장음표시 사용
351쪽
noe veram iuridieam possessionem illis tribuerit, immemoriali tempore tum tantum tituli praesumptionem indurente, si capacitas possidendi in praeseri bente adest. Quod si tamen eum temporis immemorialis possessione, sama communis concurreret, de legitime a praelatis ecclesiae ante Lateranense, vela pontifice obtento iure decimandi, esset quidem hic talis laicus tam in loro interno , quam externo Seeurus a destimarum, aut iuris decimandi restitutione , quia ipsa haec antiquitas legitimae concessionis olim factne praesumptionem inducit, Si tamen postea constaret per instrumentum v. g. Utiquum, modo repertum, ius decimarum per illegitimam , et invalidam alienationem ad maiores illius perveniMe, Obligaretur hie talis, non obstante ulla antiqua possessione praesumpta ad restitutionem. Intelligi tamen hoc debet, de iure deel mandi spirituali, sive quod fundatur in spiritualibus ad ininistrationibus, et functionibus: quod si enim de-eimae per legitimam auctoritatem a titulo, seu iure spirituali separatae sunt, possunt ut sic possideri, et praeseribi a lateis, cum ut sic sint taleales: a nemine tamen hodie haec decimarum a iure spirituali separatio fieri potest, ulsi a solo summo pontifice, penes quem etiam huius materiae plenissima potestas est; cuius etiam est, per privilegium laicis ius hoe decimandi Gn-oedere. Plura tamen de hoe intra in tit. De decimis. S. III. An ad omnem praeseriptionem, et omni tempore necessaria
sit bona sides ad praescribendum pQuidquid sit de lure civili caesareo, de iure canonleo ad omnem prae seriptionem etiam immemoralis temporis, et quae seiente domino sit , uti et omni tempore bona fides requiritur , Ita ut non sunt elat, bona fide inehoatam fuisse tantum praescriptionem , sed bona fide etiam continuari debeat, donee tempus a lege praeseriptum completum fuerit, uti constat ex pluribus iuris textibus; omni enim constitutioni merito derogat ius canonicum , quae sine peccato servari non potest, prout servari non potest lex , quae cum malande selentia sellicet, rei alienae praeseriptionem permittit: et quamvis in dubio praesumendum sit, bona fide possedisse aliquem , nisi contrarium probetur, eum delictum non facile praesumi debeat, si tamen contra ius commune POS- sessionem aequisiverit aliquis, et in tali casu possessionis suae titulum allegare non possit, contra ipsum praesumitur. Ex quo fundamento optime insertur , quod primi illi, qui contra legem, sive eanontea illa sit, sive civilis rite promulgatam, et receptam egerunt, praescriptionem inchoare non m tuerint , cum malam fidem habuerint; successores tamen , qui merito credere potuerint, ante Mores suos in non observanda tali lege nihil deliquisse, eontra talem legem praeseribere possunt, eum honam sidem habeant. Sunt quidem aliqui, qui putant debita personalia, vel contra aettones persones ad talia debita, et contra servitutes etiam hodie cum mala fide praescribi posse, eum talis sui debili cognitionem , et selentiam habeat, quamvis creditor illius solutionem non urgeat; rectius tamen alii opinantur , ob univer Salem Ss. eanonum doctrinam , cum mala fide praescribi posse negantium, etiam in his debitis, ae servitutibus rusticis praeseribendis bonam fidem ex parte praeseribentis requiri: vel quod eredat, se nihil debere , nisi ah adver-
352쪽
sario suo moneatur, et urgeatur executio Iutae sortassis contra ipsum sententiae , aut Servitus exigatur, vel alia invincibilis ignorantia interveniat ete. potest tamen pro foro externo fieri statutum aliquod, ad lites multas cavendas , et negligentiam dominorum exeitandam , ut Si intra certum tempus solutionem non urserit creditor , nullum amplius ad illud debitum elapso tali termino ius haheat pro hoc soro. Eadem tamen etiam doctrina est, circa praescribendam poenam pro delicto impositam , contra quam praescribere potest , qui debet hanc poenam, etiamSi sciat, eam Se debere, modo praetice etiam iudicet, ad eam solvendam Se non Obligari, nisi exigatur, quo in casu nam fidem praeticam habet. In servitutibus vero urbanis praeseribendis
requiritur insuper, ut ille qui praescribit, actum aliquem positivum contra ius alterius bona fide exerceat, putans Milicet hoc sibi licere. S. IV. In dubitans, num res sua sit, an aliena , habeat bonam silem susscientem cui praescribendum 'Qui ineipit cum tali dubio rem possidere , inchoare non potest praeseriptionem , quia earet bona side; si vero post caeptum bona fide praeseriptionem dubium hoc primum superveniat, potest talis non obstante hoc dubio continuare, et persicere praescriptionem , modo debitam diligentiam adhibuerit , ad dubium hoe raesolvendum, prout videtur probari poMe ex c. ult. h. t. Cum in tali casu iuxta communem iuris regulam resolvere se optimande possit, cui dubium tale coepta iam praeseriptione supervenit, quod melior sit conditio possidentis, et retinere rem talem possit; quidquid sit dom, num sua sit, nn non , ita ut speculativum quidem dubium habeat, num res hare sua sit, vel non, Suspendat tamen hoe iudicium suum, et practice certus sit, quod retinere eam pomit.
