Ab urbe condita libri. Erklärt von W. Weissenborn. 8. Aufl., besorgt von H.J. Müller

381쪽

Ch. 203.

LIBER XXX CAP. .

l Numidico equitatu expeditisque in ilitum ad persequendos Syllacem atque Hasdrubalem mittit; ipse cum robore exercitus 2 hes circa, quae omnes Carthaginiensium dicionis erant, partim pe, partim metu, partim vi Subigit. Carthagini erat quidem 3lli gen terror, et circumferentem arma Scipionem inanibus linitimis raptim perdomitis ipsam Carthaginem repente adgreS-s hirum credebant. itaque et muri reficiebantur pr0 pugnaculisque

ἱtimabantur, et pro Se qui Sque, quae diutinae obsidionis tolerans lae Sunt, ex agri convehit. rara mentio est pacis, requentiori legalorum ad Hannibalem arcessendum mittendorum, par maxima clasSem, quae ad 0mmeatu excipiendo parata erat, mit-1-3. expeditis mil. Wi 28 l4, 16 37, 18 8 equites editrumque e editi, de Gegeia Sat Von equitatu eigi Wie militum Zia ver- stellen et uber en genit partit.bei inpediti . , 5, 2; gl. 34, 26, 2 e editos pedites equitesque v. 3. 34, 28, 3. - SVPh. atq. re nach Pol. c. 8 14 ielit Syphax in sein Reich Hasdrubal nacti Carthago, alius und Mas versol gennii de ersteren nacti App. c. 26.

Winter ausanrathen Masinissas an geord net. - quae omnes etc. die in Unter thanen verti ait ni S - tanden, S. 28, 44 4 s. Die alii der Stad te, essender de libyphonici schen in Gebiete vota Carthago arsehr ede utend. s. 29, 28, 4 42, 23, 2 Strabo 7, 3 p. 33 uber die age dersei ben . Polyb. . .:

χατ την χώραν, τε συνεχῶς τε ἐγκείμενα ταῖς κακοπαθείαις καὶ

halte diui obsidioni 28 25 7. rara in Senate, . c. 7 6. - quae erat, Schon c. 3. 4 eissi es: deduxerant naves; gl Polyb. οἱανδρωδέστατο δοκουντες εἶναι τῶν συμβουλων ταῖς με ναυσὶν ἐκέλευον γ δη πλεῖν επὶ τους τὴν

'ITυκην πολιορκουντας καὶ ην τε πολιορκίαν πειρῆσθαι λυειν καὶ ναυμαχεῖν τοῖς πεναντίοις, ἀπαρασκευοις υσι προ TOυTO TO με-

382쪽

LIBER XXX CAP. 9. 10.

tere iubent ad opprimendam stationem navium ad Uticam incaute agentem forsitan etiam navalia castra, relicta cum levi praesidio, oppreSSuros in h0 consilium maxime inclinant; legatos tamen ad Hannibalem mittendos censent quippe classi ui felicissime gerantur res, parte aliqua levari Uticae bsidionem, Carthaginem ipsam qui tueatur, neque imperatorem alium quam Hannibalem neque exercitum alium quam Hannibalis superesse. deductae erg0 postero die naves, simul et legati in Italiam pr0- secti raptimque omnia stimulante ortuna agebantur, et in quo quisque ceSS3SSet, prodi ab se salutem Omnium rebatur. 10 Scipio gravem iam spoliis multarum urbium exercitum trahens, captivi aliaque praeda in vetera castra ad Uticam missis, iam cin Carthaginem intentus occupat relictum fuga custodum 1 Tyneta abest a Carthagine quindecim missi serme passuum lo- 12 cu cum peribus tum suapte natura tutus, et qui et ab Carthagine conspici et praebere ipse prospectum cum ad urbem tum ad circum susum mare urbi possit. 10 Inde, cum maxime assum Romani iacerent, conspecta 2 classis hostium est Uticam a Carthagine petens igitur omisso opere pr0 nuntiatum iter, signaque raptim serri sunt coepta, ne maves in terram et obsidionem Gersae ac minime navali

16, 9. - statio die vor Utica ste- hende lotte, App. c. 24 ναύσταθ

10-12. vetera, die castra Corneliana 29, 35. - Τyneta vi c.

fus. de Put. at nur consPectumcumfusum, indena On cum Vor ad

consPicitur prima, et procul

383쪽

Lli. 203.

