee malum supereSSet ullum. Ergo hypothesis Manichaeorum boni ac mali permixtionem nullatenus explieat; immo vero illam saeit inexplicabilem. 282. Neque dicas eum Buylio, pessimae caussae Sero nimis putrocinatore, evitari omnia haec incommoda, si singas bina principia foedere inter se inito, aliquid sibi mutuo concessisse, ut sinis pugnandi fieret. I lenim hoc t.' absurde supponitur in iis, quae neeesSi tale
2.9 IIaec suppositio tollit utrique principio independcntiam. 5.' Si principium bonum, quin desinat esse bonum, permittere potest principio malo, ut mala bonis immisceat, iam malorum permissio cum Summa bonitate non pugnat. Quid ergo necesse suit, ad malorum exsistentiam explicandam, principium illud malum exeogitari' 285. Quae a Manichacis opponi solebant, ad haec sero capita
si principium rerum unum esset, illudque summe bonum, Omne malum foret excluSum.
bonum et malum sunt esseetus Oppositi. Ergo. 5.' Bonum et malum contraria esse dicuntur, ut palei in virtutibus et vitiis. Sed contrarium utrumque aliquid positivum est. 4.' Lbieumque invenitur magis et minus, ibi invenitur Summum. Sed bona dicimus alia aliis meliora, et mala ex dequo alia aliis peiora. Ergo et summum bonum habetur, et summum malum. 286. Resp. ad i. Dist. ant.: a seipso, eonc.; ab aliis, nemAd 2. Dist. Ei laetus oppositi ad oppositas caussas reserendi Sunt, nempe ad caussos proximas ct particulares, omitto; ad
404쪽
Prosecto non semper esseetus oppositi ad oppositas ea susim mediatas reserendi sum. Ut enim nihil dicam de disparate oppositis L. Il), esseetus inter quos privativa oppositio est,
quandoque a diversis caussis Ortum habent, ut v. gr. Opus pedisceium a bono artifice, opus imperseetum ut, ni itfieo imperito;quandoque nutem ab una eademque caussa, modo Igente, modo non agente dimanant, ut V. gr. aeris illuminutio et tenebrae. Essectus quoque positive et contrario oppositi modo ad oppositas caussas reserendi sunt, ut sensutioncs caloris ci frigoris O. 195, 1'); modo eidem caussae adseribendi; num eX. gr. idem eator quaedam obdurat, et quaedam emollit; ei tam bonus aetus, quam pravus ab eadem voluntate proeedit.
Sed quidquid dicendum sit de proximis et partieularibus
caussis, certe esseetus omnes positivi, stuc oppositi sive non, sive bonuin asserentes sive bono privantes, ad unicam Supremamque caussam reserendi sunt, nempe ad Deum, a quo omnis
perlaetio et activitas omnis dimanat. Quod vero in esseetu positivo deficiens est ci malum, id per accidens est a caussa bona 0. 115, seq.), quac totum id quod habet, a Deo habet. Ad 5. Dist. 1 mi. Bonum et malum eontraria esse dicuntur, nitentis actibus, vel viribus, in quibus est bonum, vel malum, cone.; attenta ipsa ratione boni et mali, neg. Malum enim privative opponitur bono. V. dicta in Oniologia de mali subiecto O. i59). Cone. min., et eo dem pacto dist. Com. Ad 4. ' Disι. mai. Ubicumque invenitur magis et minus per incrementum persectionis, ibi invenitur summum, tr.; Ubicumque invenitur per remotionem et privationem, ibi invenitur summum, nem Et eontradisi. min. Summum non potest inveniri, nisi in bono, et quidem non intra idem genus, in quo habetur magis et minus bonum, sed extra omne finitorum genus. In malo autem summum inveniri nequit, ut dictum est 280ὶ.
285. Deum, qui sapientissimus est, in mundi creatione finem aliquem, illumque se omnino dignum intendisse, tamquam cer-lissimum assumimus. Quinam autem hic suerit, sequentibus assertionibus statuimus. .vDici nequit divinam voluntatem ad agendum moveri sine,
qui diei iur his operantis O. 296 . Etenim, ut supra dictum
est, divinae voluntatis peius ipsa est essentia divina: eum autemrod by Cooste
405쪽
divina essentia non sii propter sinem, neque divinae voluntatis actus propter finem esSe poteSt.
volendi, quaecumque extra se vult. Id enim quod propter se ipsum amatur, ratio est unica, qua scri possunt appetibilia ea, quae non amantur propter seipsu. Deus vero suam bonitalem propter Scipsam amat. Ergo. Vide superius dieta de divinae
ue dirigi, tamquam ad sinem ultimum, ad divinum honitatem. Itaque est in operibus Dei sinis operis 0. 296).
