장음표시 사용
411쪽
Ad Deum autem tantummodo annihilationem pertinere, dubium esse nequit. Si enim anni hi latio cessatio conservationis est, eonservatio autem Pontinuata creatio, profecto ille solus anni hi landi potestatem habet, qui creandi virtutem possidens, omnis exsistentiae sons eSt.
De eoneursu Dei 299. concursus Dei naturalis, de quo nobis sermo, est cooperatio Dei cum caussis secundis, seu divinae virtutis in agentis siniti actiones influxuS. Concursus porro unius caussae cum ultera mediatus est, et immediatus. Mediatus est ex eo, quod una caussa alteri vires agendi communicat: sic gladii artifex eum gladio coneurrit adsericndum. Immediatus ex eo, quod una caussa cum altera actu insuit, ad eumdem producendum csseetum. Sic duo equi currum irahentes, alter eum altero, ad currus motum ciendum,
Concursus ilem est physicus, si concurrens operantem phy-Sice iuvet; moralis, si . moraliter, i. c. suadendo, iubendo, mini-
500. Deum cum omnibus, quae agunt, mediate con eurrere, nulli dubium esse potest. Ab ipso enim rebus omnibus vires, quibus ogunt, Sunt indilue, iugiterque conservantur, ut modo demonstratum est. Et illud evidens est, eum non ad omnes actiones moraliter concurrere, sed ad actiones solum entium intelligentium, neque ad has omnes, sed ad eas tantummodo, quae hone-Stae sunt. Idcirco concursus iste moralis, specialis dicitur. Restat m0do probandum, Deum, in omnibus prorsus finitorum agentium operationibus, physice concurrere concursu immediato, qui propter hanc suam universalitatem generalis oppellatur. 501. Antea tamen est accuratius cxponendum, quaenam Sit divini huius concursus ratio; qua in re plurimum se Τheologinrum exercuit industria. N0s, omnibus omissis quaestionibus, quid iuxta probatissimos auctores tenendum sit, paucis Statuimus.1.' Igitur concursus hic Dei, quemadmodum omnes eius externae Operationes, in se est nelio immanens, et ipsa Dci voluntas Subsistens ; quae, ratione etaetus, qui extra Deum reeipitur, transeunti aequivalet notioni 272; δ', ε' . concursus iste transiens, et extra Deum in ereatura receptus, quaeritur, quid sit. Di iligod by GO le
412쪽
2.' Dicendum in primis, non esse aliquid pracvium aetioni ipsius ei cuturae, eique conserens aliquid, quo in catur ad rigen dum, aut in vi agcndi perfidiatur. Quidquid enim huiusmodi est, et tamquam principium vel eonditio ad complendam agendi virtutem pertinet, hoc ante uelionem supponitur iam positum per alias actiones, vel ipsius agentis, vel aliorum, concurrente utique Deo. Sed, positis his omnibus, nihil amplius requiritur, ut caussu secunda sit in suo ordine expedita ad agendum; et nihilominus, ut agat, adhuc Dei cone ursus necessarius eSt. d.' Est itaque divinus iste concursus aliquid, quod caussae Secundae actionem comitatur, et ipsum se habens per modum uetionis, qua divina virtus una cum creatura agit, ad eumdem quo terminum immediate tendit, ad quem tendit creaturae uelio. Ad eum fore modum, quo binae caussae partiales et eooperantes 0. 264, Sq), v. gr. duo homines aliquid sune trahentes, non ita cooperantur alter alteri, ut ulter in alterum agat, Sed ita. ut uterque in eumdem csseetum immediate instuat. Ila quoque caus-Fa prima et secunda ita simul operantur, ut in unum eumdemque essectum, immediate, tamquam ad terminum aetionis, len
O.' Hinc sequitur, c elum, non partim a Deo manare, et partim a creatura, sed totum esse Deo adseribendum, et lotum creaturae ; diversi modo tamen: a Deo enim est, ut a cauSsa prima et independenti; a creatura, ut a caussa sed unda ac dependenti. Sie utraque caussa totalis est, in suo videlicet modo eatissandi totum cis tum. Quod si integra caussalitas ad esse tum ieec uria consideretur, nihil vetat, quominus, ut quidam l0qui mani, et Deus et creatura ad eumdem essectum partialiter concurrere dicuntur.5.' Ex his palei, utriusque eatissae, et primae, et secundae,undiu eamdemque actionem csse. Aetio enim est ipse essectus, ut uetu sit O. 58 l). Si igitur esseetus unus est utriusque ea uSSae, actio quoque ab utraque una eSi.