Delio aptae opprimerentur. qui enim restitissent agili et nau 3 tuo iustrumento aptae et armatae classi nave tormenta ma-ehinasque portantes et aut in onerariarum usum versae aut itali uisae muris, ut pro aggere ac p0ntibus praebere ascensus Rii Ssent itaque Scipio, contra quam in navali certamine solet, io Stratis, quae praesidio aliis esse poterant, in p0Stremam aciem Diceptis prope terram, onerariarum quadriplicem ordinem pro inur adversus hostem opposuit, eaSque ipsa S , ne in tumultulnignae turbari ordines possent, malis antennisque de nave inlia veni traiectis ac validis unibus velut uno inter se vinculo inli- Niti conprendit tabulasque superinstravit, ut pes una in t0 tum

4-6. Oyltra quam, C. 19, 9

schein die Sp. s. gehab Zu haben daci edocti in ut postquam in jungerent Ss. Postquam Eo en tum est, ut Sichfindet, Sol Stes Walir- scheinlicii, das et was avsgefallenist, uti die Antiuns Scipio in sei nem Lageriericlitet war. - solet n. feri, te os ut solet S. 2, 33, 8; ib. 5, 3. - olerant, vi ellei chi ist lor holerant v lesen welche in derohat nichi melioniit atten, o de aucti nichi onnien Pol. c.

plio , te quadripartituS, geWOhu-licli quadruplex Polyb. ἐπὶ τρεῖς

ZUSammen gestelli, hausiger ab cin ad . - elut inculo Sind wenii die Stelle nichi verdorben ist Kaestne vermuth et inligatas), nichi So-wol u inligatis at sinu conprendit ita ut velut mum vinculum eSSet, et ne limen, da die funes et wirkliches, die Reth de Segelsian genuit Masibilum aber lei chsam in velut gelior etia tino Band suralle Schisse si die mi es nur die Mastbaume, dies die Schisse u

inlig. t b, 27, 9 2b, 36, 7 sest-gebunden, s. Curi. 4, 14, 15 hoc puppium intervallum antennis asseribusque validis deligatis etc., Ugl g 18 inneaea. - pervium,eSS., ein Durcligan nach allen Schi DP in de Rethe schein die Lesari de Sp. Ηs geWeSen Zu Sein; ervium ais Subst findet sicli metir- malS, . est Vici p. 371 ut in eo aedinci pervium sit, quo itinere habitatores ad suam quisque habitationem habeat acceSSum,

384쪽

LIBER XXX CAP. 10. ordinem esset, et sub ipsis pontibus intervalla secit, qua procurrere speculat0riae naves in o Stem ac tuto recipi p0ssent his raptim pro tempore instructis ni ille ferme delecti propugnatores onerariis imponuntur, telorum misSilium, ut quamvis longo cer-8 tamine sufficerent, Vis ingens congeritur ita parati atque intenti hostium adventum opperiebantur Carthaginien Ses, qui, Si maturassent, omnia permixta turba trepidantium primo impetu p- pressissent, perculsi terrestribus cladibus atque inde ne mari quidem, ubi ipsi plus poterant, satis sidentes, die Segni navigatione absumpto sub occasum solis in portum in usu cmona Asri vo- 10 cant - classem adpulere postero die sub ortum solis instruxere ab alto naves velut ad iustum proelium navale et tamquam exi- 1 turis contra Romanis. cum diu stetissent p0stquam nihil moveri ab hostibus viderunt, tum demum onerarias adgrediuntur. 12 res erat minime certamini navali similis, proxime Speciem mu-

pervium Ordinem fecisset, a sicli

superque eo Pontibus stratis. SPeculat. H. S. 22, 19, 5 Polyb.:ωστε πηρετικοῖς εκπλεῖν δυνα- σθαι καὶ διαπλεῖν - quamvis l. certamine S. 34, 19, 2 ea quamvis temere coepto certamines, gi.

