장음표시 사용
161쪽
'abomi sib scriptoribus, atq; id quide recte, adscribit tir.Nam praeter quam quod falsa e
monea est hec curiositatis descriptio, etiam replet laensione non vacat id quod inquit, a- lienae tantum utilitati studere ex adiunctio ne verum prudentem .Est autem Curiosum,stis, ut Gellius vertit, mustam rem aggressis, aeste Plutat clio, prλομαθμα α τώων si fῆν, id est istudiuta cognoscendi aliena mala,
di aliena quidem priuata Atenim prudens ex adiunctione, quique societatem custodire Aonseruareque nititur, primum pride ea quae publica sunt,' usq; ad communem utilita tem comoditatemque referuntur, expendit, hique de iis consultat quadoquidem tuetur Rempub. aut familiam bonis consiliis rectaq; administratione poenaru ac praemio jum Deinde etiade priuatis aliquousq; reius deliberat:quia quod publice omni b.b num est itile id etia ipsi, velut societatis uniuersae parti, utile esse necesse est. Quare iure optimo reprehendit Aristot. hanc vulgi opinionem,Vtriq; ex aequo prudenti nomecompetere,exactissime demonstrans: quin
imo Politicam illi ut nuper dixi,&ciuilem l longe esse praestantiorem priuata Iam vero altera sine altera esse non potest, propterea
162쪽
quod homo suapte natura genitus,&inlueem editus est ad colendam societatem si nequa vel omnino non Viuere, Vel certe co-mode vivere nequit quandoquidem ut alibi scribit Arist. citra societatem vivere aut omnino diuinusit, supraq; hominis natu .ram. aut certe feritatis&agrestis cuiusdam inhumanitatis indicium, quodve in bruta quidem anim alia cadat, quippe quae si perpetua societate priuentur, aut temporis ae lolitudinis taedio citius consumantur, aut certe infelicissime vivant. Ex quo efficitur, ut absolute quis prudes esse,actionesque prudeliae exercere nequeat,nisi vel in domo seu familia, vel in ciuili societate id faciato ita quide ut neq, priuata si necomuni,nec communissime priuata comode consistat. Praeterea qua ratione quis de proprio bono recthiudicabit, nisi illud cum publica utilitate conluctum intellexerita quod ut intelligat, uni uersali sane hvie prudentia opus est.De- nique prudentia, sinelonga eorum quae,idi-
anus,quaeq; audiuimus,experientia copar ri nequit;&experientia sine societate no ac f.quiritur: quare alteram alteri coniuncta esse
necesse est, itaq; copulata, ut a se inuicem auelli non valeant. Hine seluitur problema
163쪽
rit Vs m a sequι habeantur que disciplinio m nes, etsi non minorem ingeniinc mentis exercitatione requirant quam prudelia, facilius tamen, citius a pueris percipiuntur. Et ratio in proptu est: quia prudelia sine experientia acquirinequit, quae non cadit in pueros:etenim ea opus habet longissimo te pore, liberoq; a perturbationib.animo, pueri vci,cum no diu vixerint, etiam animum variis cupiditatum ac libidinum motib iseretitum implicatumque obtinent, itaq; pr
dentes esse no potant Verulfe u stio etiasuperiori loco proposita est aedis luta. O Vae igitur prudentia sit comunis, quae
que priuata, ia satis perspicue apparet. Restat aut quεrendum quotuplex rursus,
traque sit eostat enim no simplice earum esse natura, sed omnino eo posita atq; dividua. Sed priuata in alias amplius partes seu spe cies no diuiditur, sed in sua indiuidua tat comunisvero multiplicem patitur partitio-nc. maxime , earu rerudisserentia ad quas
164쪽
resertur.&quib. in reb sese,suuq ossiciu exercet. Refertur aut tum ad familia, tum ad ciuitate Rempub propterea quod vel familiae vel ciuitatis cuia gerit,earumq, commoditates utilitatesque cosectatur. Prior coeo nomιco postcrior cauilis pruiaeti appellatur.
