장음표시 사용
721쪽
70 lex spe aequirendi inde tueri colligitur, cum illorum mens non sit, mutuum dare, et nihil inde sperare, prout mutuum fieri debere, Christus ipse Lucae s. docet, sed pecunia sua, sterili per Se , luerum sacere; et hine in Iocum mutui
frequeutissimus hodie usus est, emendorum censuum , in quantum scilicet per peeuniam alteri datam , tu S sibi comparavit dans talem peeuniam, ad au-nuum censum, sive pensionem ab altero, cui pecuniam talem dedit, exigendam , pro centum noreuis v. g. datis, censum b. sor morum, ita ut ille, qui rocepta pecunia ad annuos reditus solvendos se obligavit, censuarius dicatur , ille vero, qui ob statum pretium . percipit tales census, censualista
Dividitur autem census in reser ativum , et consignativum. Reservativus est, quando quis dominium etiam directum rei suae in ullum transfert, reservata sibi pensioue aliqua, vix ab empbγteusi distinctus contractus, nisi quod in hoc eontractu dominium tantum utile , in contractu vero census reservativi etiam directum dominium transferatur, et emphyinula suo tempore non Solveus pe lonem, sua e byteusi excidat, ut dictum alibi, Monautem censuarius, census reservativi, sed ad omnes pensioues debitas, et non solutas obligatus maneat. Consignativus vero census , cuius hodie ladiquentissimus usus est, et de quo potissimum hie agetur, censetur esse , quando quis certo pretio ius an uuae sen Sionis ex re alterius percipiendae sibi emit, pro centum norenis v. g., emendo sibi scapham frumenti , aut quinque norenos in singulos annos solveudos. Subdividitur autem hic consignativus census primo in reolem, qui super re aliqua frugifera constituitur , Super agro V. gr. horis, domo etc., ita ut pensionis solvendae obligatio rei illi, ad quemcunque demum pervenit, adhaereat; et in personalem , qui super certa persona constituitur, quae ratioue Suae artis v. gr. utilitatem assert; et in mixtum denique, in quo tam res aliqua quam persona obligata manet, ita ut census talis non pereat, alterutro pereunte. Secundo subdividitur in censum perpetuum, et temporalem ; ille non sinitur per mortem censuarit, sed transit ad haeredes ; hie ad eertum tantum tempus obligationem suam extendit. Tertio subdividitur in censum fructuarium, ex fructibus solvendum , et in censum p uniarium , ex pecunia solvendum. Quarto subdividitur in censum ti redimi bilem, qui ratione pacti adiecti ex neutra parte redimi potest; et in censum redimi bilem , qui intra certum tempus , vel absolute, si plaeuerit v. gr. venditori, aut emptori , aut utrique pro diversitate pacti redimi potest. S. III. Utrum licitus sit census realis, sive perpetuus , sive temporalistam redimibilis, quam irredimibilis; an vero sit usurarius , et illicitus 'Respondetur primo licitum esse, et nullam usuram includere censum realem, sive perpetuus ille sit, sive temporalis, sive vitalitius, sive aliter redimibilis, si per emptionem, et venditionem in re frugifera constitutus sit in fructibus vel peeunia solvendus, modo pretium sit iustum , inle Sei licet, quod vel lege taxatum est, vel consuetudine approbatum: prout constat ex tra g. Restimini, 1. et 2. de empti. et vericiit. inter communes: Neque enim coutractus talis est mutuum, quomodocunque demum apud germanos
722쪽
02Heetur, sed vera emptio, et venditio; et consequenter sieuti totum usum- fruetum ex re aliena percipiendum emere, et Vendere quis potest, ita potest etiam emere, et vendere partem fructuum ex praedio alieno, in fructibus , vel in pecunia solvendum , quod fit in contra tu censuali reali; et quidem sive in perpetuum ille constitutus sit, sive ad certum tempus squamvis enim si in perpetuum, aut ad longum tempus census constituatur , et ematur , plurimum Saepe exeedunt Pensiones solvendae, pretium , quod expositum est, pro iure eas Pen Siones perei plendi, quia tamen in tali casu non tam ipsae pensiones , quam ius eas percipiendi emitur v. g. , ius autem tale multis perieulis, et Ineommodis Saepe obnoxium sit, consequenter multo minus nestimatur ius tale, quam penSiones solutae , et potest esse inter pretium expositum, et ius tale nequalitas suffieiensi sive irredimi bilis ille sit, sive redimi hilis' cum omnes aliae venditiones eum pacto redimendi sint