장음표시 사용
461쪽
in quibus eommendatum loeum non habet, ubi usus rei oenreditur, salva eius substantia j etiam res saerae, ad usus tamen saeros, non profanos etc. Ad quartum Resp. eommodare posse quemlibet, cui libera admissistratio saltem commissa est, cum in tali commodato, nulli fiat praeiudicium. S. II. Eae qua culpa teneatur commodatariu3, si res commodata πω ipsum pereat, vel deterior fiat, et an teneatur praestare casum fortuitum pCertum est primo, quod in contractu possit aliquis obligari, vel ex dolo, vel ex culpa; dolum committere eensetur, si ex formali proposito, et intentione noeendi alteri , aut tegat animo , quod est detegendum , aut verbis mentiatur in praeiudicium alterius, vel facto fraudem mmmittat. Culpa pravam quidem , et formalem illam intentionem noeendi, non requirit, si theologica tamen est; peccatum dicit, contra mores, et legem , de quo lite non quaeritur ; si civilis tantum culpa est, Vel iuridiea, est omissio diligentiae praestari debitae , unde damnum aliquod, aut ineommodum Sequitur ; et quidem, si omittatur illa diligentia, quam communiter, et passim homines ius conditionis, prosessionis, aetatis etc. adhibere solent, dieitur culpa lata commissa ; si vero omittatur illa diligentia , quam diligentiores eius conditionis ete. adhibent, culpa levis commissa dicitur. Et denique culpa levissima commissa dicitur, si ea diligeulla omittatur, quam solent adhibere huius professionis , artis, et conditionis diligentissimi: quodsi vero damnum nullo
eonsilio humano praevideri potuit, casu sortuito damnum contigisse censetur. Certum est secundo, contractus alios esse in gratiam ,' et mmmodum
unius tantum contrahentis , dantis V. g. uti est depositum proprie dictum; vel aeeipientis , uti est commodatum precarium etc. vel in gratiam utriusque, uti est locatio, conductio, emptio , venditio ete. pro horum autem diversitate mutari etiam obligatioves putant aliqui, de commodato proinde quaerendo , ex qua culpa commodatarius teneatur , si damnum apud eum patiatur
Respondent multi ex levissima etiam culpa obligari eum, ita ut si in re commodata conservanda , nullam quidem culpam theologicam , aut peccatum admisit, minimam tamen iuridicam negligentiam admisit, vel si eam diligentiam omisit, quam solent praeStare diligentissimi, ad damnum resarciendum obligetur, in conscientia etiam, ante sententiam ludi eis de iure positivo, luxta c. unicum, h. t. quia, quo malus est beneficium, eo magis cavendum , ne pro beneficio iniuria, aut damnum rependatur, et qui eum altero contrahit, ad eam se diligentiam adhibendam obligare censetur , quam leges requirunt. Quodsi tamen commodati contractus in solius dantis utilitatem , et gratiam, non autem accipientis initus est, de dolo, et lata culpa tantum volunt obligari commodatarium , prout etiam glossa habet in relatum cap. unis. h. t. v. De levissima, cum in tali casu vix diei possit benesteium accipere commendatarius , Sed totum sit soli commodanti: in casu autem commodati in utriusque tam dantis , quam accipientis gratiam facti, cum utrique fiat beneficium , putant de culpa quidem lata , et levi obligandum commodatarium , non autem de eulpa levissima: quae sententiae uti probabiles sunt, ita negari etiam non potest, probabile etiam esse, quod in tanto
462쪽
rigore lura hare positiva recepta sortassis non sint: et hine multi etiam di- unt , quod in hoc etiam commodati contractu Obligandus per se non sit commodatarius ante sententiam iudicis, nisi culpa theologica intervenerit. De casu autem fortuito, si ex inll resu, incendio fortassis ex sulmine orto, incursu hostium etc. res commodata apud commodatarium perest, ad nihil obligabitur commodatarius, cum res casu fortuito distrueta domino suo pereat, nisi in pactum casus etiam fortuitus deductus suisset, vel culpa commodatarii intervenisset, vel in mora Bd rem in specie certam eommodatam restituendam ille fuisset, quae similiter peritura non fuisset apud dominum suum commodantem , si in tempore restituta suisset, prout etiam statuitur