CAPUT III. Deprudentia oeconomica.FAmiliaris igitur rei& oeconomica prudentia est quae in re familiari ac domesticis negotiis cernitur, in administratione similiae, ipsiusq; partium mutua quae a dcconcordi societate inter se conspirantiu utilitatem versans tenim domus. familia Vniuersa, ex multis componitur partibus,
quarum Vnaquaeq, propriam si quide icte dc secundum natura omnia administretur sertitur perfectione quam primo ac per se
conleplari,ipsaq; actione frui, nititur prudes iac diligens familiae gubernator ComponI' tur autem primaria quide ratione domus, ex duabus, iisque minimis ac simplicissimis partibus,possessore possessione quem ad modum reliquae omnes societates,quae interea si sistunt, dum quo da imperio, certaque quadam administratione coercentur
165쪽
Anseruanturque Sed n ut proprium posse ris officium est, recte& utiliter imperare, iubere, madataq; ac praecepta praescribere: ita rei possessae est patere,ae madatis fideli ter obsequi quae quide administratio propri imperium δ' irriti ν ,seu herile, quo dominus seruo imperat nuncupatur,in aciuili quod πολιικὸν appellat distinguitur. Pos sesso aut est dominus uxor, liberi; sed non eade ratione: nam alio modo parentes, alio liberi imperant, qui nimis liberi parentibus quoq; subditi sunt,& quasi medium locum
inter posse rem remque possessam sibi ven.
dicant,quippe cum partim pareant, par tim imperent: pareant inqua, parentibus. imperent autem seruis dc resposses,
Imperator ait vivo quoqj patre quodammo-- .d doxnini eaer Irmi, tur. Sed tamen non eo
deis modo suis pareti subduntur, quo serui suis dominis quadoquide imperium dominorum in seruos, herile parent im in liberos, ciuile dc πάλiΤικον, aut certe regi uappellatur. Et queadmodum in priori, domibni tantum commoditates utilitatesque quaeruntur,ita in hoc non ta parentib quam liberis prospicitur:quicquid n. paretes laboris
ac negocii suscipi ut, quicquid aguin sui α
166쪽
aiberorum gratia suscipere agereque existi
mantur. Quemadmodum igitur inter eos qui imperant, magnu inuenitur discrimen, sta quoqi inter ea qui paret, no exiguae sunt diuersitates ac differentique quandoquideres Fossessa,aut est ammata, aut inanimis Inaniniis, mobilis vel immobili, animata, authrutu,aut ratione praeditum animai,ut ser- . ius. Itaque prudentia oeconomica seu rei familiaris administrandς ratio, natura harum
partiti cotem planti, facile inuestigari ac intelligi poterit,siquide duos uniuersales an te oculos sibi quis figat scopos; alterum, ut exactissime cognoscere, qua habitudine atq; elatione, hila milis uniuersae partes, ad sese mutud sint assectae;alterii, ut actiones euin iusque partis,ad quas a natura quaelibet facta est,diligentissime inquirere cotendat: quas
certe omnes,ex propriis instrumentis&naturalib.organis.facile ac sine labore adinuo, ni et Etenim ex his duob. iri ibus non solum uniuersa domus administratidae dito.
sed etia tota Iuris ciuilia legumque peritia depromi potest. Neq; tamen hoc loco existimandu est,prudentiam oeconomica solius domini propriam,caeterasq; familiae partes. Omni recta&secundum ratione agendi videstitutas esse ae plane orbatas sed maxim Et
167쪽
eam, dominii tanquani architectu, &iotius huius societatis moderatore ac princi pena printro ae per se,cuius ex nutu caetera omnia dependeant,pertinere. Quadoquide Uniuscuiusque partis,propria de peculiaris est virtus,&Spria ad obeundu opus suu,recta, a natura vel institutione cuique agendi concessa ratio.Itaque prudentiae rei familiaris vis primo omni spectatur inter viru&vxores haec n.prima domaxime secundu natura est secietas; liquidem commune animantiu mnium est,eoni uctionis appetitus, procre
andi causa,ae simile sibi producendi, rhyquasi perpetuo vivere expetunt, quod sine
maris&foeminae comixtione fieri non potest; ut non tantu secudum natura, sed ne
cessaria quoque sit huiusmodi colunctio.
