장음표시 사용
291쪽
us πιι σε πονθ ι non simpliciter ac ita cras.. se,ut Aristoteli visum est, intelligo, pror ciproca nimirumin mutua passione , sed Ho teri comparatione, in qua inueniuntur utririque alitecedentesac consequentes ra
tiones: qua ratione etiam a Norigyd θ: χη
suiri, sexto geometricorium Elem entorum lib. Euclides descripsit. Atque hoc quidem pacto, si quis ipsorum definitionein
accipiat, neque reprehensioni subiacet, neque aliqua correctione seu commendati ne indiget. Vnde Alistot. non revera, sed
ad speciem ut sic dixerim ut saepe alias iapsis contradicit ue nisi sorte idipsum reprehendere dicamur,quod non aperras &pr prias, sed obscuras inuolutasque atque nigmaticas,suo mor adferant rerum descri.
ptiones: quod tamen ex Aristotelis verbis no ita facile colligi potest Est profecto haee
reprehendendi ratio valde peculiaris Ari- stoteli, qui in recitandis diiudicandisqua veterum philosophorum, maximeque pret' ' ceptoris sui Platonis sententiis, solet esse liberior, quandoque etiam iniquior. Hanc in Aristot vel bis contradictionem vide-cunt etiam interpretes, sed ea non satis κ-ylicant. Reuda u.Aristotelet cum inemear
292쪽
dativa iustitia nullam rationem perseius il lum aut dignitatui haberi inquit, de quod ut plurimum euenire selet locutum esse arbitrantur de per accidens id fieri veritagistratusaut honorisaut dignitatis m, matio fiat. Praeterea dei ivatis tantum personis eum locum accipi debere: quippς si quis Principem auialium senatorem e derit nonita punia tu tanquam priuatam
persenam percusseris,sed qubdvimipsi re
pudia magistratui intulisse, non autem, sinae , intelligatur. . crines Rarissideo grauius puniri arbitratus est, quod talis iniuriarius principi insertur,ab intensori vel se loquitur malitia proficiscatur.D.Tho anas Aristotelem de pecuniario nocumen' to,no persenali, locutum esse inquit: in si aram rus enim qui ineumontum, unt, nulla personae' ialitas cotamitur,st 'lucti dc damni excessus tantum veluti, ide frumentum non pluris venititu principi
quam plebeio. At in obligationibus perininnana spectantibus ubi personetlaeduntur. rum quoquedigitati,inatqueconditio ius ratio seruari solet Rectiusquidem se Stire videntur,qui omnem iniuriam duim
293쪽
' mireo'sin priuatus Quintenis ergo 'ab interest.ad iustitiam referri distributi uari ,ε secundum hanc.poenam constitui. Metumiri benefactisin rein Rub corripem si lis ipsi lacus est, utique di in malefactis tineandem puniendis, hac utendii est.Con- . Mariorumentiri eadem ratio si vi laturis Mali in utraque ex ine illi Miusdam conspiciuntur. Vt vero hominis priuatii xvel cera quaternis priuatus ad emendati . tiam seu commutativato iustitiam perti- nς existimant. Qu equiinem solutiones. Omnes, niihi ut ingena ear,non sati . Gerunt,tum quia Hotelis ver interse. Tepugnantia non conciliant, tum quia, strorum Iureconsultorum placitis repu- unam misenis ignorat.non tantum
personarum differentura spectari quax: moao recensui,sed etiam,an nobilis sit alidiis. in ignobilis seruiuanv ,γ inus,&in eterisearum discrimnibi . t et dem modo. Ideoque rem Vlpianus in , si rum inquit neque omne ead nimio a sci posse: nam in primis decuriones a
4metalludamnati no posse,necinopiis me talli,nec furce si iio,vel vivo exuri .parce,
294쪽
PNam personalia obseruari, ut amplo miliorum purin tur Exquissius enim a Psis liber sustibus c editur, ex iis seruus flagellis edi dominoredditiaretur. Et quibus liber finitas caesus in opus publi cum damnatur,ex iis struus sub poena vio, culorum4aeius temporis spatiuniflagellis Gesus dominoredditubetur. Idem rescri psit, quaedam delicia pagano aut nutu, ' aut iorem, cenam ii rogare, militi grauiorem Namsi miles arte audicram se ' erit,uel in seruitute se venire passius sit. Upite puniendum Menan/erscribit. tqua
iter.od omni admissa in patronurn p - honive filium,patrem, propinquum ma-
grauius vindicanda esse ait, otiam ii ext a neos Multoque praeclarius Claudius Satur , nisi in to inori dicti cripta, simatque consilii, quae iniuris continent,ptem modis cosiderandasemper iubet:ca' si persona,Aco,tempore,qualitate , qualia. titate,euent atque personam quidem cin siderandam eme non tantum eius qui in
ait, sed vi elui qui passes aliter enim
295쪽
. liberos:&aliter quicquid in dominu paren. mve ausus est, quam in extraneus inma
gistratum, quam in priuatum Ex quib fa cile perspici potest, non tantum in hac tu, stitiae parte qualitatis delicti aut noxae, se
personarum caeterarumque circunstantia.