etsi 42, 19, 3 quamquam 31, 41, 7

die Sp. s. alte das gleieli salis

Κ ops, orge birge findet sicli in den

15, 19, 2 Si l. t. 3, 260 doch

de Folg. nichi sowo ut eri solet, at velut si futurum esset dereingebit dete Grund wir in et tamquam etc. in Zugestigi s. 36, 41, 1

tamquam non exituris, Romanis,ugi. 4, 8 6 die Verbinduti ve schied ener Constructione Wi c. 4, 6 22, 16, 3 u. a.

385쪽

a. h. 203.

i Os p pugnantium navium altitudine aliquantum onerariae Superabant ex rostratis Poeni vana plera lue utpote supino iactu, 3lela in locum superiorem mittebant gravi 0r ac pondere ipso li-l natior superne X onerariis ictus erat. Speculatoriae naves ac l4 levia alia navigia, quae sub constratis pontium per intervalla excurrebant primo ipsae tantum impetu et magnitudine rostrata-ium obruebantur deinde et propugnatoribus qu0que incommo l5dae erant, quod permixtae cum hostium navibus inhibere saepe tela cogebant metu, ne ambiguo ictu suis inciderent. postremo 6 asseres ferre unco praefixi harpagones vocant ex Punis is navibus inici in Romanas coepti. quo cum neque ipso ne l7

utpote Wie naturi ich. s. 36, 24,ll 2 33 8 das d s. sicutii ole findet sicli sons nichi. - uilino, ei dem si sicli uruckwaris leti ne mussien, si durch altilia-dine eici, urch superiorem locumund superne in rei chen d motivieri,ugi Caes. B. G. 3, 3 8 nequel roseter altitudinem facile telum adiciebatur. - libratior init grosperem Schwunge S. I, 23 8 38, 29 5 validiore ictu Tac. H. 2, 22 iugerunt desuper' - pila librato ma*is et certo ictu. - l Is das Tresse selbst S. Dib vortier a cluder ursos. 26 40 10.l4-1b alia haben nur patere Ηss. die altere ipsa da vortier

det, . 26 38 7 3b, 29 7 37.

386쪽

a. u. 551.

que catenas, quibu SuSpen Si iniciebantur, incidere possent, ut quaeque retro inhibita rostrata onerariam haerenteni unco trahe-18 ret, scindi videres vincula, quibuS3lia alii innexa erat, Seriemquei aliam simul plurium navium trahi hoc maxime modo lacerati quidem omne pontes, et vix transiliendi in secundum ori linem 2 navium spatium propugnatoribus datum est. Sex serme onerariae puppibus abstractae Carthaginem Sunt m 3ior quam pro re laetitia, sed e gratior, quod inter adsiduas clades ac lacrimas unum 2t quantumcumque ex insperato gaudium adsulserat cum eo, ut appareret haud procul exilio suisse Romanam classem, ni cessatum a praesectis suarum navium soret, et Scipio in tempore Sub

11 Per eosdem sorte dies cum Laelius et Masinissa quinto decumo serui die in Numidiam pervenissent, Maesulii, regnum paternum Masinissae, laeti ut ad regem diu desideratum concessere. 2 Syphax pulsis inde praesectis praesidiisque sui vetere Se conti- nebat regno, neutiquam quieturuS. Stimulabat aegrum amore

eine mi an de reia, nacti eiden Sei-ten de Rethe seriemque aliam, die librige Rethe die usse demsest hangen de nata de Rethe geliorendem Schisse plurium au. peXe-geSe u aliam, simul geliori utrahi. In de Sp. Ηs sari sicli aliani clit. I9-2 l. quidem si line Begie-hun und durch die Stellian aussallend, ad vi verni. alter tandem, indes schein das Folg. her den

Rethe, die de gwei te seli nati egestanden haberi muSS. - Se fer. , S. 26, 1, 2 quindecim ferme l, o9, 0. - ustyibus, . 22, 20. 2.- ach Appian sind die Carthager init Vertus aberogen nach ZOI Br.