iur, in quo rceipitur actio caussae secundae. Nempe condurSUS Dei cum actione caussae secundae transeunte, recipitur in Paticule ; concursus idem eum uelione immanente, in ipso agente, prouit in eo ipsa eius actio recipitur.
413쪽
Duplex in Ilis ossa iis veritas continetur. Prima est, caussam pri-mnna, mediis aliis caussis seeundis, vel etiam, ut nonnumquam, se sola, coniungere motu loeali ueliva passivis, aut polentiae proponere obi ectum, quo ad nsendum moveatur. Altera: caussas Secundos non agere, nisi quia prima activam virtutem iis suppeditat ; iisque praeterea, propter sines a se intentos, concursum suum adhibet ; sine quo virtus creata, quantumvis in Se completa, ct applieitu actionis subiceto, nihil plane ogcro potest. Lege, si plura cupis, Franciscum SuareZ in Disp. Met. a , et Didaeum Rutet: De voluntate.Dei b)
Probatur diuinua eoneu rau8502. Pstoposivio ll. Deus omnibus agentibu3 eooperatur. Probatur l.' ex dieiis de conservatione. Nam conservatio, Secundum rem, a productione prima non disseri; sed ratione solum. Si ergo esseetus agentium sinitorum ab iis primo producuntur sine ullo Dei influxu, ii profecto sine hoe influxu ctiam eonservantur: si autem conservari a Deo dicas, ut dicendum eSi, concludendum, eos, etiam in prodiretione prima, a Deo dependere. Non sunt ergo a suis caussis sinc Dei eooperatione. Alio modo. Si res immediato Dei influxu non egent quum sunt, cur egeant postquam saetae sunt Siquid cin, si qua res, ut sit, alienum influxum requirit, multo magis ipsum requirere putanda est, ut esse incipiat, quam ut iam laeta completaque
det 295): id enim omne, quod esse partieipulum hobet, quantum ad ipsam essendi rationem, est proprius Dei essectus. Atqui etiam csseeius qui eumque sinitarum caussarum est ens Perparticipationem. Ergo omnis essectus huiusmodi, quoad ipsum esse, a Deo dependet. Ergo etiam quum esse incipit, nempe
is, non modo ut entia, sed etiam ut agentia sunt. Nam, quem id modum sunt enlia per partiei pationem, ita quoque per Dr ilei pationem agentia sunt. Sed si agere possent. Deo ipsis non
414쪽
cooperante, non forent ex ipsa sua essenii a Deo subordinetia. Iuvienus ligentia sunt. Dicendum ergo, ogontia finita siue Dei cooperatione u gere non posse. 4.' Denique ipsa caussarum finitarum consideratio propositum demonstrant. Nam illae quoque caussae quae cognoscendi saeuitate praestant, multa agunt, quae quomodo Bb ipsis agantur, aut agi debeant, prorsus ignorant. Non enim seiunt V. gr. homines, quos musculos, aut quomodo contrahere debeant, quando oculos movent, aut v em emittunt; nec quid ab ipsis agatur in cerebro, quum sensationem aliquam liubitam reprodueere ien-lant, et ulla huiusmodi sexcenta. Iam si hoc de animalibus, immo de hominibus ratione utentibus, dicendum est, multo magis idem erit sentiendum de corporibus inanimis. Ex hoc autem deducere pronum est, caussas liuiusmodi omnes in suis Operationibus superiori aliqua virtute immediate cooperante dirigi et gu
505. Ex iis quae in superiore artieulo praemisimus, non dinsiculter colliges, quid sit respondendum ad haec, quae Opponi
utrumque est caussa paritalis. IIoe autem de Deo diei nequit.
