장음표시 사용
711쪽
DE RAPTORIBUS , INCENDIARIIS ETC. 69l
rapuit, sed tantum rapi aliquam mandaverit, ut eum hae matrimonium Inlret nisi haec in loco tuto, et libero constituta , extra omnem raptoris potestatem , illum in virum habere libere e senserit. Ex quibus verbis colligitur, quod raptus, qui fit invita abducta, sit impedimentum dirimens matrimonium inter raptorem, et taliter raptam, etiamsi haee in raptoris potestate adhue existens libere in eum consentiat; Sunt quidem et aliae poenae iii, hoe conei l. Tridentino loe . cit. in raptores, Vel qui auxilium, etc. raptoribus praebent, statutae, exeommunicatio scilicet, perpetua infamia, incapacitas ad dignitates, obligatio dotandi raptam, etiamsi cum ea contraxerit matrimonium etc. debeat tamen rigide raptus intelligi ad poenas illas incurrendas, et non incurrantur, si Volens puella , sive post sponsalia de suturo abducta suit, aut si a ueta tantum fuit ignorantibus parentibus v. gr. , cum in Deutro easu v Iolentia intervenerit, quae tamen ad raptum proprie dictum requiritur. S. V. De rapina, et raptoribus bonorum, eorumque poenis ture cicili statutis. Bapina proprie loquendo dicitur , inlusta rei nitenae mobilis per vim ablatio. Distinguitur a furto rapina in ratione iniuriae, quantum furto proprie meto superaddit violentiam. Poenae autem in rerum tallum raptores de iure civili plures statuuntur , quae apud civilistas videri possunt, eum illarum praxis varia sit, et proprie in poenas arbitrarias ubi verint. S. VI. Quomodo puniuntur raptores bonorum de iure ea nonico 'Plura quidem extant capitula, quae de poenis his statuunt. Ste in east De illis, 1. h. t. statuitur in eos serenda excommunientio , ab eo etiam episeopo , ubi rapinas exercent, proprio deinde episcopo illius raptoris signiss-canda , ut ad locum , ubi rapinas seeerunt, redire cogantur , et satisfacere. In e. Super eo, 2. h. t. statuitur, ut raptoribus talibus, et reclesiarum violatoribus poenitentia denegetur, nisi prius ablatu restituerint, si tamen possint restitutionem sacere, ita tamen ut saepe su siletat firmam , et plenam Se ritatem emendandi praestitisse , et in nrticulo mortis, quamvis ad hune usque articulum contumax in sua malitia perstiterit, poenitentia ei negari non debeat , si humiliter eam petiverit, nec sepultura ecclesiastica, Si satisfecerit, vel certe emendandi securitatem praestiterit, etc. vide , quae de hoe ipso eapitulo plura adhuc habet, uti et de c. communicationi, h. t. auci. Metho. eum horum rapitulorum hodie non sit usus vel saltem valde rarus , et magis moderatus iuxta hullam Coenae Domini, ete.
S. VII. De potestate, quam habent maelati reelesiastici iudieandi de raptu, et aliis criminibus, eaque puniendi. Quod possint praelati ecclesiastiel lateos eriminosos punire, ex vi delegatae etiam illius potestatis a magistratu taleo, modo punitio non requirat poenam Sanguinis, eae e. In archiepiscopatu, 4. h. t. patet, praesertim si delegatio talis sat a principe lateo in lavorem ecclesiarum , ne salutem animarum; si tamen mixti fori erimen sit, non tantum ex vi saetae sibi dele-
712쪽
sii 2 LIBER V. TITULus XV I. DE RAPTORIBUS ETC.
Rationis, Sed ex ordinaria sua iurisdictione spirituali iudicare, et punire illud potest episeopuS.
De incetuli.,riis , et x iolatoriinis ecclesiarum.