S. V. An, et qualis ignorantia sive facti, sine iuris impediat bonam suem,
et consequenter etiam ipsam prescriptionem, uel non ZAssectatam, et crassam ignorantiam non exeusare emto, communissima
sententia docet, et consequenter non minus bonam sdem tollit ignorantia illa, quam praeseriptionem impedit. Si tamen in vincibilis ignorantia sit laeti, velluris non liquidi, sicuti honam fidem non impedit, ita nee praescriptionem; quae enim a iure reprobata non est ignorantia, consistere potest cum bona fide, non tantum in foro conscientiae , Sed etiam in laro externo, et consequenter cum tali ignorantia praescribi potest; prout etiam ex pluribus utriusque iuris textibus patet. Quod si vero luris clari, manifesti, et indubitati ignorantia habeatur, quamvis invincibilis haec sit, nolunt tamen iura ad praescribendum illi favere, aut ab honam fidem i ei vilem scilicet, non theologicam, sussicere, prout iterum pluribus iuris textibus ostenditur, et consequenter cum tali ignorantia praescribi non potest , eum enim a iuro positivo dependeat sola praeseriptionis natura, nolint autem iura ad praescri-hendum his favere , qui iuris indubitati ignorantiam habent, consequenter praeseribere hi tales eum tali ignorantia non possunt, nisi fortasse tales Pem Sonae essent, in quibus toleratur ignorantia luris etiam clari, uti sunt milites, minores, mulieres , rustici, etc. de hae tamen quaestione consulendi eivili-
353쪽
stae, qui pluribus etiam ostendunt, quamvis ignorantia luris elari non prosit ad aequirendum, prodest tamen , cum agitur de damno vitando. S. VI. In, et quomodo bona, vel mala fides antecessoris , seu auctoria prosit, xel obsit successori in ordine ad praescription m pQul fueredit honae sidet possessori in re aliqua, potest ad praescribendum
etiam numerare tempus sui antecessoris, et sicuti accessione illius temporisnd eomplendam praeseriptionem , sl et ipse hie suecessor bonam fidem haheat ; cum enim antecessor transserendo hane rem in Rlium , Omne etiam ius quod et rea hane rem habebat, in eum transtulerit, habuerit autem ius , eam sibi praescribendi intra tempus a iure requisitum, euius partem iam explevit, consequenter etiam hoc lus, ut reliquo tempore addito, rem taIem praeseribat , in eum transtulit. Qui vero malae fidei antecessori sueeedit, si singularis tantum successor sit, ex donatione V. g. , Venditione , legato, etc. huic equidem antecessoris tempus, quo mala fide rem possidebat, nihil prodestud praeseribendum , neque tamen mala antecessoris fides etiam impedit illum, quo minus praescriptionem inehoare possit, si bonam ipse fidem habet, et res praeseribenda nullo vitio reali assecta sit, quo minus praescribi possit: impedit autem illum ad inehoandam etiam praescriptionem, quamvis malam fidem ille non habeat, si suceessor sit universalis , Sive haeres antecessoris malae fidei: vilium enim defuncti nocere eius su essori universali, cum sit iuris setione j una eum deiuneto persona, et eadem iuris 1letione j haeredis talis, et antecessoris illius possessio, etc. passim BSSeritur; nisi haeres talis praeter titulum haereditatis, alio spretati titulo rem talem possideret, But non esset haeres immediatus, sed mediatus tantum, etc. hoe enim in utroque easu non obesset mala fides anteeessoris, cum in ordine ad talem rem , Vel non sit una , eademque persona ituris fletione j successor cum antecessore , vel daretur duplex fletio iuris , quae tamen a lure reprobatur. S. VII. In mala sides r speetu unius impediat praescriptionem respectu alterius 'Non impedit mala fides respeetu unius rei, aut iuris praeseriptionem re- Spectu alterius rei, vel iuris distincti, eum bona 1ides praeseriptioni neces- Saria , circa ea tantum neeessaria sit, quae praescribuntur : qui tamen ab- Solute circa rem , quam praeseribere vult, malam sidem habet, sciens eam esse ali Θnam ; etiamsi erret aerea personam putans eam Titil esse, cum tamen sit Caii , praeseribere non potest, parum enim interest ad malam fidem , utrum huius vel illius sit, modo selatur res esse aliena.
