Ab urbe condita libri. Erklärt von W. Weissenborn. 8. Aufl., besorgt von H.J. Müller

121쪽

Ch. 207.

sit ident ex re betae geSta partae fructum prope omnem ips0slaturos semper quod p0Stremum adiectum sit, id rem totam xideri traxis Se cernere ipsos, quo eo Ii cui Sti, qua admiratione, illi favore h0minum iter Suum celebretur et hercule per in 7 structa omnia ordinibu Virorum mulierumque undique ex agris illusorum inter Vota ac preces et laudes ibant illos praesidia rei Imblicae, vindices urbis B0manae imperiique appellabant; in illorum armis dextrisque Suam liberorumque Suorum Salutem ac littertatem repositam esse. deos omnis deasque precabantur, ut illis faustum iter, felix pugna, matura ex hostibus victoria SSet, damnarenturque ipSi Votorum, quae pro ii S SUScepissent, ut, quem ad modum nunc solliciti prosequerentur eos ita paucos post dies laeti ovantibus victoria obviam irent. invitare inde pro se quis 10 illi et osset re et saligare precibus, ut quae ipsis iumentisque usui issent, ii Se potissimum Sumerent: benigne omnia cumulata dare modestia certare milites, ne quid ultra usum necessarium lisi inierent; nihil morari, nec abire ab signis nec subsistere cibum capientes diem ac noctem ire vix quod satis ad naturale de-- melumque, Sowo das in algdas Andei e S. Iustin. Il 1, 8 ut metum timentibus demere et in

struere ni esst die Bede utun auf- stellen ud verSehen mit, aufrii Stenetusauimen durch auter Rethen S ., iit, erati, oh in te amen, tandensi an en egen aut gestetit, i, 39 8 per confra OS Omnia, gi. c. 39, T. Ordinib. die glei chsam Spa-lier il deten. - et laudes, an die durcii ac glei ch gestellieri vota ac Preces nur angerethi Wie 2 36 6,Vgl. , 29 4 8, 10 4. - Lausi. it. S. 2 49 7. - in hoste, attributi et victoria, Veli Pal. 2, 10, 2 Fabii eae Allobrogibus victoria nobilis, gl. 3, 59, 2 28, 19, 11. damnar. stir cliuidi erklari u

vi verna ab . discedere, nisi cibum etc. - is quod noth en-

langer, auerte, gl. Tac. nil. 3, 4b fremente, milite ne uelam requiEm, ne stati noctium opperiretur. - desid. 21, 4, 6 cibi potionisque desiderio naturali

modus initus. Die Asyndeta ver- an schaulichen die ingetnen Mo-niente, uti lassen die Rethe nichi

122쪽

1 14

LIBER XXVII. CAP. b. 46.

R. u. 47.

12 siderium corporum esset, quieti dare et ad collegam praemissi erant, qui nuntiarent adVentum percunetarenturque, clam an palam, interdiu an noctu venire Sese vellet, isdem an aliis considere castris. Docte clam ingredi melius visum est. 16 Tessera per castra ab Livio consule data erat, ut tribunus tribunum, centurio centurionem, eque equitem, pede peditem 2 acciperet neque enim dilatari castra pia esse, ne hosti ad Ventum alterius consuli sentiret; et coartatio plurium in angusto tendentium facili 0 lutura erat, quod Claudianus exercitus nihil 3 sere praeter arma Secum in expeditionem tulerat ceterum in ipso itinere auctum voluntariis agmen erat, offerentibu ultro SeSeet veteribus militibus persunctis iam militia et iuvenibus, quo Scertatim nomina dantis, si quorum corpori Specie roburque virium aptum militiae videbatur, conscrip Serat . ad Senam caStra

28, 14, T. - cent centur. in der

de Grun de Massi eget, die durchne host. - sentiret ei ter moti-

o Hrerilibus ultro, eine andere Begei ch nun de voluntarii in egen

hallige, die Starii der raste, 28,

3b, 6 sons metiri ach von tuclitigenTruppen ebrauchi, 22 40, 5. CONSC 'iys. er alte sie, te belei nem tumultus, 32, 26 li, soglei cliden Sol da tenet teisten assen undiu die isten ingereth t. 4-5. ad Senam, an de Mundungdes Flusses Misus in Umbrien nach dei Senoni schen Gallier genaniat, schon 289 a Ch. in ei ne colonia m3-

123쪽

a. h. 207.