S. I. De in 'ndiariis, et eorum poenis. Incendiarii proprie di euntur illi, qui data opera apposito igne, set entes , et prudentes civitatem, domum, uut praedium stlienum , et e. incendunt, sive urbanum lioc sit, Sive rusticum , sive ex odio , et vindieta, Sive ullo dolo malo hoe faciant, aut mandatum , vel auxilium , etc. ad hoc faciendum praestent, nisi helli iura tales excusent. Poenae autem, quas incurrunt hi incendiarii , de iure civili sunt poena capitis , vel exitii, vel levior etiam castigatio , iuxta leviorem fortassis culpam , aut negligentiam admissam, etc. De
iure vero canonico incendiarii sacrorum Ioeorum sunt ipso iure excommunieati can. Canonica, 107. caus. I l. q. a. a solo papa absolvendi post eorum denuntiationem suctam c. Tua nos, I9. de sent. excommunica. aliorum vero
aediliciorum non saerorum ineendiarit, sicut et mandantes , et qui auxilium illis praebent, praeter damni dati restitutionem , sunt per sententiam iudicis excommuni audi can. Si quis, 3 I. cavi. 23. q. 8. et nonnunquam etiam privantur Sepultura ecclesiastica, nisi in morte poenitentes, et ubsoluti moriantur, c. In litteris, 5. h. t. S. II. De violatoribus coelesiarum, et eorum poenis r iolatores coelestarum hic dicuntur, qui ecclesias, vel nita loca religiosa , et pia violenter effringunt, ae Spoliant. In quos poena excommunientiouis latue sententiae statuta eSt, c. Conquesti, 22. de 3entent. excommuni. Neque sunt admittendi ad poenitentiam, si manifeste suerint deprehensi, nisi prius damna reliciant, vel de illis caveant, aut sint in articulo mortis constituti , ita tamen ut Bd poenitentiam tum quidem admittantur, clericis i men prohibitum sit, eorum interesse sepulturis, aut eleemos 'nam ab illis aecipere, sub poena depositionis ab ordine, et privationis beneficiorum , prout etiam de raptoribus statutum est, iuxta est. e. Supra DO, et .
S. I. Quid sit furtum , et quotvleae '
Furtum a iurisperitis definitur, quod sit contreetatio fraudulosa, lucri faciendi causa, vel ipsius rei, vel usus, possessioni suae, quod lege naturali prohibitum est admittere ; elarius , ae brevius a theologis surtum desinitur, quod sit occultu aeceptio rei alienae, invito domino, ita ut ad furtum punibile in foro externo non suffieiat sola voluntas surandi, aut consilium dedisse ad furtum sapiendum , uisi aeceptio rei alienae secuta fuerit, i intol- Iigendo tamen aeceptionis nomine , etiam detentionem rei alienae neque suffieiat Sola acceptio rei alienae, quae fit v. gr. vidente et nihil contradieculo
713쪽
domino, sed debent esse fraudulosa, vel oe ulla : neque sum elat tantum inlusio rem alterius destructam v. gr. fuisse, eum iniuriae reus potius hiesit, quam furti, quod sit tueri faciendi causa , et debeat esse rei alienae neceptio , vel usus , vel possessionis, quia in re sua nemo proprie surtum committit, nisi usus, aut possessio ad alium pertineat, uti sit in usu fructu, in iure pignoris, etc. Furtum autem aliud manifestum est, ni iud non manifestum. Manifestum est, quando quis eum re furtiva in loco, ulli surtum kcit, vel in ipso actu surandi deprehenditur; non manifestum est, quando sur non est visus in tali loco, vel actu , cum re surtiva. De divisionibus surtorum plura ndhuc alii.
S. II. Ouibus modis, et a quibus committatur furtum, vel non 8
Ex dietis iam patot surtum committi non tantum si quis utitur re aliena, contra voluntatem domini, quod fieri potest in usu depositi, pignoris , etc. et pluribus aliis easibus, de quibus civilistae, propter varias de iure civili statutas poenas. Et quamvis de iure canoni eo etiam illo furti reus habeatur, qui surti conseius est, et hoc non indieat domino, cul res ablata est, si tamen sine suo gravi incommodo possit, e. Qui eum fure, 4. h. t. et arcstu. c. Ouan me, 47. de sentent. eae mmmni. ac e. Dilecto, G. eodem in s. nulla tamen in tali casu ex iustitia est obligatio, sed tantum ex charitate, nisi ex ossicio talis ad manifestandum teneretur, nut ex praecepto legitimi magistratus per inquisitionem generalem. procedentis. Vide plura de his apud theologos morules, vel auet. Metho. h. S.