S. VIII. An, et qualiter mulu, vel bona fides praelati possit obesse , t ei prodesse ecclesiae quoad praescriptionem pSi praelatus noverit, rem , quae ab reolesia detinetur , notorie esse alimnam , Practeribere eam non potest, sed restituere tenetur, et in tali easu non censetur, rem ecclesiae alienare, quod sine solemnitatibus ipsi prohibitum , sed alienam rem suo domino restituere, quod boni administratoris est: si Vero notorium non sit, rem Blienam esse , neque a praelato hoc pro-
354쪽
hari possit, retinere eam poterit, et praescribere, eum nullam iustam causam habeat, ab Gelesta eam alienandi: et quamvis si scientiam res alienae habeat praelatus, capitulum Vero circa eam, quae communiter a praelato , et a capitulo possidetur, bonam fidem habeat, probabilius praeseriptioni locus non sit, cum propter malam fidem praelati, destruatur hona fides capituli , ei rea rem , quae communiter P Sidetur ἔ In rebus tamen ad capitulum solum
spectantibus nihil obest mala fides praelati, modo capitulum sit in bona fide, et praelati in iudicio laeta consessio dieat, quod res talis aliena sit in rebus divisis, praeiudicat quidem praelato , quod Suam partem Isaltem quoad vivit Jnihil tamen praeiudieat capitulo, quominus praeseribere possit, nisi mandatum a rapitulo ille listbeat, pro re tali in iudieio ngendi , aut praesumptio luris sit contra capitulum , quod scilicet res talis aliena sit, arg. cap. Si diligenti , 7. h. t.
De tertia, et quarta con litione , ldelieat de titulo, et tempore
S. I. An, et qualis titulus requiratur ad suscientem, et probam
praescriptionem , et quando nullus requiratur 'Ordinarie requiri ad praeseribendum praeter bonam fidem iustum titulum, in consesso est apud omnes, eo quod titulus sit causa , et fundamentum lustae possessionis, et bonam fidem habere vix possit aliquis ab initio saltem, nisi habilem habeat, et sumetentem titulum ad possidendum. Neque tamen titulus hie ad praeseriptionem requisitus Verus delaei esse , vera v. g. donatio, vera venditio , vera solutio , etc. italis enim titulus Verus sine praescriptione transfert dominium in sed sumeti coloratus, sive apparens, qui bona fide putatur validus , quamvis a parte rei non sit, qualis titulus est donatio v. g. venditio , etc. insumetens quidem Seeundum se, ob latentem desectum , ad transferendum dominium in donatarium, emptorem , etc. Sumeiens tamen cum usucapione , vel existimatus, ut si v. g. haeres alicui rem tradat, quasi debitam ex legato, eum revera legata non Sit, Vel praesumptus tantum , Siseitieet ob temporis diuturnitatem intervenisse titulum ius praesumit, cum tamen fortasse nullus intervenerit. Et quidem in praescriptione ordinaria longi temporis, decem scilicet, aut duodecim annorum , sicut et in triennali usu eapione titulus non praesumitur , sed requiritur , ut allegetur, et probetur titulus coloratus, vel existimatus, ut conStat ex t. Nullo, 24. cod. De rei vindieat. et ea can. Placuit, lo. S. Potrat etiam aliter. Causa, 16. q. d. In praeseriptione autem longisSlmi temporis, 30. vel 40. annorum , ordinarie non requiritur titulus, qui allegetur , et probetur, sed sume it bona fides , qua credit praescribens titulum se habere , et eausam possidendi, tametsi sortassis eam non habent, I. 3. et 4. cud. De praescript. 80. vel 40. annorum.