rum quae enumeratae iam sunt, rationem ' , haberi oportere. Atque haec quidem sunt omnia in iis contractibus seu obliga - , tionibus fere omnibus,quae per nas respiciunt,docontra voluntatem,aut vi, aut exi- 'gua ratione nobis obueniunt, in quibus poenae 3c supplicia locum habent: in his enim non tam iustitia emendativa, qui pri- ano quidem ac per se, quam distributiva, sed ex accidenti cernitur, propterea quod omnium circuhaahitaru ratiohaberi solet. quae veIdelictum aggravant vel mitigant. Atiniis quae voluntate nostra fiunt, ut in venditione, emptione, locatione conductione , ac simpliciter in proprie dictis contractibus, ubi res vel inters aut numma permutantur, in iis proprie iustitia coma - tati uastu emendatiua usurpatur, quae ex cessumo defectum damnu idolucrum ad quandam aequalitatem citra respectum personarum redigit. Quod ad Aristot lo ea suprascripta attinet, dicendum est,apud ,
296쪽
,eteres oliri,anteque nostrorum Iureconsul. tor una constitutiones, Ut in emotione,Venditione,locatione condu'sone, nullum
habitum fuisse personarum discrimen est probabile ita etiam nihil inter pulsation nobilis aut ignobilis, serui aut liberi interfuisse es se credibile. Quod autem is qui se
latorem percussisset, grauior poena mul elatus sit, nil mirum est cum non priuatae personae, sed rei pubi toti illata esse iniuria videatur Sedit ad id reuertamur unde di-grelli sumus,dicimus hanc emendatiua iu-1titiam proprie in arithmetica comparatio, ne spectari, in qua Iudicis partes sunt, inaequalitatem adaequalitatem reducere, cuniscilicet ab eo qui plus aequo ab altero accepit, mulcta inflicta lucrum aufert, illiq; qui damnum passus est adiungit. Atq; nomen quidem damniin lucri, quandoq; improprie usurpatur ut in eo qui noxam aut damnum vulnere vel morte dedit, lucrum a
cepisse dicitur qui eade passus est, damnu. Et simpliciter plus boni di minus mali, Aria
sol lucrum, di vice versa, damnum appe, lat. Inter haec ergo duo tanquam extrema Medium es ius correcti, udi em edativum. quod excessus ac defectus corrigit,in ad qualitem reuocat. Cuius res indicium esse
297쪽
quodcvin is, iure ambigitur, de inter partes de aequitam litisatur,uiudi- Oem itur Ad iudicem autem ire nihil aliud
queresse habet atque in arte medica vie . miminaviam medici absinitae pesse mi nitatistiora',amussis quin&normaeest ad qua,quae a mediocritate recesserunt cor-
pora examinantita atqueeituriuntur; trade
inanimo iudicis re rationes notitiae 'egula sunt quaedam, qua iniusta explora . anus. id quod plus vel minus squo est,de baireliendimus,fim ut qui absolutiores hu- iusmodi notitia menti infixa s habeant. G. utque viri probi sint,ad eos magis ofugiaritan mia,ea mediisint nee in hacneci; istina parte declinantes Et Arist unci . duos θί κουι appestatos ait,quasime u .ries a misiodciure coposito vocabulo:qu alam qui nutiliti confrinii potueruntii ius
, Edistribuisse videnruntdemi, αγον. uinci . . hoc est,bipartitum dicitur,&
298쪽
rationein arithmetica proportione conin stat, exemplo a numeris coxinuis sum plo, ostendamus. Sumantur tres senarii, hoe
' modo. 6 6 6. Primus is sit qui iniuria in illaturus,vel plus sibi usurpaturus viri- anus is qui iniuria est assiciendus atqιpliseri, usurpatione diminuendus; medius ver iude Had x en contendetates illata iniuria iunia essuri. Pri s igitur senarius , hoe est,iniuriari inserensarii ultimo iniuria 'inimira assiciendψ auferat sibique serpet,
, ta ut nonarius e claturi alter vero a quo detrabiosacta teritatius. tribus πψgatis nonarius fueritesse . inartu, qui est iudex, uno ternione excedet initariavero assectus,duobus. Nam si truvl in senario dematuri neq; adiungi r primo,Vna tantum parte id est,Vno ter-.nione, t&iudex, ultimum superatur: i ve adiungatur duabus,ita uidelmetas.
ditione facta, dem modo se habituri
sit novenarius, hoc est, pluris usurpatorino denari uin tio est, ipsumtudio , quein .
admod- sim rius idem iudex ad te nitrium , hoc a , iuria inustum, hoe
299쪽
' Ex hoeogomedicinum incomparatio-ari inmetica confinit , facile colligere possvn xus, quomodo excelsus ad qualit tem sint reducendi , quid demendum primo termino sit,& terti' adiungendum . Quanto enim medius terminus id est, se--rius superat ternarium, qui est ultimus, iniuriasi 'us, tantum ultimo quoque addendum est; medius autem, ut dictu' est superat,itimumtrib. additis ergolrnvuot iraris' stiuri*-
300쪽
ita aequabimus quivi ipse senarius est.R iis sius,quanto motus, idest,nouenarius M dit medium, excedit autem tribus tantum, id est.tria, de primo detrahendum est, at titeretio adiungendum, ut inpialis medio e vadat,&senarius etiam ipse fiat. Sic ergo uterque numeras Vltimus primus aequa les emciuntur, propter medium; cui termaequalis es 1 Ex quo perspicue apparet,iusi psum emendativum, aequum,am, etiam iudicem, medii vicem obtinere, regulamque etiam ae mensurrum esse qua quantumlii' iuriam facienti demedum, iniuriam affecto addendum, ut aequales euadint, cognosco. omnia mi is Atque haee quidem de eaiustitia priuataepat te, quae emendatio seu correstiuad commutativa appellatur, in doni paratione arithmetica spectatur, dixisse sufficiat . Altera iustitiae priuatae ea particularis pars, ut antea dixi, ristributim dicitur quae nihil aliud est, quam ordinatio in omni vita publica domu ta avxta proportionem geometricam,Videlicet qua gradus ossiciorum ter narum conuituuntur, idoneis aptae functione tribuuntur.
Geometrica vero proportu dacitur, cuino luessuum ratio seu qualitas, non quin ux .