licitaei ita tamen ut pro censu utrinque redimibili praesertim si paelum asseeurationis in se suseipiat etiam Venditori maius pretium solvi debeat, quam in censu ex parte venditoris tantum redimibili, cum in illo casu onus aliquod imponatur venditori Speciale onus scilieet ad placitum emptoris recipiendi lus census, quod vendidit, reddito pretio , pro illo iure dato, aut onus asseeurationis , transferendo seitieet censum , si res censui subiecta casu sortuito pereat , in aliam remὶ quod utrumque pretio aestimabile est.'Neque tamen contractus censualis utrinque redimibilis, vel saltem redimi hilis ex parte emptoris, tolerari Deile debet, ob intentionem usurariam, et pericula usurarum sub tali eontrahendi modo saepe latentia, et hine tam in consil- tutionibus summorum pontificum Martini V. et Calixti III. quam in constitutione Caroli V. Augustae In conciliis imperialibus anno 1548. edita, contraetus tales censuales , quibus conceditur emptori facultas redimendi, prohibiti sunt ex praesumptione USurarum. S. IV. An licitus, et iustus sit census personalis perpetuus tam irredimibilis, quam redimibilis eae parte solius renditoris rQuod census personalis non ita possit constitui in persona libera , ut si ea non sit solvendo , creditor possit debitorem vendere, vel servituli subit cere , Siculi praedium vendi potest, et vendicari, certum est, sicuti cnim homo liber non potest pignori dari cum periculo venditionis e. 2. De pignor. , sic nee potest census, cum tali periculo , in eo constitui. Quod autem licitus , et iustus sit census personalis, ita ut persona talis , et eius haeredes, si census sit perpetuus, Sint obligati, ex lab0ribus Verb. gr. suis, et operis, adpensionem annuam Solvendam , et eensuario ius acquiratur ad illam pensionem exigendam, sive redimi bilis talis contractus sit, sive irredimibilis , consuetudo in multis provinciis recepta probat, et a paritate pensus realis ostenditur. Argumenta in contrarium vide apud auctor. Meth. soluta S. S. S. V. De eonditionibus ad contractum censualem requisitis. De iure naturae quatuor conditiones requiruntur , ut iustus , Et licitus sit contraetus censualis.'Primo requiritur, in re sufficienter frugifera , vel quae pro tali habetur, annuus census constituatur , ut suo tempore haberi
723쪽
703 pensio possit, sive deinde in re immobili, sive mobili constituatur , modo usus illius non sit consumptio illius , et separari possit dominium ab usu rel. Secundo requiritur ut iusto pretio de lege, vel consuetudine taxata , ut dictum , vel si haec non habeantur, luxta prudentis arbitrium j eensus talis , vel lus ad pensionem ematur. Tertio requiritur, ut Si res, ex qua pensio solvitur , reddita sit infructuosa v. g. vel omnino perierit Sine culpa censuarii, eensualista damnum serat, secluso speciali assecurationis V. gr. Paeto, cum enim eensualista si dominus luris percipiendi pensionem , Sive censum, res autem domino suo pereat, consequenter etiam hoc lus, si pereat domino , eensualistae scilicet perire dehet. Quarto denique de iure naturae non potestres censui sublecta, inscio censualista, Blienari, ne ius censualistae flat deterius, aut dimicilius. De lure vero positivo reclesiastico in Eaetrat agant. Martini V. et Catiati III. inter communes de empi. et vendit. requiritur , primo ut res immobilis, certa , et fructifera designetur , cui census imponatur. Secundo ut illa sola obligata maneat pro censu, et non persona, aut alia illius bona. Secundo ut pretium iustum solvatur, quod varium potest esse, iuxta varias conditiones. Quaris ut Pretium, quo census emitur, statim solvatur praesenti pecunia. Quinto ut venditor ad redimendum censum non adstringatur quidem, relinquatur tamen ipsi liberias vel totum censum redimendi vel per partes etc., plures adhuc eonditiones a PIO V. in hulla super hac re, requisitae suerunt, prout 'pud Tanne. tom. a. de ivst. disp. I. b. 4. vel apud Less. de iust. e. 22. videri possunt, quia tamen in nostra Germania, aut bulla haec promulgata nunquam suit, Rut usu eontrario ahr gata , eensus in his partibus non tam seeundum illius hullae tenorem, quam luxta receptam consuetudinem instituuntur , quae Ohservari debet, modo nihil iuri naturae eontrarium stat.