Pletam virtutem agendi ea, quae agere possunt. Ergo superioris caussae auxilio non indigent.
Operatur, profecto sumetenter operatur, et quantum ad producendum cssectum requiritur. Non enim potest Deus insum-eienter operari. Ergo ad eumdem csseelum producendum eatissae secundae frustra adhibentur. 504. Resp. ad 1. Dist. mac; quum utrumque agens constituit unam caussam sinitam, cone quum allerum agens sinitum est, alterum insinitum, sub L; utrumque est caussa partialis ex parte essectus, ne9. ex parte caussae, iterum subd.; speetata integra caussalitate necessaria ad opus agentis finiti, tr. spectata unaquaque caussa in suo ordine, neg. 501, 4'χ. Contradisi. min. Ad 2. Dist. ant. in aetii primo, eone.; in actu secundo, Subd.
415쪽
α Non est superfluum, ita S. Thomas, si Deus per seipsuin potest omnes csscelus producere, quod per quasdam alias . cuuSSas Producuntur; non enim hoc csi ex insusti eientia di-n vinac virtutis, sed ex immensitate boni tutis ipsi iis, per quamn suum similitudinem rebus communicare voluit, non solum quantum ad hoc, quod essent, sed etiam quantum nil hoe, quod aliorum causae essent. . α Relege quae hac de re
dieta sunt in Oniologia O. 288, 289 .
505. Sed potissima dillieultas in eo est, ut concipiatur, qu0- modo Deus ad liberas netiones eos urrat. Non enim facile apparet, quomodo Deus liberis agentibus eooperari possit, Sorta lueta libertate. Illud praeterea urget: si ad omnes liberos ac ius Deus eoiaeurrit, nil actus quique pravos coneurrat neeesse est; id quod eum Dei saneti tale repugnare videtur. 506. Ut haec, quantum hoc loco sat est, explieentur, ani madvertendum in primis, quamquam divinus condursus, uiuetio eSt et in actu secundo, non sit aliquid praci equisii iam nilngendum, Sed netionem creaturae comitetur 50l, 2 ), nihilominu S eumdem concursum in actu primo, et in proxima sua applicati0ne, prouli nempe, divino decreto praeparutus, offertur dZto tempore, et caussae secundae qui si coniungitur. Se habere nil modum conditionis, necessariae ad hoe, ut creatura o gere pOSSii. 507. Cum igitur certum sit, Deum unicuique ogenti suum
concurSum non consurre, nisi modo euiusque naturae Besomo dato, consequitur, eumdem concursum divcrso modo praeparari et offerri eaussis ex necessitate agentibus, ne caussis eum
urbitrii indisserenita operantibus. Proinde illis offertur determinatus in omnibus ae desinitus, talisque, ut cum illo haec ei nonialia individua aetio, hoc tempore, hoc ordine, his iniunctis pro dire necessario debeat. Caussis autem liberis non ita. Non enim iis concursum suum Deus proeparat et applieat, ostieaci voluntalc, physiec delerminante, et essiciente unum aliquem adium, et non ullum; Sed ad Plures actus, nil quos eatissa libera indisserens est, indisserentem pariter, quantum est ex se, ei ad singulos suille icialem, concursum ollert. Γnde sit, ut voluntas, ei iam ex parte Prae purali sibi concursus, proxime Hisposita sit, ad eligendum; et Pussit tam velle, quam non velle, atque adeo nolle, et tam buuvelle, aut nolle, quum illud. Sie in ipsius vuluntatis p0lesidie
416쪽
ost divino concursu uti; neque concursus Voluntatem, Sed pOlius voluntas eoneursum neelit atque determinat. Sic patet quomodo divinus roncursus lihertatem non laedat, sed potius cauS-sei ci protegat. 508. Ex his quoque eolligitur, Deum quum ad actus pravos concurrit, nullo modo pesteati caussam esse Etenim netus isti spectari possunt et materialiter, ut sunt aliquid phγsicum et physice bonum, ct formaliter, ut privationem Pontinent consormitatis nil morum regulam, in qua privatione malitia moralis Sila est. Deus igitur, quum suum in litterentem concursum offert, ita illum osseri, ut honum netum, quantum in ipso est, intendat, pravum litatem velit solummodo permittere. Quumque voluntas ad malum aetum declinat, Deus concurrit, et quidem permissilis, ad netum materialem, quatenus, cum posset illum impedire, cooperationem suam subtrahendo, vel aliter, tamen non impedii; ad uetum vero, ut est formaliter malus, nullo modo concurrit, sed potius illum reprobat ac damnat. Mulitia igitur tota est humanae voluntatis, nullo pacto Deo tribui potest. Consule eitatos auetores 501, 6.').