S. I. Quid sit sepositum, et an depositarius uti possit re deposita 'Depositum nonnunquam idem dicit ac rem , quae alicui custodienda data suit; prout vero dicit contractum , desiniri potest, quoa sit contractus, quo aliquid alicui custodiendum traditur, sine mercede, ut integrum restituatur; quae verba satis etiam indieant, quomodo depositum ab aliis contraetibus disserat, in quibus , vel dominium transfertur in aecipientem, uti sit in mutuo v. gr. vel usus tantum transfertur , uti fit in commodato ete. vel non gratuito, sed pro mercede opera nilqua praestatur , uti sit in locatione ete. vel in Guilonem, et securitatem res aliqua datur, uti fit in planore etc. Ordinarie autem, et regulariter uti non potest depositarius re deposita, absque expressu, vel tu ito illius consensu , qui rem deposuit; quia in deposito proprie dicto non eone itur usus rei , sed custodia tantum roquiritur, nisi bona fide existimet ille, qui depositum ae epit, dominum rei non fore invitum , sl re deposita nonnunquam utatur ; vel Si pecuniam numer tam , non tamen clausam , But Si enatam deposuerit, quo in casu depositarius si tamen non potius mutuatarius diei debent, tenetur tantum pecuni e repetenti solvere, quantum ne pit. S. II. . n, et quando teneatur depositarius ad praestandum dolum , vel
culpam , vel easum fortuitum , Si res deposita apud ipsum periit, vel deterior facta est 'In genere loquendo non tenetur depositarius, nisi do dolo , et lata culpa quae dolo sequiparatur in iure, et dolus Praesumptus dicitur , csy. 2. B et siles h. t. ita ut non valent paetum in hoc contractu depositi , do dolo non praestando , quia in te paetum est mn ira honos mores, et dat peccandi lirentiam ; et si Bsserat, depositum ensu fortuito periisse, vel eulpam etiam nil- quam in eo perdendo intervenisse fateatur quidem, asserat tamen levem, vel l vissimam eam fuisse, probare hoe tenetur, nisi notorie de his constet, ut ne patiatur seiliret hona fides, quae in deposito observari debet. Sunt tamen ensus, in quihus etiam, de culpa levi saltem , tenetur depositorius Ox sententia multorum , primo quidem si seipsum ad recipiendum
463쪽
depositum obtulit; hie enim ultro se offerens ad maiorem diligentiam obligari rensetur , quam quibus alla deposita creduntur. Secundo si mercedem depositorius pro custodia necipiat, eum contractus hic in naturam Ioeutionis transire censetur, in utriusque , dantis , et necipientis commodum, ubi eulpa levis praestanda est. Tertio si expresse conVentum sit, ut culpa etiam levis praestetur, ad quod potest volens se obligare depositarius, fleuit etiam adeasum fortuitum praestandum, eum neutra obligatio sit contra naturam depositi. S. III. . in dominus semper pro libitu possit repetere rem depositam ;et an in deposito Deum habere possit compensatio pAd primum Resp. posse demnentem , rem depositam statim , quando-eunque placuerit , repetere , et depositarium debere illam per se reddere , e. 2. S. Sane h. t. hoe enim natura depositi permittit, et exigit, etiamst tempus certum constitutum esset, quod tamen depositarius scaeteris paribus non tenetur observare, cum in deposito, in gratiam deponentis facto, semper praevaleat deponentis arbitrium, nisi ex restitutione prudenter timeretur seeuturum alteri , aut repetenti damnum spirituale, aut temporale, ad quod advertendum, ex Pharitate saltem obligaretur aliquis ; nut bona repetentis 1lsco addieta suissent, ut probabilis docet; nut cum domino repetente fur eoueurrat , quo in casu non suri, sed domino restituenda res deposita esset eis. Ad secundum Resp. non posse depositarium compensare sibi per rem depositam aliud a deponente laetum apud se debitum , sed debere depositum restituere; si repetat illud deponens , quamvis deponens ex alio capite tantum ipsi debeat, quantum apud eum deposuit, ita ut compensatio in deposito locum non habeat, iuxta cit. cap. I. S. Sane h. t. ob abundantiam bonae si dei, quae in deposito observari debet, ita ut iace deductio locum habeat in deposito , aut si uterque depositum ab altero teneat, depositi, cum deposito eompensatio , sed euius repetenti lutegrum suum depositum reddi debeat; pro-
