장음표시 사용
411쪽
, inhallitus illi dicariatur Mai ta adipiscedete ita icitatis, sequitur Vt metho -
dus sit instrumentum iii strumentorum, Sei mei hodus methodorum , perinde ac ma- nus dicitur esse organum organorum, quod reliqua organa ac instrumenta manus be-
neficio fabricentur minc est quod Cicer, methodum viam ac rationem quandam, id est, viam fasti'ne institutam appellauit. Et Philoponus Aristotelis interpres, ξινι-
sibi viam cum ratiohe molitura parat . a hique nonnulli λογον ευ ρεικον oc Oiαι- ἰηπύμνα--ι hin. id est, orationem inuenis. tricem a coUrsis via si ordine ad qua sita regredientεορ, esse dixerunt. Quae quidem omnes suprascriptae descriptiones, meth di opificem sormamque de essentiam in or- ine&via ratione instituta positam, decla-
ant. Hic igitur methodus seu ratio progre- diendi adhibetur a mente, ad contempla- . tionem lactionem rerum, hoc est, ad se quirendum habitum scientiae vel artis
Ars autem Visciplina omnis, duabus ad minimum rebus, in quibus mei hodi officium versatur, constat, partium nimi- um eius inuentione collocationeque,
412쪽
arumexplicatione: Qui enim scientiam constituere aut docere ni ritur is primum quidem partes eius uniuersas certo quod ii ordine inueniat, inuentasque disponat oc collocet necesse est. Quemadmodum natu-' radisponit in corpo e humano caeterisque 4n rebus, initio membra, Scaedificator colu- mnas in domo, vel gradus in scala: quiqui 'dem partes ita inter se haereant ut altera ota' dine sequatur alteram, Vnaq; aliam produ- carogignat sc micr,donec generis subiciti alicuius natura & mebra uniuersa sint ex- hausta atq; dissoluta. Quam dispositi nem allii irrinem, alii doctrinam appellant. Deinde vero sic collocatas partes recta ratione earum natuitam ac vim proprietaim
inuestigando explicet, in hac quom rei haltetur industriam naturae artifex , quae membra iam genita, sed rudia & informia Adhuc, solet indies magis magisque absol a uere perpolireq;:&sdificator vel statuarius. 'eonfusam domum vel statuam exornare,' atque compositione membrorum iconfoh-matione lineamentorum, pulchrior ed-2dere. Haec alitem partium hxplicatio rur,.sus duabus rebus costati via seu modo pro- gredi elidi diiudicandiq; singula, instri meatis quibus naturae di primrietates de
413쪽
differentiae in uestigantu ac doceti3 Cum enim rerum naturae proprietatesque Variae sint&diuersata&auditorum ingi ni adissimilia, non eodem semper modo di via in earum inquisitione doctrina utendu est, ut suo loco fusius dicam. Ex hac com mcnotatione apparer, quid sitis hodus, quot . eius inueniantur partes Methodus et go nihil aliud est quam habitus mentis, ordine, via, Scio strumentis consistens, quibus artis, disciplinae, actionisque omnis partes inueniuntur, inrientae apposite collocatur ac docentur, a recta ratione frequenti, su& exercitatione comparatus, ut hoc quasi me, di, organo huius vitae felicitatem in co- templatione Veri, adeptione boni pota
Ex qua descriptione dubitare qui solam
poster: Cum methodus habitus esse statuatur &habitus animi, ut in prima sc hi ne dictum ess sint quinque scientia niminum, a Ilientia, inreth ctus,ars, irrid ri
ua,an ad aliquem isto tum referri possit, an
414쪽
vero gentre diuelsus ab his sit. Et breuiter dicendum arbitror. methodum ad scietiam pertinere, quc madmodum & dialecticam. Habitus enim mentis aut habent obiecta aiecessaria, aut contingentra contingentia Vt ars , dc prudentia necessaria si intesχ-ctus, scientiari sapientia. Methodus igi tur neque ars neque prudentia est, quamuis arsin prudentia methodo utantur; quia methodus inquirit principialc causas artisci prudentiae, theoremata nec Taria dcvniuersalia . ex quibus postea ars vel pru- lentia gignitur. Quod sit habet obiectum 'ecessarium, erit profecto intellectus sapi- entia vel scientia. Non intellectus, quia est habitus primorum principiorum, quae sie
ne aliqua commentatione comprehenduntur uerat methodus ratiocinando atque cogitando acquiritur. Neque etiam potestes sapientia, quia sapietia est comprehensio
rerum maximaru&diuinarum tantum; at methodus, omni u Reliquu igitur est,ut sit scientia, quia est via ad scientiam, quemadmodum motus ad formam dicitur forma, di via ad generationem generatio. Neque obstat quod eadem methodus dicatur instrumentum vocatur enim organum si
strumentum relatione iacta ad alios habi
415쪽
ii qui ipsius beneficio comparantur S C-tia aut quatenus in sed sua natura consideratur,eit habit circa pi incipi ad theorema tauniuersalia ae necessaria. ratione aca situs.