Statuitur providentia divina 309. Providentiu est ordinatio rerum in linem. Ea pertinetlum nil intelicetum, qui res ad fines ipsarum propri0s, per
Opportuna media iissequendos. disponii; tum nil voluntatem, quae Ponceptum mente ordinem approbat, illumque adhibere decernit. Exseeutio huius ordinis, i. e. actualis rerum nil suos fines directio, dieitur proprio gubernatis. Cura rerum utramque complectitur. Ceterum haec tria: pro-Videntia, gubernatio, cura rerum, promiscue usurpantur in communi Sermone; nos hoc postremo sensu, qui plenior est, nempe pro eura rerum providentiae voeobulum modo accipimus.
Providentium divinam impugnarunt Epicuraei, Stoici, Fatoltatue Omnes, et in praesenti Deistae et increduli. Jl0. Supra 285, 3.' seq. demonstratum est, Deum omnia quae sunt, ad ultimum sinum condidisse, qui est eius glori':
417쪽
ad hune autem finem, pro suae naturae diversitate, singula eonspirare s283, 6.'). Quare lieci sit unus sinis ultimus omnibu que communis, rerum tamen singularum sines paritales, et illi subordinati, plures sunt et diversi. Dei igitur providentia in hoc est, ut unam quamque rem, mediis opportunis adhibitis, ad finem suum partialem assequendum dirigat, hique ita dirigat, ui finem ultimum constanter omnia obtineant. 5ll. Pstopositio I. Deus de omnidius et sinuulis rebus providentiam sopientissimam habet. Probatur l.' observatione ipsa et experientia. Etenim leges,
quibus materia regitur et movetur, organa legesque regni ve-geiulis, organa item, et instinctus, et indoles Variae animanlium, adeo rerum singularum finibus eongruunt, ut nihil Opportunius, aut sapientius excogitari posse videatur. Quis non miretur, cum adspiciat, res intelleetu carentes tanta ratione operari, et in fines suos, quos numquam animo pereeperunt, tam ordinale constanterque tendere, ut plane' ratione summa pollere videantur' liue appliea, quae in argumento physico attigimus. His addo relationes inter mundana entia ita dispositas, ut constanter contrariorum conssietus temperentur, et aequilibrium servetur; ut noxia arceantur, utilia in promptu cuique sint; . vires amissae perpetuo reparentur; utque omnia, quuntum sini eorum congruit, conserventur, ei quantum conservationi speciei uin necessarium est, multiplicentur. Ilaee omnia quid aliud sunt, nisi splendidissima providentiae, continenter prospicientis et operantis, vestigia'
aliquem pondidit atque conservat: vult nimirum, ut res B se conditue finem aliquem semper assequantur. At si hoc vult, inedia quoque idonea illis suppeditare perpetuo debet. Nam qui vere vult finem, is media velit oportet, et tamdiu velit, quamdiu finem vult.