S. III. De pomis furti iure civili statutis.
Pm diversitate surtorum , aut personarum de surtis rearum , variae Sunt de iure civili actiones , et poenae , quas reetius apud civilistas videre est.
S. IV. Quomodo p uniantur furta se iure canonico pClerici in furto deprehensi, aut convicti de eo infames fiunt, et deponuntur ab ossicio clericali, prout statuitur in can. Presbyter. 12. dist. 81. et si depositus ob surtum ineorrigibilis fuerit, excommunieari debet, et tandem si in contumacia perseveret s traditur puniendus saeculari potestati per exilium v. gr. aut aliam similem poenam. Et quamvis ratione inlamiae, quam ineurrit, promoveri non possit ad ordines , si tamen sponte suit crimen consessus, et laeso satisfecit, neque publiee turto infamatus suit, poterit post
peractam poenitentiam promoveri, Si alias sit idoneus virg. e. ult. De tem-Por. Ord. iunci. ymm. N. Promoveri, aliae poenae vix sunt in usu. Videatur de his poenis canonicis Bernardiuus ni M. in sua practiea priminali canonica. S. V. De aliis diversis furt0rum generibus, corumque poenis. Inter furta numeratur etiam primo sacrilegium , quod eSi sui tum rei merae, auferendo sei licet rem saeram de loco saero, vel de loco non sa- ero , vel non Sacram auferendo de loco sacro , si custodiae, aut securitatis causa in loco sacro res talis non sacra deposita sit. Poena autem saprilegii, praesertim si res saera auferatur, est extraordinaria, et arbitraria. De iure
714쪽
canonico autem imposita est poena poeuniaria, can. Quisquis, II. caua. II. q. 4. perpetua infamia, ut tradantur carceri, vel in exilium perpetuum relegentur , et nisi cito Se correxerint, anathemate seriantur , usque ad congruam Satissaetionem.
Secundo numeratur inter surta, plagium, quod aliud non est, quam liberi hominis, qui sui iuris est, abduetio, animo celandi illum , et hinc qui taliter abductum, tanquam servum v. gr. vendit, plagiarius dieitur. Poena autem plagii olim de lure civili suit pecuniaria, hodie est gravior, pro personarum tamen , quae plagium committunt, qualitate augenda vel minuenda. De iure tamen eanonico Videatur talium poena excommunicatio, vel alia, citra mortem tamen, iuris poena. Tertio numeratur inter surta peculatus, qui nihil aliud est, quam su tum poeuniae publicae, ita ut nomine peeuniae intelligantur res omnes ad aerarium reipublicae, aut fiscum principis, aut ad ecclesiam pertinentes. Poena huius criminis de iure civili est arbitraria , usque ad ultimum supplicium. De iure canonico autem poena huius eriminis est, si a clerico eommittatur , exeommunieatio , aut depositio. Quarto numeratur inter furta etiam abigeatus, ita ut qui pecora ex armentis, paSeuis, aut gregibus nMueunt, abiget dicantur, et crimen abigeatus committere. Poena horum si frequentius delinquant, est gladius , ita tamen ut nonnunquam in personis honestioribus temperetur poena, et gravior etiam illa sit, si essraelis v. gr. stabulis peeora fuerint abiecta Quinto denique inter furta graviora numerantur furta commissa in incendio , vel naufragio ; quae poena extraordinaria puniuntur pro qualitatibus
S. I. Quid sit inuru, et quutupleae 'Usura duplici modo necipi potest, vel pro ipso contractu usurario, vel pro lucro , quod ex contractu usurario nequiritur. Priore modo accepta deseribitur , quod sit aclus voluntatis dandi vel accipiendi lucrum aliquoatem rate, ultra sortem eae vi, et causa mutui principaliter. Posteriore modo aerepta, est ipsum luerum immediate ex mutuo proveniens, tanquam debitum , ita ut id, quod mutuo datur, capitale sive sors dicatur; quod ultra Vem Recipitur , sit usura, vel foenus, aut lucrum supra Sortem, ita ut hoc nomiue intelligatur quaecunque res prelio aestimabilis temporalis, si in paetum illius datio deducatur. Dividitur autem usura in genere primo in memtalem , et realem. Mentalis est, quando quis mutuat actu externo, ut acquirat ex mutuo luerum aliquod , tanquam ex iustitia debitum, quamvis nullum interveniat paetum expressum , vel tacitum ; realis est, quando quis in pu Utum deducit, expresse vel taeite, ut ultra sortem, ratione mutui talis, lu-
715쪽
695crum sibi solvatur. Secundo dividitur in formalem seu expressam, et virtu tem seu palliatam. Illa est, quando expresse mutuum do, ut luerum inde ex pacto habeam. Haec est, quando sub praetextu v. g. stlterius contractus, venditionis verb. gr. pignoris etc., lucrum iniustum Supra Sortem quaeritur. Τertio dividitur in eoinpensatarias, ubi paciseor v. gr. de solvendo stliquo supra sortem, ob dainnum, periculum sortiS , luerum cessans etc., rcttione mutui mihi evenientis ; in punitarias, ubi sub certa poena me obligo ad solutionem mutui tempore praefixo faciendam; et in mere lucratarias, ubi lucrum praecise ratione mutui ex pacto quaeritur.