De usuris quae eommittuntur circa pignora, et hypothecas
Quae prioribus duobus SS. ab auctore Method. hic examinantur, sufficienter colligi possunt ex tit. 12. lib. a. Decretal. S. 5. et ex prioribus inhoe sit. H. sit ergo. S. I. An contractus, sive metum antichriseos sit illicitum, et vorarium, et an etiam montes pietatis usuram eontineant pPaetum antlehrise , ut tamdiu creditor Ductus pignoris lueretur, salva sorte, donee debitum solutum fuerit, illicitum, et usurarium est, propter palliatam usuram, quae in tali pignoris contractu latet: et hinc non lacile, ad cavendas tales usuras res immobilis , et frugifera in pignus dari debet. Mons pietatis dieitur pecuniae certa summa , quae a prinelpe aliquo , vel domino Ioel, nut communitate relicta, eollecta , et destinata est, ut semper habeant pauperes v. gr. pecuniam, quam mutuam accipere possint, ad certum tempus, pro cereo pignore deposito, et ut mutuatarii pro singulis mentibus exiguum nil quid solvant, supra sortem , ad conservandum montem pietatis, et stipendia ministrorum eis. huiusmodi montes pietatis lieitos esse,
724쪽
et nihil usurarios , probant sumini pontifices; approbantes eos, Pauperum , qui his iuvantur, necessitas , et communis utilitas.
Iae obligatione restituendi usuras.
S. I. An, et quibus teneantur usurarii restituere usuras 'Usuras restituendas esse, et quidem illis, a quibus fuerunt extortae, vel eorum haeredibus, ius naturale probat, quod vult, ut iniuste laesus restituatur , et bona illi sua, quorum dominium non amisit, solvendo usuras, reddantur. Quod si tamen nec illi, a quibus usurae extortae suerunt, neque eorum haeredes supersint, et de aeceptatione usurarum non constet, nisi in foro conscientiae, vult pontifex in o. Cum tu, h. t. ut in pauperes, vel ecclesias , vel alias causas pias restitutio fiat lut omni scilicet quo possunt modo, suis dominis usurae prosint , et reddantur nisi Inopia debitoris a restitutione excuset, vel hanc disserre patiatur. S. II. In omnes upurarii restituere teneantur usuras ; etiam haeredes eorum pomnes recipientes usuras obligantur Bd restitutionem . sive elerici, sive laici sint c. l. 2. et 7. h. t. etiam iudaei, tanquam iniqui possessores reiaIienae, aut restitutioni obnoxiae, eum iuris naturalis praeceptum de damno alteri non dando , et rebus suis restituendis etc., omnes urgent. Et probari etiam potest argum. c. Post miserabilem, 12. h. t. et c. Quanto, I 8. eodem, et si usurarii tempore vitae suae usuras non restitueruut, debent illae restitui ab haeredibus defuncti e. Tua nos, s. h. t. iuxta portiones suas, quaSex haereditate aeceperunt; sicuti enim de aliis damnis iniuste datis a de- laneis , obligantur eorum haeredes , ita etiam de usuris, in foro externo iuxta eonsectionem inventarii, in soro conscientiae autem iuxta vires haereditatis , linut nonnunquam etiam leSatarii ex suis portionibus legatis teneantur. S. III. Quinam, et quo pacto cooperantes ad usuras erigendas, vel solvendas teneantur ad restitutionem 'Quod omnes illi, qui sunt causa emcax ex parte mutuantis, ut uSurae exigantur, et aceipiantur, ad restitutionem, saltem secundo I O , in desectum usurarii, teneantur; qui vero ex