curiae huius caussa erit An quia nescit' At scient in praestat infinita; novit intimas rerum naturas; novit quaecumque ipsis accidere, vel ob ipsis fieri possunt; halici in sua sapientia media infinita assequendi fines Minnes, quoS vult, aut velle potest; cognoscit denique omnia impedimenta, quae oecurrere possunt, ne media, quibus illa superemur, utit praeveriantur. An quia non potest' Atqui ipse est ubique praesens, inii
418쪽
meque praesens omnibus: omnia in cius potestate sum, ubciusque nutu pendent: nihil potest ipsi resistere: omnipotens est, unoque voluntatis suae nutu essicere Omnia potest. An quia non vult' Videlicet cx ignavia, aut lassitudine, aut quia Opera sua post aliquod tempus fastidire coepit. Si sapiens, si bonus Deus est, omnino sibi debet, ut Suorum Operum curam habeat. Libere secti, quaecumque secit, ut postquam secit, ea despicere ac deserere non poteSi. 512. Pstopostrio Il. Dei providentia ad singularia se porrigit, etiam ad res minimas atque vilissim . Nam t.' cum Deus propter finem esticiat quaecumque ossieti, tantum patet eius providentia quuntum putet eius ustieientia; coque modo res ali ingit providentia, quo emetentia. Sed Dei essicientia se porrigit ad omnia et Singula, quae esse participant, etiamsi vilissima sint: omnia enim quae sunt, Deus creavit, Omnia conservat, omnibus eooperatur; neque genera aut species est icit, quae sunt mentis abstractio, sed individua. Ergo.
gubernare, sane ipsum quoque dedecuisset ea ereare ac con- Servare. Iloe autem Deum non dedecuit. Insuper tota rerum universitas tamquam nihilum coram Deo est. Deus igitur, si mihima dedignatur, totum mundum dedignetur necesse CSt.
dum Dei providentiam 5ll, 1.'), ea in magnis, aeque ue in minimis rebus, deprehenduntur.
tet, saltem mediute: secus esset inutilis. Multo magis ergo divina providentia. 5l5. Inter divinam porro humanamque providentiam hoc interest diseriminis, quod homines, eum immedi uic omnibus sibi subiectis prospicere nequeant, adminiStris utuntur, qui Particularium curum gerunt, iam ordinando singula ad sinem, idoneaque media eligendo, quam intentum ordinem exsequendo. Deus autem, quem nihil impedire potest, quominus de Singulis per Se eogitet, singulis per se prospicii, linem Stu tuenS, me diuque praeparans; sed in exsecutione suae providentiae, qudS-dam res per alius gubernare solet, ui silios per purenteε, vuci Vitutes per earum rectores, non sane ex desectu P0ientiau, Sed ex sapientiae consilio, et ut paternae quoque Suae boni-lutis vestigium uliquod ei imago in rerum univcrsitate fulgeat. Jlέ. Pnopositio III. Speeiuli prouidentia intelicetvules crea
turae a Deo gubernantur. Dissilireo by Cooste
419쪽
Etenim t.' hae sunt, in quibus, ct per quas finis ercalionis ultimalo obtinetur. Sola enim rationalis ereatura aelibus suis ad universi linem pertingit, et gloriam Deo vere tribuit, ipsum cognoscendo ut uiuando. Unde est, quod ectera, quae in mundo Suni, propter ipsam sueta sunt, ipsa autem immediate propter Deum. Si crgo Deus res omnes provide gubernat, multo magis rationalem creatur3m.
