De continentia christiana aduersus Epicuraeos huius temporis, impios Lutheri et Caluini asseclas, libri tres. Auctore Ioanne Bourghesio e Soc. Iesu

511쪽

Christiana cap. VII. χ'

CAPUT VII. Hara quadam dicta Lutheri, Epicu-raorum Coriphat, aduersus

VNT homines, quos iu summa nequitia non solum libido voluptas, verum etiam ipsius nequitiae fama delectat, ut multis in locis notas vestigia apitiorum suorum relinqui velint. Ex eo genere fuit Lutherus excucullatus relicto Sacr Religionis, quam erat professus, habituri voto contiis rentiae proculcato ausus sacrilegas cum K iberina Burea u. ca sanctimoniali nuptias contrahere, patiterq; in cellas Carlosta dij Presbyteri nuptias solemni epithalamio celebrare ac toti mundo propolare , ubi haben et haec quae sequuntur misi frontem amisisset erubescens ruttaxat

Primum. Mulieres non alio sine creatas a Deo quam utinatrimoni &concubitus usibus inseruirent, nempe ut vi tam brutam agerent animalem dumtaxat, non rationalem,non Christianam , nihil sibi in alteram vitam iuris ac spei vindicarent, in qua coniugia non erunt, nisi malit delirate cum Origenistis,in mulieres in suo sexu non resurrecturas asser rea quem errorem D. Hieron inter ceteros Ioannis Iero solimit consutauit aut cum Mahometo brutarum pecudium

Epicuraeorum voluptatum paradisum stabilire.. LII 3 a. Non

512쪽

43o t. III. De Cominentia

a. Non magis deliberandum ac consultandum , sitne duiscenda Xor, an siit comedendum aut bibendum uuando urget fames aut stitis nempe aeque debet cuique cura esse conseruandae specie . t e indiuidui, aut que concubitus est necessarius homini Epicureto atque famelleo est cibus potus. De cibo & potu non nili stulti consultare possunt, ati male coniugio plurimi sapientes Ethnici disceptarunt. heo. s. e. phrastus iam produetus& Gellius. Idem Lutherus sermone de matrimonio quem hibuit anno Isia. Non modo scripsit coelibatum in ele ipso esse multo viliorem matrimonio, verum etiam lenonem adyestare non erubuit qui matrimonio abstineat. 3. Moysen omnibus Iudaris praecepisse matrimonium ut in veteri testamento nemini unquam licuerit uxore carere mirum ni praeceperit ipsum coniugi usum, ut nunquam ab

uxorum complexu diuellerentur.

in ratione igitur Helias, Heliseus, fili Prophetarum

Ieremias Ioannes Baptista caruerunt uxoribus uti pluribus probat Hieron auctoritate sacrarum litterarum , sed non tam ea mouetur Lutherus, quam auctoritate Rabinorum is quibus Ra Salom. in cap. 9. Gen. homicidi j reum facit qui liberis non dat operam , Ma David K inshi sententiam esse antiquorum , eum qui non relinquat tilium , elle velut ex tui non communicatum a Deo.

q. Devotis monatos C ARI Tu, nunquam consiseluisse virginitatem, sed potius ab ea deterruisseri Apostolum verbis illis de virginibus praeceptum Domini non habeo, consiliu in autem do voluisse dicere non consitio, sed bsteris reo O praeclarum interpretem. erantiphrasim locutus sit Apostolus. Quid hac glossa lucidius s. Vitam coelibem nihilo meliorem esse coram Deo vita coniugali, sed omnia paria cum Ioviniano , quem D. Hieron. consularit, ut amicis placeret, de varia cripturae loca Undique congregarit inconsiderate, ad suum propositum detorserit,

513쪽

detorserit , ne dicam, inquit, deprauause Iovinianum ab eo non solida eruditione, sed sola aut horitate superatum, tandem concludit Quis scit si Hieron hac parte fuerit unus eorum de quibus Ezechiel, dicit Dominusa Propheta iste cum erraue iit& mendacium locutus fuerit ego Domin L sdecepi Prophetam illum potuit haec effutire Lutherus nisi bene potus&ebrius Epicureto certe diabolico spiritu plane erat ebrius Augustino teste qui Ioviniani librum vaniloquia, Hieron suavilmam planistimamque disputatione i appellat sed praeclariora adhuc audiamus dicta huius quinti

Euangeli stet Serm de matrim. ait, ut non est in meis viribus suum , ut vir non siim , tam non est mei iurisit absque muliere sim. Rursum, ut in tua manu non est, foemina non sis, sic nec in te est ut absque viro degas. Nec enim libera est electio, aut consilium, sed res natura iecestaria ut marem foeminae, foeminam mari sociari oporteat.