parte mutuatarit usuras solventis se tenent, Suggerendo illi Subsidia v. gr. ut usuras promissas Solvere possit , ad restitutionem nullam obligentur, ex cooperatione emeaci iniusta, vel non iniusta probatur. Et hinc magistratus, qui statutis suis cogunt subditos ad usuras solvendas, vel harum repetitionem , et restitutionem impediunt, quod sub excommunieationem in clement. uni. h. t. prohibitum est, ad restitutionem obligantur, in de laetum usurarii nolentis , vel non potentis restitueret nisi ad cavenda maiora mala permitterent tantum usurarum solution m , vel ex alia iusta causa etiam praeeiperent j quam obligationem ad plures etiam alios emeaeiter cooperantes se extendere laede cogitanti patebit, et ex generalibus principiis do iustitia colligi potest. Dissili do by Cooste
725쪽
705S. IV. De quibusdam eaeceptionibus , quas usurarii opp0ncre possvnἱ, vel solent contra petentes restitutionem usurarum 'Primo, si usurarius excipiat contra mutuatarium petentem restitutionem usurarum , quod liberaliter ab eo sint Illae remissae, valida est ex Peptio , si sponte laeta fuerit, et nulla fraus intervenerit, cum quilibet rerum suu rum moderator, debitori suo remittere debitum possit, in quibus remissionitus non resistit. Si vero petenti remissionem Solvendarum , aut restitutionem Solutarum usurarum, opponatur ab usurario exceptio iuramenti, nulla est talis exceptio, sed potest eogi saltem ex onlelo ludicis , vel ad denuntiationem mutuatariit usurarius , ut mutuatario , vel Iuramentum remittat , si nondum sint solutae usurae, vel ut restituat solutas , ut constat ex c. Tua3, 13. h. t. ne scilicet usurarius ex dolo suo, et iniustitia luerum reserat. secundo, si contra repetentem usuras exeipiatur, quod vel ipse ellam , vel ille cuius est haeres, et euius nomine repetit, usuras receperit, et non restituerit, valida est exceptio c. 0uia frustra, 14. h. t. e. Michael, 17. h. t. quia frustra implorat legis auxilium , qui in eandem legem , cuius auxilium implorat, committit, neque audiendus est talis repetens usuras sibi debitas, antequam, quas ille debet, restituat. Quod si tamen clericus non proprio nomine , aut ut haeres usurarii, usuras exigat, sed nomine Melesine suae , non potest contra illum excipi, quod et ipse usuras extorserit, nee reStl- tuerit, quia ecclesiae non debet illius delictum obesse amum. c. i. De restitui. spoliat. Prout nec contra procuratorem nomine Sui principalis repetentem usuras, excipi utiliter potest, quod etiam ipse ab aliis usuras deceperit, nee reStituerit, cum neque huius delictum principali obesse possit. Tertio, Si conventus super usuris restituendis manifestus usurarius sp- pellet , ne cogatur illas restituere, audiendus non est. cap. Quam perniciosum, 1 l. h. t. quia talis appellatio manifeste frivola est; aliter tamen loquendum , si de usuris a tali appellante aereptis non constet, et ex iusta musa interponatur appellatio, cum defensio , quae est iuris naturalis, uti est appellatio , criminoso, ante Sententiam , neganda non Sit. Quaenam vero
in specio restitui debeant, resolvit auet. Meth. S. 5. qui videri potest; et haec talia, vel apud civilistas, vel apud theologos legi.
