장음표시 사용
351쪽
LIBER V. isisidium sonos equisiti ac decora iuris mode
Eadem scribit Aristot septimo Polit ubi
de natura reipub.&quales in ciuitate oporteat esse ciues, docet vult enim eos notariis r tum corporis, sed etiam animi vitibus esse praestantes nimi quidem, ut artes ad vitam utiles ac nece Tarias ex cog tare; corporis vero, ut libertatem suam aduersus aliorum impetus tueri valeant. Quapropter de ciuitates Graecorum ea potistimum laude dignas existimat, quod solae, caeteris his virtutibus maxime ornarae esse videantur,
ac respub. bonis legib recteque institutas pos- sideant.Nam quae frigidas regiones incolui gentes, Ut Europam, animoq; abundant, ingenii vero di artificii parum habent etsi L. bertates iam tueantur, disciplinam tamen reip. difficul erreciperci ac finitimis dominari minime posse inquit rursiisq; eas quae Asiam incolunt, ingenio&arte abundare, sed animositate destitui,&ob id parete dominantibus, seruire semper. At Graeco--rum genus,quod med am regionem locora sertitum sit, sic etiam ambcrum esse participem: nam &animosam ingeniosum es.se hincq fieri, ut non solu in libellate dige-α disciplinam reipub optime. ecipere,
352쪽
seddcvnius reipub. costitutionem sortitum, imperare omnibus possit. Quam equidem laudem concedamus Aristoteli,& suis Graecis, qui in recitandis ac decant adis propriis virtutibus, solent, ut mittis aliis in rebus, quandoque esse profusiores ac leuiores.Porro autem ut superiores illae reipub partes inter se coniungia uniri, ita&earum omnium virtutes tribus potissimum rebus custodiri
posse, piisci illi philosophi ac legislatores arbitrati sunt doctrina nimirum, rationibus,bonis consuetudinibus ac legibus Aristoteles naturam,consuetudines,& ratione numerat sub qua&leges comprehendit didisciplinam. Putat enim homines natura aptos nasci debere ad secietatem huius vitae, virtutis usum,quemadmodum diter animalia, quae partim naturam ducem
sequuntur, ut efferatiora illa partim etiam consuetudinent adhibent,ut quaedisciplintc acta sunt, ut elephanti, equi, canes, di nonnulla in volucribus; at homo selus pret
ter naturamin consuetudinem, ratione de
antelligentia regitur, austi. iniusti veridi falsi cognitionem rationemq; habet Ra tiones ergo docent, induntque desideria, ut Hippodamus ait, ad virtutem incitantes zυν partia includetincte mercenti par iam
353쪽
etim honoribus despraemiis allicientes inui tant Cosuetudines autem, studia animuformant,& quasi cereum fingunt, naturali habitu ob assiduam actione imbutum Atque ut virtus tribus ex causis promouetur, metu nimirum cupiditate atq; pudore, ita metum incutere lex potest pudorem con- suetudines: bonis enim moribus imbutos turpe quid admittere pudet doctrina vei. desiderium parit, reddita enim ei causa, animum allieitattrahitqn malim si cu adhortatione vel admonitione lucta est. Quocirca haec tria eo diriguntur omnia, ut noutantum reipubi partes singulas, sed earum quoque virtutes uniuersas, moderEtur tua-anturq;. Ex quo sit,ut quemadmodum to
tius reipubi selicitas non in uno aliquo honestatis genere consistere, ita neq; ipsis legi bus, quae rempub. continere, ac felicitatem eius tueri occustodire debet, una aliqua virtutis pars.scopus propqsitus esse possit. Redis ergo Plato Syracusanis leges eas accipiendas suasit, quae non ad quaestum&diuitias&cupiditatem animos eorum conuesisterent, sed quae ad omnia bonorum genera spectarent; atq; inter haee tria, animam di in corpus pecuniam, animae virtute pretiosissimam emunt secundam vero in
354쪽
poris .anime virtute in seriorem; tertium a rostremum pecuniae studium quod corpo 'ri simul&anin fae inseruiat: Quas quidem haec efficientes leges seu constitutiones, primas futuras esse, crempub. iis utente reuera beatam ac felicem fore existimauit:
Hinc quoq; est quod libros illos dece, quos de Repu blica formanda conscripsit, nolita Repubi sed de iustitia iusto inscribima, luit,totamque ad o ab initio disputationenia ea virtute exorsus est,ean, vi arbitror ob causam, quod nimirum omnem actinnean tam publicam quam priuaram non ad c Ista non ad nitentiana,nonia victoriani, sed adipsam omnium virtutum marem ac reginam iustitiam referendam esse putaue e rit.Qnete quidem iustiti omni si ita per turbatione. pulsisque contentionurnitast pedimentis.ciuium animos, ipsumque adeo, mitivis icieipub statum mi sum paca mum atque felicissimum reddit, itaqui
dem, ut non tantum inter se beate ac tra .