Qus Deus ait, crescite&. multiplicamini Gen. I 8. non est pisceptum, sed plusquam praeceptum diuinum,puta opus quod non est nostrarum virium, eis impediatur, velit omittatur, sed tam est necessarium, quam ut masculus sim, magisque necessarium quam edere, bibere, purgare, mucum emungere, somno dic excubij intentum esse in sua est naturae indoles aeque ac membra, uete pertinent. Quare ut nemin Deus in mandatis dat, i iit mas aut scemina sic nec ut sese mulit plicent prς cipit sed homines ita condidit. Si non vult uxor, aut non possit, veniat a illa , cuius dicti aperta est ratjo, res uxoriatam est cuique necessaria quam esca, po tus, somnus O turpe mancipium libidinis odictum impudens, quale nunquam somniauit Epicurus , qui summam sapientiam ducebat in pntemnendis quandoque voluptatibus aliarumlmaiorum adipistendarum causa. Lutherudoestro libidinis percitus nullam putat dirierendam , etsi forte nec ipsa velit aut possit ancilla, quo deunet illa prurigo tartarea,

514쪽

paradoxi sentionem suscipit, itacherus aduersus Camis

planum. Non hoc consilij, inquit,maritis dat Lutherus, ut mox ancillam sumerent. Dixit vero, quando uxor pertinax&obstinata induci nullo modo potest, videbitum beneuolantiae viro persoluat, eam repudiet, Win vicem Vasthi. Hester surroget; egregio sane non mox effervescente libidine, cui tamen Lutherus vellet uxoris usu satisfactum, ardore illo sedato, nec uxore, nec ancillaopus habet, sed quanis

tum intermedij spatij statuit Nilacherus ad repudium atque

diuortium, hanc censebit iustam causam, si non ad omnem mariti cupiditatem semper expeditasti uxori An noua creabitur Hester ancilla ut intemperantis Domini libidinem expleat. Sed quid in hisce sordibus immo rotis

Witacherus allegato Clementis Romani deprauato textis communitatem uxorum probare videtur. Quasi Clemens

ignorasset quod a Tertulliano diserte scriptum est a Omnia indiscreta sunt apud nos praeter uxores. Ad aliud paradoxum: lex uxoriatam est cuique necessaria, quam esca, potus somnus, Wilacherus aue, auctoritatem Apostoli Iubet Apostolus ut unusquisque uxorem suam habeat. Cur ipsemee ergo Apostolus non habuit ipso teste Luthero, qui pista me repetit potuisse quidem mulierem so forem circum duiseere sed nolui e Apud Lutherum quae summa eius inscitia est aut malitia, ducere circumducere γα αειν - αγήν ni hil differunt Apostolus matrimonium non quidem consuistit ed ex indulgentia permittit dumtaxat eius usum ob Coiarinth. incontinentiam. Si Corinthij id sensissent quod Lutherus tam necessariam esse rem uxoriam quam cibum&s misnum, non adeo mentis inopes extitissent ut Apostolum etia pio consulerent Anab uxoribus libi temperandum et set, eis tum uti rite Tertuli. In matrimonio deprehensi crebantur

ne non liceret ijs matrimonio suo ex inde uti, quia ii carnem sancta CR RIs T credidisssent, ob quod dixit Paulus unusquisque uxorem suadu habςat, ea utatur,&eisdem prope crbis

515쪽

verbis Hieronym Corinthi per litteras quaesiuerirni Vtrum post fidem caelibes esse deberentri continentiae caula uxores quas habebant, dimittetera n usquisque ininquit, Paulus uxorem suam habeat, non dixit ducat uxoremοῦ ne libidini fraena laxaret, sed habeat sua utatur' mina bebat, antequam crederet oportunum erit antequam longius progrediamur, quoniam Apostolum habemus huius omnis controuersiae disceptatorem illius textum breuissime

commentari.