S. V. De usura mentali, et obligatione restituendi ei ann a. Usuram mentalem tum committi superius iam dictum , quando quis exterius dat mutuum , et necipit luerum supra sortem , ea intentione , ut Iu-erum supra Sortem ex vi mutui habeat, absque eo tamen , ut intentionem hanc suam pravam exterius manifestet, aut in paetum deducat. I e hac autem usura mentali quaeritur primo , quaenam intentio, aut spes lucri necipiendi ex mutuo supra Sortem conStituat eam , et Secundo quaeritur , an sit ex tali usura restituendi obligatio. Primo quaesito respond. non rese quidem uSu- rarium sperare , et intendere ex mutuo luerum , ex benevolentia , gratitudine,
ae liberalitate mutuatarii obtinendum, quamvis hoc lucrum taliter obtinendum, sit principalis sinis mutui, modo absit pactum externum huius lucri ex iustitia solvendi; cum in tali easu nulla appareat ex parte mutuantis iniusti- 45
726쪽
tia, quae usuram constituit; usura tamen committitur, si mutuum detur , cum ea intentione, sine pacto quidem externo, In nn lino tamen habita, ut luerum obtineatur a mutuatario vi mutui, non ex illius liberalitate, et gratitudine, sed ex iustitia, ut pretium , et compensatio dati mutul, quia in tali easu , ex parte mutuaniis apparet iniusta intentio, pretium, sive luerum supra sortem ex Obligatione iustitiae intendens, ubi nihil pretio aestimabile datur, et de hoe easu procedit secunda quaestio, an scilicet ex tali usuramentali oriatur obligatio restituendi acceptas usuras 3 Cui quaesito resp. aD sirmative, iuxta c. Consul. , io . h. t. si mutuatarius, aliunde sciens ex signis , vel ex indole mutuantis, nullum facile mutuum eum dare, nisi lucrum supra sortem illi numeretur, lucrum hoc non intendit illi donare gratis, sed ut debitum dedit ex vi mutui; neque enim in tali casu suas Deit mutuans usuras tales , sed illae sunt mutuatarii, in debitum solventis. Quae restitutionis obligatio in eo casu usurae mentalis etiam locum habet, si dubitet
mutuans , quo animo dederit mutuatarius id , quod supra sortem dedit, utrum scilicet dederit, ut mutui pretium, vel ut gratuitum donum, sicuti enim qui dubia fide rem possidere incipit, rem illam retinere non potest, sic nee mmtuans talis usuras , quas dubia mente reeipit, ita tamen , ut in tali casu, si hona fide caepta suit talis supra sortem dari possessio, etiamsi postea dubium
superveniat, quod attendendo etiam varias circumstantias resolvi non potest, retinere, et consumere tales usuras p Sit.
De iudice criminis usurae, et probatione eiusdem , ac poenis usurariorum.
S. I. Ouis sit iuriae competens in crimine usurae, et quomodo probetur quis esse usurarius manifestus ZUsurae crimen mixti fori est, et potest de ea, sive iuris, sive laeti quaestio est, cognoscere tam ecclesiasticus, quam saecularis iudex inter laΙ- eos sibi subditos, eum hoc erimen non habeat maiorem spiritualitatem, quam crimen adulterii, furti, et similia delicta eontra iustitiam, debet tamen etiam iudex saecularis in hoe erimine iudicando proeedere iuxta ius eanoni eum, quod in multis ius civile correxit. Manifesti autem usurarii dicuntur illi, qui manifeste tales sunt laeto, vel iure, itaut per laeti evidentiam constet, palam usuras exigendo, usurnrios illos esse, vel per iudicis sententiam , aut sactam in iudicio consessionem , quae iuris evidentia est, de crimine usurae consessi, vel condemnati sunt, vel per legitimos testes de visu, aut de fama, et opinione communi deponeutra , per coniecturas alias , aut indicia aperta , ac gravia, ex libris rationum v. gr. petita , quod Soleat merces Supra iustum pretium vendero ob dilatam solutionem, vel quod res emat eum pacto de retrovendendo, quando maius eorum pretium erit, vel quod fructibus sibi reservatis iuste vendere talia possit etc. probentur usurarii. S. II. De poenis iure statutis in usurarios manifestos pMultae sunt poenae in utroque iure statutae in usurarios manifestos , quia tamen nemo vult hoc vitio hodie manifeste laborare, nulla est earum QI
727쪽
707 reserendarum necessitas, praesertim eum mullae poenae hodie sint arbitrariae; videatur do his auctor. Method. hoc, et sequent. SS. 3. 4.
