장음표시 사용
381쪽
quruntur aut reruni essentitonaturae,aut earum proprietates. ssentiavi natura definitione explicatur; propriae assectiones,d monstratione degenere subiecto probatuti
Bene ergo,st, si post generis sublebi, finia explicatione,Iurisprudentia propria ita de finitione, ut eius natura mali perspiei, de perspecta in suas partes facilius diffundi ore lui possit, describatur. Recte enim Cn. cero, inmit nidisceptatione, quid unaquε- . queres sit, initio aperiendum esse censit,ut non tantum qua de re tractetur, non m retur,sed etiam animus ad discendum, perspecta alicuius artis os scientiae natu magis inflammetur. Omnis ergo definitis nihila de hi imbreuis jua iam, tis,1 inaruram si, antiam rei alicuis declarat. Natura substantia rei ex causis,principii ε elementiscernitur; ideoq; omitis definiatio ex principiis petenda est. Ut autem alia
rum rerum causae,&materia,&forma racessieiens, finis sunt, ex quibus constanti ita artium ac disciplinatum principia sunt genus subicipum vel materia, finis at ex his ei iam definiedae uobis sunt, earumqs par es tu; stigandae.Hinc colligi potest,- in unius&, usden rei vel scaemia descri-
382쪽
nere subiecto vel finerantum, ves viro lim, si desinitio. verbi causa: Artis medicaege nus subiectiinain materia, in qua modum agendi acquirendi passiones ostendit, est , corpus humanu, quatenus sanitati di mor .ho est obnoxium: finis, sanitatis acquisitio. di custodia vitet. Et philosephiae subiectu est νοῶ--e, quatenus res est, finis misituri mi, quatenus fieri potasta vel, ut Elato inquit, meditatis 5 cogitatio morti musus, astronomia materia in qua vers auriestcors vel corpora caelestias sapis,m0tus ac mutationis eiusmodi cesporum o
guttio alae ergo disciplime omnes tribus aiiodis definiri possitnt, quorum duo a m
teri di fine, tertius ab utrisque coniunctim . sumitur. A materia tenete iubiectos, . . . luti,medicinaestars,quae Versatur circacor . rus humanum, quatenus sinabiles aegro- ratale, Philosephias disin rumat λι-- mrarum re intimorsunt,scientia. Et aID s mia, cadurium corporum mprehensio. Λ, sine l. vi, medicina es ars tuenda visumdiaris
383쪽
logias raebvbrum ea uestium, abis,in s mo x numcognitio I hoc Mntcr huiuscem idi definiti es interest, quod illae quae a lo fine eenere subiectό sumuntur, im per sunt,neque torum ei natis am&-- stantiam explicant. Quas ero ex utroq; co'. posita ess,omnibus ex partibus Habsoluta. ac planissime quid res sit, demonstrat.
Ex his duob quasi sontibus, nostrae quo que Iurisprudentiae deductae sint descriptiones Vlpian enim υι reum boni, m esse dixit, qua inem 'risprudenu com plexus est, Imaloe in loco pro Iurisprodentia, Scarte Iurisae iustitiae ac piendunt
est haec .n. Vox,ut notat Paulus iureconsul,
tus, arias habet significationes est,cu id quod semper aequuae bonuest,designati, est ius turale. Alter , quum id quod Ο aut pluribus in quacutique ciuitate est ut est tui ciuiu, ct ius honorarivetis. Praetor quoque ius reddere debet, etiam cum Maiaue cc riur,relatione scit.facta, no ad M,
384쪽
quod praet*isa fecit, sedadillud quod1πς γ
torem serere conuenit hiiii quosli e signi a scatione ius dicitur tecuε, uoius reddis . . quo appellatione coluinabo quod si ui eo ubi fit. Nonnunquam etiam ius procissitudine dicimus: veluti, est mihi ius cm
gnationis. Iamnitatis . Adiata se prom , cultate p*tesisteconcipitur quo modori Jeruitute praediorum astiones, obligatio nes, haereditates, iiii a dic intur, id, st,pes : res aliquid facienditure apiquae res et in iure consistςre dicuntur, quod ius faciat se ream potestatem sic iuresirpis, tui eagnationis,inre gentis, iure patris, iure domini, iure haeredis, iure magistriitus,t epiE'
