장음표시 사용
481쪽
11omiam parit. Qubd si uniuscuiusque rusesus membii,utputa numeri, reliquorum notiones com*ositas diui ieris, tandem ii ilarum omni artium partes illico adinvenire ea de methodo poteris Rursias.Vocem quae multiplex est. instas formales differetias hac ratione diuidamus. Vocum hae sunt absonae,aliae consonae. Absona est quae .
articulis caret,Vt vox boum,&brutorum nimantium; consona, quae habet aa ticulos,
thumana. Haec igitur vox aut est simplex,aut est coposita simplex, Vt litera, et , vel vel . Composita , ut syllaba be. Rursus vocum compositarum alio nihil significant, aliaes gnificant aliquid. Quae
nihil significant, sunt syllabae, Vibus bas. Quae .nificant, aut significant substantiam,aut qualitatem, aut modu, aut tempus; quaedam aliquid circumscribunt ho rum. Si igitur fuerit vox composita signi. ficans substantiam,nomen est; qui tempus εc modum, verbum .quae circunscribut,r liquae partes orationis. Ex qua diuisione oritur ipsa Grammatica , eiusque partes. Quod si rursus huius vocis coposta disserentias amplius vestigare voluerimus certe alias quoque disciplinas, quae a Voce dep&
482쪽
Poeticen, eadem diuisione adinveniemus. nam Dialectica voces compositas, id est, lationem quae verum aut falsum indicats Rhetorica, quae ad persuasionem Poetica,
quae ad delectationem accommodata est. considerat, Hae nos diuisiones in suci perio ibius sectionibus usi sumus cum non 'sol umvmnium habitu umdisserentias,sed di prudentiae partes uniuersas methodo produximus. Ex quo manifestum euique esse potest, quomodo ex instrumento diuidendi, omnes artes ac disciplina ea- 'rumque partes 4riantur & emergant, qua
que magnus eius sit,sus,pr cipue iis in scientiis quae in a 'ionibus consistunt,in qui ius eum rhagna&pleruhque confusa sit o nanium commixtio, facile erratur, nisi . promptusit tale aliquod instrumentum,a quod quasi perpendiculum cuncta exami nentur. Quapropter apud Platonem in Sophista R Philebo: Phaedro, longa diuisonum laudatio extat, 'bi tandem inquis Socrates: Sinactu uer,x duce , qui recte sapol iriserat,se ipsim tanquam Dei vestigiaseeu turum; propterea quo teri facilis hae didi uim addiscandum, iis ad x revoratu eis, scissima. Vnde qui hane arte negligunc
ci pr*rsus ignorat,illos putat esse viliotea R
483쪽
deteriores coquis, non diuidentibus alquam partem per suos articulos, sed potii lacerantib.&fia agetibus Aristoteles qui que decimoEt hic.cap. primo,grauiter coaguit prisco philosophos, qui de voluptatbus disputaturi diuisitone neglexerunt: ti statur enim ipsam non contemni, nisi a vris indoctis,& ab imperita plebecula. Cui igitur tanta utilitas nascatur ex diuisionprimum diuisionis nomen, iotio bruiter est explicada deinde quid ipsa sit, dicendum. Divisio igitur a Graecis appell: tur δα ρεσις, es: τ δεα ρει , quo st, d ducere siue discernere. Est ergo diuisivi nomen indicat,nihil aliud, quam didictio siue secretio Secernitur autem d ducitur aut nomen aliquod multiplex aires composita. Nomen, ut OA ambigua, distinctas suas significationes verbi causCanis significat sydus caeleste, aut animaquatile. adoptio est qua principis aut ritate eos qui sui iuris non sunt, adoptmus, vel generale dccommune nome, quidi de arrogatione dicitur. Et haec diduci
proprie nominaturuis αλή, id est, distictio,&no resolutio, ut multi falso opina tutiquia resolutio, ut paulo rost dicam, CAP
484쪽
. explicatio sice pilon , m ubi plicis oin positinotionis quasi uolutio. Pori b diis