2. ' Eoque magis, quod rationalis solummodo natura in finis sui asseeutione felix esse potest, ex eiusque amissione mi Serrima sit oportet; cum cetera nec sinem cognoseant, nee eo perfruuntur obtento, nec doleant amisso. Quare, eum Deus, si rebus insensatis non provideret, insipienter agere dicendus esset. non insipientem modo, sed erudelem se exhiberet, Si homo ex mediorum descetu, et ex sui conditoris ineuria, finem suum aliquando non obtinerei. Quis enim vero putaverit, id praestare nolle Deum, quod matres per tot dolores molestiasque prae- Siani; immo quod ipsae praestant serae, quac in Suis Belibus pascendis ae tuendis adeo sollieitae sunt Est crgo divina boni luto prorsus indignum, ut rationalem naturam sibi ac soriu-nac relinquat. 5.' Id confirmat observatio. Ut omittam media omnia, quae et in se et extra se homo habet, ad physicum suum bonum opstortunissima, considerare sufficit ea, quae immedio te ad finem
Suum B Ssequendum, non quidem illum cogunt, libere enim ad sinum suum pervenire debel), sed hinc inde validissime et
Unusquisque enim legem cognoscit naturalem; aeriter impellitur ad bonum honestum, atque a morali malo retrabitur; si citatur formidine insumiae, quae pravas actiones pone Sequitur; ullicitur honore, qui viri utis comes est; terretur supplici O-rum timore; Spe praemiorum ci igitur; ac si quid mali admiserit, conscienti ac stimulis torquetur; habet denique in.natura uniVersa quasi speculum quoddam, in quo creuioris Sui boni-ialem contempletur, immo senium propemodum, qua ad ipsum ascendui. Et haec omnibus communia, aliaque multa. Adde nunc auxilia, quae singillatim in unumquemque opportune conseruntur, ut quisque sibi conseius cst: adde coelestis gratiae, quae nuturae nullatenus debentur, gratuitas motiones; et plurima lilia, quae sunt mortalium oeulis prorsus occulta. Ex quibus
omnibus concludere necesse est; exquisitam osse rerum omnium
parentis in humanum genus providentiam. .' Considerare quoque praestat providentiae eiusdem lucu-
420쪽
leniissima indicia, in humana sopietate, ad quam homo saeius est, et qua lantopere indiget, conservanda. a in Vi in sopiatis eonsistere non posset , si omnes homines essent mendaees, proditores, laboris et iniuriae impatientes, nullisque legibus subiici velleni. Ex altera parte singuli homines possunt ita perverti; iique ipsi, qui semper probi fuerunt, possunt intra breve momenium improbi seri. Unde ergo laetum eSt, ut numquam generalis haec morum perversio neciderit'
providentiae in fodietatem argumentum. Fae enim, omnes in omnibus perseele similes esse: quanta exinde perturbatio Pon- Sequeretur lo Ad sosticiatem conservandum necessaria quoque eSt propensionum et ingeniorum Varietas, ut omnibus eius neeesSila libus salis sint. Haec autem Varietas semper Ser litur.
d) Diversitas denique graduum, et inaequalis honorum distributio requirebatur in primis, ut foetetas permanere, Vel ad n liquod tempus, posset. Ita autem sunt omnia disposita, ita connexa sunt et interna adiuncia et externa, ut haec graduum diversitas, bonorumque inaequalis distribuito constanter maneat. 5.' Aecedat ultimo ad haec omnia humani generis constans
a) Haec se manifestat, quum aliqua calamitate, iniuria, periculo homines premuntur, aut repentino terrore pereelluntur. Tune enim oeulos, manus, vocem in coelum nitollunt, et Numen sponte invocant.b) uano testantur iurisiurandi religio, sacrificia ne vota, quae omnibus populis usitatu semper suere, ad hona consequenda, adnvertenda mala, ad gratias agenduS. o Immo cultus religiosus universus, et timor divinae potestatis in hac maxime persuasione landamentum habent. d) Ipsae impiorum blasphemiae eamdem persuasionem manifestant. Cur enim in Deum iraseuntur scelesti, nisi quia certo tenent, ipsius nutu omnia regi 515. COROLLARIA.
eSi, et mediis instrueta ad ipsum assequendum, etiamsi vel finis, vel media non appureatis.
omnia ipse praevidii, sed etiam, quia omnia sub ordine proVi