CAPUT VIII. Explicatur prima pars capitis septimiprioris ad Corinthios ussu adversὼm decima.

V astu Met Corinthi si qui Graecorum ad voaluptatem veneream valde procliues, de quibus Strabo scribit fanum veneris Corinthirita fuit locuples, ut plusquam mille haberet lacrorum famulas, meretrices, quas deae viri, mulieres ;dedicarunt. Reprehensi in matrimonio verebantur ne non liceret eis illo deinceps Vti. Quare quetiterunt ex Apostolo an post baptismum vias coniugi permittendusesset, an quem admodum scortatio seuere esset vetiti ita, , sus coni

516쪽

434 L. De Continentia ce καλον pulahrum, res praeclara eximia mulierem ηοη tangere, uxori non commisceri, nec cuique mulieri si non uxori, pretinterquam nullam liceret tangere bonum , non tantum com modum ut vertit Erasmus, sed AIutares, conducibile ad pietatem , Talutem ut ex reliquo contextu perspicuum est. Si bonum est homini mulierem non tangere , malum ergo est tangere, ut post Tertuli ratiocinatur Hieron pro statu hoc naturae corruptae quo grassaturri dominatur inordinata delectatio, quod tamen malum bono coniugi purgatur&'o-- ne statur, aut potius bonum comparative sumitur ex usitata

phrata: scripturae. Melius, salutarius, laudabilius est abstinere ab usu Sc complexu coniugij, in uno sexu alter intelligitur utrumque mox exprimit Hieron aduertit ex mulieris

quocumque contactu periculum subesse , quasi qui illam tetigerit, non euadat, qu virorum pretiosas animas capit, quae facit adolescentium auolare corda Alligabit quis in sinu igne mi non comburetur, aut ambulabit super carbones ignis vinon ardebit Iomodo igitur qui ignem tetigerit statim aduritur, ita viri tactus faeminae sentit naturam suam. unde& Ioseph quia tangere eum volabat AEgyptia, iugit ex

manibus eius, quasi ad morsum rabidissimae canis, ne paulatim virus serperet, pallium quod tetigerat abiecit Propter fornicationem autem vnvivisique xorem Ham habeat ct nais quaqsesuum virum habeat Gre: ceati ταν πινειας , propter nicationes, plurali numero quemadmodum legunt Hieron. ωAugust. de Adulter coniugijs a. ut innueret diuertas tibiis suidia inis species vitandas, ἴδιον proprium Apud eosdem Corin- v rbo cibios celebratur Colijsdocmon praesese meminatorum &l m. λ' pudicorum, siue illi ob turpem quaestum, i Sue ob foedam libidinem aliaue de causa pudicitiam prostituant, cuiusmo di sunt Clisthernes & Timarchi. Loquitur de coniugatis quibus habere uxorem est uti uxore, itaque nihil hic deducere possunt haeretici, matrimonium esse in precepto. Sed esto generatica loquatur. Non praecipit

unusquisque

517쪽

Christiana cap. VIII; 43 s

vnusquisque ducat uxorem , ut hoc ipso capite apertum est; mox enim profitetur se dicere secundum indulgentiam, non secundum praeceptum vult omnes homines esse sicut seipsum, Non nuptis&viduis bonum esse si sic permaneant,

denique qui virginem suam non iungit matrimonio melius facere, sed sensus est. Et melius iit abstinere complexu

ooniugali, tamen propter fornicationem, omne genus immunditiae vitandae permittitur, ut unusquisque habeat uxorem, in aquaeque Virum habeat, utatur, illi copuletur ut in simili supra c. 3. Uxorem patris sui quis habeat. Sunt qui exponant, habeat, retineat, se ondum hic agitur de retinenda uxore de quos Io. deinceps. Uxori vir debitum reddat, similiter autem ct uxor viro. Vi R ' detur usus simplici voce debiti τὴν φακν, etsi duae dictiones adiunctae sunt in Graeco contextu, debitum honorem , ut

