Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

61쪽

dica inentis anti septicis in aegri perniciem biliosa iii febrim Oppugnemus. Rarius il uo lite miliaria in hac febre compa. rent, quae tunc thpius ae in aliis febribus, rubro colore praediti sunt; juvat hoc exanthema, quatenus largus simul sudor magnam biliosii

humoris copiam ex corpore una eliminat.

Ρtyalismus etiam quandoque in febre bili 0sa observatur, qui, cum in morbi initio adfuerit , cruditatis signum est, declinante autem febre aegrum insigniter levat. Sed ac eidit subinde, ut salivae fluxus tamdiu, atque tanta copia persistat, ut hgri hau caussa exhauriantur, & ex febre pereant. Exemplum hujΗs funesti exitus celeberrimus Fin exhibet. Vir sexaginta annorum , saviqiatis suae incuritis, atque herniosus, eo tempore, quo biliosa febris in confiniis late do

minabatur, colica biliosa corripitur, acce dente simul vehementi vomitu. I edtus clyster, atque usitata contra colicam remedia propinabantur. Cum autem vomitus ab his non silleretur, neque suspicio amplius esset, vomitum ab hernia ortum esse, emeticum prae scripsi, quo magnam bilis copiam vomitu reiecit aeger, atque dolor colicus evanuit. Reliquis remediis aeger abstinuit. Cum lingua

62쪽

ienaci muco esset obducta, digestiva remedia praescripsi. ΜοX inde parcior salivae fluxus; sussi protractum illorum usum; at renuit aeger. Rediit ptyalismus, atque appetitus de die in diem magis dejiciebatur. AEger itaque ad rheum & digestiva iterum confugit, Optimo cum eventu , ut brevi persccte sanias sibi esse videretur. Cum autem a remediis denuo abstineret, rediit morbus, nulla tandem arte sanandus. uotidie ultra libram dimidiam salivae aeger exspuit, unde summa macies, ct accedente tandem tussi mors. Similem casum Galenus resert b). Vir quidam subito humorem exspuere cepit dilutae bili haud absimilem, omnis tamen acoris expertem. At de die in diem major semper copia talis humoris ejiciebatur, ut aeger tandem ex febre hectica periret. Prosper Absilaus duos aegros vidit, qui ptyalismo sex menses, & ultra durante, consumpti periere.

a) ceterimimus P Ah de sebribus bilios1s anomalis et utor versione germanica , quam Vir el. Sohroer euravit. eunt latinum eritemplar apud nostros bibliopolas non prostet.

b Galenus L. 4. de affectis. Pr Fer Alpinus de Praesag. vita re morte p. sae.

63쪽

Notari etiam hie meretur icterus, qui subinde febrem biliosam judicasse visus est ;de quo ita Lommius. FJ o Aliud quoque auriginis genus fit per febrium hiliosarum judicationes , cum flavus humor vi natiarie iusummum corpus extruditur , suumque cuti imprimit colorem. Subito haec aurigo nasci.

tur, &, si non alieno tempore sit, febrem absolvit. Tempestive eam fieri Hippocrates seripsit, die septimo, aut nono, aut undecimo, aut decimo quarto, modo tamen mola Ita praecordia sint; ante septimum febris diem si oritur, periculum ostendit

Lommii observat. L. II.

EXITUS FEBRIS BILIOSAE IN ALIOS

MORBOS. Febris biliosa remediis calefacientibus, anti septicis oppugnata, ex simplici biliosa in

complicatam mutatur, aecedente nempe aut manifesta totius systematis sangui seri, aut latente nobiliorum viscerum inflammatione. Sic e contrario, dum ultra, quam par est, sanguis detrahitur, neglecta pravorum humorum evacuatione, vires vitae corruunt, & febris putrida exoritur.