cessaria,ne noni inis ambiguitatedelidi,vel in docendo vel in disceptando decipiam uti dia Sophistis incauti opprimamur mori- ducit etiam ad perspicuitate orationis in citque ut de re,nsi de nomine,suscipiatur di - poti x o Morum autem quae multis inodis dicuntur distinctio,quemadmoduHr stoteles primo Topicorum scribit, sumitura sex potissimum locis. Primus est inbi; ο- situ sunt autem oppost a, contraria, assirinatio&negatio habitus priuatio relata quoniam si unum oppositorum avi- tipliciter dicitur, alterum quoque mu modis dici necesse est verbi gratia: Si iniustitia vox multiplex est , ergo dc iustitia. tecundus sumitura casibin uini gnam si nomen aliquod varii modis diiu tur,de rasim quia nomine dei sit,in ἱ-dem accipi par est. contra ut sit fummulta significat, vel sanum, ergo
salubriter clustε enim qui iudi a citur, vel quoad se, vel simpliciter; ies num,quod efficii sanitate 'i,vel quod os seruat, vel quod iudicat quare desalubri Nimodis concipitiir. Tertius loch
485쪽
. est gen erumcuius regula tali tradi potest: Sustasivni- uninis significis in liversis maribu seu Nasica1mentis repariantur, Dum quoqu multiplex esse; veluti, bonum, est vox aequi ea, quia in edendo iresertur ad actionem efficit enim voluptatem vel initatem:iniustitia , vel si quavis viri
W,quaeetiam bona sunto dicvtur,adqua' litatem. Est etiam bonum tempore vem sim&inrelatione ι tutela temque qua titate , ut commensuratum & finitum; sicin reliquis pi aedicarientis. E dori r tisinsalicinus vocis contrariae gnificat nes, in diuersissenerib aut prin dieamentis existanti nam ex tunc nomem
quod illismi multipliciopponitur, sim .mum Quartus hincus est composis ἀπι--.m Asinnio. laxenipli gratia: Canis dieitur decoestu&Manimal qu drupede, de aquatim. Definiendae igitur sunt Me viae compsitae, postmoduni resti dendae diuin entiae atque inter se comparandae; quod si eaedem sint, vox quoque dimplex si diversae multiplex situra es. pacto Canisest sydu caeleste, percu-
. ius accessum ad nos, magni calores in aere accenduntur Canis vetoiari inris, est anse
486쪽
ad venandum Aquaticus canis,est piscis marinus esui aptus Demantur ergo iam voces com positaevi definitet,conferanturq; inter se differentiae; differentii autem sunt, odiu aueste calorem afferes,vi anima Iqu drupes domesticum latrans ad venationem aptum,itemque piscis marinus esui aptus:lis igitur differentiae valde inter se dissident,n: hi .eommune habet: quare maximum indicium est, vocem hanc Canu , quae de multis dicitur,multiplicem&compositam esse. Quintus locus in comparatione consistit Etenim si una eademque sit vox, qua de multis enunciatur , illaque omnia de quibus dicitur,inter se conferri, vel secundum magis: minus, vel squale &simile neque ant, tum aequivoca sit ipsa necesse est ut, acutum dicitur de saporeri voce, sapor a tem nec eadem ratione , nec magis vel minus acutus est, quam VOX, quare acutum, est vox composita. Ultimus inuestigandae multiplicitatis locus adiuersitat sumutur, tum generum quorum sunt differetit, tum differentiarum, tum etiam speciei 5c differentia: Cum enim diuerserum genera non subalternatim positorum diuersa
quoque specie sint differentiae, ut animalis scietiae, videre oportet, an ea quae eodem
487쪽
nomine significantur, diuersorum generadi non sit balternatim positorum differentiae existantivi, acutum dicitur de voce, sapore,&mote: differt enim vox avoc quod haec acuta sit, illa grauis. Itemque sapora sa
quivocum erit, quia est dἰfferentia generuἐiuersorii nec subalternatim positoiu alterum enim ex substantiae, alteru qualitatis, tertium ex quantitatis ordine sumptumi est. Eadem est ratio differentiaru, quia si illatu rerum,qui una Voce eontinentur,ditiessae sunt differetiae, vox quin multiplex erit vi,color dicitur de corpore,&oratione Rhetorica coloris autem in corpore diffe- rentiae sunt, congregatiovi di regatior, aliorum visualium. In oratione rhetorici eiusdem caloris differentia reperiuntur di- uersae:color igitur significat plura,quia ea- rundem rerum, eaedem quoque sunt dis rentiae, quemadmodum diuersarum, di, uel sedi Ad extremum, ad significata