Hieron ad Celant debitam honorificentiam,vi res verecun. daverecunda voce notaretur,&ex amore coniugali redden

da significaretur. Debitum est ex iustitia, sed cessante legitimo impedimento timulier sui corporis o testatem non habet, sed iri, similiter autem virs corporis pote Uatem non habet sed mulier Graece ἰδ- proprij. Corpus secundum ea membramiae sexum distinguunt quatenus sui coniugali inseruiunt. Augustin. Neutri est liberum continere absque alterius con Consensu pares sunt&mutua quadam seruitute obstricti /η Nolιι fraudare inuicem nisforte ex eo ense ad tempus

vacet orationi ct iterum reuertimini in idipsum, neuentet vos Satana propter incomment ιam vestram. Erasmus interpret

tur pro tempori oportunitate & exigentia sed planius est ad tempuLquamquam in mutuo consensu perpetua potest

esse eontinentia sed hic agitur de temporaria, orationis causa. Graece , νηςεια ieiunio morationi. Vacandi verbum non perinde congruit ieiunio sed ieiunium famuletur orationi, quod idem monet S .Petrus ut non impediantur orationes vestre. i. c. a.

Actus coniugalis quo animus corpori totus quodammodo Ni m a immer-

518쪽

immergitur, ineptum reddit ad orationem qua mens eIeuatur in Deum. Semper quidem Christianis orandum, sed agit Apostolus terque de oratione publica, diebus Domini. cis, solemnibus, quibus sacrificio Missae intererant, fideis te,&sacram percipiebant Eucharistiam. Non est ut oretis, sed ut vacetis orationi. Theophilact. Non infreque ter oratio . nis nomine sacrificium Ecclesiae cuius partiat pes fiebam fide -- lesiis maxime diebus quibus solemniter ad orationem con

ueniebant Hieron ad uerius Pammachium hac ratione de sendit quod dixerat, tractans hunc Apostoli locum. Otote quale illud bonum est, quod orare prohibet Quod corpus CARI, HI accipi non permittit Uetus sui Rome conis suetudo , ut post concubitum nocturnum, ad sacra loca ea die non accederent, quare ad Martyres ire non audent patio io Quare non ingrediuntur Ecclesias Quicumque sacrificio intererant communicare solebant. Permittit tamen Gregor. ad interrogationem S. Augustini An glorum Episcopi, Eucharistiam praecipere coniugi, qui solo procreandae prolis desiderio coniugi miscetur. Quyniam,inquit,nobis prohiberi non debet accipere, qui in igne positus nescit ardere si quis 3. ., ni est 'adem permissurus ei qui tantum debiti reddendi ad se causa coniungitur Nicolaus ad consulta Bulgarorum suade es maritis, tota quadragesima abusorum usu se contineant, ver hae continentia ieiunio, Morarione sint aptiores sacri m sterijs celebrandis Conlueuisse fideles primis Ecclesiae te misvi R. ' poribus perpetuam quoque seruare castitatem docent et .su ear tui.& apud Cyprian auctor libri de lingularitate Cleric rum, quam rem sibi gratissimam esse Deus editis miraculis.

o Ja' confirmari cum verum matrimonium non carnalis copula, sed animorum consensus et ziziat Perseuerauit inderi in Ec-Gieii, clesia haec consuetudo, ut con Iugati certas diebus te a coni uia. gio temperarent de qua tu mali meminerunt Ium Auguir.

s. i. asserens si qui suas uxores cognorint in profluuijs politas, d. i., aut die Dominiica, aut qualibet alia solennitate, qui tum concepti