S. II. 0uo iure sint usurae prohibitae 'Besp. Usuras lucratarias, quae proprie usurae dicuntur, sive formalesillae , et expressae sint, sive palliatae , et virtuales, omni iure tam naturali, quam positivo, tam divino, quam humano prohibitas esse, iuxta illud Luene G. Mutuum diate, nihil inde sperantes; et iuxta plurimos Ss. canonum textus , ae ipsam rationem naturalem , quae contra iustitiam mmmutativam in hoe lucro exigendo, et Meipiendo perearl , clare ostendit. Et quamvis sint, qui Velint, eertas usuras a iure ei vili permissas esse, melius tamen dieunt alii, leges tales civiles, ad maiora mala cavenda, permittentes avn-ritiae hominum certas usuras prout hodie pro I 00. permittuntur 5. forent, quamvis lucrum hoe s. forenorum , proprie loquendo usura non sit j a iure
eanonico eorrectas esse, in quantum talium usurarum exaetio preeatum eoutinet. Neque dici potest, quod volenti, et consentienti non stat iniuria, ergo nec usuras solventi, eum volens consentiens sit, ad illas solvendas. Transeat enim axioma illud antecedentis, si sponte , libere ae simpliciter consentiens talis sit, negatur autem si coactus quasi, et invitus est, sicuti est Solvens usuras, nunquam has soluturus , si mutuum Sine usuris habere possit.
S. III. An usurae licile possint exigi, et acest, ob favorem piae causae, vel aliud opus bonum, sultem dis Pensu ire 'Resp. Negative , prout sumitur ex e. Super eo, 4. h. t. cum usuratum crimen, ut ait pontifex , utroque testamento novo , et veteri, prohibitum sit, in quo dispensari non potest, neque facienda mala sint, ut eveniant bona , aut auferendum divitibus aliquid, ut detur pauperibus etc. , et hinc noup Sunt principes Supremi sacere licitas usuras quamvis poenam usurariis subeundam remittere possint j si v. g. a iudaeis pecunia mutuo accipitur , aut illis datur : quod enim iure naturali prohibitum est, non potest positiva principis voluntate licitum fieri. S. IV. Utrum dominium usurarum triansferatur in usurarium pQua in re certum est, si solvens usuras non habeat voluntatem dominium usurarum transferendi in usurarium, quod usurarum talium non stat dominus usurarius, ob desectum scilicet voluntatis trans serendi dominium prout lasere potest solvens usuras, non ut transferat dominium , sed ut eX-terius iidem datam servet in nisi res tales usurariae in pondere, meuSura, aut numero consistentes cum rebus suis eiusdem qualitatis commiscuisset usura-
716쪽
rius , ubi dominium talium usurarum aequireret usurarius titulo permixtionis. Si tamen ab hac voluntate solventis usuras, aut permixtione usurarii, abstrahatur , dubium adhuc manet, utrum dominium usurarum aequirat usurarius , quod in utramque partem probabiliter disputatur. Ita ut eommunior quidem sententia nullum usurarum talium per se dominium concedat usurario, eum sine titulo iusto, qualis hie nullus apparet, non transferuntur dominia ; alii tamen probabiliter domant, aequirere quidem dominium rerum per usuram neceptarum usurarium ; sed inessseax , et revoeabile , ita ut obligatus sit ad restituendum , quidquid per usuram aecepit, eum penes solventem usuras absoluta quidem volutitas Sit, eas usurario solvendi, prout ex paeis, et conventione debentur, voluntas tamen haec sit aliquo modo involuntaria, et consequenter talis solvens usuras se habeat, sicuti se habui ex gravi metu promissa solvens, quorum quidem dominium in promissarium , sed revocabile , et inefficax transfertur. De aliis rebus, quas per usuras sibi comparavit usurarius, emendo V. g. ngros ex pecunia per usuram accepta etc., si quaeratur , an dominium ii Iarum rerum sibi acquirat usurarius, Resp. primo si per pecuniam ex usuris noeeptam , negotiando v. gr. illa, aut ea ludendo ete . , sibi aliquid aequisivit, dominium rei tallter acquisitae habet, ita ut non teneatur eam restituero aut mutuatario, aut euiquam alii, cum lusis pretio eam sibi comparaverit , quamvis pecuniam ex usurIs acceptam teneatur mutuatario restituere, tanquam inique aequisitam. . ' a SECTIO II