4 56, 1 8, 14, 2 36 5, 3 cum

eo ut caverent. - haud Proc. . .

oline Abhangi glieit haud procul

fui , Paulum afuit. - praes die Besellis haber der ingetnen Schisse,s. 29. 25, P de deratot te, praefectus classis, S 26, 48 7, Warmach Appian amilcar - et Scip., a Zuis ni de die egationali leder-

11 13. Si e liber Syphax, eine Gesan genia alime Diod. Sic. 27 l0: App. c. 26s. Dio Cass. rg. 57 73 Zon. 9, 13 Sil. t. 17, 25.

tere, das erra alte, evoris das des Masinissa roberte, . 29, 32 s. neutiq. etc. bilde de Uebergangetum Oig.

387쪽

a. h. 203.

uX0 Socerque, et ita Viri equisque abundabat, ut subiectae oculis regni per multos florentis annos vires etiam minus barbaro atque inpotenti animo spiritus possent sacere. igitur omnibus, qui bello apti erant, in unum coactis equos arma tela dividit; equites in turmas, pedites in cohortis, sicut quondam ab Romanis centurionibus didicerat, distribuit exercitu haud minore, quam quem prius habuerat, ceterum mni prope OV atque incondito, ire ad hosti pergit. et castris in pr0pinquo p0 sitis 6 primo pauci equites ex tuto speculantes ab stationibus pr0gredi, dein iaculis summoti recurrere ad suos; inde excursiones in vicem seri, et cum pulsos indignatio accenderet, plures subire; quod inritamentum certaminum equestrium Si cum aut incen 7tibus Spes aut pulsis ira adgregat suos cita tum a paucis proelio accenso omnem utrimque postremo equitatum certaminis studium essundit ac dum Sincerum equestre proelium erat, multitudo Masaesuliorum, ingentia agmina Syphace emittente, Sustineri vix poterat deinde, ut pedes Romanu S repentino per turmas suas viam dantis intercursu stabilem aciem fecit, absterruitque essus invehentem sese hostem, primo barbari segnius permittere equo S. dein flare ac prope turbari n0V genere pugnae, O 10Stremo non pediti solum cedere, sed ne equitem quidem sustinere peditis praesidio audentem. iam signa qu0que legionum Il

florentis, s 24 48 die riege mit Masinissa uia dei Romer habene nocti nichi an gegrissen, o asser in demselbe Jahre das ritte

Beerii lden ann. - etiam . . , Vgl. 28, b, 9 vel segnem. - equOS a. t. 23, 24 9 arma viros equos u. 3. - in turmas etc. erstrae teti

primo nis pricli inde. - excursiones vota Re iter in grOSSerer

9-1l pedes, nacti dem Folg die Veliten, ll. - intercu 'Su, S. 2, 29 4. - Per turmas S. 29, 2, 8 28, 14, 13. - stabit aciem fecit, das resse gum Stelle braclite, da si e selbs nichi leder uruck-

388쪽

LIBER XXX CAP. l. 2.

a. u. 5 l.

adpropinquabant. tum vero Masaesulii non modo primum impeium sed ne conspectum quidem ignorum atque armorum tulerunt tantum Seu memoria priorum cladium seu praesens terror valuit.

12 Ibi Syphax, dum ob equitat hostium turmis, si pudore, si

periculo su sugam Si Stere posset, equo graviter icto effusus 2 opprimitur capiturque, et vivus, laetum ante omnis Masinissae praebiturus spectaculum, ad Laelium pertrahitur.3 Cirta caput regni Syphacis erat, eoque se ingens h0minum contulit vis. caedes in eo proelio minor quam victoria fuit, quia equestri tantummodo proelio certatum fuerat non plus quinque millia occisa, minus dimidium eius hominum captum est impetu in castra lact0, quo perculsa rege amisS multitudo se contu-

thren Falinen dochielimen die Leg. nach c. 9, 1 an de Expedition nichi Theil.