quine vivant ii qui in ea se ciuinate versi ' tunse Letiam ad inuestigatione vera Dra optimi maximi cultum paratiores proptio' resti; reddantur. Atq; hoc quidem te vlibr mo extremo ieip.&legislatoris e seu
355쪽
num placita nostri quoque Iureconsulti legumque interpretes secuti sunt, qui eadem ratione non de una aliqua virtutis aut vitii parte,sed de omnibus iis qος reipub. statum aut conseruare aut laedere possunt, leges sa Iuberrimas sanxerunt,ipsamq; iustitia uniuersalem virtutemque niuersam, scopu sua. rum constitutionum esse professi sunt. Vn- , de Vlpia ni iustit a. air, imis praecepta haec
esse honeste vive ek iterum non ιier . Miam cutiss tr buere ad quae triae praeceptorum ge- nera,omnes prosccto leges, instri u a, si siue tu dines ac principum sanct cines dirigutur. iori in primum quidem Omnem vii tutis com p te exit ut omnes que a a nostrae honestatcs, qua, ut Cicero inquit, quatuor ills virtutes continentur, nec ei asilla actio
num nostrarum, siquidem laudabilis dolionesta futura sit, expers esse potest hoc enim
monet ut fortiter, temperate, benigne commiter, loderate. mansuete, vere,& omni omnino virtuti congruenter nos geramus, de
qu cunq; tum philosophorum pricepta, tarectae rationis iudicium iubent, operib nostris praestemus, aut fugiamus. Atque hoc maxime praeceptu ad priuatae ac proprie vita
356쪽
m Merari'nem 'alere videtur, quoam H sum reliquisito insitimstac comarium, Muciuili bominumque in er se potissimum. . .ectantur, quorum allexum quidem cuin indesistinum con emone positum sit ne ani in videlicet ullo inii , lini una, in rerum c*ntrastarum fide, ossiciorum
uexhilationecernatur,ut sitimi cuique tribuamus, iubet Meraim et mem πρηι tera, iuritate ho loco accipiendum est, vino, lum sub sese eam quamGrici vocantsce nid est,. ignominiam colitumeliam, quae homianis existimationem ac famam imminuit,.
fertur, , cicorporis obliuionem spectar ve verboa,vulnera,caedes,fiirta,rapinae di qui missiuitaM ,σomprehen lati Tertum quoque, quod'ν -uis in tribuam-, praecipit is uniueriae iustitiae ae vitae pisticae raturaincontinet atqueitatia accipieris Mest,risuperiusindefinitione dixi: quod non animaduerterunt etaismint reo eo. Neq; illorum orientiami probandi haec duo praecepta re risiuncta tivi alterum altoo contineatur Etsi enim is neminem ' datqui sium uim tribuit,non.
