장음표시 사용
341쪽
LIBER V. 3 os imia ibi idem delectus fici edus est, partibus animae,&earum actionibus, ita quidem ut belum gratia pacis negocium au tem gratia ocii, necestiria denique& utilia causa honestorum expetantur. Ad cuncta igitur haec legislatorem respicere par est ad partes nimirum anim ,&ad illarum actiones praecipueque ad ea quae meliora sunt, Ecfines. Eodemque modo &circa vitam atq; rcrum diuisiones solicitum esse opor-rier, ut 5 in negocio&b illo vel fui quis ponsit,ae necessaria itilia agere praeferenda tamen semper st pax& ocium, honesta utilibus. Itaque ad haec tanquam adiis gnum,&pueritia aliaeque aetates quae disciplina indigent , dirigendae sunt. Nam qui nunc Graecorum populi recte gubernari videntur, ac Ieg im latores qui eas respub recte instituere, illi neque adoptimum finem videntur respexisse, neque ad omnes virtutes suam disciplinam ligesque direxisse, sed
violenter declina uelut ad eas virtut quae v d laturitates, 4, ad quaestum parandufaciunt. Eddemque ratione post calores quidam scit plores, eandem suametsi senistentiam declararunt Laudantes enim La- ced moniorum rempub. commeti dant le-
gislatoris piopositum, quod omni io,
342쪽
tentiam ad bestum direxerit; vaei cratione refelli possunt ipsoque asto facto hexperiehtia refutata iam sunt. Vt enim pH-rimi homi hum dominari lat cupi ut, quo , nia mea ex re multa proueniunt fortuna: commoda sic Thibron admirari laudareque vid etur Lacediem legumlatorem omnesque alii quid ei liorum repub scripserunt,quod propter exercitatione eO- rum ad pericul a multorum sibi imperium esiparauerint. Atqui patet, quod cum hoc
tempore non imperent Lacedaemonii, nec
felices amplius essent, nec legumlator eorum bonus. Praeterea illud ridiculu quoqi est; si permanentes in legib. eius, nullo qu impediente illis Iegib. uti,amiserunt ipsum beneviuere. At hi no recte sentiunt, neq; de imperio, ad quod resfcxisse legislator vide, turri iudieant nam imperate liberi ho mini b. melius est, quam seruis, atque magis
. est virtute coniunctu Praeterea non ex eo
ciuitas felix existima da est, neq, legislator laudandus, quod vincere docuerit, di notimis dominari: hscenim sine maximo da. inno effici no possunt, propterea quod ad uersus etia proprios ciues qui id poterit, set,ae ciuitati su dominari conabitur.Qua
343쪽
in tanta dignitate constitutum. Nec sane aliqua huiusmodi ratio aut lex ciuilis est, neque utilis neque vera ea enim quaein priuatim &publice optima sunt, legumlatore inducere oportet in animos hominum to. rerum bellicarum exercit tu ob id meditandum est, ut inseruitutem immerentes adigantur sed primum, ne ipsi aliis seruire co- gantur; deinde, timperium quaerant gratia utilitatis subditorum,no autem dominationis causa; tertio, ut iis dominenturqui seruire digni sunt. Quod autem oporteat legislatorem operam dare, ut eius studium i circa res bellicas aliasq; restitutiones, ad o- si esum: ad pacem reseratur, id attestatur, quod pleraeque huiusmodi ciuitatum bel- ham gerentes tantisper custodiuntur donee dominationem adeptae sunt, ubi tum demum concidunt. Splendorem enim veluti ferrum, per pacem amittunt. Causa hujus mali est legislator qui non ita instituit, ut in ocio quiescere ac stare possint. Haec Aristoteles de rep. Lacedaemoniorum refert. quae pacis artibus, quibus per philosophiae
cognitionem, luxum,auaritiam. ambitionem, quae vitia multoque his plura plerunque octu solent comitari, vitarent minime