alterius consuli erant, et quingentos serui inde passus Has-ilrubal aberat. itaque cum iam adpr0pinquaret, tectu montibus substitit Nero, ne ante noctem castra ingrederetur silentio in bgressi ab sui quisque 0rdinis hominibus in tentoria abducti, cum summa omnium laetitia hospitaliter excipiuntur postero die consilium habitum, cui et L. Porcius Licinus praetor adsuit castra iuncta consulum castri liabebat, et ante adventum eorum per loca alta ducendo exercitum cum Od in Sideret angu Sto Saltu S, ut transitum clauderet, modo ab latere aut ab tergo carperet agmen, ludificatus hostem omnibus artibus belli fuerat is tum in consilio aderat muliorum eo inclinabant sententiae, ut, dum lessum via ac vigiliis reficeret militem Nero, simul et ad noscendum hostem paucos sibi sumeret dies tempus pugnae disserretur; Nero non Suadere modo, Sed Summa ope orare in Stitit, ne con 8

- quisque Apposition milites abducti ab sui quisque te. 6. Porcitis c. 39, t. - et ante,

esse 26, 33 7 alicui in consilio. 7-8. dum dami unterdessen, d rite kt ei und Ab sic fit us, nurdas letalere das sol g. ad noscendum; in lache ware ut dies

sumeret, quibus et reflceret et nosceret uber OScerct S. c. 40, 8.

sumeret, gl. 22 bl l ; 23 7 12. temP. - disser. 3, 46, b dilatum tompus iniuriae. - sed eici, ei l

124쪽

LIBER XXVII. CΑΡ. 46. 47. filium suum, qu0d tutum celerita secisset, temerarium morando sacerent errore, qui non diuturnus suturus esset, velut torpentem Hannibalem nec castra sua sine duce relicta adgredi, nec ad sequendum se iter intendisse antequam se m0Veat, deleri exercitum

10 Hasdrubalis p0sse redirique in Apuliam qui prolatando spatium hosti det, eum et illa castra prodere Hannibali et aperire in 11 Galliam iter, ut peritium, ubi velit, Hasdrubali coniungatur ex

templo signum dandum et exeundum in aciem abutendumque errore hostium absentium piraesentiumque, dum neque illi sciant cum paucioribus nec hi cum pluribus et validioribus rem esse. i consilio dimisso signum pugnae proponitur, confeStimque in aciem procedunt. 47 am hostes ante castra instructi labant; 0ram pugnae attulit, quod Hasdrubal, provectus ante signa cum paucis equitibus, scuta vetera hostium notavit, quae ante non viderat, et strigosiores equ0s multitudo quoque maior Solita Visa est. Suspicatus enim

id, qu0d erat, receptui propere cecinit ac misit ad flumen, unde aquabantur, ubi et excipi aliqui possent et notari culis, si qui

institit S. 25. 19 7. 9. Em'Orct, . c. 44, 3 31, 33, T. Non diti furn. allei dings is es

clipeis vestigia visa movebant, et Properi suum accursus. - Si 'AVOS. mager, an . St. Wol abge- trieben, Sil. 607 sonmesque virique substricti corρuS. - solita,

vi ellelelit die Sena; de Metaurus,

125쪽

. Cli. 207.

loi te adustioris col0ris ut ex recenti via essent simul circumvehi procul castra iubet speculari ilue, num auctum aliqua parte sit vallum, et ut altendant, Semel bisne Signum canat in castris. ea itum ordine nania telata essent, castra nihil aucta err0rem faciebant: bina erant, sicut ante adventum con Stilis alterius fuerant, una M. Livi, altera L. Porci, neutris quicquam, quo hi titi tenderetur, ad munimenta adiectum illud veterem ducem adsuetum 5ilue R0mano hosti movit, quod semel in praetori castri Signum, bis tu consularibus reserebant cecinisse. duo profecto con Sule Sesse, et quonam modo iter ab Iannibale ab SceSSisset, cura an-irebat minime id, luod erat, Suspicari poterat, tantae rei frustra 6lione Hannibalem hi sum, ut, ubi dux, ubi exercitu eSSet, cum quo castra conlata habuerit, ign0raret profecto haud mediocri clade absterritum insequi non au Sum magno per Vereri, ne

bucina dimilli da heriri clit Hasdr. 8 rima vigilia, also bald nach-

suescere 1, 35 3. - Praetoris k3nn Praetoriis, aber aucti GenitivSeis . - duos, esse, te ora re

608 bis clarum bucina suum. praeterea gemino prodebant iuncta magistro castra ρςi. - quonam,

126쪽

a. u. 547.

perditis rebus serum ipse auxilium venisset, Romanisque eadem iam s0rtuna in Italia quae in Hispania esset interdum litteras suas ad eum non pervenisse credere, interceptisque is consulem ad sese opprimendum accelerasse his anxius curis extinctis ignibus vigilia prima dato signo, ut taciti Vasa colligerent, Signa serri iussit in trepidatione et nocturno tumultu duce parum intente adservati, alter in destinatis iam ante animo latebris subsedit, alter per vada nota Metaurum numen tranavit ita desertum ab ducibus agmen primo per agros palatur, sessique aliquot Somnua vigiliis sternunt corpora passim atque infrequentia relinquunti signa Hasdrubal dum lux viam ostenderet ripa fluminis signa

Aetoli animos aversisSent.