. cis recimere oportet , exacteque videmdum,an Vna eius parte species, altera disse rentiam dicetur: fieri enim non potest . ut dpecies differentiast vel cotra ut, et λευών,
id est album . apud Graexos estis ulti plera quia invoce differentiae est, in colore spe
488쪽
His Iliem sta loci exquibus multipli- euas alicuius dictionis messirudo inuestigari atque deprehendi potest, perseqvi mur
Huius disserentiae sumuntur adima Mare rerum. Res enim aliae subintellectum, a- liae sub sensum cadunt; hoe est, rerum in sint sensiles, aliae inressibiles Inrest les νε sunt,ut genera&spςcies, &simpli- . citer notione, ceu inepticum iri vis risis. animo formantur. Res msibi ab ut innae accidentia aut subiecta. Ex quorum membrorum complicatione, num i iis diuisio , ni erum ostendii ur: nam diuidimus alm
quandospeciem indiuidua , sua singularia quandoque genus in suas speetes verasin oppositas disserentias aut sibiectum aliquod in subirantia, quae appellatur totim diu sio in D rior aut subiectuminaccidentia, aut accidenti in sua subiecta, aut accidentia in alia accidentia. Speciei quidem diductio in sua singulam , --
caret arte di methodo. Et quamuis utilis sit tum medicis tum philosophis frequen. - iustamen usurpatur Oratoribus die itis,itemque nostris Iurecosultis Generis ve- ro distributio proprie vocatur ovisio:mea
489쪽
enim omne id F utile est,accipitur, quod nutile atque superuacaneu,reiicitur. Porro.
in quo paritu reperitur disparilitas: na aliae partes sunt priores,aliae posteriores,ali in biliores,aliae ignobiliores vel bi causa: Ensianalogice dicitur de substatiavi accidente: nam Substantia estans,d Accidens est Enaa. sed prius couenit substatiae, deinde Accide- et,quia Substatia est prior natura ipso Accidente;quinimo accides est propter substantia Ens, quia pendetinnascitura Substan- tua. Ad eundem modum anima est genus analogum rationalis, sensitivae vegetati iis quia primum dicitur derationali tan-q nobiliori,postmodude sensitiua,ade tremu devegetativa. Similiter natura dicituranalogice deforma&materia. Itaque hae ivisiones omnes sunt diductiones generis.
analogi in suas species analogas ut,tas aut
est substatia,aut accides. Anima aut est in elonalis,aut vegetatiui aut sensitiva vel, , natura aut est materia,aut foresa sedenim in genere univoco species omnes sunt tempore pares, aequabiliter sui generis, quoi deducutur, participes. haec diductio m 'Time Pprie&vere diiι se appellatur. Fit au-
, duub. modis,aliquando n.genus in suas specie
490쪽
species aliquando indisserentias distribubmus. Species,Vt adoptione in arrogatione de adoptione vel qualitate inhabitu, natura-lcna potentiam&impotentiam passibilem qualitatem, formam figuram. In d Terentias quae dc vera diuisio est xvi, animal in rationalevi irrationale. afferentiae Vnde sumantur, prius dictiim est. Itaque illae verae sunt diuisiones, quae habent differentias essentiales, a formis reru ductas, Vcluisti est prior illa: hi propositio aut est simplex, aut composita. Itemque, furtum aut est manifestum, aut nec manifestu. Quoniam autem paucae ut saepe antea monuimus' sunt verae quae a formis ducuntur differen, tiae, idcirco illarum loco quandoque mat. Ham,quandoque efficiens, interdum finem, quandoque etiam effectum sumimus.Veluti cum actiones diuidimus in ciuiles de psa torias efficiente causa utimur; cum in persecutorias rei, poenales, di mixtas, fines
cum in simplicis,dupli,tripli,quadrupli, vel bonae vel malae fidei, sorma denique cum in eas quae persequuntur solidum propter priuilegia com petentia vel alias caulas,effectu. Sed in hac diuisione multa solent committi errata, ut Aristoteles libra de Partibus ani