Synopsis pirhingiana seu ss. canonum doctrina ex fusioribus quinque libris Henrici Pirhing ... in compendium redacta

501쪽

DE TESTAMENT S , ET ULTIMIS VOLUNTATIBUS. 481niens laborum stipendium, conredi debeati sed si habeant in notabili excessu redditus superfluos quamvis enim per consuetudinem introduci possit, ut beneficiarii ouam episeopi , aliique praelati, qui reddituum ecclesiasticorum administrationem habent, de supere uis redditibus, et bonis mobilibus non tamen valde pretiosis in testari ad pias musas possint, leum enim per

talem dispositionem nee laedatur ius divinum , nee voluntas fundatorum , sed positivo tantum humano iuri, dispositionem talem per ultimam voluntatem prohibenti, eonsuetudo talis contraria sit, consequenter abrogari per contrariam consuetudinem ius tale poterit , non poteSt tamen per ullam consuetudinem etiam in memorialem introduci, ut ad pro lauas causas de talibus redditibus superfluis testentur valide henellciati, uti probant aliqui ex e. R latum, 12. h. t. cum consuetudo talis non tantum iuri positivo humano, sed iuri etiam divino, et naturali contraria sit, et consequenter irrationabilis , tu quantum scilicet peccatum lavet, et nutrit, quod incurrunt cleriel, Si inter vivos, etiam quoad causas profanas disponant ; et quamvis consuetudo haec in aliquibus partibus vigeat, censendum tamen est, tolerari eam magis, quia facile aboleri non potest , et ut maiora mala caveantur , quam quod approbetur ut bona , et laudabilis. Certe in multis etiam partibus absolute est prohibitum clericis , de redditibus his talibus ecclesiasticis sive inter quasi patrimonialia hona numerentur, sive sint redditus supernui, sine lirentia episcopi testari , ne scilicet multa fiant in fraudem saerorum

S. IV. an, et quatenus relliosis sit prohibitum vel permissum testamenium facere, siro professi, sine novitii sint 'Beligiosi professi, quamvis Ordinum praelati sint, quod absolute testari non possint, prohat solemne paupertatis votum , quod sieuti illos domini illaeapaces lacit, ita reddit etiam incapaees testamenti laetendi, uti colligitur etiam ex c. Otiis ingrediemtibus, 2. h. t. Neque ad hoc licentiam concedere possunt superiores alii regulares; quamvis enim cum licentia superio. rum suorum modicum quid donare possint eausa mortis , testamentum tamen sacere non possunt cum plus sit testari, quam mortis causa modicum quid donare in sine expressa pontilicis summi licentia, qui sicuti militaribus ordinibus licentiam testandi de redditibus suis, cum suorum superiorum saeuitate,

concessit, ita potest eam eoneedere etiam aliorum ordinum regularium professis , liberam concedendo administrationem , et usum aliquarum rerum, etiam per ultimam voluntatem, ita tamen , ut si simplieiter tantum concindatur illis testandi licentia , intelligatur , quod testari possint de honis, quae de facto possidet religiosus nec quidquam stat in praeiudieiuna monasteril , et quod testari possint ad plus causas tantum , eum saeuitatem talem concedens pontifex , non videatur velle derogare iuri superiori, et speciali. Inserunt quidem aliqui ex hac a ponti nee obtinenda lieentia, posse etiam per

consuetudinem introduei, ut religiosi testari, iid pias saltem causas , possint, de bonis scilicet, quae eum licentia suorum Superiorum de laeto possident, sed male , cum talis consuetudo solemni paupertatis voto repugnet, quo renuntiat religiosus omni proprietati, et dominio , neque ex eo casu , quo spe-gi

502쪽

LIBER II r. TITULUS XXVI.

482cialiter nonnunquam ex cauSa iusta, per privilegium, conredit aliquid pontifex , argumentum duei debet, ud universalem consuetudinem introducendam. Novitiis tamen religionum conceditur de iure communi testandi lieentia de suis bonis pro beneplacito eorum , sive ante ingressum in novitiatum, sive post ingressum , Bnte professionem tamen , testari velint, nihil ad hoc requisita superiorum licentia , cum Sint simpliciter Sui adhuc iuris , Et persecti suorum bonorum domini; neque in iure illis prohibita sit testamenti factio , ita tamen ut in tali testamento observari debeant iuris civilis solemnitates, et hodie etiam, quae Trid. sera. 25. cap. 6. De regular. Statuit, prout pluribus dicetur titulo 31.