Guilla umeiat e noctii ordii et vomue laurus gestanden, Est Monam sen

deinde, 28, 28, 4 29, 23 9 10,

34 5 dextris, litoribus u. B., Ur

127쪽

Ch. 207.

l iri iubet et per torti iosi amnis sinus flexusque una errorem volvens liaud multum processisset substitit, ubi prima lux transitum opportunum Stendisset, transiturus sed cum quantum a 11 inari abscedebat, tanto altioribus coercentibus amnem ripis non inveniret vada diem terendo spatium dedit ad insequendum sese hosti. Nero primum cum omni equitatu advenit, Porcius deinde 48 adsecutus cum levi armatura. qui cum sessum agmen carperent ab omni parte incursarentque, et iam omisso itinere, quod sugae simile erat, castra metari Poenus in tumulo super fluminis ripam vellet advenit Livius peditum omnibus copiis non itineris modo, 3 sed ad conserendum extemplo proelium instructis armati Sque. sed ubi omnis copias coniunxerunt derectaque acies est, Claudius ilextro in cornu, Livius ab sinistro pugnam instruit, media acies praetori tuenda data. Hasdrubal omissa munitione castrorum postquam pugnandum Vidit in prima acie ante signa elephantos conlocat, circa eos laevo in cornu adversus Claudium Gallos opponit, haud tantum iis sidens, quantum ab hoste timeri eos

39l iter omne revolvens dochiat L. Vieli Orbem eschri eben, gLSis It i5,6 24 nam qua curvatas sinuosis lexibus amnis obliqua tristas refluoque per aspera laysuin sese redit, hac casso ducente labore exiguum involvunt frustratis gressibus orbem Vorti biis nach Pulschem. a. substitit aus-gesallen das sol g. abscedebat istit an vola dein Marsche vor ages An bruch Z Verstehen. - Prima l. et g. S. 7, 12, 3. a mari, der ut .ha das meli dictiteri sche mare tanto nacti quantum, s. 5, 10 5: V2. b, 2. 48. I-3. cum omni, te nach her cum levi, aber omnibus. - non itineris . also te 28 2, 3 acie iusta, Wir genauer er-klar im Folg. ad conserend. etc.

Sehisse 28, 4b, 2 da gege armatas instructasque , 24, 2, gi 27, 13, 10.4-5. sed schein sicli sus dievo de vortier angegebenen Stellura und Ver endia nide Ansuli rer

diductis in latera viribus, acua fronte eae ulraque parte cir

cumvenerunt eum. - Prima a. ,

128쪽

a. u. 547.

credobat ipse dextrum cornu adversus M. Livium sibi atque Hispanis et ibi maxime in vetere milite spem habebat sump- sit Ligures in medio post elephantos positi sed longior quam

latior acies erat Gallos prominens collis tegebat ea ron S, quam Hispani tenebant, cum sinistro Romanorum cornu concurrit: d0xtra omnis acies extra proelium eminens cessabat, colli oppo situs arcebat, ne aut a fronte aut ab latere adgrederentur inter Livium Hasdrubalemque ingens contractum certamen er3t, atroxque caedes utrimque edebatur ibi duces ambo, ibi pars maior peditum equitumque Romanorum, ibi Hispani, Vetus miles peri- 10 iusque R0manae pugnae, et Ligure S durum in armi genus.

advorSus S. 30 10, 5 9, 19, 14. - vetere, die schon in Spaniengedient haberi, alii end die Gallier undii guter neu ge orbe Sind, S. c. 39, 2. - Liguros dies erwalint Pol. c. 1, 3 nichi, Ollaber Carthager, Vgl. e. 5,l 1 51 1 l. - longior latior, a L. nter Ziemlicli istichen Verbal inissen 33, 8, 14 sagi dimidium de fronte demptum introrsus porrectis ordinibus duplicat, ut lo=ὶς potius quam lata acies eSSet, gl. 7, 41, 4 tam lata acie

ne eae medio quidem cornua Sua

ξεων καὶ ποιησας ἔμβραχεῖ χωρωτην λην δυναμιν, uia mi latior

die usdelinian in die rei te mittongior die tela te in longum agmen eZelchiae, gi. 36, 18 l: arta fronte. Doch heissi es ab-weichen volt diesem prachgebrauche 25, 21, 6 in longitudinem

Porrecta acies clamantibus tribunis nihil introrsus roboris Herae;

tegebat gl. Front l. l. cum mS-drubal - decortandi necessitatem evitans in colle confragoso post vineas aciem die gange dire-

tis frons, hier luget, Tac. . ,

24 sons frons prima die Vorder-sten Rethen, s. c. 14, 5 10, 14, 17. dextra acies Romanorum , de rechis steliende Thei de gangen acies, dextrum cornu, S. 9, 40, 10 demtrum cornis dictatorisaciff. - eminens, ei snach der

Polyb sagi on Hasdrubal c. 1, 3

Deten. - 'Myriae, te Sons genus pugnae, b, 43, 3. - durum . .