357쪽
que tribuit ac proinde, alterum non laedere non tam ad iustitiae politicae habitum, quam ad iniustitiae fugam pertinet quam latiori quandoque vocis significatione, utristoteles in Rhetoricis scribit, iustitiam a inpellare solemus quemadmodum Horatius noster stultitis inopia sapientiam esse monstrauit,his verbis: Sapientia prima est, Stu ritas earuisse. Quapropter scite Aristotclib., Demoribus, capite . ait,leges de omnibus honestatis ac virtutum generibus praeeepta praescribere, eius habita rationc, Vt praesentis status ciuitatis felicitati ae saluti consulat. In populati enim statu communem omnium utilitatem spectare, in optimatum administratione id quod optimis quibus. utile est in repub. vero,quod consertiis qui in magistratu sunt. Ad haec iubet,inquit, mnis lex. quid viro sorti agendum sit, ne videlicet ordines deserat, ne fugiat hostes, aut abiiciat arma;&quid teperanti,ne committat adulieri u ne columeliose se gerati quid mansueto,ne alique verberibus assi..ciat aut maledicat; quid iusto, Vt nemunem laedat, suum cuique tribuat, ne aliena bona, mala fide possideat, neminemque suo iure defraudet. Ac de caeteris quidem Virtutum generibus tum uniuersis, tum sing
358쪽
i , haec quidem iubendo Lautem v tando. Et ut semel di4am, hoc spectanta ges, hoc voliunt ancolumem en ciuium coniunctionem 3 quae cum citra ossicioru mdi virtutum commmiicationem coissist . re nequeat,eos qui illam dirimum, modi, trierali vinculis ac damno coercent. Con-.oituunt autem optimas ac salutares rei Pub. leges, no ramob causam,ut apiarum si turam,causas proprietatesque tantum co- .gnoscant, seu ut ciuium ac reipub utilitati ae saluti consulam: ad hanc enim tan quam seopumconimantes, exercereiubent viri Ms,hisq, contraria vitia prohibent. Quod si mistaec, quae an obis ratione Mocinstora
sum ocul a fide creo oscere se iideret,is in Veter uinImperatorum aca treconsulto- xum leges, quas nos ciuit appellaniara, ultoque prius quas Mi. . 43' ' Voc in ubi omnem virtutis partem non talum i
istodegustatam, sed exactissim ab iis emplicatam adinveniet , ut hac in re tonjori confirmatione opus non sit.Leguam ergo annium,quae bene constitutae sunt, inimus sus, ad quem dirigendae sunt, in ut . muersa, quae Uitia appellatur,v ab Ha- --ialacoram obcausam
359쪽
gitima quoa videlicet legis animavi mes4 principium&finis sit,appellatur. Ex quo fit. lagislatoris, magistratus, qui
illarum custodes&conditores sunt, hec ea. dem virtus vltimum Sextremum,ad quod c consilia deliberationes & responsa re ferantur Vniuersa,sit propositum.
ca sit quida scopus ac persectio,&quos
dam,Vt dixi bonum suapte natura ac perse:
bonum autem othhe per se sit expetibile, de , quod expetibile, habeat vim mouendi&ala diciendi ad se,idcirco fit, ut hoc bonum lure consultum legislatorem moueat, id se sua bonitate advocet, ipsumque is appetat; appetit autem ut acquirat,acquisitoque frua tur. Qitoniam non satis est artifici metego rere hoc bonu, vel idea huius summi boni . . . sed multo magis enitendum ipsest,ut extrixi se&in alio adipiscatur ac fruatur. Verbigra tiaueaedificator sola domus idea mete forma ta&conclusa,cotentus no est, sed eade extra se cupit potiri, opusq; aliquod, quod inha- bitantium commoditatib nseruiat, acu
360쪽
tantum sanitatis formam an in sed expetit quoq; illam extrase, dio; et i corpore humanor lato consei. Gmissam reuocet. Qii iam ara, vidi inristotiest principium externum, ut natu ' minternum,di habitus esseminis rissi Pari ergo ratione Iureconsilinato, Hil: tum utilesierit, iustitiae imaginem mente at intelligentia formatam conceptamque aetinere,nisi quoqueextra seri in alio hoc εὐ
aturq; tum yero ob id maxime iii Mi cum reliquae virtutes habiturili sere niueis .in Marine potissimuspectentur,isum; qui avsita posectione uetustitisaut ciuilis solii, ad alteru, ut superiori loco dictum est,res Utundialienum bonum, sotietatis nimi sum,existat.Expetititam humori 'hani iustitiam quae ab idea mentis diu is est. i hesu mesachriae exemplaris expressa ἰ 'isu quaedam sarma, in alio utipsos iam atur et expetere enim alteram illam non potest: cum iam amenteconceptam habeatiitq/m expetant urcupianturm tantum, quae nondum habeturn riparis sunt quapio Μ si