habile tamen est iu soro conscientiae etiam in deposito locum habere eompensationem , si alia, quae ad compensationem laetendam necessaria sunt, interveniunt. S. IV. An si res aliqua penes clericum , v. gr. eanonicum , aut religiosum sit deposita , eae dolo, vel luta culpa illius sit perdita, reclesia , vel monasterium obligetur a d resarciendum Omnvm ZRespondetur non obligari in tali rasu monasterium, aut Melestam , quamvis cum consensu praelati sui, aut sui superioris, depositum tale religiosus , aut canonieus neceperit, vel ipse praelatus etiam, absque consensu tamen Sulcapituli, nisi quatenus nd reclesiam , vel monasterium pervenerit, nut in rem ipsius, ne utilitatem versum fuerit , prout rescribit pontifex in e. Gravis, 1. h. t. sicuti enim delietum personae non debet in detrimentum redundare ecclesiae , i ta rest. iuris, 7G. in s. ita nemo debet etiam locupletari cum alterius laetura l. Num hoc, i 4. b. de condici. iiuleb.ὶ Quod si tamen praelatus una cum capitulo rem talem depositam in custodiam receperit , aut eorum nomine ad hoe constitutus oeconomus , tenetur de dolo, et culpa lata , non minus, ae alius depositarius, eum in tali casu non tam persona mona-
464쪽
444 LIBER IlI. TITULus XVI. DE DEPOSITO.
Sterii v. gr. quam ipsum monasterium depositarii obligationes in se susee rit , et deponens probare non debeat, in utilitatem monasterii versum fuisse depositum hoc. S. V. An sepositurius, commo laturius , rei conductor possit tu periculo naufrastii, v. str. hostilis incuraus, vel incendii , praeferre res suas , si utrasque periculo eripere non possit pQuod res alienae in tali casu, si pretiosiores sint, quam propriae, praeserri debeant propriis , et nullum perieulum sit, aut damnum considerabile ex rerum propriarum viliorum laetura, eo quod sacile ab eo, cuius res pretiosiores , eum iactura Suarum viliorum conservavit, et ste negotium illius utiliter gessit, pretium rerum Suarum perditarum acquisiturus sit, contractus natura , et aequitas docet, quue vult in talibus casibus eam diligentiam ei rea res depositas, aut commodatas etc. Bdhiberi, quam quisque prudens v. gr. eum propriis adhiberet, qui semper res pretiosiores vilioribus praeserret, nisi damnum notabile timeat ex tali praelatione , et viliorum iactura. Si vero sint nequalis pretii res propriae, et alienae, quamvis aliqui putent, attendendum in tali casu, ut sciatur quaenam praeserendae sint, in cuius utilitatem res illa deposita, aut commodata v. gr. sit, alii tamen universaliter loquuntur, in foro eonseientiae, nullam prelationis rerum Blienarum prae propriis obligationem esse, cum talis praelatio absque damno praeserentis vix fieri possit.
S. I. Quid sit emptio, et venditio, et quae ad substantiam illius requirantur 'Definitur communiter , quod sit eontractus bonae fidei l quia in eo multa
ex nequitate praestantur, de quibus expresse conventum non est j ultro, citroque obligatorius, qui comemu, re, et pretis perscitur, sive in quo venditor eum emptore de re , Sive merce, pro pretio paciscitur , ita ut in quam tum merx pro pretio promittitur, sit venditio; quatenus vero pretium prore , sive merce offertur, Sit emptio ; neque post consensum mutuo pi Aestitum alterutra pars poenitere possit; quamvis enim quoad integritatem completam, traditionem rei ex parte venditoris , et Solutionem pretii ex parte emptoris factam requirat, quoad Suhstantiam tamen, vel essentiam, per solum consensum mutuum in mercem determinatam sive mobilis illa sit, sive im. mobilis modo pecunia sit aestimabilis j et pretium certum determinatum squod in hoe eontraetu Pst pecuniat signis externis expressum , perficitur tu quo etiam a variis aliis contractibus, qui rei traditionem , literarum , aut ver- horum certam formulam ad Sui Substantiale complementum requirunt, distinguitur. S. II. De emptione, et venditione rerum sacrarum. Quod res saerae, ad divinum cultum speetaliter deputatae, et rite cou Seeratae nd usum prolauum V di non possint, clare patet eae S. Sacra res.