De paclis tum illicitis, et usurariis, quae contrarini mutui adiici nequeunt, tum liciti, quae spponi possunt absque usura.
S. I. De pactis, ob quae contractui mutui adiecta, is effieitur Murarius pIn genere dici potest, qood per omne paetum, Seu GDVentionem , per quam praeter sortem , praecise vi mutui, et propter id, quod mutuo intrin- seeum , et proprium est, luerum exigitur , seu gravamen , ne Onus quat cunque imponitur, sive nova obligatio ex iustitia , ad quam alias non tenebatur, reddatur contractus mutui usurarius, cum inluste exigatur, quidquid in mutui contractu supra sortem eXigitur , quae sors si Solvatur , contractum debitum ad nequalitatem compensatur, et extinguitur. In specie tamen. Usurarium est primo aliquid ultra sortem accipere, pro obligatione non repetendi ante certum tempus pecuniam mutuo concessam ad certum tempus, et de eo pacisci: haec enim obligatio non repetendi mutuum ante tempus , ad quod concessum est, eSt intrinseca , et substantiaIis mutuo, ut ne tran- fient in precarium, et ne videatur frustra mutuasse, et quae gratis in tali mutuo extenditur liberalitas , turpissimn avaritiae , et inlustitiae nota maeuletur. Secundo usurarium est, si ille , eui mutuum concedo , mutuatarius Scilicet ex pacto obligetur ad vieissim postea mutuum dandum mutunnii, quin in tali casu onus aliquod pretio aestimabile imponitur a mutuante mutuatario , quod est Supra sortem ; quodsi tamen pro mutuo dato in praesenti exigas Diuiligo by Corale
717쪽
697vieissim a mutuatario mutuum , ut V. G. si pecunias Velit hie , et nune a te mutuas hahere , vicissim ille frumentum , vel vinum tibi mutuo concedat, usurarium non est, quia potes merito Mnesseium petere ab eo, cui benestium praestas ; modo non sit speciale onus, et nihil supra sortem exigatur ;sic potes etiam pro obligatione mutuandi pecunias in te suseopta, obligare alterum ad mutuum tibi dandum frumentum , si petas, eum in tali casu , par utrinque servatur obligatio, penes te quidem ad dandas pecunias, penes alterum vero ad dandum frumentum, et nihil oneris pro mutuo dato imponatur , nut Melpiatur. Tertio usurarium est, mutuare eum pacto, ut mutuarius mutuanti henenelum aliquod , aut omelum publicum conserat, aut obtinent, quia supra sortem exigitur in tali casu aliquid , tanquam iustitiae debitum ; si enim propter mutuum conressum benevolentiam tantum alterius, et gratitudinem expectes absque paeto obligante, nulla usura committitur, eum in tali easu nulla iustitiae obligatio interveniat, qua supra sortem solvi quid debeat. Quarto usurarium est, mutuare eum pacto; ut mutuatarius condonet iniuriam ipsi a mutuante, vel alio hule coniuncto illatam , quia imponitur onus , quasi ex iustitia debitum , quod in Sortem non computatur, aut eomputari solet, et exigitur pro mutuo, aliquid pretio aestimabilo supra Sortem, remissio scilicet luris, quod habet iniuria assectus ad compensationem , et poenam petendam. Quinto usurarium est, mutuum dare cum pacto, ut mutuatarius obligatus sit ad fideiubendum pro mutuante, ob onus scilicet novum, quod est supra sortem, nisi si iussio non tam ut pretium mutui