Quod longo eertius est in praeseriptione centenaria, vel immemoriali, eum In tali praescriptione tempus immemoriale , aut longissimum tempus vim praesumpti lituli habeat, et tribuat ex privilegio fortassis a principe, vel a lege conemis, ete. provenientis. Si tamen Praescriptio talis longissimi temporis,
355쪽
vel etiam rentenaria sat ah aliquo, eul lus commune ad praescribendum resistit , vel alla eontra eum praesumptio pugnat , non sumeti sola bona sides ad praeseribendum, sed debet titulus certus allegari, et probari l nisi pra scriptio sit immemorialis, et capacitas possidendi in usucapione c. Si diligenti, 17. h. t. mp. EpiscUum, 1. eodem in 6. cum praeSumptio sit eontra nam illius fidem, eui ius commune ad praescribendum resistit, si nullum possessionis suae titulum ostendero possit. S. II. Quanto tempore praescribantur res mobiles, et immobiles , contra privatos pnes mobiles squae loco moveri possunt praescribuntur triennio eum titulo, et bona fide, i. uniea eod. De usucap. transfer. nisi sint res furtivae, quarum vitium nondum purgatum est, quae non praeseribuntur , nisi triginta annorum spatIo, quod tempus etiam requiritur ad praeseriptionem aliarum rerum mobilium , si sine titulo usumpto flat, ut colligitur ex L. Sicut, a. et t. Si quis, R. eod. De praescript. 30. vel 40. annorum. Res vero immobiles, quae loco moveri non possunt, uti sunt fundi , praedia , domus , et similla, inter praesentes , qui in eadem scilicet civitate, vel eiusdem territorio , ac sub eodem regimine habitant, praeseribuntur eum titulo derem annis; Inter absentes , qui in diversis scilicet territoriis , aut sub diverso regimine habitant, viginti annis; sine titulo vero, tam inter absentes, quam praesentes triginta annis, si sint res privatorum. Si vero praeseri pilo natabsente per partem temporis praeseribente , et per nilam partem praesente, servanda est proportio absentiae , et praesentiae, ita tamen , ut anni absentiae duplirentur, veluti si quis per quinque annos praesens sit, qui rem imm bilem usucapit, reliquo tempore Veris Sit absens, quindeeim anni ad prae .seribendam talem rem requirantur.