De lui uellulii institutione, et sutriliivlioue.

S. I. Quinam ha redes institui possint in testamento, et an etiam ordines relistiosi, eorumque professi pHaeredes institui regulariter possunt omnes , non tantum singuli , ae privati cuiuscunque conditionis, ae qualitatis sint, sed communitates etiam, et eoilegia , etiam ordines religiosi, qui capaces sunt possidendi bona immobilia tn mmmuni, et talium ordinum religiosi profesSi lita tamen, ut bona relicta non acquirantur monacho , sed monasterio in qualiter capaces sunt post

Trid. sera. 25. c. De restular. omnes tam virorum, quum mulierum, etiam mendieantes religiosi ordines, praeter fratres minores de ObServantia, et capuli nos, quorum nee proseSSi, nee monasteria, nec ecclesiae liuxta probabiliorem sententiam J institui haeredes possunt: ex probabili tamen sententiantiquorum ita haeres institui potest aliquis, ut vendat haereditatem, et ex pretio delato necessaria fratribus subministrentur , cum in tali casu non tam religiosus , aut ordo, quam alius haeres , cum certo onere quodam instituatur , quod prohibitum non est; Societatis vero Iesu collegia, et domus professae , quamvis ipsi pmsessi , aut formati madiutores haeredes institui non possint, neque ab iniustato succedere, et neque domus ipΑae, aut collegia , suis religiosis professis, aut formatis coadiutoribus succedant, possunt tamen institui haeredes, eum nulli hi reperiatur , quod institutionis talis sinti apares ; ita tamen , ut domus professae, si in hortis immobilibus instituautur haeredes , retineru haec non possint, sed vendere debeant, oblata opportuna vendendi occaSione, et pretium inde eum parnium, non quidem ad annuos census comparandos, et stabiles redditus, sed pro occasione in usus necessarios domus professae eonverti debeant i nisi sint talia bona, quae habitationi inservire possunt, aut horti sint, in insitanorum solatium , aut eupatorum distraetionem j; videantur de his particularibus , particularia ordinum institum.

S. II. De s bstitutionibus, quae haeredibus, ut plurimum,stunt in testamento 'Materia hare quidem latius explicatur a civilistis, quorum est explic tius tradere, quae ad haeredis institulionem, substitutiones , legitimam, sal-

503쪽

DE TESTAMENTIS , ET ULTIMIS VOLUNTATI Bus. 48aeidiam, trebellianiram etc., Seitu Sunt necessaria ; ne tamen nulla etiam hienat eorum mentio , cum aliqua SS. ean. capitula de illis agant, breviter delibandum aliquid est, magis ad cognMeendos terminos , quam ad plenam materiarum talium cognitionem. Substitutio ergo, de qua hic quaestio est, aliud non est, quam subordinata quaedam haeredis institutis, in seeundo vel ulteriore stra ; sive clarius loquendo est unius, vel plurium in alteriua, aut aliorum locum in ultima voluntate facta vocatis: et haec quidem , vel directa est, quando haereditas directe , et immedinte Sine ministerio instituti desertur , ut eum dieit testator, instituere se haeredem Titium, et si hic haeres non sit suturus , Cuium se instituere haeredem Suum: vel in directa est, et obliqua, quando scilicet haereditas , mediante alio primo instituis, alicui desertur, ita ut ille , qui primo instituitur , graVatus , et obligatus maneat, totam , vel partem haereditatis tradere alteri , quae substitutio dieitur etiam sidei commissaria. Dirceta vero Substitutio in quinque alias species subdividitur; prima dieitur vulgaris, quae a quolibet testandi saeuitatem habente, cuili-het , qui haeres institui potest, iteri poteSt; instituo v. g. haeredem meum Τitium, et si hie lineres non sit futurus. Cuius haeres meus esto. Secunda dieitur pupillaris, per quam parens liberis suis impuberibus in sua potestate constitutis , nee in alterius potestatem post mortem illius recasuris , quos haeredes instituit, substituit Blium Sub conditione, si ante annos pubertatis

