Iusti Lipsi De amphitheatro liber. In quo forma ipsa loci expressa & ratio spectandi. Cum aeneis figuris. Omnia auctiora vel meliora

51쪽

O DE AMPHITHEATRO uiorum mentione pileos non alibi inuenio. secundo, quia ii ςpti iidem, me iudice,conuiuantibus , ob unguenta, ob cor nas. illud credo magis, pilleorum usum in balneis fuisse: a quibus cum exirent,eosdem aliquando retinuisse etiam in mensa. Certe lapis antiquus Patauij est, ubi conuiuis aliqua sorma, requi accumbunt,partim capite nudo partim velut pilleolo aut

fascii sit deuincti. Sed hemiquod me pariae fugerat, Athenaei

uerum locus est, qui nescio an stabilitor de stator erit pilleo conuiu li. Nam loquitur apud eum libro vi. Larensius dilaudans suos

l. m denses a Pistoseos. Nec est sane ut pilleos illos aliter accipia-mlis, quam aut de mensalibus in conuiuio enim haec dicta aut peregrinantibus. Qi d postremum ipse Larensius firmare videtur, qui praemisit, Romanos nihilseuperfui in vestitu habere

ἀπερχυε M: id est,ut ego interpretor, nec peregrinantes quidem ausabo abeunte C A P v T X X. Obiectis propino eaque remota. Euis mos Romauus in capite aperitu λ ω operiendo.Plutarchus explicatus, Palliolum ad caput tegeu-dum .eaque iure Seneca, Petronius,Plautus ita uti nouiter

A Tme,Lips, sermonis iam serio taedet,5 sessionis. Abeo.

Imo ego te etiam teneo, inquam:&nodum iniicio,quem prius necessum est soluas. Romanos adfirmas capite intecto:& in parte mihi persuades.sed de honore tamen quomodo expedis quomodo caput digniori alicui aperuerunt, si id semper

cinis ψω apertum' Nam Sallustius ecce scribit: Susiam in victoria Diei equo discendere Pompeio vni,ad urgere desesi M AP v T ME-do Roae, R i R E solutum. Et nequid de militia hic cauillere , audi Sene cam, qui recenset ut vulgatissimum morem:& Consulem mi Gro aut Praetorem,omnia quibus bonor sol t taberi faciam: equo de Pam,C AP vT AP E RI A M. Risit secundum ista Florentius, Et heu Gordium nodum: inquit. ubi Tenedia securis I Non vides etiam in illis Senecet verbis es fugium .de militia aut peregrin doner Nam desulcum etiam ex equo addit. equi autem usus

52쪽

in requens aut nullus in urbe. Sed tamen confide. non utar his effugiis: veram soluendi viam insistam, sine diuerticulo ullo aut flexu. Quam praeit mihi clare Plutarchus, in Caussis. clare

quidem ut vel ba Graeca sunt: nam interpres rem tota inuoluit caliginosa & de luta versione. Ait: οἰρ--οις ο ριώπων Tῖς

'ii . Quae vertenda erant i Romani cui obuia asti sunt cui honor oblo ebri.

habe Ai, o si forte caput v ste inisecta tectum babeant, i reuelant. En capitis omnis tectio: en apertio, qua Romae. Laciniam to-ue sar inquam ea enim Plutarciat vera mensὶ in caput saepe reii

ciebant, contra ventum aut aestum: eamque detrahebant inti honorati alicuius occursu. Plutarchus idem eum habitum ex I. p pressit in Gracchis, de Nasica: ὁ ' p o Laciniam togae reiiciens in caput. Et passim nummi & mar- 1ὰ est .m in Ora praeferunt, quoties repraesentant sacrificantes. Atque haec pariolo est vulgata tectio,& sine nota aliam etiam eruo quae delicatorum delicis aut imbecillium propria,quae . saepe cum suspicione luxus. Ea erat, ut capite incederet palliolato. Seneca de ingenioso nostro, , sed enervi s usam in patre . Maecenatem dico. Hunc esse qui in tribunali,is r Iru,in omni publico coetu sic appara erit, ut pallio Vcti e tu caput excia' utrimque auribus, non aliter quam in mimo' Diui