S. III. Ouantum tempus requiratur ad praescribendum contra ecclesias ' Ad praescribenda bona mobilia , et contra ecclesiam romanam, susileIt triennium , eum circa haec speetalia Melesiis concessa privilegia non legantur ; ad praeseribendum autem bona immobilla , et lura ecclesiarum, monasteriorum , hospitalium, aut Bllorum locorum plorum , ete . quidquid sit de iure antiquo, hodie requiruntur 40. anni de lure ordinario set ex sp elatibus privilegiis ad praescribendum bona immobilia religiosorum A. Beneis dicti , et eum his eommunieantium, quoad hoc privilegium, 60. annit ut
patet ex cap. De quarta, 4. e. Ad aures, s. et c. Imul autem, A. h. t. ob speciales his locis, et musis conerasum favorem , ita tamen , ut si res eadem, quae praeseribitur , prius per tempus aliquod privati suerint, postea in recte. stam transferatur , ea servetur proportio, ut tempus quidem illud, quo contra privatum praescribitur , rem putetur , addatur vero tantum temporis, quantum illi deest, iuxta ecclesiarum privilegium , complendo scilicet pra scriptionem intra 20. annos, si contra privatum v. gr. per 5. Bnnos coepta sit , dimidiam sei licet partem temporis habendo ex usucapione contra privatum , et alteram dimidiam partem aecipiendo ex usue pione contra eeelesiam. Excipitur tamen ab hoe lure communt quadragenariae eontra ecclesiam prae-
356쪽
seriptionis easus specialis , quo iura Blieuius rectes e ah haeretieis , vel schismaticis recuperatae , et ad iidem catholicam conversae ab episcopo v. g. convertente intra triennium pruescribuntur , prout deciditur in o. Placuit, i. h. t. ob favorem scilicet fidei , et ad excitandam episcoporum diligentiam , si in eulpabili mora convertendae talis plebis proprius episeopus fuerit. Ad praescribenda hona immobilia, et iura nd eccleSiam romanani pertinentia requiritur tempus centum n nnorum, prout sumitur ex c. Id audientiam, 13. h. t. et e. Cum vobis, 14. eodem, quod privilegium centenariae praeseriptionis etiam aliis indirecte , et in consequentiam prodesse potest , quatenus lus habent ab ecclesia romana , et huic praeiudieantur , prout etiam colligitur ex c. Dilecta , 4. de consrm. utili. Et quamvis contra ea, quae de iure divino, quoad supremam iurisdietionem , et potestatis plenitudinem, ae speei aliter reservata in signum Specialis praerogativae, etc. Papae conveniunt, quae nunquam inferioribus concedi solent, nullo unquam tempore praescribi po sit, ut ex dictis patet, immemorialis tamen praescriptio negari non. debet circa ea , quae nonnunquam inferioribus etiam a pontifice
S. IV. De tempore, quo praescribi potest contra principem, vel eius Meum'
Contra principem nunquam praescribuntur , quae ipsi competunt in recognitionem supremaei potestatis illius, ut dictum , neque ea hona coutra principem praescribuntur , quae illi Soli ratione dignitatis reservantur, si nulli subdito ea communicari a principe soleant, ut iterum ex dictis patet: quae vero ad iurisdictionem principis perlinent, subditis tamen , quamvis raro, nonnunquam Solent communicari, praeseribi contra illum possunt , prout dicitur in e. Super quibusdam, 26. S. Praeterea, de V. S. Sine titulo quidem tempore immemoriali; cum titulo intra 40. annos; vel si bona sint, quae ad coronam spectant, intra centum annos ; cum enim tot anni requirantur ad praeseribenda hona civitatis cum titulo , avum. I. ultim . eod. deo. ecclesiis, mullo magis ad praescribenda bona regni requirentur. Ad praescribenda vero bona tam mobilia , quam immobilia contra fiscum principis, si bona talia fisco iam sint incorporata , requiruntur eum titulo 40. niani; si vero nondum sint fisco tradita , et incorporata , neque etiam lis denunciato , quamvis illi debita sint, praescribuntur tempore ordinario, sicutinii a privatorum bona; si vero denunciata iam Sint siseo, nondum autem tradita , et Incorporata, quadriennio praeseribuntur : de quibus videantur civilistae. Certe adversus siseum ecclesiae romanae nonnisi centum annis praescribitur, et adversus fiseum inferiorum ecclesiarum 40. annis, Sicuti supra de praescriptione contra ecclesias dictum est.