illi deeesserint. Tertia dicitur exemplaris sic dicta , quia introducta est ad exemplum pupillaris; ob quod etiam quasi pupillaris dicitur, qua parens v. g. sibi laetens testamentum , liberis suis furiosis, aut mente captis, puberibus, etiam emancipatis , legitima portione ipsis relicta , haeredem substituit. Quarta dieitur reciproca, seu breviloqua, in qua testator duos, vel plures haeredes instituit, eosque sibi invicem substituit, instituo Caium , et Titium haeredes

meos, eosque invicem substituo, ita ut si Titius non sit haeres, Calus sit, et vim versa. Quinta dicitur denique compendiosa, quae verborum eompendio plures in se continet substitutiones secundum diversa tempora , et stetates ete. , ut cum dicit testator, instituo filium meum haeredem , et si iste dee serit, substituo et Caium , quo in casu, si ante adllam haereditatem, et ante testatorem obierit v. gr. filius, ex vulgari substitutione Caius sue- cedet : si vero post aditam haereditatem , ante pubertatem tamen decesserit situs , ex pupillari substitutione succedit Caius. S. III. In per substitutionem pupillarem Meludatur matera successiυne siti impuberis 'Quod per substitutionem pupillarem expressam ex eludatur mater impu- heris filii , et omnes ascendentes per lineam maternam ae multo magis fratres, aut alii eonsanguinei j a successione huius , etiam quoad legitimam ex variis iuris civilis textibus , et ex c. Sι pater, h. t. in s. Patet; quamvis enim, ut nil pontifex in citat. capit. filius aut filia in testamento suo, matrem legitima portione, iure naturae ipsi debita, privare non possit, potest tamen pater in testamento , quod filio impuberi secit, matrem omnino exeludere, cum tale testamentum non lana sit silii; qui matrem a legitima

504쪽

484 excludere non potest , si testamentum fatere possit, quam paternum filio impuberi laetum , qui eum nihil uxori Suae debeat in testamento a se laeto,

per substitutionem talem ex preMam , eam videtur omnino exclusam voluisse: neque tamen taliter exelusa censeri debet mater per substitutionem pupillarem tantum tacitam, quae implicite continetur sub vulgari expressa, si si-lius impubes, scilicet, haeres non eSt, Calus haeres esto: quia leges tantum loquuntur de substitutione expressa pupillari, quod haec Seilicet matrem exeludat , preto non debet extendi ad odiosam exclusionem per tacitam pupillarem , nisi ex certis coniecturis appareat mens patris testatoris, aut frater instituit illius testatoris Substitutus sit, quia tune praesumitur , quod testator voluerit hunc filium substitutum uxori praeserri. Vide plura et rea hane potIssimam iuris ei vilis materiam apud avet. Method. S. est.

S. IV. De substitutione, quae sit per fideicommissionem 'Fidei eommissum in genere dici potest, guod per intermediam peramnam , sine per ministerium alterius alicui relinquitur. Duplex autem est talendet commissum , universale uliud, aliud particulare. Universale est, quando haeres in testamento institutus, vel ab intestato succedens, rogatur, vel iu-hetur, haereditatem talem , seu eius partem alteri tradere, quo in casu taliterrogatus, qui lubetur alteri tradere haereditatem etc. , fiduciarius haeres dieitur; et ille cui iubetur tradere, fidei commissarius haeres dicitur; particulare vero fidei commissum est, quando res certa tameu in specie ab haerede alteri tradenda committitur, quod fides commissum iure novo nihil disserta legato. Quod possit autem testator haeredem suum etiam filium Sic gravare , eoncedunt communiter omnes, ita tamen , ut si pater filium haeredem tali onere gravavit, haec semper tacita conditio, si sime liberis mortuus fuerit, subintelligi debeat; cum verosimile non sit, quod testator tali fideicommisso universali gravaturus suisset filium, Si de nepotibus , ex Se descensuris , e gitasset, et extraneos Substitutos his praeserre Voluisset, prout habetur in I. Cum aeutissimi, 30. cap. De sdei eom. immo probabilius etiam est, quod si filio gravato in testamento patris, ut haereditatem, quando sine liberis deeedit , restituat certo cuidam substituto, Si religionem filius hie ingrediatur, ae prosteatur, monasterium tale Isi bonorum, et successionis capax sit j excluso substituto, in bonis sui huius professi succedat, prout habetur ex eap. In praesentia, 8. De probat. cum de patre taliter testante pie pra sumi possit , quod per hane suam substitutionem non voluerit aut stilprofessionem in religione impedire, aut religioni praeiudicare, praeserendo huic extraneum substitutum , sed quod nullam , taliter substituendo, memoriam habuerit professionis religioSae, casum hunc certissime etiam exempturus , Si de professione religiosa cogitasset : quae tamen praesumptio elidi potest, si de contraria voluntate testatoris taliam piam causam, vel unum de familia ete. , ut bona penes familiam maneant, substituentis, vel verbis claris expressa , aut ex manifeStis conireturis colligenda constet, quia veritas tollit praesumptionem , vel certe ingressus talis, animo fraudandi substitutum , lautus suisset i cum fraus nemini patrocinari debeati vel in eontractu Dissiliam by Gooste