refugitis olent. Plutarchus superbiam Pompeiani liberti, De- ς' metri j, taxans: Domino stante ipsos, inquit,accumbebat δὲ rei ἡ Ahumrim habens vestem tu capite , usque ad aures. Qui 'h locus bene allucet illi Senecae. sicut & nuic Petroni j describen petionio tis accubitum mollissimi omnium 1alchionum: Pastis,inquit. '' coccino a Musum inclusenui caput. Et Plauti versim ausim illuc trata My here,a paucis proprie intellectum: Tum isti Graecipa lati, capite operi quiambulant. Scaenice enim tangit delicatos & molles istos,quod etiam aliis solet per occasionem .sed dixi quoque aegros eo uses:haud dubie cuin iustiori iam excusatione. Nec de alio palliolo eapies nilla Suetoni j,Claudio cap. D Ob valetudine gladiatorio munere, vouo more,pa Iolatuspraesedit. Hoc Quinctiliani: Pal olum sicuti -- δε ci em Iocalia ,sola ra cusare potest valetudo .liem Senecae: Vide

53쪽

DS AMPHITHEATRO

Spoliarii ubi locus fuerit. Gladiaterum cadaueru unco tracta. Victor Erustratus. De gradibus qui intra porticus. S satin' ut exsolui hi e nodum 3 certe me. iam t. abeo &surgo bona fide. Simul descendit. ego consecutus sum,oc ad portam cum venissemus quae ducit ad Forum, Heus tu, inquam:Spoliarium nonne etiam in Amphitheatrisfibi illud3Florentius,Non ipsis, inquit,sed iuxta ipsa. Et censeo e regione ad alteram illam portam fuisse;quae,nisi fallor,Libitinensis di

, ,- cta.Nam spoliarium, quod receptaculum mortuoru aut grauiter in Arena laesorum, iure constituam iuxta mortualemi m. istam portam. Enimuero solent gladiatores occisi turpiteruncita re, co per Arenam trahi in spoliarium. Docent ad clamationes illae Senatus, quae apud Lampridium in Commodo: G Austruca aure unco trabatur gladiatoris cadauer in Jobario ponatur. Et hoc

idem censeo Victorem significare, in Domitiano, cum scribit:... iaci Alsenatus adiatoris more funus sereri Judendumque nomen decreuit. 'i. Iam que ad Porticus veneramus,ad quas substitit,Vide sine hosteriores rei Gradusὶ inquiens. Paulum etiam adscende : videbis alios, ita

flexos &dispositos apte, ut quantumuis conferta multitudo statim egreai de ingredi ordinate desine conflictu potuerit. Omdines hi graduum siue scalarum ut vides miro stificio paene inuicem decussantur :&ad ostiola sua siue Vomitoria singuli ducunt. Iam columnae istae,iam coronae,epistylia,etophori dc, uno verbo, omnia exteriora huius operis, admiranda nostro Dei Ma saeculo non imitanda. Sed haec videlicet potentia Romana,haei, Mentia olim opes: quas etiam docti plerique capiunt dumtaxat & V dent pernuocm, CAPUT Xxi I. m Permatis accuraia dinum. Latinis,confixa. Apuleius explicatus ne ue. Perata libraria in Cicerone. Theatrica qua forma cui usui. Mira in iis tui quenda. Varii adbanc remscri ores aduocat; in

cum luce dimis .

54쪽

Pegmata biclaui quid sibi voluit poeta eo verbo' Nam ruminor Martialis eccillos versus,quos a8duxti: Hie ubi si erem propius vi et astra cotos Et crescunt media Permata celsa Nia. Florentius, Properare tibi melius sit,adolescens, inquit. Nam, ut diei tempus est,ad aulam tuam venies vacuis iam aulis. cae Da inquam tibi comesa erit. Sic siet, inquam: tu modo aures mihi farci, ut cum Varrone dicam, schol a ista dape: qua re pleat,& explear numquam. Age,inquit Florentius: sed ut sine iactura tua sit , inter eundum. Pegmata antiqui appellarunt Peπα- machinas quasdam e ligno, quibus usus in Theatris aut Are - nis. vox G raeca origine est,' 'm, quod est Figo, Gelo, Compingo. Itaque Glossae priscae - μα interpretantur' cou- ' Moisi Dum. & aocte Apuleius confixium machinam dixit, adlusione ad vim ipsam verbi. De Peginatis enim ego interpretor, quae lib. ri v. scribit in apparatu muneris: Consi xilis machinaesubiae: Ia in. turres tabularum nexibus in arcircumferaneae domus fora picturae: decor uturae venationis receptacula. Pegma paullo aliter, proloculamentis pluteisq. librariis Cicero dixisse videtur lib. i iii. ad Att. Epistola vi ii. Nihil venustius quam sita tua pegmata. po quam misisti, libros instrarunt valde. At nostrum istud, non vi M. aliud quam grandis quaedam & ingeniosa contabulatio, quae sponte & occulte statim cresceret,statim subsideret. ideoque .compacta raris quibusdam tabulis & sublicis. Prudentius: Tabulissupernestrata texunt pulpisa