docta fuera adeoq cum ad bella gerenta
344쪽
praecipue a ligislatore instituta esset , tactu est, ut cum inicio 'ace, amissa riori vi
taeco suetudine,coepisset Vivere, egenera rit atque corrupta sit, ac non solam exti P rum, scd etiam propriae ciuitatis imperium
amiserit. Quod etiam Romanis accidi se sertur. Nanicum sub Augusto Tiberio, Cato, Claudio, crone, aliisq; partuna imi periem pacem illis constituin et conuelsis
' belliari bus, quibus Romani assueuerant. ad Ocium, luxus, ambitio, ciuilia denique bellaconsequuta sunt, quibus rerum gesta , tum monumenta, atque clarissima ta demi
respub labefactata, ' quod nimirum ma gis belli quam pacis muneribus instituta ab
., initio esse . Quae incommoda cum cognosceret Scipio Nasica vir suo tempore longe prudentissimus, Carthaginis euer sionem populo Romano dissuasit, ne eo
rum imperium ad bellum natu macedueat uita aut ocio periret per luxum aut in se, sublato externo hostis metu,arma conuer teret latete ergo ac sapienter monet Ari stoteles, legis L tori non ta in ad belli, qua Hpacis tempora respiciendum ess , v dc foris D Ecdorni tiliciter ac beate ciuitas vivere pos sit. Quem imitatus est noster Imperator Iustinianus, cavilmeriosoriam maresta em
345쪽
o alum armis decoratam, sedes Mibu armatam esse oportere ait,ut utru Pue tempus, bellorum si pacis, recte ossi gubε rnari r Princeps Romani novsolum in ho silib-φWaliis victor existat sedet iam per legitimos ramites calumniantrum iniquitates expeL. at sester tam Iuris religiosissimus,quam victis hostibus triumphator maximi η. Qua ratione autem In pacem in bello legislatoris ni unus&officium sit, non unius, sed 'Imnium Virtutum rationem habere , Ari.
stoteles hisce verbis aptissime ostendit e
inquiens: Cum ergo idem finis esse videatur publice&priuatim hominibus;&ean dem definitionem esse necesse sit, viro optimo & optime reipub manifestum est o-iortere virtutes eas, quae ad ocium pertis nent, illi inesse Finis est enim , ut saepe di
ximus, belli, paX; negocii. Ocium. Sunt au-
tem utiles ad ocium 'uietem virtutes, quarum opus in ocio est, dc quarum innegocio Oportet autem multa negocia no- his existere,ut liceat in io esse. Qua pro- iter temperatam ciuitatem esse oportet ac fortem patientem nam ut est in prouerbio, Nullum seium seruis. Qui vero no pos-
sunt sortiter pericula subire,serui sunt inuadentium Fortitudine igitur ciconsuli
346쪽
tia opus est ad negocium,philosophia veroadocium Temperantia autem dc iustitia in utroque tempore sed magis in pace&o . cio. Nam bellu qui de ipsum cogit homine
esse iustos ac teperatos Fortunae aut pro 'sperae fruitio. ocium cum pace, petulan- tes magis efficit.Multa igitur iustitia, mul- taque temperantia indigent hi qui inopi IDE
mo statu constituti videntur, desin fruitiois
ne omni urerum, quae beatos Iacere putam
ius; ves uti si qui sunt, ut Poetae tradunt,in beatorum intulis maxime enim hi philosophia' temperantia, dc iustitia indigequanto magis ociosi sunt in abundantia talium bonorum. Qua igitur de causa beam ta dc studiosa futura citi itas his indigeatvir-' tutibus, manifestum est. Turpe est enim,
non posse frui bonis , sed in negociis qui
de&bello, viros probos videri, in octo au Quamobrem teti non quidem ut Lacedaemoniorum ci uitas Virtutem exercere. Illi enim non eo
ab aliis disserunt, quod non existiment ea j vi esse maxima bona quae caeteri, sed quod acquiri ea putent e una aliqua Virtute.