ruinter marem & foemina hoc maxime in 'terest,qubd mas veluti caput est ac princeps Remini,quemadmodu&totius societatis, atq; idcirco nobilioris praestantiorisque oris nis,&ad comoditates utilitatesq; Viti per injiciendas aptissimus, maximeque idoneus. Quesequitur mulierit αὐτἱρροπηι,Yt Aspa ista apud Xenophontem inquit Maris ergo&foeminae ossicia, autoritas, rectaq regendae&administrandae familis ratio, primum quidem a facultatib naturalib. cui*4-
168쪽
tura cocessis ut antea dixi peteda sum Fin- xit .n natura hon line, ut bene costituta domo,non tam stabilitate ac aedificii firmitate sed occoeli te periri opportunaque habitati una commoditate prouila, iisque quae tum ad 6- seruatione vitae, tum ad in comodorum qui extrinsecus quandoque accidere solet, defen- sione pertinent,praeparatis ac diligenter c5
stitutis omni b.principio sui propagatione, ut perpetuo vivere possit appetat, hunc quidem in alio, illam veto ex alio quam quide obolis propagationem, studiumque colunctionis huius etsi cum caeteris omnib. animanti b. habeat c5mune, tamen multa in his ipsis inueni utur discrimina: quadoquidem ut alia logius ab immanitate dc ferita. te absunt,eo prudentia quoq; magis participant. Quydam enim sine ullo discrimine
aut habito delectu coeunt, instinctutatum naturae ad hoc incitante; veluti quae anima, Ita esseratiora sunt; quaedam etiam societa clari mutui auxilii gratia sibi coniungutur, ut mutua ope dicustodia sese adiuuent atqῶ tueaturi quod in cicuribus trudentiori b. bestiis licet intueri, ut formicis di apibus,qus futuri memores,cibum colligunt, suis inque loculis inferunt direcondunr,recodatas Sportuno cmpori reservat. Verum in ho-
169쪽
mrhe excellentius atq; diuinius id apparet, Vt pote qui non propugnationis tantu causa explendique desiderii gratia societatem hancratura expetat, sed etia vesco modedi tuto, minorique cum molestia vita transigat,&, ut
Bene igitur vivere, consequetia cernere,futura non ignorare,facile totius vitae cursum videre,ad eamq; degenda praeparare res ne cessarias,solius hominis quo a brutis disset: proprium est Comoda aut huius vitae tum in animi,tum in corporis,tum etiam in fortunae bonis posita sunt; quae certe omnia ad perfectam absolutamq; requiruntur societatem Sed animi bona ut praestantiora sunt
caeteris, ita adiis immortalib. petuntur. Vnde recte viri prudentes oeconomi de diis immortalib. leges initio sibi constituendas, pro quotidianis muneribus ac beneficiis. quibus homines ab iisdem afficiuntur, debitam gratiam referendam. ad qc victimas sacrificia,qualia illi a nobis requirunt pthofferenda arbitrantur. Enimuero inter cor
porisin fortunae bona, illud sane praecipuuest, ut incolunctione&societate hac tale vaxorem qui ' sibi deligat, qu ad virtutis v- sum perduci, bonisque moribus imbui possit. Maximavero ea qin mulierib .rca ritur ἔ--
170쪽
perantia cuius pedissequa solet esse pudiri itia&modestia. Recte enim Hesiod' inquit. Diuersitas nanq, morum, nequaquam ad societatem apta est. Eadem Aristot libr. I. Oeconom confirmat,dicens: Δ, Λοι. adeonuersationem societatem uxorialem rinant rectὸ disposuisse,hoc est,prouidisse ut ta- lusit,qualis esse debeat. Imbuuntur aute his rebus foeminae, partim admonitione precibus, artim bonis consuetudini b. interduetiam correctione seueriori, aut etiam tolerantia humanitate quada, praecipue illae, quae nonatura aut volilitate in vitia procli tres sunt, sed casu animique perturbatione, sui oblitae ossicii,peccant.Proximii ab his est,ut opera&munera cuique obeuda, inquasse naveluti classes ordine distribuantur,quidque faciendum cuiq sit, pr scribatur vivi virdiscemina ex aequo in studium dc curam rei familiaris summo studio nitantur quod Xenophon pulchie in Aspasia nobiptum reliquit. Ipse quidem viratuita quae ad vitaecoseruationem talem. tur quod uiobis scri- sedulo o Ii,comodi '