465쪽
TITULUS XVII. DE EMPTIO E, ET VENDITIONE. 445insiit. De rerum diois. et quia ad usus humanos, iuxta regulam 5 l. in s. transferri non debent, quae semel Deo dicata sunt. Et si res Sacrae ita constitutae sint, ut earum materia non possit separari, ne inter prosanas haheri, nee ad usum merum vendi possunt, iuxta can. Si quis abieceriι e. t. q. a. ubi dieitur neutrum invenditum relinquere , qui eorum aliquid vendit, sine quo nec ulterum provenit; ergo, qui vendit rem sacram, culus materia a nwernilisne v. gr. separari non potest, etiam consecrationem vendit, et ste simoniam luris divini committit, quamvis ad usum saerum Ueudat: ex elpiuntur tamen saera vasa, aurea, argentea , aut alia pretiosa, quae obneeessitatem redimendi eaptivos, aut aliud simile pium opus Vendi possunt , uti ex pluribus iuribus patet causa 10. q. 2. et quidem integra, si Vendam tur ecclesiae, aut lateo etiam, si absit perieulum abusus ad pro sanos usus , eaSu quo v. gr. comparare talia velit, ut eis ad cultum sacrum tu suo Oratorio , aut sacello uti velit, ita ut nee dominium, nee possessionem eorum aequirat; eonfracta vero , constata aut dissuta , si ad pro sanos usus, vel eum periculo profanandi vendantur. S. III. An, et quatenus aliae res, et tura ecclesiastica vendi possint, vel non possint pBes eeelesiae mere spirituales , cuiusmodi sunt omnes aetus procedentes a potestate ordinis, sacrisscare v. g., nesolvere n peccatis, eonSeerare egete- Sias , solemniter benedieero ete . nullo modo vendi, et emi possunt, quia talium aetuum venditio verissimam simoniam luris divini , et naturalis continet , in quantum spiritualia pro pecunia aestimantur ; si vero rei spirituallan nexum sit quid temporale, attendi debet in ordine ad vendendum tale temporale , utrum temporale illud annexum sit spirituali consequenter, tanquam essectus suae enusne, prout annexum est turi spirituali beneficiati lus te
porole perficiendi redditus , decimas ete. Vel utrum Rnnexum sit sntecedenter, ita ut temporale tale subiretum v. gr. sit, cui spiritualis consecratio, authenedictio supervenit, prout coelesia , coemeterium, VBSa alin decies larum sacris usibus deputata, consecrata, nut henedicta est . quibus ut Subieetis consecratio , aut benedietio supervenit etc. Priore modo , Si annexum sit temporale Spiritu illi, vendi uale ius temporale sine simonia saltem iuris positi vij non potest nisi auctoritate legitima a iure spirituali separatum siti cum Ius tale percipiendi redditus temporales, decimas etc. sundetur, et radicetur in iure spirituali, et sit quasi unum ius , quod Imm inte ad spirituales sumctiones , mediate nutem nd temporales fruetus terminetur, et consequenter uno vendito , niterum non relinquatur invenditum , iuxta relatum ean . Si quis obiecerit; si vero posteriore modo, Bntecedeter nn nexum sit temporale spirituali, utiqua eorum , quorum materia usi hus profanis servire non miret, prout se habent ecclesiae, lapides, ligna et e. coemeterit ab episcopo benedicti landus et c. vendi non possunt; alia vero, quae confracta, uSibus Pro- sanis ratione materiae servire possunt, vendi possunt, ut ex superiore S. patet , ita tamen , ut in eorum venditione, si immobilia sint, aut mobilia pretiosa Serventur, quae ei rea alienationem talium rerum servari debent.