505쪽

oneroso talis clausula adiecta esset , prout pluribus probant, plures etiam

casus excipiendo , Varii auctores.

S. V. De deduelione tum quartae partis trebelli inicae eae sdeicommissariis haereditatibus, tum legitimae 'Ex iure civit I constat, quod deseendentibus sua iure naturae debeatur legitima, sive portio haereditatis , ex bonis testatoris, cuius necessarii haeredes sunt, titulo haereditariae institutionis, absque omni gravamine relinquenda , ita ut nullum sit testamentum , si nulla huius institutionis sit laeta mentio, aut nullae causae legitimae o pressae sint lactae omissionis; prout pluribus videre est apud civilistas , qui portionem hanc volunt esse, de iure novo trientem, sive tertiam partem haereditatis , respectu descendentium , sl quatuor, vel pauciores Sunt liberi, si vero plures sint, quam quatuor , semissem sive dimidiam partem honorum illius , cui succeditur , ita ut quoad originem quidem sit iuris naturae legitima, Suecedens in Ioeum alimentorum, quoad quotam vero sit iuris civilis , aequaliter inter eos , qui hus legitima debetur, dividenda. Praeter hanc legitimam lilia insuper portio est, quae ex fideicommissaria haereditate deduci potest , et voeatur trebelliantea , introducta scilicet ex Senatus consulto trebelliano , Τrebellio Maximo, et Anneo Seueea consulibus; ut enim testatoris voluntati, et haeredibus taliter fidei commisso universali gravatis consuleretur, permittunt iura, ut haeres fiduciarius taliter gravatus , quartam partem de haereditate sie gravata , et restituenda detrahere possit, et sibi retinere , ita ut hanc quartam partem , haeres fiduciarius detrahere etiam possit, si gravatus sit a testatore, musae piae haereditatam restituere , in favorem sciliret plae causa , hane detractionem permittente iure, ut ne scilicet, aut fideicommissum pereat piae causae , si linores gravatus noluit adire haereditatem , aut litigare cum suo incommodo multum debeat pia causa, ut per iudicem cogatur haeres fiduciarius adire haereditatem. Utrum autem filius gravatus taliter , causae pine haerstilitatem restituere , duas possit portioues , legitimam sei licet et trabelli anteam , deducere , multum inter se litigant civilistae, et canonistae. Sententia canonistarum, quae permittit duplicem hane detractionem, probabilior videtur , ob claros textus sS. Canonum, praesertim in cap. Rayualdus, 18. h. t. ; eerte cuivis alteri creditori, si debitum aliquod a testatore petendum habeat, et tamen etiam simul haeres institutus ab illo sit, cum onere restituendae ham reditatis piae causae, duplex detractio eoneeditur, debiti scilicet sui, et tre- helli anteae , cur ergo non etiam filio gravato ad restituendam piae causae haereditatem , duplex haec detractio permittatur, quarum prima iure naturae debita est, altera a iure positivo conceditur

De togatis, ut fidei commissis particularibus.