Q d igitur maiora sint haec bona , quam
ea quae belli,& fruitio harum virtutum,4 Qqsistatum gratia caetera omni i , mani
347쪽
stum ex iis est. Ex his satis apparet, fecitate ciuitatis reipub. non in via a vii tutis palici sed in tota spectari oportere. Cum enim id conandum sit, ut omni tempore sibi similis eodemque in statu permaneat, i pus autem&ocii dc negocii existat, profe- sto utriusq; ratio habenda erit ita, ut illae, quae ciuitatem in octo seruant virtutes. t quae eandem in bello non euertiit, interci- rues exerceantur seruenturque, hac adhibita moderatione, Ut quemadmodii suscipiuntur a nobis bella ob eam causam, ut in pace Vivatur,ita quoquς Virtutes eaequq ad bel- Ii sum conducunt, adiacis tranquilli tatis commoda referantur. Huc pertinet quod Serinus scribit, Persarum reges ante. sacrificia de pietate discrere, antequam bi Qbant, de temperantias pugnaturos vero, de sortitudine. Hanc eandem fuisse sententiam Platonis nostri, ex diuisione illa partium liquet, cuius in lib. De repubin legibus, nonvno loco mentionem faciti eumq; sequitur Aristoteles Etenim Plato,acante illum Hyppodamus Pythagoreus,omne ciuitatem in tres praecipuos ciuium ordi
nes diuisam esse arbitrati sunt unum quidem esse bonorum ordi iublaeane
socia administrantium Lalterum. viris
348쪽
robustis constare,tertium ex illis, ui res ad victum necessarias ciuitati afferre atq; Hip- peditare possunt. Primum βουλευικον, id est, tonsi tum appellant: secundum '
κουρον, id est, auxiliarem tertium Vero βα- να Grodest, mechanicu et . Ac prioresq*, dem duos, vitam liberam degere oportere; tertium, vitium labore quaerere aiunt. Deo inde, consiliarium optimum esse, mecha. nicum deteriorem,auxiliarem medium. I. tem consiliarium imperate, Nechanicum parere, auxiliarium utrunque facere. maiii quidem reipub. partitionem Plato exam. mae humanae constitutione, cuius natura repub. prior, mutuatus est anima enim, ut
saepe antea dixi ex sententia Platonis, tres habet vires, intelligendi nim: rum .cui prudentia tribuitur, irascendi, cui fortitudo de modestia; concupiscendi, cui temperantia. Quae vires ita apte sibi connexae sunt, ut in iis quoddam appareat imperium quo aliae alias suavi ae facultate regant, illiVero p reant Ratio enim sua prudentia Sc vires irascendii concupiscendi moderatur hae vicissim rationi recta dictanti libenter Obsequuntur, sed non eodem modo nam cupidine pars semper paret, quia longius a
349쪽
ratione recedit, ac brutorum naturam imi- itat . Irascentiautem Gultas,partim qui-ἡem rationi paret, quatenus impetum incseruorem animi modestia compescii par- tim veroi erat, quaremis iubente eadem ratione , appetitiones illas immoderatas fortitudine sua coercetae refraenati Nona
ciis igitur reinpubi tribus his partibus e rumq; virtutibus constare illi arbitrati sum magistratum nimirum,qui quid agendum dit, onsiliis definiatideq; rebus&Γlute in . tiusciuitatisdiligeriter Multet suaq pr
videntia ac sapientia solus reipub.gubernacula regat, praescribens recta utilia, vetas queliorum contrari initimo: inutilia. Et militibus. qui robore virium. animositate
di audacia praediti ciuitatis salutem ae concordiam manui itur, atque pericula belli, 3c iniurias quae ab e ternis hostibus i ferri solent,sortiter acapite reip. propellant. Elmechanios, qui partim labore agricia' turam exercendo, in regionis cultu occupati, partim inueniendis exercendisque arti incommoditatibus destinat partim etiam peregrinationib. propter mercaturam dediti, quae in ciuitate quidem abundantia in exteras regiones evenatoliaquealiunde
ane; iani comidiat, omnia quaead huius
350쪽
vitae necessitatem, &ad voluptatem corno ditatenaque&victus&amictus pertinent,se ,
dulo quaerant ac im ponent A quivi magi- stratus imperare caeteris possit, prudentigicerte opus est,quicum nihil aliud sit,quani recta ratio, ea quae facienda sunt autnon facienda, sola ostendere potest. Mechanicus autem ordo, ne vel nimium ea quae ad voluptatem vel luxum reipub faciant, cons - ctetur iisq; operam det, temperanti indi- , Vt,Vt mediocritate quadam contentus vi- uat.Penimmilitum'propugnatoru-ub titudo, ut insidiantiunt hostium impetus animose reprimar,nec imminentia peri, metuat, fortitudine ut verbo itu suoru ridiscordias placide componat mansuetudia ne&cie mentia praeditus sit necesse est. D niq, ut singulae iam enumeratae partes pr.- priam dic particulari virtutem, si respuΚua incolumis futura est, requirunt, ita in
his omnibus iustitia, aequalitas diffusa sit
oportet, quae reliquarum virtutu omnium quasi regina, in omni actione tum mast stratus, tum propugnatoriam, turn etiam mechanicprum cernatur, atque non secus harum reipub partium virtμtes, ac sanitas totius corpous omnium eius parti