장음표시 사용
331쪽
&in lib. Politicorum Plato in lib. de Re pub.&legibus, saepissime admonent,felici-ixtas humanae vitae trib. videtur constare ne F cessariis partibus, sine quibus homines societatem inter se neque tueri neque etiari, commode vivere possctunt. Sunt autem haec
tria bonorum genera, externa nimii u corporis lanimi; omnia felici homini, ut beatus dici possit, adesse debet: nemo enim felicem illuses se dixerit, qui nulla parte fortitudinis aut temperantiae, aut prudentiae, aut iustitiae praeditus, etiam circunuolitan
tes ist Aristot inquit muscasti meat, aut ita intemperans ac dissolutus inueniatur ut elendi ac bibendi extrema cupiditate flagrans, Vim&iniuriam manumve charis1 mis etiam inserat deniq; tam stultus &4erum omnium ignarus sit,ut vel puerum vel insanum moribus imitetur. Eademque inuenitur ratio in reliquis duobus bonorum generibus. Quis enim homo, quaeve societas seu respub beata dici potest, cui no tantum . earum rerum quae ad splendorem magni ficentiam pertinent, sed etiam necessariar quae ad victum attinent,abundantia ita deest, ut neque se tueri, neque alios iuuare conmode possit Zaut quae tales nutriat ciues,qui
tam imbecilles animodi corpore inuenian,
332쪽
tur, Vt neque suae reipub limites tueri, neq; etiam externam insidiantium vim repelle ire,interdum etiam qua lo opus est bello a- ullos lacessere valeant Prosido vii com niat adesse felici homini accivitati debere incoa festa est, ita de quantitateri excessu atque moderatione harum rerum ab hominibus ltantum ambigit ut lamque enim tum se de Imum vere beatos fore arbitrantur, si propo astis utcunque caeteris virtutu generibus,inse nitam pecuniae ac diuitia is vim consequuti fuerint eamq; felicissimam rempubi esse
existimantes,quae ad opes, ad potentia eo irum leges consuetudines omnes diriguntur, sit.comparata atque instituta. Ex quo ii fit,ut eiusmodi non virtutes externis bonis, quod tamen diiberent omnes sed potius externa bona virtutibus conseruent,aiqi ut se mel dicam, scopus dbfinis in externarum rerum copla&abundantia iis propositus est.
At enim qui. sic defit citate statuunt, graui rate ex Alistotclis& Platonis sententia erra re videntur expertcntia nanque quotidianus vitae usus eos qui moribu Sin Virta
te quantum fieri potcst, in homine praedit lsunt, Ritunae autem bonis mediocriter ornati, ostendit feliciori ac tranquilliori vitae 'genere fi ut, quam eo qui externis bonis aia
333쪽
fluentes, virtute aut omnino caret,aut eam non ita serio complectuntur. Sed tecta in
super ratio faciendum id praecipit semper, ut ea quae digniora sit nivi utiliora, dc ad quet
caetera reserenda sunt omnia, in omni vitae 'genere leuioribus anteponantur. Externa autem hominis bona cum instrumenti loco habeantur, ad virtutes earumqi actiones usum tantum sui praebent cvnde etiam fit, ut quemadmodum in caeteris rebus, quae utiles tantum sunt, excessus earum ves noceat habenti , et nihil prosit, ita virtutes de bona animi quaevi honesta sunt, per se expetuntur, quanto magis augentur, tanto Gliam hominini agis utilia sint. Itaque inbene constituta repub diligenter Plato& Aristot monent, id in primis spectandum esse, ut horum omnium quae ad huius vi a felicis vim necessariari utilia sunt, nihil desindeinde ut earum rerum qu iam adsunt delictus institua ur. ita quidem, vino omnia uno habeantur loco, sco ea praeponantu cPteris omnibus, qDaein honest .a sunt&vtilia, & per se expetcnd. 4 illa vero seqllantur, quae t tilia ta)ritim sunt, occisiorum gracta quae intur. Sen peique eo nostra consilia di, rigenda sunt uniuersa ut quo animus est dignior corpore, eoqaoqae eius bonorum ac
334쪽