466쪽
S. IV. In externis , et perestrinia earius liceat venitere merces , quam indigenis; et quae sit poenae satiantium iustas mensuras, ae pondera 'Ad priorem quaestionem Res p. negative, eap. Placuit, i. h. t. Cum
iustum pretium respectu cuiusvis semper observandum sit , quod circa res tales humano victui necessarias non cuiuslibet arbitrio liberum relinquitur , sed saepe a magistratu praeseribitur, diversum quidem nonnunquam pro extraneis, ob iustam scilicet eausam, et pro ineolis, nunquam tamen excessivum. Ad alteram quaestionem , si de iure antiquo ea noni eo , quando adhuc usus erat canonum poenitentialium , sermo sit, responsio peti debet ex e. 2. h. t. cuius tamen hodie usus non est, si vero de iure civili quaestio moveatur , ex ι. penult. II. Ad legem Comel. de falsis, responsio peti potest. S. V. In venditio, vel emptio ob laesionem ultra, vel infra dimidium iusti pretii sit invalido, vel saltem rescindi possit pSi venditor nee dimidiam partem eius, quod iustum mercis , et insimum pretium , tempore contractus suit, acceperat, et sic infra dimidium lusti pretii laesus fuerat, valet quidem venditio, agere tamen potest venditor eontra emptorem , et petere, ut vel rescissa venditione, res vendita sibi restituatur, vel iusti pretii desectum supplent emptor, e. Cum uilecti, a. et c. Cum eausa, s. h. t. ita tamen ut in arbitrio emptoris sit alterutrum eligere. Si vero emptor plus ultra dimidium iusti , et summi pretii solverat, et sie ultra dimidium iusti pretii laesus fuerat, valet quidem etiam in hoe casu talis emptio, in electione tamen emptoris est, vel petere rescissionem contractus
talis, vel restitutionem pretii, in quo laesus suit. Quod si tamen laesio nec excedat dimidium iusti pretii, nec ab hoc defletat, nulla quidem in foro externo civili taliter laeso conceditur actio lut ne ex quavis laesione nimium lites multiplieentur j in foro tamen conseientiae, etiam taliter laudens, si laesio fuit peccaminosa , ad restitutionem obligatur cum emptio talis, et venditio sit contra iustitiam commodalivam nisi de condonatione ex coniecturis Pram sumi possit. S. VI. Quibus erexibus cesset remedium rescindendae venditionis ob laesionem ultra, rei infra Jimidium ; et an Deum habeut etiam in aliis contractibus 'Ad primam quaestionem respondetur cessare hoe remedium I saltem quoad forum externum primo quando res empta, aut vendita ultra dimidium iusti pretii casu fortuito periit, cum in tali casu locum non habeat optio
rescindendi mi tractus , ct rei restituendae, quae casu fortuito periit, neque supplere pretium rei, quam non habet, teneatur determinate emptor , nisi in foro conscientiae , ratione iniustae acceptionis, cuius conscius fuit emptor, aut venditor rei, quae casu fortuito periit, teneatur. Secundo cessat hoc rescindendi beneneium , si quis, non generaliter tantum, sed specialiter, et expresse beneficio hule renuntiavit, praesertim accedente iuramento , cum Obrenuntiationem Saltem expressam , quam de benefleto in sul laesi lavorem coneeMO , saeere potest, excessum , et desectum videatur condonare , nisi laesio sit gravissima, et valde enormis, ad quam speetalis etiam talis, et
467쪽
DE EMPTIONE , ET VENDITIONE. 447
Iurata renuntiatio, non videtur se extendero. Tertio cessat hoe benesteium eontra tertium possessorem, si titulo oneroso ae lusto pretio, et bona siderem talem aequisivit, eum in tali casu hie tertius possessor, nec laeserit infra iustum pretium, nec de laesione saeta scientiam habuerit. Ad secundam quaestionem Resp. locum habere hoc remedium etiam in aliis contractibus onerosis reciprocis , in quibus utrinque datur aliquid , etaeeipitur, In quibus sicuti non conceditur actio ob quamlibet laesionem, sed tantum ob laesionem ultra dimidium, ita etiam remedium dari debet ob hine ultra dimidium laesionem.