64쪽

Felicior biliosarnm febrium transitus ethin febrem intermittentem. Solet id praesertim

autumno contingere, cum febris biliosa typum remittentis exhibet, enervatis sensim

biliosis sordibus , iisque, prout sursum

aut deorsum turgebant, e corpore ejectis. Hunc hiliosarum transitum optime notavit Grantrus a), atque constitutionem hane sub nomine febrium intermittentium sentium comprehendit. Evidentiora enim intermissionis signa circa undecimum, aut saltem decimum quartum diem observantur; biliosa enim febris sensim fatiscit, & intermittens magis magisque eminet. Hoc autem ita fieri, duo. bus potissinium signis medicus admonetur. Ρrimo enim febris incipit tertianae duplicatae, aut duplicatae quartanae speciem reserre. Absit tunc omnis actuosa nimis medicina , neque aut sanguinis missio, aut purgatio largior sit; victu magis, quam medicamentis medeamur; perfecta alias intermittentis febris evolutio praepeditur. Alterum ori. turae hujus mutationis signum, horripilatio est atque frigus, quibus eXacerbationes solent inchoare, & quorum sensum aegri in pedibus maxime percipiunt. Frigus hocce per duas sul inde horas durat, magno calore subsequo, Versus aurorata tandem imminuto, al

65쪽

cutis.

Magna denique viscerum digestioni in .servientium labes a neglecta, aut male sanata biliosa febre contrahitur, unde innumera mala in oeconomiam animalem redundant, saepe per omnem vitam non tollenda. nan tum hepar ob neglectam maleque curatam

biliosam febrim turbetur, binis ab illustris . Tisseeo prolatis exemplis intueamur: Vir quinquagenarius, biliota constitutionis, merobibus, omnibus olim libans passio. nibus, sollicitudinis omnibus generiS VeXatus, ante quindecim annos febre quartana laboraverat , deinceps febre, quam malignam dicebat, quam vero ex symptomatum historiabiliosam suspicatus sum, A quae reliquerat vomitus biliosos subinde redeuntes , testes in sarctus jecoris iAcipientis. Novo morbo deennabit vere anni 1756; invadebat primum horror, tum fastidium, nausea, anxietas, dolor sub mamma dextra obtusus, tussis vehemens, levis, quantum retulit febris, flava cutis Medens pharmaeopola demulcentibus tussim, narcoticis vigilias. cortice peruviano sebrem debellare tentaverat; aegrum ruris degentem

66쪽

vigesima morbi die vidi. Febris remiserat, pulsus tamen adhuc celer, parvus & haud infrequens; dolor remissior; vigebant icterus, fastidium, debilitas, vigiliae, tussis; mane bilem evomebat; accurata palpatio durum detegebat hepar. uaenam idea morbi γ Jam a febre qdartana, magis a biliosa labefactatum jecur, generatae obstructiones. Omnia novi morbi symptomata inflammationem partis illius viseeris indicabant, haud resolutam, &saeviora minantem. Jussi vegetabilium, sa.

ponaceorum, acescentium, macilentorum pro diaeta & remediis usum, nec de illo ante annum fere audivi; tunc novi consilium negle.

Dum fuisse; fastidiosum consulenti palatum

diaeta fuerat ex sapidis, succulentis, aromaticis. Ρaulum remiserant symptomata, & vi. ribus quadantenus reenperatis, muneribus ali,

quamdiu functus erat, semper tamen debilis, bilem evomens, & tussiens. Ineunte Decembri suasu medici alienigini rniliter episto. Iis informati, pitulas ex sapone hi spanico devoravit ; omnia mox in pejus ruebant. Μedio Januario 17s7 accessitus, illum continua, nocte praesertim, tussi vexatum inveni, cum stupenda expectoratione viseido biliosa,

aquis distentum tumebat abdomen, somnus nul- Ius, anxietas saeva, urinae Perpaueae rubrae,

67쪽

sastidium plenum, sitis, icterus jam viro-

nigrescens, hepar tumidum, durum. Conclamatis omnibus, nec ulist spe aut sanationis. aut palliationis remanente, ViX aDimus erat, quidquam praescTibere. Celeberrimus consulistus medicus rescripsit; pro p8ce animi aliquid forte praescribendum, quod non noceat; lenia aperientia, antisepticabiliosae putredini resistentis, alvum leviter moventia indicari videntur , nec sedabitur symptomatica tussis, licaussa resistat; at mehercle resistet. Talis pro. sapiae concinnata formula, jussuque instantis suffocationis instituta paracentesi, diram infelix tranavit vitam quam longiorem Vero-

similiter duxisset, si post primam febrem biliosam congrua adhibita fuissent remedia, si hepatis inflammatio anno superiori nota &recte curata fuisset, si consiliis tunc tempo ris datis auscultasset, si demum non sumptisset pitulas saponaceas, ubicunque putredo adest, fugi 'ndas. a)Τristiorem adhuc recensere proderit ea, stim ex neglectis reliquiis febrium biliosa rum. Festo nativitatis sacrae anni I7sΙ operAm meam desiderabant cognati, virginis quinquaginta & aliquot annos natae ; a deeennio plures sustinuerat subres biliolas, delirio semper stipatas. Ultima reliquerat aute triennium