S. V. De tempore, quo praescribi possunt bona seudalia, et emphyleutiea. pEliam huius S. materia potius ad civilistas , quam canonistas pertinet; de ea tamen breviter dici potest, ad inducendum , vel constituendum laudum i a praescriptionis, requiri cum titulo 40. annos, sine titulo tempus imm mortale; ut tamen extraneus ius laudi contra vasallum, vel etiam contra dominum laudi praescribat, susscere 20. annos : ut vero dominium utile laudi
357쪽
praeseribere possit extraneus , si ignoret hane alienationem seu translationem in extraneum dominum laudi, requiritur tempus immemoriale, vel l00. --norum , si praeseriptio flat contra dominum laudi; si tamen extraneus rem talem in se alienatam non ut seudulem, sed ali talem hona fide possideat, praeseribit elus dominium directum adversus dominum 40. annis; contra Vasallum vero reclesiae, ut Bb extraneo seudum eeelesiasticum, vel occlesiastica emphyleusis praescribatur, requiruntur 30. anni , Si sciente ecclesia , penes quam est dominium directum , praescriptio talis sal; si vero sat ignorante reclesia, requiruntur 100. anni, ut melius consulatur ecclesiis, quarum interest Setre, quem vasallum , aut emphylautam habeant, alii tamen minus etiam tempus susscere putant.
S. VI. Ouo tempore praeseribi possint iura quaedam spiritualia pBeneficium , quod possidet aliquis bona fide, eum titulo colorato contra allum, eui legitime beneficium tale collatum fuit, ut praesepibat ille, 10. requiruntur anni inter praesentes, inter absentes vero 20. anni, iuxta modum,
quo alia iura, et hona immobilia praeScribuntur, cum peculiare privilegium, quoad talem praeseriptionem non habeat beneficium : sine titulo autem non potest praescribi unquam , cum sine titulo neque bona fides adsit, quae sine canonica institutione saltem existimata j non habetur: per hodiernam tamen eaneellariae regulam statuitur, ut si quis bona fide, et cum titulo colorato, per triennium paeissee benestelum possederit, quod absque simonia freali sellicet in ingressus est, ita ut neque intrusus fuerit in tale beneficium apost lime dispositioni reservatum, molestari amplius Super tali benelicio non possit, et tutus sit non tantum in foro externo ad vitandas Illas, sod etiam in soroconseientiae ad tollendos serupulos. Ius eligendi episeopum , aut alium praelatum , extranei clerici, qui non sunt de collegio, ut praescribant, 40. anni requiruntur eum titulo colorato, vel lampus immemoriale sine titulo , si hoc usucapere velint exclusis capitularibus it . eap. I. h. t. in s. Si vero ius hoc per praescriptionem obtinere volunt ut ima cum capitularibus ipsi extranei clerici eligant, tum non opus est titulo, sed suffieit longissimum tempus 40. nnorum , prout contra ecclesiam praescribitur , neque enim in hoc casu extraneis clericis ius resistit, aut magni praeiudicii res agitur, eum capitulares ab eligendo non excludantur , et horum scientia, et patientia extraneo clerico ad ius eligendi praescribendum pro titulo servire possit.
Ius patronatus , sive ius praesentandi ad benestela , si eo lat ecclesiam ab initio fuisse liberam, sine titulo non praeseribitur a lateo , nisi tempore immemoriali: et quia praesumptio iuris tali praeseriptioni resistit, cum titulo non praescribitur nisi 40. annis; si vero dubium sit, libera num suerit ecclesia parochialis, possunt parochlani ius patronatus in tali ecclesia praeseribere intra rempus relatum , eum verisimile sit illos suisse landatores : si autem ecclesia libera non est, sed constat, illam patronum habere , tune ius patronatus a laico contra verum patronum praeseri hi potest eum titulo colorato Io. annis inter praesentes, et 20. inter absenius; sine titulo autem annis do. prout alia bona immobilia , et lura contra privatos praescribuntur , neque 22
358쪽
enim ut sic contra ecclesiam praescribitur, cuius parum interest hune, vellitum habere patronum. Quid autem hac in re statutum hodie sit in TrIden tino, in titulo de iure patronatus videbitur. S. VII. De tempore , quo praesenibuntur iura servitutum,