S. I. Quod sit legatum, et an res aliena tegari possit ZLegatum proprio dictum, et prout idem dieit ae actum legandi, bene definitur a iure, quod sit donatio quuedam iret Mil ieet alicuius partim laris

506쪽

mere liberalis datio, nullum onus ex vi communis iuris annexum habens la defuneto relicta, et ordinarie ab haerede praestanda. Legari etiam potest res nitena, quae omnino ad extraneum pertinet , si sciat testator rem esse eam alienam, quia ut si e censetur gravare haeredem , ut rem illam alienam iusto pretio sibi comparet, et det legatario :vel si hoc a rei talis domino obtinere non possit, eo quod rem Suam Vendere non velit, aut saltem immodicum pro ea pretium exigat, iustam illius aestimationem , pro iudicis arbitrio, legatario solvat, ut sciliret essectum suum, optimo, quo potest modo, sortiatur testamentum, modo res legata sit in commercio hominum: debet autem ad hoc obtinendum legatarius pro-hare, quod sciverit testator rem legatam esse alienam, si enim ignoravithoe testator, nullum est rei alienae talis legatum , nisi legatum tale lactum fuisset personae coniunctae, cum in lavorem talium personarum , et testatOris , praesumatur in tali casu seientia. Neque contra hane assertionem qui quam probat cap. Filius, 5. h. t. eum in ullo capitulo tantum sit sermo de casu speetali, quo res unius e lesiae legatae sunt alteri, eum tamen prohibita sit talis alienatio , et quod filiis de legitima sua scitis ob hoc legatum consultum non fuit. S. II. In legam possint relinqui nudis verbis sine scriptura , et hseredis instituti e , et quomodo praestanda sint levata incerta'0uod legata non tantum ad piam causam, sed etiam iid profanam enusam nudis verbis , sine haeredis institutione fieri possint, prohat cap. Indicante , 4. h. t. et quod in tali casu merito praesumi possit, voluisse legantem taliter intestatum quidem decedere, haeredem tamen suum ab intestato sue dentem gravare, ut talia nuneupative facta legata praestet. Immo probabilius est, quod legata ad plas causas in testamento , non pendeant a valore testamenti, sed nihil minus praestanda sint, etiamsi nullum sit testamentum , ob desectum solemnitatum , aut ex alto capite irritetur , eum ad valorem talis legati plus non requiratur, quam de iure gentium et naturae requiratur ad validam donationem. Quod si vero legatum relletum sit loco, nut personae ineertae, eo quod plures eiusdem nominis reperiantur , neque ex coniecturis, aut aliis circumstantiis , pro certa persona , aut loco colligi aliquid possit, si legatum prorsus profanum sit, corruit de iure civili, ad cavendas multas lites; si verosit ad causam piam, valet quidem , ita tamen ut ex aliis circumstantiis colligi debeat, euinam ecclesiae v. gr. debeatur , vel certe in electione episcopi sit, legatum tale applicare Getesiae , cui voluerit, vel dividi debebit

inter ecclesias eiusdem nominis.

S. III. Ouid sit falcidia , quomodo deducenda, et quando detrahi

non possit pUt Occurreretur quaeretis haeredum , ob nimiam legatorum copiam , et exiguum haereditatis lucrum, coneessum est illis, ut si legata excedant novem uncias , sive tres partes honorum haereditatis, detrahere possit de legatis talibus, fidei commissis particularibus , et donationibus etiam mortis causa

507쪽

saetis, quartam partem, inspecta quantitate haereditatis, qualis est mortis tempore, et omni prius nere alieno, ne legettis, in quibus satellia loeum non habet; et impensis sunerum deductis squae portio eommuniter vocatur