S. I. De crimine falsi itu genere.
Falsum in genere diei potest immutare veritatem : ad crimen autem salsi tria requiruntur. Primo , ut pervertatur veritas. Seeundo, ut dolo malo id fiat, Sive animo eorrumpendae veritatis in alterius fraudem. Tertio ut salsitas talis committatur eum notabili damno alterius: sive deinde dicto, seu verbo, sive seripto , sive re , seu laeto salsam v. g. monetam cudendo , salsa pondera faciendo est. sive usu, aut potius abusu committatur, salsis proha tionibus utendo ete. Poena autem criminis salsi de iure civili hodie arbitraria est, malor, aut minor pro diversitate delicti, et circumstantiarum. S. II. De crimine falsi, quod committitur circa testes. Crimen salsi a teste mmmitti dicitur, si salsum ille testimonium sciens, et dolo malo in ludicio deponat, aut veritatem occultet, aut supprimat, Vel subornet alium ad dicendum salsum testimonium, prout ex c. Falsidicus , 1. h. t. patet, et quamvis de iure civili eadem poena sit talis testis salsum deponentis , quae est alterius salsarii, de iure tamen canon leo clericus salsum deponens, ab officio deponitur, et allas poenas eanonIeas incurrit, uti videre est apud auet. Method. hoe S. ubi alia etiam annotantur. S. III. Quibus modis falsentur rescripta, seu literae apostolicae pNovem reseruntur modi, quibus literae apostolleae salsentur, in c. Licet, 5. h. t. hodie tamen non omnes sunt in usu , legat eit. es p. qui varios hos modos novisse vult, et e. Quam stravi, 6. h. t. Ex quo colligi potest, observandum in reseriptis talibus stylum curiae, et hine, cum pontifex episeopos , vel illius superiores fratres appellet; alios vero minores illis, etiam sacerdotes , filios ; reges vero appellet charissimos filios ; alios vero principes, dilectos filios ; ludaeos vero, et alios infideles tali filiorum nomine non dignetur ete . si praeter hunc stylum aliqua inscriptio fiat, de salsitate suspe.cta est illa.
S. IV. An literae papales ob rasuram modicam in eis faciam, ponini argui falsitatis ZActum hae de re in genere iam aliquid in fit. 22. De side instrumentorum lib. 2. Decretal. S. l2. circa apostolicas literas in specie sciendum, reprobari illas, si in loco suspeeto tenuem etiam parvarum literarum limmo etiam unius literae cum sensus immutatione j rasuram habeant; in narratione luris v. gr. in propriis nominibus iudicum, in annotatione datae, vel indietionis ete. Iuxta e. Inter dilectos, G. de Me instrum. et c. cum venerabilis, T. de religios. domi. Quod si tamen rasura talis modi ea saeta sit in loco non suspecto, non redduntur salsae literae apostolicae, e. Eae eon-
728쪽
8scientiae , 7. h. t. iunci. gloss. v. In casu. Vel si certum sit rasuram laetam a cancellario, aut alio ex Omlcialibus, quorum rat Porrigere, si supplicationi V. gr. non respondeant, aut ab eo, cui commissa est rescripti talis expeditio, aut in literis apostoli eis, quae clausae redditae sunt, sit sacta rasura, in hoc enim casu non noeet rasura , praesertim si In his ipsis literis fieret
S. V. De poenis iure flatu sis in falsantes literas , aut bullas vostolicas ZIn e. Ad falsariorum , 8. h. t. statuitur non tantum , ut omnes , qui volunt uti literis apostolieis, diligenter examinent, salsae illae num sint, an verae, et nulla illis ignorantia patrocinari possit, ad evitandas salsariorum poenas, si examen tale non praemiserint, Sed Statuitur insuper, ut in poenam hi tales salsarii, qui literarum papalium salsarii sunt, ineurrant exeommunicationem latae sententiae , cum omnibus laetoribus suis , et defensorihus, qui per se, vel per alios, vitium salsitatis setiam semel tantumὶ exercent; et si eleri ei sint, sint omnibus suis beneficiis, et officiis perpetuo privati , ne si per se ipsos vitium salsitatis exercuerint, a magistratu ecclesiastim degradati, curiae Saeculari puniendi tradantur. Si vero non salsarunt literas apostolicas , salsis tamen scienter utantur, si clerici sint, non quidem ipso facto suis beneficiis exeidant, per senteni iam tamen iudieis his privandi sint, uti et Si penes se literas tales salsas detineant, ne eas intra viginti dies non lacerent, vel restituant. Videatur etiam bulla Coenae Domini contra hos sal
sarios literarum apoStolicarum.