Timosa, rari psmatis compag ou . Quae ornatus caussa, tecta saepe argento vel auro , sedetenui.

Hac fuerat nuper vepula tibi pegra perunctum. Ainam

Etsi Caius Princeps,ut Plinij verba sunt, in circum sita lego perma duxit, in quo fuere argenti pondo centrem νigintiquattuor. In nisPegmatis varia inuenta & stupendi lusus ingeniorum . de qui- 4 ribus Augustinum loqui sentio libro xxiv. Deciuitat. cap.xxiv. η 'ubia Ad quam stupenda opera in Unia humanaperuenit ἰ quae tu TLeatris mrabilia stulantibus, audientibus increduliba iacienda exhibenda mulita est Nam ait, in Theatris. Seneca pleraque ea omnia conatus est exprimen, Epistola, XC I. His licet annumeres, in-

55쪽

Nisi misit

recepit. Homine item, ut impositi. Petronio lucem da.

I DE AMPH ITHEArno eorum de quit, machinatores, qui pegmata exse surgentia excogitant, ct tri: ' bulata tacite in sublime crescentia, ω alias ex inopinato varietares: aut dehiscentibus, quae cohaerebant, aut quae distabant sua θonte co- Cresidebini haerentibus : aut iis quae eminebant, paulatim in se residentibus. Cre-M scebant ait, in sublime . Ideo Martialis, Et crescunt media pegmuta celsa via. De 4ς. ox Subsidebant eadem: & recte C laudianus: ambiti ponderibus descenditrigma reductis. P e Siue quis legere mauult, deserit. Quin interdum chasmate tui. -& ruina subria dehiscebant: siue tota pegmata, siue homine, Arpuleiui qui impositi. De machina ipsa, A ppuleius indicat libx. Iamque totasuaue Iragrarite cauca, montem ι tam ligneum terra morago

si decerpit. siue, ut liber scriptus,' decepit . bene & propriὰ. De ii minibus,Petronius: Non taces, inquit,glaiator ob cane, quem de Rui NA Arena A mi siti mulacra nocturne percu sor,quine tum qui dem cum fortiter saceres,cum pura muliere pugnasti Significat enim aperte, fugitiuum illum in Arenam clamnatum & cum foeda muliere aliqua non dissimili schemate , quo asinus Appuleius) commissi: in , ruina Pegmatis praeter spem euasisse. Et clare iterum: Ergo me non Ru IN A terra potuit taurire Θ non ira tum etiam innocentibus mareὸ Aufuge iudicium, Arena imposui, selyiatem occidi, Pt ister audaciae nomina,mendicus exsul in diuersorio Grae- Homino cae urbis iacerem. Et solent interdum ita componere pegma de seirim ei hanc ruinam/ Vin qu imposui, praecipites ruerent in caveas

1, ferarum: ibique discerperentur. Strabo eleganter de Siculo quodam latrone qui AElnae filius audiebat: - , inquit, Orn

torios, Aferpi a feris.vidimus. Insublimi enim tabulato, tanquam in k az- ' Ema,posituW,toque compagatur1oluti fuitὸ concidente, se quoque cecidit in caueasserarum quae facile exsolverentur, infra tabulatum de industria as stas. Sed & fiammarum quidam lusus & imago I. in hoc Pegmate: sine ulla eius plerumque noxa . Claudianus Mobile ponderibus dependat pegma reductis. Inque chori limem syar genus ardua an au