PArtes autem huius methodi, ut nuper dixi, sunt, ordo, via di modus atque in strumenta, de quibus , ut res manifestior fiat, iam dicendum est. Oido igitur est re Et omnium artis vel disciplinae partium inuentioin dispositio, quam quidam Veteres, Ut Calenus, nonnulli recentiores 1 aedici, ααλ es, id est, rictrinam appellant mon illam intelligentes magistri vel praeceptoris actionem docendi quae in discipulum transfunditur, ,- ,σδε, op positam habet, sed viam quandam ratiό- Iaalem , quae in scientiae partibus uniuei iis , spectatur docetur. Quidam neque do lctrinam , neque ordinem, sed methodum lyniuersalem vocarunt; ea nimirum ratione quod totius disciplinipartes hac inueniantur ordineturve; atq; huic particulare me- thodum, qua nos superiori loco instrumρο
416쪽
latim appellauimus,quod particulari u thei, rematum explicationi adhibeatur, ut pau-lbpost dicam opposuerunt ' Sive igitur orarnem, siue do, inam, siue niueVatim methodum appelles, non m ultum laboro, modo quid his nominilin us significetur,i telligas. Ego utar voc 3rdinis, tanquam nostio instituto magis conuenienti Ordo ergo est, ut ad rem redea in , partium nisuersae artis apta 5 secundum naturam commeniens dispositio veluti in arte differendi ,estir dicabile, praedicamentum, POp sitio, syllogismus,&demonstratio: his enim partibus uniuersa Dialectica abs luitur in qui artem hanc inuenire aut docere instutuit, hac dispositione utaturnecesse est. Sic in arte aedificandi est sessibtelluris,positio undamenti,extructio parietum, caetera rum rerum, impositio tegumenti frute se Rur siti praedicamento Substantiae est Cicero. homo animal, corpus Et in
arte modica sunt elementa, humores partes sin Hie KSdiisimiles. Et in iure ciuili est per bria, res, actio. Harum erg*partium se- ies v qiteda stir burio, proprie dicitur ordo que artifex auri inueniendo aut docendo
417쪽
non tamen infinitus, ut multi inepte sentiunt sed triplex tantu; nec in plui es vi l pauciores funditur species, ut ex natura rei atqὴ veterum philosophorum autoritateostendi potest. Nam ordo est in genere dilationis,ut ait Aristot g. Ρ Lysicorium, a Me
taphys stergo ad aliquido habet χυιν,
id est, habitudinem, seu ut Cicero vertit, comparationem. Itaque quo generum est habitudo partium alicuius artis vel sci- entiae, totidem quoq; ordinis specic reperiri necesse est. Sed habitudo partium triplex est tantu triplex igitur ordo quandoquidem ad se mutuo ies eruntur, Velit posterius ad suum prius, velit prius ad suum posterius, vel vestia ulta ad unum, veluti caput&principem Prior rρ ιιtium, secundus compositivus , vltimus desinit uin orias nominatur. Idem ordinum numerus demonstratur ex iis quae ad perfectam disciplinae cuiusuis perceptionem necessariorequiruntur quorum quidem primum est. carum rerum quae discendae sunt,& ex qui .. bus ars constat omnium inuentio valterii. earum quae iam inuentae sunt, apposita ad docendum ac discendum collocatio a que demonstratio tertium , compendiosa