68쪽

nium torpidum corpus , morosam mentem, Visus debilitatem, tristitiam , quae moralibus aucta caussis, terrore aceedente stibito in vehemens delirium mutata, aegram funestissimis

vexabat ideis; propinguis, servis dissidebat;

sese jam mortuam vigil haud raro somniabat. Pulsus celer, mollis, anxietas continua; somnus nullus. Diligenter perpendenti om nia non latuit diu caussa morbi. Ηepatieum nimiruae systema obstraictum a praecedentibus

morbis, cerebrum debilitatum deliriis febrilibus, nunc vero & sympatice vitio hypo chondriorum , & idiopatice bile sanguine

mixta irritatum. Nota caussa' patebat curatio. Collecta & irritans evacuanda bilis, reserandru viscerum abdominalium obstructiones, & totum deinde vasculare & nervosum genus roborandum. Nocivam vente sectionem , sollicitanti impetuose aegrae, Omniaqlinalia renuenti, sollicitantibus adstantibus concedere imperavit necessitas; parum sangui. nis educebatur, nec minimum profuit, nec mulis tum nocuit. Gratus, diluens. acescens pO.tus sitim per biduum restinguebat, potio emeis to - cathartica multam saburram biliosam educebat , & copuiso usu pilularum e saponibus auidis, decocti graminis, & succi senecionis, senste tunc adhuc viridis reperiundi, op.

69쪽

time convaluit; sed citius aequo remedia de seruit. AEsiate proxima aquas e pago Valsapud Viviacenses per plures dies, sed parca dosi potavit ; insequenti vere anni I7s 3 seeundum insultum, sed priori leviorem experta est, qui usui laxantium acidorum ces sit. Consultus remotus medicus suasit balnea tepida per viginti dies, & serum lactis, cu jus sex libras quotidie potaret, cum pulvere eX nitro , cremore tartari, & saeharo ; quid hic boni praestare poterant 'balnea tepida Brevi post in vehementem incidit parOXysmum, chirurgus se medicum jactans venaes actionem adhibuit; inde omnia in pejus mutata. Obstructiones, bilis dominium, debulitas, irritabilitas increverunt. Insciis Om. nibus agripnias narcoticis compescere stu duit aegra, sed quot sic inducebat mula P Augebatur atonia, firmius impingebatur morbi caussa, omnes prhpediebantur secretiones, cerebrum prorsus debilitabatur, melancholia novas acquirebat vires. Profuit electuarium ex cremore tartari & eXtracto taraxaei, cum decocto citrato graminis, cui nonnullae injiciebantur fibrae hellebori nigri. Sed morosi-

iste aucta, omnibus rejectis remediis, paro.

xysmi frequentiores fiebant ; sex deliravit quotannis menses, sex alios non nimis sapiebat;

70쪽

bat; vehementiam delirii pacavit quondam balneum frigidum, cujus stequentiorem usum suaseram; tandem eX aeris intemperie, in solo frigido contracta peripneumonia, intra paucos dies, quantum audivi, necata est Emulsa pro deliciis illi erant, & nunquam illa usurpabat, quin crastina die poenam lueret , assecto enim ventriculo afficiebatur &cerebriim; sapere discant illi, qui ex delirio vente sectionem & omnis generis restigerantia indicari credunt; non illis assentiebatur Hippocrates , qui observavit, & graphice descripsit morbum nostro simillimum, quemcu- .randum docet helleboro nigro, aqua , melle,& aceto. Γ

Univerem, omnes sequelas febris tune regnantis biliota, si vel nimis tarde incepta curatio, vel male instituta, aut citius deserta, ex triplici fonte derivabat; a materia nempe morbi non evacuata, atque ad alias partes traducta, vel ex viseerum obstructio.

ne, vel denique ex debilitate vi morbi, inducta,