exigatur, quam ut conditio , Sine qua nolit quis mutuare. Plures casus videri possunt, in quibus usura committitur apud theologos. S. II. An mutuans aliquid ultra sortem, seu rem mutuo datam erigere possit ratione damni emergentis pResp. Amrmative: neque enim teneor cum meo damno alteri mutuo dare, cuius ego ad damnum meum avertendum indigus sum, ita ut mutuatarius, si fortassis in mora suit solvendi mutul, quod potuisset solvere , ae mutuans interea damnum in rebus suis passus fuit, quod praeeavere potuisset, nisi morosus mutuntarius moram traxisset in solvendo , teneatur ad omne damnum tale reparandum, cum in tali casu nullum luerum supra sortem aecipiat mutuans , aut ad onus aliquod obliget mutuatarium , ad quod ex naturae iure non est obligatus , sed damni sui praecise reparationem quBerui, et aecipiat. Ut autem sit oblIgatio, aut possit in paetum deduel obligatio damni r parandi , requiritur primo, ut mutuum sit causa damni, si enim aliunde mutuans habeat, unde possit damnum sibi imminens praecavero , nihil a mutuatario ratione damni peti, aut aeeipi potest, quasi debitum ex iustitia. Secundo debet mutuans mutuatarium praemonere de damno emergente, quia sortassis nollet eum tali onere Melpere mutuum. Tertio requiritur, ut damnum , si quod eveniat ante tempus solutioni praestxum, sit deductum inpactum, saltem sub generali clausula solvendi aliquid supra sortem ; alias sibi imputare debet mutuans , quod non melius damno suo caverit, nisi eoaetus Di iijeco by Ooste
718쪽
fortasse ad mutuandum fuerit, quo in casu interesse damni emergentis exigere potest, etiamsi nihil de eo conventum sit. S. III. An, et quomodo in mutuo aliquid licite, et sine usura exigi, vel accipi possit ultra sortem, ratione lucri cessantis 'Si luem Suo privatur mutuans, eo quod pecuniam v. g. quam ad lutum faciendum destinaverat, mutuam dare debuerit ulli, aut lucrum perierit mutuanti, eo quod mutuatarius in culpabili mora solvendi fuerit, tenebitur ratione lucri taliter cessantis mutuatarius satisfactionem sacere, etiam ultra sortem dando aliquid luxta prudentis arbitrium, neque ulla in tali casu usura committitur, etiamsi nihil de luero cessante reparando in pactum deductum fuerit, cum luero suo iniuste in tali casu a mutuatario privetur mutuans. Quod Si tamen sponte mutuam dederit v. gr. pecuniam ad lucrum laetendum destinatam , potest de luem cesSunte pacisci, cum mutuario, mutuans , et tenebitur ille ex paeto ad lucrum cessans reparandum , si quod cesSavit mutuanti ante solutionis tempus elapsum, et quod in pactum deductum est , Supra Sortem solvendo aliquid , absque usurae periculo pro ratione paeli , in quod mutualarius eum mutuante convenit, neque Enim in tali casu supra Sortem sola itur aliquid praecise ratione mutui , sed ratione lucri tres antis , quod in gratiam illius , cui mutuum datum est, subit mutuans. Bene tamen Observandum est primo, ut lucri cessantis seri possit pactum , et haberi ratio, non tantum in spe remota debere esse lucrum cesSans peeuniae scilicet talis, quae hie, et nune mutuo datur, impendendae fortassis ad lucrum sa-ciendum, Si Bliqua daretur huius Oeeasio, cum lucri adeo incerti nulla sit habenda ratio j sed quod pecunia talis iam distincta sit ad lucrum faciendum, vel negotiationem v. g. neque aliunde haberi possit hoe lucrum, si pecunia talis mutuo detur. Observandum est secundo , ut non plus exigatur ratione tueri cessantis, quam Spectatis omnibus circumstantiis, et expensis faciendis , spes lucri , qu0d hie et nune cessat, valeat, nisi malit tantum indeterminate lueri ces- Santis compensationem in pactum deducere. Tertio denique observandum, quod interesse tueri cessantis non debeat Statim , et anticipato a mutuatario exigi, sed tempus Solvendi mutui expectati, ne palliata, in tali casu anticipatae solutionis, committatur uSura. S. IV. In ratione periculi, cui mutuum exponitur, licite possit