Falcidia , eo quod detrahi possit vi plebi scili a trihuno plebis Caio Faleidiolatii si adita haereditate inventarium secit, et legata solvere paratus sit. Sunt tamen etiam plures casus , in quibus salcidiae detractio locum nou habet; sie primo non habet locum , si expresse eam prohibuerit testator, non ignarus virium sui patrimonii. Secundo valde probabile est, quod loeum non habeat in legatis piis i cum ad haec legata se non extendat saecularis potestas, quae sulcidiam Introduxiti nisi alia pia causa suisset haeres instituta; in tali enim easu privilegium contra aeque privilegiatum nihil prodesset. Τertio locum non habet, si inventarium non consecit haeres haereditatis aditae intra tempus , et iuxta formam a iure praeseriptam , aut si a iudice monitus intra annum testatoris voluntatem non fuit executus, aut si surripuit, negavit, Oeeultavit et e. de bonis haereditatis aliqua, in poenam sellieet admissae culpae. Quarto locum non habet , si res legata sult eum ea clausula, ut non nitenetur , Sed perpetuo penes familiam maneat, aut si aliunde res legata privilegiata sit, prout sunt privilegiata legata, in testamento , militari iuro saetii et e. i. IV. I portione munitieu Jobita episcopo e T legatis piis, et quomodo

legum tuu sint distribu nila ZPortio eanonica vocatur illa pars, quae episeopo debetur Ex iis, quae pro Salute animae ecclesiis, monasteriis , aut aliis piis locis intra suam dioecesim sitis , nec specialiter a iurisdietione episcopi exemptis , nut privilegiatis, legata, aut mortis causa donata suerunt i nisi sint haec ipsa legata Laeta cap. Vet. h. t. a portione canoni ea privilegiata j et alicubi, quarta pars talium legatorum est, alibi tertia pars, alibi dimidia, quia tamen in nostris partibus nullus portionis huius eanonicae usus esse videtur , etsi alicubi usus adhuc viget , quantum , et ex quibus legatis Solvenda illa sit, ex recepta consuetudine desumi debet, laine non video, quare multum de hae materia simus solliciti , videatur cap. Officii, 14. cv. Requisisti, i 5. ac east. De his, 20. h. t.

De exemiliono leuamonii , et aliarum ultimarum voluntatum.

S. I. Quis possit, et esse debeat eo vlor testamenti, rei ulterius ultimae voluntatis pExeeutores testamentorum alii dicuntur testamentarii , qui ab ipso testatore in testamento dantur ; alii dicuntur legales , vel legitimi , qui ab ipso iure dantur; alii denique voeantur dativi , qui a magistratu eonstituuntur, ita tamen , ut hi posteriores , secundo, et tertio loco positi , in desectum testamentariorum tantum dentur ; et quamvis ordinarie , si nullus a testatore executor nominatus sit, haeredi incumbat testamenti exestutio , gratitudine ita iubente , et quoad pia legata , episcopo ; possunt tamen executor S testa-

508쪽

488mentarii In testamento dari a testatore, et quidem unus , vel plures , si, ex haeredibus, Sive ex alii S extraneis , sive marra sint, si e foeminae, etiam minores, modo decimum septimum annum aetatis expleverint, sive latet , sive cleriei sint etc. Ita ut si plures sint simpliciter constituli a testatore, possit etiam unus sine Bltero ad executionem procedere, non tantum Si reseerta legata sit, quo in casu nihil refert, per quem stat executio , Sed etiam, si modus exequendi, vel executio incerta sit, sint tamen ex utorum n minatorum aliqui vel mortui, Vel in remota regione morentur, vel ob aliud impedimentum diutius duraturum nolint, aut non possint exequi, uti ha tur in eap. Religiosus, 2. iuncta stlossa S. Sane E. ExyreMerit h. t. in ε .i ne voluntas sellieet testatoris , aut negligatur , nut diu disseratur, nisi testator expresse hoc prohibuisset. S. II. Ouo pacto religiosi possint esse ea eviores tcstum torum 'Possunt etiam religiosi esse testamentorum executores I exreptis fratribus minoribus de observantia, quibus specialiter hoc prohibet clement. I. de Verb. Signis j tam ad pias, quam ad prosanas causas iuxta citat. c. Relisti us cum tale officium etiam ad profanas causas , sit opus pietatis, et misericordiae , religiosum per se non dedecensi dummodo per hoc non a trahantur a servitio divino : et quamvis qui in claustris, vel monasteriis vivunt, propter varias causas , vi superioris immediati s nisi consuetudo, vol pecu- Iiares ordinis eonstitutiones aliud praeserit nil petere, et obtinere licentiam debeant, nisi sint ipsi tales superiores ; illi tamen religiosi, qui extra m nasteria vivunt, beneficio v. gr. sareulari alicui, aut ecclesiae parochiali addicti, non indigent nd munus hoc obeundum superioris licentia, ut notat