vixtutum maior quam caeterarum rerum delectus atque ratio habeatur. Vt non immerito saepe & grauiter Zeno dicere soli tus sit, decorandas esse urbes non preciosis Urnamentis , sed inhabitantium virtutib. Et Pythagoras eam tandem omnium ciuitatum optimam esse statuerit, quae bono- dirum virorum multitudine repleta sit Ari- .stoteles quoq lib. Polit secundo,cap.nono, hae potissimum ratione leges rempubi Carthaginensium reprehendit,quod prima curam opum in deligendo magistratu, non virtutis habuerint, ac ciuitatem non ad vi tutis, sed pecuniaru studium conuerterint sex quo sinum postea est,ut maximi quique
magistratus, imperium in belli ducatus, wtaq; adeo respubi vel ciuitas venalis reddita fuerit. Porro autem ut inter priora bo-Norum genera, ita quoque inter animi bona atq; virtutes non paruum interest discrime: nam quemadmodulari saliquae aliis suntaeobiliores atque praestantiores, ita&earum virtutes se habeant necesse est ac prpinderect Emonet Plato, fortitudinem ad temperan; iam,temperanti mad prudentiam,h eautem omnia ad nam in mente&ciuitate iustitiam restiri oportere. Cum ergo scorusomnis societati aereipubi finis, ut ex
335쪽
superiorib patet, felicitas sit psitque adeo beatitudo beatum autem esse nihil aliud
sit, quam bene agere ac fieri nequeat,ut qui bona non agant, bene agant inullaque iana actio sine virtute atq prudentia caeterisque fortitudine puta iustitia dc temperantia, habeatur, necesse prosecto est, ut qui reipub. curam eiusque administrationem recte instituere desiderant, huius felicitatis ac virtutuomnium, quae uno iustitiae coplexu coprehenduntur,rationem habeant,ipsamque sibi tanquam Vltim ii quendam scopum constituant in quem quicquid deliberationis de actionisvi consilii suscipiunt, intuentes,ciuilem societatem ac rem hae ratione tueantur. Atquivi legislatoresac iureconsulti
quid aliud obsecro spectant, quid aliud efficiunt moliunturque, nisi ut hanc inter se hominum societatem tueanturὶ ut reipub.cor cordiam ac tranquillitatem custodiant Zqua qui dirimunt , eos morte, exilio, vinculis. damno, coercent: eoque diriguntur instituta, consiletudines, responsa, dccreta,leges deni que omnes, ut huius selicitati faciustitiae, o. mniu denique virtutu inrep. nomen saluude incolume retineatur, quatuq fieri pote moueatur Cii ergo una virtutis pars felicitate neque homini asterre possi,ne cessario es
336쪽
sic itur, neq; ciuitatis neque legislatoris aut Iurecosuit ultimus&extremus scopu qu intueatur,esse possit. Quapropter recte Plato in lib. de Legi Lycurgi&Minois leges tacite reprehendit, quod non tam ad vii tu . tem simpliciter, qua ad bellicam virtutem latae fuerint 3 neque ciuium tranquillitatem. atq; iustitia quam Martis culium respexe rint. Cum enim lege, b potissimu dirigen gae sint, ut id quod ab omnibus ciuibus maraci me omnium expeti solet ac debet cusco diant atque praecipiar pugna et oi victoria cum malorum laboruq plena, non proptest quidem optanda sit, sed eligenda potius
propter pacem, tutamque Vitae tranquillitate,
fieri profecto no potest,ut ciuitas: respub. felixae beata dicatur illa, quae non ad virtutis, sed belli usum sit instituta; quem ad mo dum nemo ita exoptat vivere, ut in perpetua contra morbos pugna victoriaque ver titur. Quare legislatori id curae esse debet, ne studia pacis ad bellica, sed contra bellica potius ad pacis commoda ossiciaq res rat; pace vero ad liber uvi tranquillurei p. statu. Eadem scribit Arist. septimo lib. Polit. cap. secundo, his verbisti Sunt etiam qui aliis dominari tyrannicum reipub. modu so
tum putant esse beata. Et in quibusd1 ciui
337쪽
LIBER V. 3ortatibus hie est finis legum finitimis do.