aliquid supra sortem ea si 'Si periculum sit, ne res mutuata pereat, eo quod vel per maria tran- Sserenda sit, vel per vias, et itinera perieulosa utc., et propterea mutuans aliquid supra sortem exigat, tum contractus usurarius non est, cum in tali asu non tam vi mutui Supra sortem aeeipiatur aliquid, sed propter asse- curationem , quam praeStat mutuans mutuatario , periculum alienum , rei Scilicet mutuatae, et in dominio mutuatarii iam existentis, perdendae, in SeSuScipiens; sicuti enim sine usura potest rei alienae periculum in Se Sufei-Pere , et propterea ab eo, in cuius gratiam tale periculum Subit, acciperentiquid, cum asseeuratio talis rei alienae sit pretio aestimabilis, Sic Polot
719쪽
699otiam poeuniae v. g. mutuo alteri datae, et in dominium illius translatae, assecurationem ex pacto pro pretio aliquo in se suscipere, sine usurae perl-culo I quamvis ex sententia probabili iuxta e . Naviganti, is . et ullim. h. t. contraetus talis assecurationis , in foro externo ecclesiastim , praesumitur usurarius , lactus scilicet ad palliandam usuram supra sortem et mutuo accipiendi aliquid, nisi post longum iam mutuatae pecuniae tempus talis asseeurationis utraetus primum superveniat, quo in easu nulla usura in tali assecuratio Praesumi posset , Si tamen perieulum sit perdendi mutui non ratione rei mutuatae taliter periculose transserendae, sed quod mutuatarius sit tu periculo inopiae, fraudulentus, et non usque adeo bonae fidei debitor, ut merito timere possit mutuans, Sortis etiam in tali casu perdendae periculum sibi imminere , aut eerte non sine multis incommodis, et rapensis aequirendae, potest pro periculo sortis, aliquid per pactum assecurationis exigere ultra Sortem sine usura, modo non cogatur ad hoc mutuatarius , sed ad invit ilonem quidem mutuantis , libere tamen , et sua spOute paetum tale ineat, eum enim perieulum in tali easu In se suscipere sit pretio aestimabile, consequenter nulla iniuria sit, pretium in tali casu pro perieulo assecurationis aecipere. S. V. 1n in mutuo licitum sit pactum, ut mutuatarius, 3i tempore statum nou solverit mutuum , teneatur certam poenam soli ere ultra Sortem p Resp. Blilrmative, neque ullam in tali poena statuenda , aut solvenda intervenire usuram i quia poena talis ultra sortem non solvitur vi mutui, Sed ob moram, et culpam non soluti mutui ); si tamen debitor sit in mora notabili, et culpabili, aut tempus ita breve solvendi mutui praesigatur, ut possibile non videatur, Intra hoc solutionem a mutuatario expedire posse quo in utroque casu, in fraudem videtur apposita talis poena ad palliandum lucrum usurarium , et quod poenae loco exigitur , sit moderatum , et culpae proportionatum. S. VI. In pactum adiectum mutuo, ut res mutuam restituatur, in eademm Sura, et bonitate, etiamsi pretium eius creverit, sit usurarium pQua in re certum est primo, si tempore dati mutui neque dubium sit, aut tempore Solutionis pretium, seu valor rei mutuatae maior, aut minor sit futurus, licitum esse paetum talo, et nullam usuram continere, in talieasu sequalis est utri usque contrahentis conditio, tam quoad lucrum, quam quoad periculum , per aceidens et casu fortuito eveniens , quale pactum tamen licitum non esset, si