129쪽

odem versi elephanti, iii primo impetu urbaverant ante signalios, et iam signa moverant loco deinde crescente certamine et lii lamore inpotentius iam regi et inter duas acies versari, veluttii certi, quorum essent, haud dissimiliter navibus sine gubernat illo agis. Claudius , quid ergo praecipiti cursu tam longum iter 2 semensi sumus clamitans militibus, cum in adversum collem l lustra signa erigere conatus esset, p0Stquam ea regione pene l3liari ad hostem non videbat posse, cohortis aliquot subductas dextro cornu, ubi stationem magis segnem quam pugnam futuram cernebat, OS aciem circumducit et non hostibus modo sed 4fliam suis inopinantibus in dextrum hostium latus incurrit tanta ilite celeritas fuit, ut, cum ostendisset se ab latere, mox in terga iam pugnarent . ita ex omnibus partibus, ab fronte, ab latere, ab Si ergo, trucidantur ΙΙispani Liguresque, et ad Gallos iam caedes itervenerat ibi minimum certaminis suit: nam et pars magna ab 6 ignis aberant, nocte dilapsi Stratique somno 38sim per agro S, Ρ qui aderant, itinere ac vigiliis sessi, intolerantissima laboris eorpora, Vix arma umeris gestabant; et iam diei medium erat, si lis 17

130쪽

l 22

LIBER XXVII. CAP. 48. 49.

a. u. 547.

que et calor hiantis caedend0 capiendosque adfatim praebebat. AElephanti plures ab ipsis rectoribus quam ab hoste intersecti. fabrile scalprum cum malleo habebant id ubi saevire beluae ac ruere in Silo coeperant, magi Ster inter aure positum ipso in articulo, quo iungitur capiti cervix, quanto maximo poterat ictu adigebat ea celerrima via mortis in tantae molis belua inventa erat, ubi regentis SprevisSent, primusque id Hasdrubal instituerat 3 dux cum saepe alias mem0rabilis, tum illa praecipue pugna ille pugnantis hortando pariterque obeundo pericula sustinuit, ille sessos abnuentisque taedio et labore nunc precando nunc ea Stigando accendit, ille fugientis revocavit omissamque pugnam ali quot locis restituit; postremo, cum haud dubie fortuna hostium

esset, ne Superstes tanto exercitui suum nomen secuto esset,

concitato equo se in cohortem Romanam inmisit ibi, ut patre Hamilcare et Hannibale fratre dignum erat, pugnans cecidit. Numquam eo bello una acie tantum hostium intersectum est, redditaque aequa Cannensi clades vel ducis vel exercitus interitu

die Et findun nichi nacti hin sal- leni init en Lenkern, 4, die die Lini e

erihelit lini Polybius. 3-4. Parilerq. in glei cher,ei se wie die libri gera, , 54,4 obeundo

Aericula ac labores pariter T, 33, 2. - abnuentes, absolut dentiens t wegen i in udungi Verri ei gern S. Sall. I. 68, 3 fessos etiam abnuentes omnia edocet, in dieser Bede utun sons meli dictiteriscli labore, gl. 35, b, 5 Partim labore partim metu Hrnis isse ardorem Pug nae, es is Wol nichi nothi glaedio ac lab ais flendi ad y in au D Zusassen, S. 22, 2 4 taedio laboris, Vgl. 5, 2, 7 stere et labore; l, 27, 5 peris labore v. 3. - alig. loci, Wie 22 49, 2. - nomen Sei-nem Ruse. 5-7. reddita, . 24, 17, 7. vel interitu, a naan, beruck- personi faciert capiendosque, liberque s. Z S, 13, 14.19. - . elephanti etc., nach

bebant, die rectores alle, ei magister insol g. st an einget ne Falle

39, 14 23, 4, 6 yer. mPerium. In de gew0hulichen Lesari regendi

Syem vicissent a re hem incere uia passend und regendi unklar, en twede das man si e regierenkonne, de das si e regi eri er- dentonii tela Oros. 4, 18 cum regia suis non Ossent. De Conjunc-