ris, iure optimo,ilite sub iure alieno quid facere dicimur, quodius sextata bis illam F 'test'tena, et ei cuius iuri facimus De niri probabiiv animi praeceptis iussitiae inariqm redactisaccipi solet, qua significa- . tione ho in loς 'sus estCelsus V pia' us , neque enim per artem, habitum effiniuum. mi, γ, se disciplinam, quaeir c uiua Malis en in ordine ac methodo inire secohaerentia ad usus, huiu filiae utilia o tineat,intelligere oportet sus eniri nil eL. gendumtantuin praeripit,
385쪽
amone posita est Iuris ergo genus in definitione est is, auri;differentia di finis, bona es, quum: his enim ius a caeteris habitibus
.edissiplinis distinguitur Bonum aliteis r Maequum nihil aliud est, quam iustum de iustitia ipsa, qtiae est scopusvi mens & ratio 'legis Graeci una voce t. ωκ M ppella ni, quasi quae omnia mode returo praescripto rationis, ληesuoiure facile cedat iustitiae ac bonitati. Porrb bonum alius p tet qua aequum mutataim iasunt quae ae
non sunt; atque idcirco videtur esse genus ipsius usti&aequi:vnde etia omne aequa est bonum,sedalon omne bonum estillic aequum: nam&instrumenta ut hon es, divitiaeviartes, reanaturales, sunt bona quaedam hon tamen dicuntur equas quia
aequita propria est ipsitis ius laedi legi quae idcirco dicitur bonum, quod ut illa in aequabilitate: parilitate, ita soc in facilitat onsistit. Estautem propria ipsius lis
gis haec . , propterea quo iustiae,mbus comprehensi quaedam est interpretati',&correctio,&vmendatio. Nam pria estium eius in unusest, ut legem nono e bis ii terp qtetur,sed ex eorum qui ea et
386쪽
Celsus ait, si i e leges, non sit verba tenere, sed earum vim ac potest item quam expositionem Iureconsulti benignamIurisinterprota tionem Vocant a Cicero laxamentum legis, in
oratione pro Cluentio appellat. Celsus: Benignim leges intauretanda sunt, inquit, quo volunt mearum conseruetur uic op pponitur dura illa earum interpretatio, quae f. verborum angustiis , dcliterarum ac sylla b barum inclusia angulis, non ad salutem dc commoditatem hominum, sed adseueri ii tatem&auritiam proaucitur:Graecis ακυ- cog1καιον, quique hac Vtutur, ακυcοδι- οι nuncupantur, id est, acerbi&maligni Iu risinterpretes. de quo Tullius in Officiis: Existunt etiam spe iniuria ealumnia qua--m, , nimis callida Iuris interpretatione: σα quo istud, Summum ius, summa ini ita factum est iam tritum sermone proue hium. Terentiusfummam malitiam, C lumella summam erueam veteres putasse ait Iureconsulti nostri proprie instricti-Vocant, quod non in aequitate henigni state, sed in verbolum angustii sin exacta illa vocum ac literarum obseruatione positum est mentiae rationi legis plane esti repugnans ε aduersarium verbi gratia: Lm est, qui muro1 transcendarit, calite pu
387쪽
mat 'ri Accusa ur qui in is namo civitatis periculo,uaostendinimimur hostem sopivit:hic certe, scripto ibist is damnandus videtur, *d tamen voluntate de sententia legumlatoris defendit . Alteru sivus equitam ac bonitatis ossicium, in ἡWxμm quae legi d sie videntur, emenda tione di additione positum est. Duplex autem habetur lagis correctioic emendatio. Vn , x, quae p3 xie, bra m pSellatur, cum autoritate magistratus , voluntate . Priincipis,suffagio legislatoris,quandoque etiam taci o consensu omnium perdesu tudinem,ut Iulianus ait, penitus tanquamoerniciosa inutilis tollitur, atque harcadsequitatem minime pertinet, quae leges no
subuertit, sed earum mentem tantum sese
u t. Altera emendatio legis est, quae ait supplendis his quaelςgi abesse videtur, cer' nitur. Quod ita accipiendum est, Leges, inquit Vlpianus,noni προ- persena ,sed'