obligationes, et actiones. Servitus mixta, quae a re debetur personae, uti mi us fructus v. g. mus, et servitus mero realis, quae a re rei debetur, sive assismativa illa Sit, sive negativa , sive rustica, sive urbana, eum bona fide, et titulo inter praesentes 10. annis nequiritur, inter ammtra 20. annis , Sine titulo annis 3 o. nisi servitus continua aut quasi continua fiat sciente, Et patiente domino, ad quam taliter praescribendam etiam Sine nilo titulo sufficiunt 10. anni inter praesentes, et 20. inter absentes; aut sit discontinua, quae sine titulo non praeseribitur, nisi tempore immemoriali, ita tamen ut ad hanc praescriptIonhm non requiratur solentia , et pauentia domini. A mittuntur vero per praeseriptionem servitutes, reales quidem rustieae per solum non usum,10. annis inter praesentes, et 20. annis inter absentes : urhanae vero per non
usum , et positivum actum praescribentis contrarium servituti debitae; pmutuariis luris sui textibus probant civilistae, quos consule, tam de servitutibus praeseribendis, quam de aliis actionibus, et obligationibus, quoad tempus praescriptionibus talibus neeessarium. S. VIII. Ouomodo praeseriptio temporia immemorialis, et centenaria inter se differant, et qualiter utraque probetur pΙmmemorialis possessio dicitur illa, cuius initium homInum memoriam
excedit, hominum scilicet, qui tum vivunt; censetur Rutem excedere hominum memoriam , quod excedit 100. annos, qui est 1inis ordinarie vitae longaevae hominis, ut adeo praescriptio immemoralis in eo disserat a centenaria, quod huius praeseriptionis sit certus terminus , et non requiratur Ignorari huius initium, illius vero immemorialis praescriptionis non sit certus terminus , et non Sciatur, quando eaeperit. Quin etiam disserant inter se ex modo probandi, quamvis enim utraque per testes probari possit, potest tamen centenaria etiam per instrumentum publicum probari , ex quo de possessione 100. annorum eonstat, et immemorialis ut legitime per testes probetur, le-hent hi deponere, quod haec Ita esse a suis maioribus viderint, et audiumrint ; neque unquam contrarium iderint, vel audiverint; et quod communis semper opinio, et fama publica suerit, rem ita , et ita se habere; et exprobabili debent hi testes 54. annorum esSe, qui de 40. annis testentur, intrahoe tempus nunquam vidisse , et audivisse se aliud.
359쪽
De nonnullis linii it tis Praescriptionis, quo minus ea procedat . vel eaepta, continuetur, et de restitutione adversus eam iam commetam.
S. I. Quando praescriptio non proce lat, sed non currat, vel dormivit, aut suspendatur pPraeseriptio dicitur non procedere, sive non currere, quando ob aliquam causam incipere non potest, Vel quia deest possessio civilis, sine qua nulla datur usucapio; vel quia bona fides, aut titulus deficit, si hie ad praescri-hendum est necessarius; vel denique cx incapacitate ipsius rei ad praeser, hendum hie, et nune inhabilis: dormire dicitur praeseriptio, quando inelicata quidem legitime tam est , et propter impedimentum interveniens ad aliquod tempus turrere non potest, sed suspensa manet, et quasi quiraeit, ita tamen , ut cessante tali impedimento, iterum currat, et continuari possit ad praeSeriptionem complendam tempus, quod, antequam dormiret praescriptio, currebat, et tempus, quod post ablatum impedimentum currit. Censetur autem tali modo dormire, primo tempore hostilitatis sius helli, uti patet ex c. Eae transmissa , 10. h. i. Secundo dormit praeseriptio contra ecclesiam, quando hare vacat e. I. et ult. Ne sede vacante, etc. vel si praelatus agere non possit censura aliqua, aut impedimento luris i non laeti tantum in impeditus c. i. et e. Auditu, l5. h. t. Tertio eontra ecclesiam romanam dormit, si sehisma sit in illa ecclesia; vel eontra romanum imperium, si vacat hoc; aut contra pupillum , si duret adhue pupillaris aetas eis. quia in his easibus aut iura non dicuntur , vel de iure agere non potest, contra quem praeserNbitur , vel suo Iegitimo defensoro caret e lesia ete. S. II. Ouando, et quomodo praescriptio interrae atur, et an etiam per impetrationem privilegii contrarii. Interrumpi