quam persectionem, aut voluptatem illi conserant, quod est absurdum ; sed ut divinas persectiones manifestent. Seposito enim bono Dei intrinseco, quod res contingentes et finitae promovere non possunt, non ullo modo res huiusmodi ad Deum ordinari queunt, quam hoc, ut bonum eius extrinsecum promoveant. Hoc vero bonum est gloria externo, seu divinarum perlaetionum manifestutio. Ergo. d.' Haec autem manifestatio absolute a Deo intenditur et cfficaciter ; ita ut sieri prorsus nequeat, mundum divinae gloriae non inservire, in eo gradu, quem Deus praefinivit. Absolute, dixi, inienditur; quia hic est sinis rerum ultimus: et ellicaeuer, ita nempe, ut Deus velit removere aut superare impedimenta omniu; quia secus inordinate et insipienter ageret. 6.V Res autem diversae, pro suae naturae diversitate, sinem hunc ultimum diversimode assequuntur. Quae res ratione carent, divinam sapientiam, honitatem, potentiam ceteraque attributa 5δ) manifestani, tum in seipsis, tum in eo quod ad mundi ordinem et rerum aliarum bonum, hominis praesertim, conspirant. Et res quidein huiusmodi necessario ad finem suum, determinato hoc modo, obtinendum per se diriguntur; atque hoc pacto sines proximi singularum rerum proprii determinantur. Homo autem et ipse ad Dei gloriam est absolute ordinatus, eamque promovet non solum eo modo, qui rebus omnibus communis eSt, nempe manifestando in sua excellentia et pulchritudine excellentiam pulchritudinemque creatoris, sed alio insuper modo ac nobilissimo. Qu0niam enim ipse libertate pollet arbitrii, duplex ipsi ad Dei gloriam promoVendum aperta est Viu. Prima Dei intentio est, ut homo Deum glorificet libero obsequionique amore in morialis vitae brevissimo cursu, ac dein perlaetam in Dei eognitione et amore nssequendo selieitatem. VO
406쪽
MBER QUARTLs c pGT ii. 40sluii autem Deus, serio quidem et veracitor, ut omnes homines tali pacto finem rerum omnium ultimum assequerentur: non vero absolute id intendit et emeaciter, sed conditionate, et dependenter a singulorum arbitrio. Si enim homo aliter agat, divinae nihilominus gloriae serviet altero modo; quatenus nempe aeterno supplicio addictus, divinam iustitiam in seipso invitus manifestabit. Et sic ad absolutum rerum omnium finem et ipse
O. 294) visibilis hace rerum universitas inservit.
ipsiusque hominis sinis, nihilominus, quoniam rebus his visibilibus non sui commodum, aut Voluptatem Deus quaesivit, sed commodum ac voluptatem hominis, hominem ipsum a Deo amari amore, qui dicitur benevolentiae. 286. Manifestatio divinae persectionis gradus habere potest; nee ille gradus, quem Deus ut mundi finem praestituit, potuit esse omnium possibilium maximus. Perlaetiones enim infinitae ab opere sinito semper magis ac magis manifestari possunt; numquam vero itu, ut magis manifestari nequeant. Est igitur mundi finis manifestatio divinarum persectionum, non simpliciter, sed solum in determinata quadam mensura, quam inter omnes possibiles Creator libere praefinivit. Et hune finem, in hae determinata mensura, mundus adamussim assequatur necesse est. Dei enim voluntas, in eo, quod absolute et ellicaciter intendit, frustrari nullatenus potest.287. Hinc t.' mundus habet omnia, quae ad hunc finem, in hac determinata mensura assequendum, illi debentur. Est ergo in suo genere perfectus 0. 529). 2.9 Quod si sinis mundi generatim consideretur, mundus hie aestimari nequit omnium possibilium optimus. Quia lieet finis sit optimus, modus tamen illum assequendi non est omnium optimus. Sic ruit speciosa illa, quam Lethnitetius invexit, Optimismi d trina.