519쪽

cepti fuerint, aut leprostri aut epilepticos, aut etiam forte demoniacos nascituros. Neunt et vos Satanaι,--rtimini in id ipsium quod erubescit suo vocare notiti ne inquit Hieron. Proter incontinentiam ct temperantiam vestram. Ne vos Ca-eodaemon ad deteriora sollicitet ad alias damnabiles corruispicias. Hoc autem dιco secundum indalgentiam on fecundum imperium Graece secundum veniam, non secundum praeceptum ut legit cyprian. Exponit id quod dixerat Reuer c. timini in idipsum, supra unu 1quisque uxorem suam habeat si ' non ex premepto sed ex permitIione Mindulgentia quadam dixisse, qua nimirum solent minora quaedam mala permitti ad auertendum maiora. Q aare S. August. tali docent

ex hoc loco concubitum coniugalem quando fit per incontinenciam , et ii fiat vitandae sornicationis causa culpa nonc xere. Euidenterdum tribuit veniam, denotat culpam. Nam

ea a

quis ambigat ab: urdissime dici non eos, peccasse quibus venia uatur Dia bono conivg. c. Io Et quis ile peccatum neget D ... cum dari veniam facientibus, Apostolica authoritate fateatur. oestu. Tunc solum culpa caret quando non expetitur nisi sobolis I ii o. Procreande causa ad exemplum S Tobietis honesta Christianae educationis, ut Dei nomen benedicatur, aut si non αι. expetitur, sed tantum redditur debitum, qui actus est iustiistiae de quo supra uxori vir debitum reddat Apposite Hieron. Quamdm impleo mariti ossicium non impleo Christiani, mussitamus adhuc nuptias non vocare indulgentiam sed preceptum. Lois autem omnes vos esesicut meipsum II vnvivisiue pro W trium donum habet ex Deo, alius quiuemsic ahu verosc. Volo pro vellem Hebraismus yt legit August. Ambros. v.lebam, . , i, optabam pro Optarim, adeo non praecipio coniugium aut co- iugilusum, ut potius velim atque optem omnes esse,ut ego om P. sum,liberos, expedivisa curis&4ctibus huius seculi, quae 'impediunt libertatem vacandi Deo, cuiusmodi imprimis est sta Lusis actus coniugalis Loquens inrra de innuptis di vi-

520쪽

dius borium est illis sistic permaneant, sicut o ego , ex quo utroque loco colligunt S S. Patres Paulum in perpetua castis rate vitam egusse atque inter coelibes d virgines annumera nodum. Certe ii non vix Llcti perpetua continentia, non sese illius exemplum omnibus proponeret, quod non tantum maritat , verum virgines&ccelibes imitarentur. Beatus qui Pauli similis erit&t celix qui audit Apostolum pretcipie- Cor tem non agnoscentem. Hoc,inquit,volo,hoc desidero, ut imi tatotes mei sitis sicut ego ullis et i, ille virgo de virgine,de incorrupta incorruptus, nos quia homines sumus&natiuitatem Saluatoris imitari non postumus, imitemur salistem conuersationem. Illud diuinitatis est,is beatitudinis i Hoc humane cotiditionis e stri laboris Volo omnes homines similes mei else ut dum mei similes sunt, similes fiat e CAR I seta, cuius ego similis sum. Qui enim Ctia Isaeo credit debet sicut ille ambulauit ripte ambulare. Sed τη qui ue prstrium habet donum alius castitatis contuis galis, alius vidualis, alius virginalis Indicat ijs qui carent continentiae dono abstinendi ab omni concubitu, nec ad id serio niti volunt patere remedium ex coniugio, dummodo tamen voto sponte suscepto, aut Ecclesiastica lege nun imis pediantur, his enim ad sanctiora remedia confugiendum est. Ut autem consequens non est hominem coniugatum , si non habeat donum continentiae coniugalis non teneri ad eam seruandam, ita qui non habet donum continentiae simpliciter, sed petere id a Deo debet, cum Dei gratia quae nunquam r. r. deest, ut caelitus id donum assequatur, elaborare. Dico autem non nuptis dividuis, bonum est illus sic permaneant sicδιὰ ego ae ἡβιμοι innuptis, in coniugatis quo coelibes vocamus qui nunquam nuptias experti. Bonum melius eligendum sicut ego maneo in nuptus, inconiugatus. Quodsnon se conirnent, nubant, melius enim est bere quam uri. γαμη - σαι matrimonium inire utrique sexuis ommune, si per uitir mitatem carnis continere se non possunt, amplectantur re-mςdium nuptiarum Greg. . p. curae Pastor. adm. 13. admo-