dieitur praescriptio , quando antequam completur , lta gemat, ut cessante etiam interruptionis causa prius , et posterius tempus non continuetur ad complendam praeseriptionem , sed de novo debeat inchoari, et totum tempus praecedens interruptionem sit extinctum , prout sumitur exe. Illud autem , 8. h. t. qualis interruptio censetur fieri, quando deficit aliquid , quod ad substantiam , sive essentiam praescriptionis requiritur , ut si amittatur possessio civilis , si cesset hona fides, si cesset titulus , ubi hic requiritur, vel si tura ita disponant i a quorum dispositione praescriptio vim suam, et auctoritatem habet j prout de praescriptione longi, et longissimi temporis disponunt, quod interrumpatur per litis contestationem iuridicam, si postmodum sententia contra possessorem lata fuit , nisi praesumptio sit ex sufficientibus coniecturis coutra nciorem, quod litem malo animo, praecise ad interrumpendam aut prolongandam praeseriptionem, moVerit. Si quis autem impetret privilegium contrarium praescriptioni, Inter inpitur quidem praescriptio, si ea nondum completa sit, quia post impetratum privilegium videtur esse in mala fide praeseribens, ex hoe videlicet capite
ad privilegium sibi impetrandum motus, quod putaret rem talem ad se non Diqiliroes by Gorale
360쪽
pertinere; si vero completa lam Sit, nihil el noeet privilegium impetratum
contrarium praeseriptioni , sed hoc tantum Operatur, ut tu posterum praeseriptione uti non possit ad rem praescriptam Sibi defendendam , cum hule, eo ipso, quod privilegium coutrarium praescriptioni impetrare vel voluerit, vel impetraverit, praeSeriptioni renunti se Heatur; cui tamen non renun-eiat, si privilegium , quod non est contrarium praescriptioni , impetravit , eum tale privilegium ad maiorem tantum cautelam, et corroborationem pra scriptionis , etc. impetrari potius Videatur. S. III. Quibusnam remedium restitutionis in integrum eo elat advorsus praescriptionem pConceditur hoe privilegium primo minori hus 25. annis , ndversus praeseriptionem etiam longissimi temporis, ut eam petere possint intra quadriemnium post impletum 25. annum. Seeundo coneeditur ecclesiis, aliisque piis Iocis , quumvis 40. aut 100. Bnnorum Praeseriptio contra ea completa iam fuerit. Tertio conceditur nonumquam etiam maioribus , Si iusta causa su esse videatur , ob quam prius , dum contra eum currebat praeseriptio, agere non potuit: et quidem contra praescriptionem longi temporis iusta etiam causaeoneedendae restitutionis in integrum maioribus , videtur etiam aliquibus esse, quod invineibiliter ignoraverit aliquis currentem contra se praescriptionem; quam inmen ignorantiam lusim causam concedendae maioribus restitutionis in integrum negant aliqui, quia praescriptio aeque praeiudicat ignoranti, aeselenit iuxta c. Vistilanti, 5. h. t. et t. vlt. cod. de praescript. long . temp.
DE SENTENTIA , ET DE IUDICATA.
S. I. Quid, et quotuplea sit Sententia, et qu0modo a re iudieata di erat. Sententia in genere definiri potest, quod sit iudicialis decisio rei controversae per pronuntiationem iudicis rite laetam , liti finem imponens. D plex autem est sententia , alia desinitiva , quae principalem causam desinit, eique finem imponit per absolutionem , vel eondemnationem : alia est inter- Ioeutoria, quae non super pri Dei pali negotio, sed Super aliquo emergente , vel incidente articulo Inter principium , et finem causae sertur , quae a den-nitiva in eo etiam dissert, quod definitiva ordinarie ab eodem ludice revorari non possit, possit autem interlocutoria ante definitivam, ut quae nunquam respectu ludicis in rem iudicatam transit, nisi habeat vim definitivae, imp nentis snem illi instantiae. Dissert autem a re ludieata sententia, quod haec sit ipsa iudieis defui-tio , et pronuntiatio , illa Vero sit res controversa, de qua sententia lata est, et quae per ludicis decisionem finem accepit; subinde tamen pro eodem videntur sumi sententia , et res iudieata, ut eum dicitur sententiam transire in rem iudicatam, quae tamen videtur potius esse quaestio de nomine.