288. Finitae res, non solummodo quoad primum sui originem. a Deo dependent, sed perpetuo, tam in eo quod esse pergunt.
407쪽
quam in eo quod operantur. Sie duplex est ei perennis influxus creatoris in rcs a se eonditas, quorum primus con3ervatio, niter
289. Conservatio alia est indirecta, alia direeta. Conservat rem indirceio omne id, quod vel removet rei contraria, vel iis resistit; quo pueto urea V. gr. pecuniam, VeSteScalorem conservant. Manifestum porro est, ea solum egere Pol Servatione indirecta, quae per vires ianturules destrui aut dissolvi possunt: quae vero natura sua incorruptibilia sunt, ut est humanus spiritus, hoe conservationis modo pro elo non indigent. Dircete rem conservat id omne, ex cuius influxu, tamquam ex cauSSa, ipsum esse rei perpetuo dependet. Ita figura liquidi in vase contenti a vasis figura, et eorporum compages inmole-culari attraetione eoi Servantur. Deus et indit cele, et directe res PonServat: sed de conservatione indireeta modo non loquimur; sermo est de conservatione directa, quae proprie et per se conservatio eSt. 290. Hace directa conservatio desiniri passim solet: eon Iinuata creatio. Sed vchementer erraret, qui eiusmodi definitionem cum
Buyllo a) ita intelligeret, ut res singulis momentis cedere putaret in nihilum, ct a nihilo singulis momentis iterum oduci. Uue enim non esset continuata creatio, sed iterata; id quod ingentcm continet absurditatem. Quum enim creatio in instantisiui C. 265, 2.'), liceata creatio in diversis seret instantibus. Haec vero instantia vel se immediate excipere dicuntur, vel non. Si primum dicis, hoc repugnat, quemadmodum repugnat inVenire in linea duo puncta se contingenita C. 595). Si die is alterum, hoc pariter ubsurdum est; quia huc paelo res modo
exsisteret, modo non exsisteret. Mitto celera.
Quum itaque conservatio dicitur continuata creatio, hoc est ita intelligendum, quod quemadmodum cxsistenti ac initium debetur divinae virtutis efficaciae, quae facit, ut res sit, ita continuatio exsistentiae ab eiusdem efficaciae continuatione dependet; ita ut quamdiu res in esse perseverat, tamdiu perseVeret actio, quae rei esse tribuit, et ideo illa protrahatur, quia haec protrahitur. 29 l. Ex his intelliges t.' Conservationem ab actionc creandi reipsa non distingui, sed unam eamdemque netionem esse; quem admodum idem esi motus in principio ne subsequenti tem-
408쪽
pore, quo durat; eademque est actio, qua linea incipii describi, et qua protrahitur. Creatio tamen et conservatio distinguuntur ratione, quatenus utraque quidem essectionem rei dieii, sed illa
connotando rem antea non fuisse, haec connotando rem antea suisSe.
hilo estietendae, si ipsa nondum fuisset ereata.
propterea uelio immanens, et transiens tantum aequivalenter 272,2.' , idipsuin de conservatione diei oportere. Quare hue redit creatio simul et conservatio, quod Deus voluntate Sila, quae rerum productiva est, velit rem, quae non erat, cSSe perenniter.
Ormn Deus omnia contervet 292. Nunc demonstrandum est, res omnes creatas adeo indigere, ut in esse, quod acceperunt, a Deo conserVentur, Ut Si Virtus divina ab iis conservandis aliquando deficeret, omnia il-lleo in nihilum redigerentur. Hoc sensu Statuitur PROPOSITIO I. Omnia quae sunt, conservantis Dei virluse in- distent, ut rase perstant295. Probatur 1.' Continuatio exsistentiae ab exsistentiae initio distinguitur: insuper continuatio exsistentiae, non minus quam eius initium, edictus quidam est, qui caussam suam habeat oportet. Caussa autem huiusmodi esse nequit exsistentiae initium, aut DXSistentia praecedens : quia nulla est inter haec duo neecssariueonnexio, multoque minus connexio caussalitatis; quomodo enim exsistentia entis, in hoc momento . exsistentiae eiusdem entis momento sequenti caussa esse possit Non entis essentia; nam eniis essentia, etiamsi aetualis sit, Semper eontingens est: numquam igitur exsistere postulat, numquam est suum BSSe.
Non quodcumque aliud ens contingens: nam, qnamquam enseontingens quorumdam motuum, aut quarumdam modificationum secundaria et inadaequata caussa conservatrix esse queut, Primaria tumcn ct adaoquata esse nequit, praesertim SubSim tiarum I ut vel ex eo patet, quod nullum ens contingens Seipsum eonservare potest, ut modo dictum est.