Ilammaru

56쪽

x i B E R. Scaena rotet. varios e gut Mut iber orbes ' Per tabulas impune vagus: ' pictaeque citato Flotii, Ludant igne trabes: ω nonpermissa morari , Fida per innocuas errent incendia ' turres. Vopiscus in Carino: Pera praeterea, cui ammissaeva cons a

grauit: quam Diocletianus postea mgnificentiorem ireddidit. Duces etiam captiuos & opida in Pegmatis solere ostendi, losephus ci Qu. adnotat libro vii. Iudaici excidi j: sed non haec Theatrica in etelligens, verit m Fercula quae portari solita per triumphum.

mirationem praebuit apparatus P matum, quae serebantur. Nam ob magnitudinem eorum, iure metuere licebat, in disere omnino vir bus portatium. quippe quaedam triplici tabulato adsurgebunt, quaedam, quadruplisi. Statimque addit: τί res Γ δὲ ἡπ' ἰχάς, - ν πιομάrων, ι- ω et wως -- ς, 6 pri: Collicum autem iti quoque tegmate erat captae ciuitatis dux, eo modo quo captus . Magis proprie ad hcc nostra pertinet Suetoni)'loci duo,alter in Cato, ., cap. XXvI. Claudio alter cap. xxx ms.quos vide. λmbigo an & α

Aristoteles ad Alexandrum, ad has machinas non adspexerit: p c.

.cνενίας τυ ς Certe' Apuleius, tum verba ea vertici Machinatore fibricarum, utis ius conuersionis nulla o variapariter adminiΠrant. Parapegmata etiam nominata Vitruvio inue----

nies,pro instrumentis Asbologorum : & in Laertio scriptum '' Democritum scripsisse Alfronomica parapegmata. Inter hos sermones, ventum iterum ad Pantheon. ille ad sinistram, ego ' .ad dextram, vale dicto , defleximus.

57쪽

INDEX C

r primi ly. mox e lapide, Stati: T ini. Au itum d tuum verationibus. Dis cerrectus Antiquariarum rerer in loco Tauriani Amphitheatri. CA P. vi. Tauri Amphitheatrum exustum, O rimature. Abud maius a vel 'na fra tum. vile eri media. Suchnira correctus. Ferta se idi vilior.

CAP. xvi. Tuli et iii in Amphitheatra H Da, oes. Em crata diluidi fuisse. Apulem emendum. vidui eumdem liquorem E Iamri emicum. plura alltiinc rem exempla. CAP. x v i i vcla in Theatris Ampsi ea re Quando tarem Uin caeperit. terata e vilis ahquam. d. o purpurea, curo di Imri. Tei limonia lura. CA P. X V ri l. Eadem vela a Iuuuali veteris

58쪽

IUSTI LIPs ID EAMPHITHEATRIS

EXTRA ROMAM

LIBELLUS.

In quo Eorma eorum aliquot tylii

ANT VER PIAE, EX OFFICINA PLANTINIANAApud Ioannem Moretum.

60쪽

ORTE LIO

AE tu benefica quadam natura es, mi Or- teli qui rem omnem tuam librariam,tam, prompte non ossers mihi solum , sed thro adfers. Uta inieceram de libellis aliquot tu mihipromis largiter ex uberetuapen oe ambabus, quod acidicunt,manibus donas. Amo iure, ut antea virtutem modentiamque tuam cprolixum hunc amorem. nec di iteor et sui mihi apparatum istum fuse, ad meam hanc Arenam. Illa prasertim Serti'. quaorsit ad Architecturam externam inpra Uectat quam anxie hic non qu tamen infuere iis , qua informa facieque ipsa loci gressus meos vaciliantes direxeris aut firmarint. Imagines enim aliquot talium monumentorum cum iudicio side re a sentat: quorum a sinimiam nobis parte sternit , ad inteIectum veterum morum. Et quamquam ipsi coram ea olim vidimus , oeperbiennium fere solii res imin Domina urbis. tamen, ut adolescentia nostra tunc fuit,nec abdita ilia fastonier

mota rerum penetrauimin 1, nec cum accuratione satis ex

cerpsimus, quidquid ad meliorem usum. Scilicet erram eumdem errorem,quemplerique hodie mihi compares pueritiam adolescentiam eregrinationibus dedi qua iu-aicium O Hlectum profecto quaerunt .idess,virum. Quot mihi in animo oculis ex istis,qui varias terras ma ria circulati suntZ adeo cum nulloseuo fluctu, ut plerique H a vitia