S. VII. In emptioni, et venditioni lieite addi possit paetum
retrovendendi, vel redimendi. Resp. licitam esse venditionem cum pacto redimendi, sive ad certum tempus paetum hoe additum Sit, sive quavdocunque voluerit, sive in gratiam solius venditoris additum hoe paetum sit, ut hie scilicet, oblato pretio , rem venditam emptori rdddere teneatur; sive in gratiam utriusque sit additum, ut tam venditori scilicet rem venditam restituere teneatur emptor si pretium illi refundatur, quam emptori liceat rem emptam suo venditori reddere, et expensum pro ea pretium repetere, ita tamen ut ob tale redimendi pactum , pretium etiam pro re taliter vendita , aut empta, maius , aut minus sit, pro diversitate contractuum in huius , vel illius saxorem saetorum ; et iuxta pacti additi tenorem , vel idem pretium , quo res empta, aut vendita suit, vel pretium curreus pro tempore, quo retrovenditio, aut redemptio facienda esset, reddendum sit. Ratio horum Omnium videtur esse, quod per tale pactum nulli fiat iniuria , neque eontruetus emptionis, venditionis patiatur aliquid, et lest. 2. eod. De pactis in t r emptorem, et v litorem , haec pacta approbentur: neque enim contractus hie absolute reprobatus est in eapit. Ad nostrum , o. h. t. Sed quando ad palliaudas tantum usuras simulata fuit emptio, venditio, eum tamen in rei veritate contractus pignoratilius esset, uti pluribus videre est apud auctorem Method. hoc S. et S. s. infra de pignoribus etc. ubi etiam advertit praesumi talem emptionem , et venditionem praetensam usurariam esse. Primo sI mutetur titulus si scilieeteum , qui a te mutuum petit, cogas ad rem aliquam suam tibi vendendam, eum redimendi pactol; seeundo si pretium emptionis, et venditionis sit modicum , et minus iusto; et tertio si ad certum tempus pactum de redimendo strictum sit, ita ut ante illud elapsum non liceat rem taliter venditam rodimere I si omnia concurrant, prudenter praesumitur usura palliata, sub praetextu emptionis, et venditionis talis, de quo etiam in c. Illo vos, 4. infra de pignoribus. S. VIII. De venditione rei donatae proyter nuptias a viro uxori, eadem consentiente , alteri factu. Non potest maritus rem donatam uxori propter nuptias alienare, nec hypothecae nomine obligare, etiam cum consensu uxoris , nisi post exactum biennium uxor secunda vice consentiat, et quidem consensu in scriptis dato,ae in honis mariti aliae res sint, ex quibus indemnitati mulieris suffieienter
468쪽
cautum sit, et prospectum , prout habetur in c. Pervenit, 4. h. l. ex quo cap. etiam colligitur, quod secundus hie eonsensus, de iure requisitus , imterveniens, recte praesumatur, si per 30. nunos a re tali alienata nunquam contradixit mulier.