S. VI. In in dubio praesumendum sit, Disitatem esse commissam in literis impetratis a sede apostolica pSi in rescriptis impetratis de simplici iustitia alicui administranda, reperiatur salsitas, non debet praesumi de salsitate commissa ub ipso impetrante , c. nec dens, 8. h. t. iunci. yloss. v. In casu, cum tales literae non tantum facile possint obtineri, sed nec magni sint praeiudieii. In literis gratiae 1 ero impetratis , Si reperiatur salsitas, nitendenda est qualitas personae impetrantis , et gratiae quantitas, an magna sit, nec ne ; et secundum has circumstantius de salsatione praesumendum.
S. VII. De falsitatibus, quae committuntur in aliis instrumentis, seu litoris, et ile poenis satiantium sigillum principis pNotarium erimen salsi eommittere, et ut salsarium puniendum, si salsum instrumentum conficiat; vel apponat aliquid in instrumento , quod verum non est; vel omittat Solemnitates requisitos ; aut super re illicita instrumentum conficiat etc. ; si testamentum, eodi illum , aliudve instrumentum , sive literas , publieas, aut privatas , ad alium spectantes, immutavit, laceravit, combussit, delevit, vel dolose celavit, aut suppressit, ne earum veritas innotescere possit, aut, Si se vel alium Suae potestati subiectum, haeredem, aut legatarium , in alterius testamento scripsit; vel si alienum chirographum imitatus suit, rationes, aut instrumenta alia rasura salsaverit, vel signum amoverit eis. , ex iure civili habetur, et ex c. Cum olim, 33. deos . iud.
729쪽
709 tkleg. ubi poena extraordinaria puniendus dieitur, qui doloso literas alterius , cum damno huius, et iniuria aperuit, nut testamentum clausum. Qui vero sigillum principis sulsat, si clericus sit, deponendus est veris hali lor, et signum illi aliquod , sive character imprimendus , quo discernatur, ut salsarius, inescio tamen an haec poena hodie sit in usu j et in exilium pileiatur. c. Ad audientiam, 5. h. t.
S. VIII. De Iutiatione monetae, et aliis modis, quibus erimen falsi
tu aliis rebus committitur Zm variis modis , quibus falsatur moneta, et quae poenae tu tales salsarios statutae sint, melius petitur ex iure civili, quam ex iure ea nonico, cum de hae materia, aut parum agant iura canonica , aut antiquata iam sint, aut ad eertum regnum sint reStricta, videntur Extrarast. Prodiens Ioan. XIII. h. t. et Spondent unis. inter communes h. t. De modis autem aliis, quibus in diversis rebus crimen salsi committitur, quamvis non semper poena salsariorum tales puniantur, videatur Mulin. truci. 2. d. 701. et et Farina inprazi eriminali q. 150.