omnium theoremat*m ac praeceptionum
418쪽
quam ' O .i Graeci vocant quae memo-yiae seruiat comprehensio. Re lutivus iis, gitur brgo ad inuentionem partium disci
plinae , omniumque praeterea theorematum, excogita tus est.C' ad doce dum inuentus, quae priore sunt excogita- o, tum inter te, tum cum principiis demo- arationis vi coniungens in quasi conne- 'ens,in scientiae formam coalescere facies. Appellatur autem hic ordo non tantum
ac prima quodammodo partes obtineat. disinitium ordo, quem scisi appellant, propter summam breuitatem memoriae consulit, quippe c*in sub unica ac compendiosa definitione, omnes artis partes spectandas exhibeat, moxque definitione 6-prehensia explicet,explicatasque rursus dbui dat, ac sic per summa quaedam artis ca-43ita decurrat semper , donec uniuersa ars prius explicata ac demonstrata, in M. νredaina sueriti acaccedit autoritaspriscorum philosophorum&medicorum,qui neque plures nec pauciores ordines repe-
viri posse scriptis tradiderunt. Galenusia libro quean Artem paruam Vocant,sic in
419쪽
id est: Tressιnt om=γνs doctrina, i qmbm ordinis cmser isto intelligitnr. Prima, qπa exsinis no tione per resolutionem f. ec: P da qu in componendis iis versatur , qω per resolutionem sum inuentin. Tertia, qua ἡδε .itionis dissolusione es, quam nune inge tuimus. Huic sententiae adstipulatur non
tantum Plato infinitis in locis, sed Iri stoteles & tota Peripateticorum schola, V in Ammonii Simplicii in Praedicam eta Philoponi&Eustrati in Analytica posteriora Aristotelis comentariis, satis abunde licet intelligere. Quinimo quicquid unquam ab Aristotele, Hippocrate, Galeno caeterisque philosophis ac medicis, de natura rerunt. de moribus,de disciplinis disserendi, de a. nitate 3c morbis hominum, scriptis tradi tum fuit, id omne aut resolutione inuen- , tum,aut c5positione dc definitione est in ditum Ex his autem omnibus Galenusi amethodii ordinis magister seius . totam
artem medica triplici hoc ordine uadidit
420쪽
Aristoteles ut plurimum compositivo sus est ut nuper dixi ad docendum accommodatissimo. Cum ergo non sim plures neque pauciores quam tres ordines, singulos persequar ea breuitate desperspicuitate, quam praesens oratio patitur, a re lutorio
RS solutio igitur, quam Graeci ανα σιν appellant, licub& compositio est vox ambigua,atq; idcirco distinguenda, ne n minis ambiguitate decipiamur. Etenim Eustratius ac Philoponusin Alexander in Comthrentariis priorum dc Posteriorunalyticorum & Ammonius&Simplicius in Praedicamentis itemque Alcinous Platonicu in libello di φιλοαφίας, scribunt resolutionem aliam esse , quae in cogitatione 4ntelligentia consistat , aliam vero quae quod natura fiat, naturalis appelleturi ad quam dc organicam, quae sensu percipitur, reserimus. Intelligibilis resolutio rursus est multiplex est enim resolutio quaedam Categorica, quam praedicam etalem liceat nuc appellare , cu nome aliquod