S. IX. An , et quando venditor teneatur emptori de evictione , et in quibus easibus non obligetur. Evietio allud non est, quam rei suae, ab alio legitimo titulo aequisita, per iudicem recuperatio: de hae autem praestanda teneri venditorem emptori, si res sibi bona fide vendita, et empta, ab alio, qui dominum huius rei se probat, repetatur, et evineatur, conStat ex l. i. S. 8. et 16. P. De evietionibus. Sive de hae praestanda fuerit expresse conventum, sive non, cum naturaliter huius evictionis a venditore praestandae obligatio , eontractui huic inesse videatur, si pro re, quae tradita quidem tam suit, hie , et nunc tamen evicta suit, pretium iam Iuli solutum ; quod si tamen emplar, post institutum contra se iudicium, non denuntiet venditori saltem ante conclusionem in causa litem sibi de re, a venditore sibi vendita, ae tradita, motam , ut causam defendere possit, cum huius vel maxime intereit, rem hane non evinci, et
sie merito scire praesumatur , quibus probationibus , contra evincere tentam tem , agendum sit, non tenebitur de evictione praestanda venditor , cum curupam rei evictae in tali casu emptor sibi adscribere debeat, quod venditorem de perieulo evictionis non monuerit, nisi per venditorem steterit, quo minus lis ei mota denuntietur; aut per paetum expresse remiserit emptori venditor denuntiandi obligationem, si tamen contra emptorem sententia condemnatoria lata suerit, quia tempore sententiae eontumaciter a ludicio se absentavit, aut per iniuriam iudicis, errorem , aut imperitiam , res evicta suerit, non tenetur venditor de evictione, cum in his casibus rem emptam amiserit emptor, non propter evictionem, quam Praestare tenetur venditor, sed propter suam contumaciam, aut iudicis imperitiam, prout habetur ex e. Si vena tori , 7. h. t. Plures adhue enumerant casus et vllistae , in quibus de evictione non tenetur venditor, quos vide.
S. X. Ad quem pertineat periculum rei venditae, ad venditorem, an ad emptorem pSi res vendita pereat, vel deterior sat post traditionem, id sit damno
emptoris , etiamsi nondum sit pretium solutum, modo de eo fides habita fuerit; res enim , cuius per traditionem dominus laetus est emptor, domino suo perit; pari modo, Si res, et quidem certa, ne determinata in individuo, absolute, et pure vendita, Sine eulpa, aut mora culpabili venditoris, casu fortuito pereat ante traditionem, damno emptoris perit. etiamst dominium nondum fuerit in illud translatum , ita ut non obstante rei emptae interitu, totum tamen pretium venditori solvere tenentur emptor, si sorte nondum solvit, ut constat ex S. Cum autem , iuneta glossa instit. h. t. et pluribus aliis iuribus. Quamvis enim emptor ante factam sibi rei emptae traditionem, verus illius dominus non sit, cum dominis traditionibus transferantur, si uti tamen iurisdietione eiusdem rei dominus ad eommoda, et fructus gensetur,
469쪽
ita etiam ad incommoda, et casus fortuitos i ta rest. 15. suris b. Is qui aetionem, et plura nita iura. Si vero res vendita sit, non pure, et abaolute , sed sub conditione, pendente tamen eonditione res talis periit, periit damno Venditoris , etsi pretium pro ea re solutum iam fuisset, quod in tali
casu emptori restituere teneretur venditor, quia ante Impletam conditionem, non est persecta venditio , et rei venditae interitu contraetus dissolvitur :plures adhue casus recensent civilistae, in quibus periculum rei venditae, ante traditionem, Bd venditorem pertinet, quos vide.
De contractu locationis, et conductionis.
' S. I. Ouid sit Beatis , et conductio 'Loeatio, et conductio est eontractud, quo persona, ι res aliqua, al- yri vim , vel fruenda pro certo pretis , sire mercede conceditur ἰ ita ut Mator dicatur, qui rem utendam tradit, et mercedem necipit; eonduetor vero , qui rem utendam necipit, et mere em solvit, et ab aliis contractibus disserat , quod per locationem stricte dictam non rei dominium, nee tantum rei custodia, aut res servanda tantum , Sed usus rei licitus transferatur, et quidem pro pretio, aut mercede in pecunia solvenda , eum alii contractus aliqui gratis hoc praestent, vel pro re alia , prout satiunt contraetus innominati , O ut des etc. S. II. An Leator rei frugiferue teneatur remittere de pensione, seu mercedaeonstituta ob sterilitatem , hostium ineursum, vel alium casum fortuitum, sine culpa conductoris obvenientem pSi damnum casu fortuito illatum m leum tantum sit, nihil consono , vel conductori de pensione remittendum , ut constat ex l. Si merces , 25. S. Vis maior P. h. t. Si vero damnum ensu fortuito, sterilitato v. g. aut alia clade extrinsecus adveniente, datum, notabile et magnum sit , pro rata secundum proportionem dainni illati, remittenda est pensio , ita ut nonnunquam tota remittenda sit, si nihil lauetuum ex re eonducta habuerit, nonnunqunm pars illius remittenda sit, si damnum acceptum, dimidium V. gr. 