409쪽
Restat ergo, ut dicamus: caussam continuationis exsistentiae
esse illud ipsum Ens, quod initii exsistentiae per creationcm
294. Probatur 2.' Persectio quae ab aliquo agente alteri eommunicatur, quandoque munet in ipso, quum ngentis actio cessat, quandoque non manet. Manet enim, si persectio communicetur subiecto, habenti ex se virtutem eam sibi appropriandi, eamque ex se sustentandi; vel si persectio, quae esseetui communieatur, sit illa ipsa persectio, quae in agente est netionis principium t si utrumque istorum chesit, non manet. Rem explico exemplis. Figura quam liquidum habet intra vas, non manet in ipso liquido, si vas frangatur; manet autem, si nnte vasis in-sraelionem, liquidum frigore concreverit, ae fuerit solidatum. Eodemquo pacto compositio illa et ordo, quae domus forma est, manet cessante adtione aedificatoris, idemque e lingit in omnibus formis artifieialibus: quia videlicet in his omnibus materia,
seu subicctum, cui forma communicatur, est ex se ad eam a ripiendam servandumque idoneum. Pariter lux, quam a corpore luminoso corpus opacum accipit, in hoc non manet cessante imminosi corporis actione; sed e contrario ealor ab uno eorpore nil nitorum transmissus manet calcfaciente remoto; quia calefaciens communieavit calefacto motum illum molecularem, qui caloris principium est. 295. Hisce praestitutis, en argumentum. Ut persectio, quae alteri communicatur, maneat in illo, agentisaelione cessante, necessario requiritur, vel ut haec persectio communicetur subiecto, habenti iam ex se praeviam virtutem, Dum
sibi appropriandi, vel ut esse tui communicetur illa ipsa persectio, quae est in agente oetionis principium. Aliter persectio
communicata maneret in essectu sine ulla caussa. Atqui in creatione, per quam ipsum esse rebus communicatur, neutrum contingit.
Non enim communicatur esse subiecto, habcnti ex sc virtutem servandi ipsum esse; tum quia creatio nullum praesupponit subiectum, tum etiam quia ipsum esse non potest ab ulla quapiam perlaetione recipi ac servari. Neque potest essectui creato communicari ea persectio, quae in ereatore est creandi principium. Huiusmodi enim principium est ipsa.esseni tu divina plane incommunicabilis; seri enim no-quii, ut quod habet esse participatum, sit ens a se.
Ergo esse, quod rebus creatis communieatur, non potest in Diuitiam by Cooste
410쪽
ipsis manere, cessante creatoris actione. Ut ergo res creatae esso perseverent, creatoris actio perennis necessario requiritur. 296. Ex hucusque dictis facile solves, quae obiici solent ; quorum praecipua haee sunt.
caussae operatio cesset. Multo magis hoc erit existimandum deesseetibus Dei, cuius potentia infinita est.
exsistentia potiri nequeat, nisi ab alio eam accipiat; non vero tanta cSSe, ut postquam semel exsistentiam aecepit, nova eius collatione perpetuo indigeat.
297. Resp. ad 1. Cone. ant.; neg. mn8eq. et paritatem. Nam agentia finita hoc tantum agunt, ut exsistentibus divina virtute substantiis varias modificationes inducant; quarum quaedam agentis operatione cessante, in subiecto perseverant, quia naturali eius virtute, vel actione 294), vel etiam inerita C. 2l8)conservantur. Et in hoe ogentia finita sunt potius causso, ut eiusmodi modificationes sant in certo nil quo suhieeto, quam ut Sini. At vero Deus non modiscationes solum substantiarum, sed ipsas e nihilo substantias producit; in quibus, . cum nihil sit, aut osse possit, quo ex se permaneant, necesSe est, ut aetione creatoris Perpetua sustententur; quemadmodum, ut vidimus 294), nccesse est, ut agentis finiti aetione perpetua sustententur eae modificationes, quae in suhiectis radicem non habent. Divina igitur potentia caussa est, non modo ut res sani, sed ut sint; utque ideirco efficere nequit, ut esse pergant eius operatione cessante; in hoc enim haberetur essectus absque caUSSa. Ad 2. Neg.; et negationis ratio ex modo diciis liquet Ad 5. Dist.: multa sunt, quas a enussis secundis conserVBntur, nempe subsisnliae ipsae primitivae, ne9.; harum combinnirines, vari9eque modificationes, subd.; conservuntur a Putassisseeundis conservatione quadam secundaria et inadaequ3ta, eme.;
primaria et adaequata, neg. Recole hucusque dicta ad 1 ; 295,29M. 298. Ex disputatis in hac quaestione colligere licet, quinam haberi debeat anni hi lationis conceptus. Non est putandum, ad annihilutionem rcquiri actionem positivam ; ad hoe enim, ut res creatu in nihilum redigatur, sussicit, si Deus aelionem, qua ipsam zonservat, ab ipsa subtrahat; videlicet ut divina voluntas in eo, quod entis exsistentiam eiusque durationem desternit, non perennem illam, sed ad certum usque tempus decernal 29l, J.').