S. I. An, et quibus easibus sint licita sortilestia, vel illicita pSortilegia sive sortes dicuntur, cum aliquid eo sine agitur, ut ex eius eveutu considerato aliquid fiat, aut oeeultum innotescat, et hine tripliees sunt sortes tales. Divinatoriae, quae adhibentur ad suturum, vel occultum cognoscendum, quod naturaliter sciri non potest: consultoriae, quibus divina voluntas eirca rem aliquam inquiritur: et divisoriae, per quas quaeritur, quid cuivis tribuendum sit. Divinatoriis sortihus non licet uti, cum in illis multae lateant superstitiones, et ad talia occulta , vel sutura cognoscenda sint medium improportionatum, prout patet ex pluribus iuribus , causue 26.
quaest. 5. et eae e. In tabulis, i. h. t. consultoriae vero sortes per se quidem, quando gravis urget necessitas , licitae sunt, regulariter tamen , et ordinarie adhibendae non sunt i et hine sub excommunicatione prohibentur in can. Sortes, cavs. 26. inarat. 5. cum ad specialem, et extraordinariam Dei providentiam non sit necessitas recurrendi, ita ut ad tentationem potius illicitam prohibitam reeursus talis revocetur. Divisoriae denique Sortes secundum se quidem etiam licitae sunt, et in multis casibus a iuro civili adhiberi iubentur, semper tamen cavendum, ne illicitae quaedam , et superstitiosae circumstantiae , eum aliqua saerarum rerum irreverentia, admisceantur , quae
sortes etiam tales illicitas faciunt. S. II. An sit lieitus usus sortium in electionibus ad praelaturas, et alia benescia eretesiastica pRespondetur negative, prout constat ea capit. Ecclesiae, a. h. t. ex quo
capit. habetur, quod generaliter prohibitus sit sortium usus in electionibus Disit iam by Gooste
730쪽
ad officia , vel administrationes ecclesiasticas , ita ut nee compromissarii ad eligendum, possint sorte constitui, ut ne scilicet ecclesia damnum serat per indigni electionem. S. III. De poenis sortilestorum , et de iudice eompetente criminis sortilegii pClerici, Si bono Zelo, et ex simplieitate sortilegio usi suerunt, suspendi iubentur ad tempus ab altaris ministerio, et divinis in cap. tuiarum, 2. h. t. si vero ex malitia sortilegia talia exerceant , verbaliter deponendi sunt, et ad perpetuam poenitentiam condemnandi , graviori etiam poena afficiendi, si gravius Peccaverint ete. Iudex autem competens ei rea hoc crimen cognoscendum , et ludicandum, si iudex e lesiasticus, etiam cum sit crimen mixti fori, ab utroque iure damnatum , sub certis , et proportionatis poenis.
Ilusio est inter actorem, et reum latens , et fraudulenta conventio, ut delicta vel maneant impunita , vel impune committantur , ita ut ea collusio tam in causis civilibus, quam criminalibus, tam ecclesiasticis, quam temporalibus , et non solum per partes principales , clericos , vel laicos , sed etiam per advocatos, et procuratores eommitti possit, et a iudiee ex ossicloinquiri debeat, si accusator ab accusatione desistit, an per collusionem cum reo destiterit, capit. Seripi. i. h. t. neque crimina Semel audita manere de-hent indiscussa, iuxta stlossam hic, verb. Gregorius, etsi reus a criminibus, de quibus suit necusatus , aut denuntiatus per collusionem absolutus sit , de novo neeusari, et contra illum inquiri potest, ubi de collusione constiterit, eapit. In tantum , 4. h. t. Poena autem clericorum polludentium in causa benefletali , sumitur eae c. Audivimus, a. h. t. ut beneficiis Sciliret suis, super quibus collusum est, perpetuo priventur, ne malitia sciliret, his taliter colludentibus sit lue rosa, eum praeiudicio collatorum legitimorum, aut patronorum.
Quod pueri, sive impuberes ob delicta puniantur quidem , sed mittore poena quam maiores , ex titulo hoc patet; quam mit orem puniendi rationem etiam ad minores 25. annis extendunt communiter ΑΑ. ob defeetum maturi satis iudicii: et hine regula iuris, 108. b. dieit, in omnibus fere poenalibus iudiciis, et aetati, et impraudentiae succurritur: neque pater ratione delicti a filio impubere commissi conveniri, aut puniri, mulcta etiam pecuniaria potest cap. Referente, a. h. t. lnisi fortassis ex delicto filii l eupletior laetus suisset pater , quo in easu conveniri posset, in quantum
locupletior laetus est,ὶ cum bona patris non sint pro delieis filii obligenda. Diuitigod by Corale