15. 'quo P. ., gi Non. p. 9 congenuclare Caelius Aran. l. VII: ipse regis eminus equos' ferit pec-fus advorSum congenticiat ercussus deiecit domin m. - hJ S., S. 10, 11, 1. - caseitur, nacti Appianvon Masinissa selbSt. - et vivus geli Ortinu pertrahitur undisclitiessi sicli passen d an caseiturque an Als

confugii Madui stelli deii Satet

389쪽

a Ch. 203.

lerat. Nasinissa sibi quidem dicere nihil esse in praesentia pul

chritis quam Victorem recuperatum tanto post intervallo patrium invisere regnum; sed tam secundis quam adversis rebus non dari spatium ad cessandum. si se Laelius cum equit alii vinctoque Syphace Cirtam praecedere sinat, trepida omnia metu e OppreS-surum Laelium cum peditibus subsequi modiois itineribus posse. adsentiente Laelio praegressus Cirtam evocari ad conloqui Sum principes Cirtensium iubet. sed apud ignar0 regis ea Sus nec, quae acta essent, promendo nec mini nec suadendo ante valuit quam rex vinctu in conspectum datus est tum ad spectaculum tam foedum comploratio orta, et partim a Vore moenia sunt de Serta, partim repentino consensu gratiam apud Victorem quaerentium patefactae portae et Masinissa praesidio circa portas l0 opportunaque moenium dimisso, ne cui sugae paleret exitus, ad regiam occupandam citato vadit equo.

Intranti vestibulum in ipso limine Sophoniba, ux0r Syphacis, il

0-7. dicere . Laelio. - tanto p intervallo, te multis os annisu. 3. - recUPerat. durcii das .il larga lille. - Patrium, gl. 29, 30, 7. - invisere, da e bis j eigi, nur init de Versolgura des ei n-des eschastigi, dureligero gen die Schlachi aber schon aus de Ge-biete des Syphax oder an de Grenge gelie seri si s. c. 1 6 App. c. 27.

390쪽

filia Hasdrubalis Poeni occurrit; et cum in medio agmine armaiorum Masinissam insignem cum armis tum cetero habitu conspexiSSet, regem SSe id quod erat, rata, genibus advoluta eius: 12 omnia quidem ut posses in nobis di dederunt virtusque et selicitas tua; sed si captivae apud dominum Vitae DeciSque suae Ocem supplicem mittere licet, si genua, si victricem attingere dex-13 iram, precor quaeS0que per maieStatem regiam, in qua paulo ante no quoque luimus, per genti Numidarum nomen, quod tibi cum Syphace commune suit, per huiusce regiae deo S, qui te meli 0ribus minibus accipiant, quam Syphacem hinc mi Serunt, i hanc veniam supplici des, ut ipse, quodumque ser animus, de captiva Statuas, neque me in cuiusquam Romani superbum et 1 crudele arbitrium venire sinas si nihil aliud quam Syphacis ux0rsuissem, tamen Numidae atque in eadem mecum Africa geniti 1 quam alienigenae et externi idem experiri mallem quid Carthaginiensi ab n0mano, quid filiae Hasdrubalis limendum sit, videS. si nulla re alia potes, morte me ut indice a Romanorum ar-l bitrio oro obtestorque . forma erat insignis et florentissima aetas itaque cum m0d se uitu, modo dextram amplectens in id, ne cui Romano traderetur, fidem exposceret, propiusque blanditias

state non uti. - felicitas i eder-derhoi das in dii dederam Gesagie

Si eger versallen St. - Ocem S. m. Curi. 4, 28, 28: lum vocem supρlicem misit - Per mai. S. 29, 18, 9. - neque, S. 24, 3, 14;23, 3, 3. - cuiusquam SubStanti Vuni, S. I, 9, 2 oppugnandi cuiusquam 10, 9, 14 cuiusquam

ductu; 4, 1l, 6 b, 46, 2 3b, 36, 4 u. a. haus ger rauch L. tillius, S. 24 47, 10 2l, b, 12 . a.

1b-16. eadem mecum S. 28,

2 hunc ego eodem mecum Patre geri ilum deduini. - alienigenae,

audere Forna in si indices Oro. - Si nulla a re S. 28, 44, 18.17-IS. forma etc. Dio Cass.