augendi pretii moralis habeatur certitudo. Secundo certum est, licitum etiam esse tale pactum, si mutuans rem illam, quam lituet nunc mutuam dat, in tempus illud servaturus suisset, quo tempore maius illius pretium est, eum ex charitate, qua mutuum hie et nune dat, non debeat Suarum rerum pati damnum. Tertio eertum videtur, si probabiliter praevideatur, rem hie et nune mutuo datam minus valituram tempore Solutionis , quod possit mutuans ad praecavendum sibi damnum paei fel cum mutuatario, sine usura, de restitutione laetenda mutui, in ea qualitate V. g. in qua nunc Meepit, ut viginti sibi scaphas frumenti v. gr. reddat, cui hie et nune decem scaphas mutuas dedit, si tempore solutionis huius faciendae
720쪽
viginti senphae pretium adaequent derem Senpharum mutno datarum , quia in tali casu non petitur aliud, quam pretium nequale illi, quod multio dedit, ergo nihil supra sortem, ergo nullius usurae periculum est let contraptus hie potius innominatus dicendus est, do , ut des; quam mutui contraetus 3; modo ad tale paetum secum ineundum non cognt mutuatarium mutuans Quarto dicendum ridetur, si tempore rei mutuo datae, nihil conventum sit de facienda solutione mutui secundum modo eurrentem, aut tempore Solutionis suturum valorem , neque quidquam de augendo , vel minuendo pretio praevisum sit, reete praesumi intentionem eontrahentium fuisse, ut iuxta conditionem mutui, res mutuata reddatur in eadem specie, mensura , a bonitate , sive pretium creverit, sive non creverit, prout mutuo data fuit, ut supponi videtur in I. Vinum, 22. b. De rebus credit. Videantur de haere civilistae , quoad forum externum , et quoad forum conscientiae theologi, eum nulla iuris capitula de re hae agant.
De usuris, quae eommittuntur in venditione, et emptione; et an tontra luseensualis sit usurarius.
S. I. An sit usura rem pluris iusto pretio Mendere ob dilutam pretii solutionem ; et vicissim rem minoris emere, quam valet, quia praesenti pecunia emitur pnem pluris vendere, quam valeat, eo quod disseratur solutio pretii ;
t rem minoris emere , quam nune valeat, eo quod Praesenti, et numerata P unia emat n venditore per se, et speetalla rei natura , ne in foro con- eientiae, usura est palliata j, in foro tamen externo tanquam usurarius talis conveniri ne condemnari non potest; cum enim taliter vendens, et emens, sine ulla causa a iusto pretio recedat, consequenter lucrum illud, quod supra , nut infra iustum pretium nequirit, videtur habere ex vi mutui , sub venditione, aut emptione hac palliati, et latentis ; quae prava voluntas ,
cum in Opere externo non nppareat, excusat quidem talem in foro externo, quominus usurarius conveniri, aut tondemnari possit, non tamen excusat oram Deo , qui serutator est' eordium ; nisi ratione tueri cessantis, aut damni emergentis, vel ex simili causa, nut quod dubium sit, utrum tempore soli tionis, aut traditionis, res pluris, aut minoris Sit nestimanda, et in tale tempus venditionem , aut emptionem dilaturus esset venditor vel emptor etc., videntur ense. In civitate , s. h. t. c. consuluit, lo. et c. Naviganti final. odem. Qua tamen in re bene etiam notandum est, quod in cit. c. In ωλtate , monet pontifex, melius Saluti suae consulere, qui a talibus contractibus abstinent. S. II. De venditione, et emptione censuum, sive redituum
Vix amplius his temporibus , quibus omnes lueris inhiant, aliqua proprie dicti mutui est ratio; et quamvis mulli clament, pecunias Suas, Seu res alias suas mutuas se dedisse ; quod tamen proprie loquendo mutuum non secerint, Dissiligod i ,ν COOule