minentur Itaque cum pleraq; constituta passi:n, ita dixerim, iaceant apud plurimos, tam si quid Vnum leges respiciunt, id conicctant omnes ut ciuitas dominetur. Sicut in Lacedaemone dc Creta, adicitum fere ordinata est disseiplina iuuentutis &legum multitudo. Plaeterea apud gentes G-mnes quae caeteris praeualere Dia iunc huiusmodi laudatur honoraturque potentias
ceu apud Scythasin Persis , dc Thra .e dc Gallos. esbusdam enim leges sunt, ad
huiusmodi prouocantes virtutem; ut apud Carthaginenses ferunt, ornatum annulo rum acciper pro numero expeditionum in quibus militauerint. Fuit etiam quandoque in Macedonia lex, eum qui nullum hostem inter secisset,capistro cingi. Apud
Scythas vero non licebat solennibus epulis pateram circumlatam accipere ei, qui nullum occidisset hostem. Apud Il. beros quoque pugnacem gentem, tot obcl stos erigere circa sepulchrum mos est, quot homines ex numero hostium quis necauerit. Et alia apud alios sunt huiushiodέ complura legibus aut morabus constituta, Atqui videtur forsan nimis ablurdi: m esse sit quis
colidei are velit, ni clippositoni debeat
338쪽
esse eius , qui legibus instituit ciuitatem,
prouidereus delicet ut illa dominetur finitimis donolentibus inuitis. Quomodo enim id ciuile . aut lege sanciendum, quod ne legitimum quidem est neque enim legitimum,no solum iuste,verum etiam iniuste dominari. Nam imperium obtinere' licet etiam non iure. Atqui nec in aliis sci entiis ita fieri videmus. Neq; enim medi- 'ci neque gubernatoris est, vel persuadere aegrotis,&nautis, vel vim afferre. Sed plerique tamen videntur existimare, ciuilem disciplinam nihil aliud esse quam dominari; εκ quod in seipsos fieri nollent, hocin ali
facere non erubescunt. Ipsi pro se iustitiam quaerunt, pro aliis vero nullae si ustitie cu- ra est. Hoc autem absurdum,nisi tales sint natura,vt alter dominari debeat,alter non.
Quod si est ita, non est conandum omni- bus dominari, sed illis duntaxat bi visa ' eant apti sunt sicut neque homines venari ad mensam vel sectificium, sed illud quod venabile est Est autem venabile omne animal quod suapte natura ferum est,ac sui aptum. Enimuero fieri potest ut sit ciuitas una seorsum per seipsam beati, vi- delicet si gubernetur recte. Nam potestes
'sita in loco peni ii' separato, d legibus '
339쪽
uti laudabilibus cuius reipub constitutioneque ad bellum, neque ad superandiam hostes sit idonea Patet igitur quod rei belli
caestudia bona sunt existimanda, sed non ut finis supremus, sed gratia illius Studiosit aut e legumlatoris est cosiderare urbem , aes naturam hominum,&omne aliam socie tale vitae laudabilis, quo quantum fieri potest, participes sint felicitatis. Differentia tamen erit in quibusdam constituendis: dc
hoc pertinet ad eande disciplinam quae est de legibus ponendis: videre,si qui sint fini timi populi qualia erga quales exercenda
14nt,&quemadmodum cum singulis con- uersandum. Haec Aristot. de illis ciuita- tibus, quarum lcges non ad virtutem tota atque iustitiam 1 ed ad eius partem, forti- tudinem nimirum ac bellicum robur coninditae erant, eo in loco disseruit, easque iure 'ptimo reprehendit. Quomodo aut caeri terarum ututum usu S& utilitas in repub. - societate necessario desideretur, his verbis eleganter sanein copiose eodem libr.
p. decimo quarto aperit. Hoc Vtique legumlatori intuendum laborandumq; est, 't boni viri essiciantur,&pe quae media dc
exercitia, di quis tandem optimae vitae fia
Si is existat. Diuersae auic sunt pari
340쪽
tes animae nostrae; altera enim suapte nati raratione praedita est, altera quidem per se ratione praedita non est, rationi tamen obtemperare potest. Quarum partium virtutes diximus esse illa, a quibus vir bonus denominatur. Sedenim in utra istarum sinis statuendus ex An qui ita diuidunt hec ut nos facim us, quomodo statuendum id sit, minime dubitant' Semper enim id quod deterius est melioris gratia existit, ut an iis quae tum ab arte tum a natura fiunt, videre est. Melius autem atque praestantius id est, quod rationem habet, quam id quod ratione caret Polsumus autem, ut&alias facere solemus, dupliciter id partiri Est enim ratio , lia quae ad actionem dirigitur, alia quae ad contemplationem Eadem ergo ratione destianc partem diuidere oportet, actiones his eodem modo corre- spondere ac necesse est eas actiones, quae
meliores sunt, suapte natura, mugis expete-
das eis: qui haec consequi possint, aut
omnia, aut illa duo. Semper enim id cui- uetnaxime eXpetendum est, cuius potiri est summum Diuisa st autem vita innegocium&ocium, bcllumque&pacem Et eorum quae aguntur, quaedam sunt nec s.