glossa in cit. cap. 2. N. Religiosus, cum rationes contra hos non pugnent. Sunt tamen gesta a religioso , qui executor in testamento constitutus est , etiamsi sine licentia munus hoc exequendi obeat, aut post revocatam licentiam , quam superior Semper revoeare potest, etiam re non amplius integra eum nulli faciat taliter revoeando iniuriamὶ valida, eum canones prohibeant quidem talem ex mutionem, non tamen invalident, eo quod religiosus talis sufficientem de iure naturae ad exequendum potestatem habeat, et voluntatem: et quamvis exempti sint ab ordinariorum iurisdictione, si tamen ex eulionis testamentarii munus obeant, debent rationem huius executionis reddere Ioeorum ordinariis, et ni, his , Si in tali executione deliquerint, puniri possunt, prout Statuitur in Clement. Religiosi h. t. III. Utrum eremtor desiqnatus a testatore compelli possit ad acceptandum, et eae quendum, et quem pNon cogitur quidem exestutor constitutus a testatore ad aereptandum executionis ossietum , neque ad hoc compelli potest, eum liberum sit, mandatum suscipere i nisi ad exequenda pia legata elerieum sibi subiectum eogat episeopus , si non ut executorem , saltem ut suum delegatum , et commissarium j postquam tamen aeceptavit i saltem tacite, cogitur Iussa defuncti implere, prout aperte colligitur ex cap. IOrenues, 19. iuncta stlossa penuit h. t. et cogi ad hoe potest etiam ex ossieto, ad nullim insinutiam , tam a

509쪽

ludire sareulari, quam ab reelesiastico ludire, etiamsi laicus sit executor , sive ad profanos fines, sive ad pios, testator disposuerit: pratis tamen videtur , ei rea hane compulsionem habere, ut Ialei magistratus laicos executores, et episcopus tam cleri eos , quam lateos ad pia exequenda compellere possitὶ eum compulsio talis mixti lari videatur , prout colligitur ex eitat. cap. Ioannes, et inter personas miserabiles , quorum eura ad episcopum pertinet , merito numerentur defuncti, ita ut etiam ad episeopum pertineat, eorum voluntates impleri; neque prohibere possit emeaeiter testator, ut ne urgeat episcopus executorem a se zonstitutum , ad exequendum isaltem pia legata eum privata testatoris voluntas non possit impedire publiel luris, sive ea- nonis eonstitutionem , secundum quam ipse episeopus potest, vel etiam saecularis potestas , si testator laicus sit, et sit negligens executor, aut monitus non saeiat suum omelum, ultimam testatoris voluntatem exequi, non obstante prohibitione testatoris, ne suae voluntatis executioni alius se immisceat , quam constitutus a se executor, nisi huic negligenti alium subsit tuisset , quo in casu non tam ad episcopum i saltem immediate j sed talem substitutum devolveretur exeeutio huius ultimae voluntatis. S. IV. Quando, sive intra quod tempus haeredes, et eae forestillimam voluntatem defuneti implore debeant ZSi testator ipse tempus determinavit, infra quod, vel post quod voluntatis suae ultimae executio fieri debeat, observari illud debet, si fieri po sit , nisi tempus etiam tale placeat praevenire, quod ordinarie non erit eontra mentem testatoris : tempus autem tale numerandnm erit a die scientiae , et aditae haereditatis. Quod si vero nullum a testatore tempus executioni laetendae determinatum est, monitus tamen legitime haeres, vel executoralius, intra annum non exequatur, devolvitur potestas exequendi, praeser-tIm ei rea legata pia, ad episcopum , eap. Nos quulem, a. i. t. ob rationes etiam supra allatas : quamvis enim haeres post aditam haereditatem, quamprimum potest, erasante legitimo impedimento , legata solvere , et alia iussa testatoris exequi debeat, et ad hoc tam ipse, quam alit executores compellia iudice possint, ante annum tamen elapsum illa devolutio non sit. S. V. Quam poemm incurrat haeres, vel alius executor, si negligat Mequi ultimum voluntatem testatoris, intra tempus a iure desullum pSi haeres ultimam deiuncti voluntatem, post ludicis admonitionem, Intra annum implere negligat, amittit totam haereditatem , ita ut nihil eommodi percipiat ex rebus a defuncto sibi derelictis, prout colligitur ex authent. me amplius eod. De Me commiss. et Si haeredes, s. h. t. leum non videatur dignus, ut ait legislator , ex defuncti voluntate aliquid consequi, qui supremas delaneti preces destruit nisi sit haeres necessarius , eui legitima debeatur , quae adimi non potest his, etiamsi negligant delaneti voluntatem ex ut, cum non tam ex Voluntate hominis , quam de iuris tam naturalis, quam positivi dispositione debeatur. Immo si haeres, erasanto legitimo impedimento , negligat solvere pia legata intra sex menses , a die insinuati testamenti numerat , non tantum debet etiam postea restituere talia legata,