legesnxque senatusconsulta ita scribi posse ait, ut omnes casus qui quandoque in iderint,comprehendantur, sed susicere ea quae seruoque accidunt, contineri: cuiusJei, rasin partim ex rei natura partim G per
388쪽
σropterea quod plura sunt negocia, quatim , re iam vocabula, ut dicit Vlpiatum
frin, arb.&actionum humanarum vis natura non eodem modo se habet semper.Θ'
sed est varii mutatali iniquide, ut inui secvngum se iustum est, quandoque iniustii, fiat:veluti,reddere depositum secundum se iustum est,sid redderesuriose gladiatina lpositum iniustum inique incidunt, teste
Cicerone, saepe tempora, cum ea quae ma ximbvidentutdigna esse iusto homine,eo. que quem virum bonum dicimira, comu tatur. Haeccmo negociaquia proptermul-' titudinem circunstatiarum,loci puta,tem ' poris personae oaliorum,sibinde varimit,
aemu mur,lege adamussim comprehem di non possunt:sitisque est legem generaliter aesimpliciter loqui, ut aequitati quae pro natur, genere actionis omniaucepere ae
latoris tumincausa esseselet cum qua que imprudent a,quandoque Voluntate liquid ipsius legibus praetermittitur. Im- studentia eum istino talito iudiciopraedi tus esse possit,qui omnia quae possunt acci- dere,queat praevidi re quas diuinari sa questrarum rerum genera quae plerun-
389쪽
ae notasse. Consulto denique ae indu stria legumlatores milia omiti ut, in qu rum descriptione d dissicilis, infinitus continetur labor udiiunamitiis, Ut stot primo Rhet tradu:veluti si quis non modo describat vulnera, sed & serrum, di
modum, magnitudinem&genus fori,quo vulnus estitutum:luc sit inlinitus oporte si velit ad extremum omnia persequi.& peramir terea luseriri,cum resti finit ,--
quo enumerari, neque scripto comprehcndi unquam valeant. Quare uratio' scombis dubiavi inceris,leges autem scribere ac sim tuere suisma vitae necessitas flagitet, verbae rum simpliςissime aegeneratim concipia cod sunt,atqueea ad enda diligetia est, ut tuae com prehendi lege volum usadonea voce complectamur, ne quid omissum adiremindum hominesinuitet:aut ita stricte di angustet concludantursingula, ut fures postulabit, non sit aeq uitati, non sit veniae aut acerbitati locus Est enim cum exacer- bationem poei quitas ipsa stulat est
cum remissionem aut ex toto, aut ex parte
desiderat. Quapropteris Aristotele haruantitia normae Lestiae omparatur, quae quod plumbea esset in omnes partesso .
390쪽
gebat. sed cedebat ipsis, ad lapidis forin ξsese subinde immutabat atq; accommoda bat. Ita prvgerum negociorumque ciuilium natura dc conditione,Vim legum mutatq-quitas,&aptat unicuiq; actioni congruenter,inuestigans diligenter quo cosilio, quo
animo,quo loco, quo tempore, qua vel occasione vel necestitate, numquodq; factu dictumve sit. Quo in loso mihi non recte sentire videntur illi, qui existimant aequi
talem esse clementiam proprie, aut clemetiae finitimam, atque seueritati contrariam:
aequitas enim semper legi coniuncta est, s quiturq; ni siue tedat ad huma nitatem. siue ad acerbitatem Saepeque fieri solet, ut seuerius quam lex praescripserit, delicta&facinora puniant uri; neque iniuste, sed i stissime &aequis i me faciant illi,qui pro rei atrocitate vel magnitudine poenas meti- untur. At clementia non legi vicina est, sed eidem contrarii; neque iustitia innititur, sed alii era voluntate tantum proficiscitur. Uncle illi quoque falluntur,qui cle mentia iudici attribu ut cum haec solaPcipis sit, aut illius magistratus qui pare habet cum Principe in iudicando potestatem. quitatis autem studium utriusq; est.