'eedat, vel iuxta prudentum Iudicium notabile videntur c. Propter sterilitatem , 3. h. t. quod si tamen unius anni damnum ex praecedentium , aut subsequentium annorum ubertate compensetur , nihil de pensione remittendum ; aut repeti potest, quod remissum fuit, prout eolligunt Auetores ex cap. cit. Propter sterilitatem; quae tamen intelligenda sunt, si damnum in talibus rebus patiatur colonus , quando nondum a solo separati, aut collecti sunt fructus; et nisi expresse in paetum deductum sit, quod ob damnum fortuitum nihil de pensione remittendum sit; vel ipsius coloni culpa damnum tale neeiderit eis. in contrariis enim easibus , damnum totum coloni est paei Mentis taliter, vel 29
470쪽
eulpam committentis, vel collectorum tam lauetuum, quamvis in horreum lavreti nondum fuerint tam domini. S. III. An Beator possit ante, vel saltem post Initum Deationis
tempus conductorem expellere cae fundo 'Resp. Sieuti non potest ante sinitum localionis tempus, eo uetorem ex fundo loeato, aut domo conducta expellere, quamvis alius maiorem P mi nem osserat, t. Si alii, 21. eod. h. t. Ita finito Ioeationis tempore, propria auctoritate, vel intentata aetione locati, eum expellere potest, etiamsi eandem ipse pensionem solvendam osserat , quam novus conductor solvere Promittit l. Ne cui, 32. eod. eodem nisi per pactum aliter suerit conventum, aut consuetudo in illo loco recepta aliud habeati ne cum suo incommodo a re sua fruenda , et utenda impediatur dominus. S. IV. In quibus easibus locator potest inquilinum invitum, etiam ante tempus locationis snitum, eaepellere condueta domo i et Dieissim conductoreae iusta eausa recedere 'Potest lorator in aliquibus casibus iuvitum inquilinum, cui domum et cavit , ante sinitum loeationis tempus expellere, Vel amovere. Primo scilicet, si probet locator propriis uSibus domum a Se locatam, Se necessariam, eo quod domus, quam modo inhabitat, vel ruinosa sit, vel corruerit, aut aliter perierit, vel familiam ipse habere incipiat, vel quod silio suo domum Propriam cedere debeat ete . si horum nihil , dum domum elocavit extraneo, imminebat, aut praeviderat; utique enim in easu necessitatis praeserri debet dominus in usu Suae rei cuivis extraneo, ita ut nec pactum de non eiiciendo inquilino ante tempus loeationis sinitum, ad hos extraordinarios casus, se extendat. Secundo si domus locata necessBrio reficienda sit, quae tamen tempore loeationis non indigebat resectione, ita tamen ut pro rata portione temporis , quo domum talem habitare non potest conductor, mercedem locationis remittat locator, prout aequitas postulat, et interesse etiam, si tempore t cationis seivit domum locatam indigere resectione, ne damnum ex bona Mosua patiatur conductor. Tertio, Si conductor in aedibus conductis, male, et perverse versatus Sit, deteriorando malitiose , et notabiliter, et diu duratura deteri oratione, rem conductam, vel quod in eas aedes receperit lares, latrones , meretrices etc., ob damnum, quod hic et Duue locatori lacit, vel ob infamiam eis. Quarto, Si pensionem solvere intermittat conductor per hiennium, ut vult est. cap. Propter S. Verum, nisi moram celeri satissaetione purget, Si ad longum tempus, decennium v. gr. suit sacta locatio. Sicuti autem ex dictis causis iuvitum etiam couductorem expellere potest ex aedibus sibi locatis locator, ita potest etiam iustis de causis abire ex eou- ductis aedibus, invito locatore, conductor, ante sinitum locationis tempus, ut si ob impedimentum interveniens inhabitari aedes tales non possint, quod spectris infestae sint, quod sint obnoxiae incursui hostili, quod sint periculosae ob luem grassantem ete. , ita ut de pensione remitti illi debeat iuxta proportionem temporis, quo re conducta uti non potuit.