510쪽

490 LIBER IlI. TITULUS XXVI. DE TESTAMENTIS, ETC.

sed in poenam etiam restituere debet omnes fructus , et omne emolumentum , ne augmentum, quod n morte testatoris ex illis pereipi potuit, et si perperam neget legatum aliquid piis causis, ac in tali negatione perseveret, usque ad sententiam, in duplum condemnari debet, prout statuitur in S. Item mista , instit. de actionibus, quas ipsas poenas privationis scilicet commod rum , quae ex testamento habere possent, ineurrunt ob eandem rationem , quilibet alit executores , Si moniti, negligentes tempore constitulo sint, in exequendo, et executionis ossi eis privantur. Neque tamen hane poenam, nuthi, aut illi incurrunt, anto sententiam iudicis, aut ante annum clapsum a die admonitionis saetae, computandum. S. VI. Utrum Mecutores testamentarii propria auctoritate ultimus Woluntates de ne torum possint commutare, et an O scium caecutoris , eo mortuo, transeat aes haeredes, vel successorem plaelatum 'Non possunt executores a iusta, et lielta voluntate testatoris discedere, eamque propria auetoritate in Diiud opus, quamvis melius, commutare, nisi interveniente summi pontificis, aut supremi principis saecularis squoad dispositiones saltem profanas in auetoritate, quorum oet reipublicae providere, et tum quidem non ni Si ex lusta, ne rationabili causa , prout colligitur ex

cap. conquestus, HI. Dr. compet. cap. Nos quidem, a. h. t. et Ciment. I. De relliosis domibus, consentiente etiam Trident. Sess. 22. c. s. De reformat. ubi etiam habetur, si tales commutationes laetendae opiseopis a summa sede committantur, prius Summarie, et extra iusti ei aliter cogn cendum, an in impetratione talis delegationis nulla subreptio intervenerit. Sunt quidem aliqui, qui potestatem commutandi legata ex causa legitima episcopo etiam eoneedant, si ultima voluntas nondum sit executioni mandata , minus tamen probat,iliter, si de commutatione proprie dicta loquantur, quamvis illi negare non possint, per epystitim interpretari, cum haeredibus, et aliis ex euioribus ultimam voluntatem testatoris, quod ah hae alienum non sit v. g. in usum magis necessarium convertere, quae Bd usum, vel nihil , vel minus necessarium legata suerunt. Mortuo tamen executore non transit ad haeredem exeeutoris ossicium executionis, prout colligitur ex cap. cit. 2. S. Sane h. t. in g. cum electa sit ad hoc industria personae, quamvis transeat, quoad obligationes, Si quas Gntraxit male exequendo , ob damnum illatum v. gr. quod si tamen exe-eutor sub nomine dignitatis , seu officii sit constitutus , prae situs v. gr. etesiae cathedralis, custos peelesiae collegiatae Pte. transit ad sueeessorem in dignitate et c. nisi ex eircumstantiis colligatur personae , non dignitati commissam executionem , neque enim transit ad sueeessorem exreutio, si Suhnomine proprio V. gr. et sub nomine personae commissio executionis alicui demandata sit, ob rationem paulo ante allatam.

TITULUS XXVII.

Quod dupli ei modo deserri possit ad aliquem haereditas, ex testamento sellicet, si in testamento haeres seriptus , vel nominatus suit , et ab inte-