장음표시 사용
181쪽
phantasia arripit & exinde varia theoremata concipit Scobtrudit, hinc eo usque degenerant scientiae,ut interdum de veritate rei dubitetur, si ipsa res crasso tali modo concipi haud potesst: hujus naevi specimina multiplicia in philosophia corpusculari Sc Theoria medica mechanica
Oecurrunt, ubi variae figurae, qualitates & relationes eXCogitantur & supponuntur, quae non modo in prima sua facie & inventione dubiae & incertae sunt, sed & in reliqua applicatione valde cespitant, ut satis saepe luculentae &crassae petitiones principii cum demonstrationum Ornamento superbiant: sed ne extra sphaeram progrediamur, maneamus tantum in Theoria medica, quot non in eadem passim occurrunt assimilationes & nonnunquam subrisione dignae comparationes Θ quot non finguntur antliae, siphones, Cylindri, emboli, epistomia, vecteS, tro chleae, hypomochlia, nisus, elateres &c. quot non huc trahuntur eXperimenta curiosa, artes acta, quae quia ani'mum delectant, facile innocentia & curiositatibus immersa ingenia corripiunt atque corrumpunt, ut posthac speciosis ejusmodi erroribus adeo tenaciter animus adhaereat, quominus simpliciores & sinceriores demonstrationes agnoscantur , apprehendantur & praeferantur : utut vero ejusmodi animadversiones specios e& curiosae interdum videntur , tamen adeo operosae& implicatae sunt, ut nunquam sine grandi suppositione ad corpus vivum applicentur: hinc tot irritationes &stimulationes excogitantur, quae mere materialibuS qualitatibus imputantur: hinc illae traditiones, quod corpus per se activum sit, addita illa ratione & qualis esse creditur) demonstratione, quasi deus materiae concreaVe-
182쪽
rit & indiderit motum, aut addita illa exclamatione lqualis illa esse debeat materia, quae motu praedita non clip hinc illa asserta quod materia sentiat, quod sensus detur sine ratione, adeoque causis physicis & mechanicis nitatur: hinc corpus tanquam artificiosissima machina producitur, quae si tala est, tamen illius etiam Capacitatis esse creditur & supponitur, quod sub hac laetione se iplum tamen restituere & reparare possit ; addita illa demonstratione , si homines tam artificiolas
machinas conficere possunt, quidni Deus omnipotens potuerit talem machinam parare, quae se ipsam curare emendare debeat queatque : inde illa: Conclusiones a notentia dei ad extilentiam rei: inde illae argumentationes a posteriori, quia homines sponte Curantur, e go corpus se ipsum restituiti cur λ quia Deus potuit talem machinam Conficere,quae laesiones suas reparare possit: non quidem tales opiniones selegimUS, quo eaS-dem refellamus, id tantum brevibus indicamus, quod i lium assertorum veritas nondum sit perspicua & quod multae atque sonticae dissicultates illa premant, ut propterea evidentiores demonstrationes requirantur: Quod causaS morborum attinet, tunc non levis sane labes hanc ortiologiam detinet, dum iterum operos, & speciota sententiae passim circumvolant: hinc mox diveris salium si ecies Sc humorum acrimoniae, mox diversa ser
liares spirituum tumultus Si seditiora es &c. accusantur, is ae Cauta deinde Utplurimiani in nuda suppositione
subsistunt, licet in dimus is & speciosa S Pathologias trahantur, ut proinde facile quisquam de sinceritate& veritam
183쪽
ritate illius Pathologiae iudicare possit. in Therapiadenique hactenus duplex labor viguit, dum in priori circa indagationem principionum in medicamentis & virium , principiis illis respondentium, medici valde occupati & solliciti fuerant, quae vero disquisitio in qUantum veritati consona sit, facile iudicare licet, dum alius status est, quando remedia sunt abstracta & simplicia, alius vero quando sunt in concreto sive in mixtione, secundum quem statum disserunt etiam quoad vires: in posteriori vicissim non parum operte hactenus impenderunt medici philosophi in inquirendo intricato illo modo medicamentorum operandi, sub spe, quasi haec notitia multum scientiae medicae veritatem adjuvare debeat: neque etiam in hoc studio similes imaginationes deficiunt, ubi modo certae remediorum figurae supponuntur, quibus ad diversos poros partium fluidarum aeque ac solidarunt diversa relatio adscribitur i, modo diversa gravitas & ponderositas de medicamentis praedicatUr, cui proinde discrepans valor in partes Corporis hUmani adscribitur, qui satis saepe obscuris admodum fundamentis nititur: sicut vero omnis scientia partim solidis, partim infirmis fundamentis niti potest, imo sicut scientiae & verae & falsae passim proponuntur, ut & sicut scientiae quaedam in alio schemate utiles, sub alia vero facie steriles esse possunt, ita idem valet de hac inquisitione modi medicamentorum operandi: etenim dantur in hac consideratione Theoriae subtiles& speciosae, sed sane admodum intacundae: propterea Vero haec animadversio non penitus aut absolute otiosa & infrumosa est: modo in eadem communes illae evagatio-
184쪽
nes evitentur; neque Vero etiam eapropter concludendum est, quasi haec indagatio & simplex notitia modi operandi medicamentorum essentialis pars Therapiae sit: quin potius alibi monitum fuit,quod communi illa scientia hujus modi operandi Medicina practica commode carere possit: quin potius interdum ejusmodi subtilitates animum confundunt atque detinent, quo minus simplici& ingenuo stridio vere medicos & sinceros effectus prosequatur; unde potius monendum est, quo haec consideratio cum prudenti discrimine tractetur & quantum fieri potest atque debet ad Praxin medicam dextre applicetur: sed cum haec animadversio Tribus modo Speciminibus commendata sit, haud inutilis labor erit si de MEDICA
MENTORUM MODO OPERANDI IN CORPORE VIVO Specimen Quartum & illud etiam in
hac disquisitione ultimum inaugurali hoc actu exhibeamus & quae adhuc in hac tractatione restant, brevibus adjiciamus &suppleamus: Annuat itaque divina bened etio huic labori atque proposito,quo ad vota cedat & sucincedat, artem medicam adjuvet,Veritatem confirmet&mnem reliquum fructum iterum in fontem divinae benignitatis transferat, quo Omne nostrum conamen gloriam
praeeedentibus Specismibus, praesentem tractationem de meicamentorum modo ope-perandi concernentibus, Evacuantium aequuac Aiserantium remediorum mentio laeta
fueriti ita impraesentiarum adhuc meditatio instia
185쪽
instituenda erit, de quIbusdam Aiserationum Therapeuticarum speciebus, quales videlicet In Schoia aeque ac Praxi medica usitatae sunt &par tim emendatio em humorum, partim
praeparatio em organ6rum, Partim correctionem motuum attinent . CVmitaque hic modus medicamentorum
operandi ita aliquando, seposita nimia subtilitate, explicari possit, quopraxin medica ublevet, illiusquesecuritatem &de uteritatem promoveat, hinc in residuis Alterationum spe ciebus exponendis & commendandis vires nostras tentabimus, quo hac vice hoc negotium ad nem D. uni perducamus: dum vero Alterantium remediorum reminiscimur, necessarium esse judicamus, tuo plebe tum illum conceptu declinemus,quipas ride Alterantibus remediis circumfertur,quasi haec medicamenta ejus incoctae sint, quo pravas & noxias essentias & qualitates m ateriarum ab solute invertant, auferant Sc extinguant, ut lane sint; cum potius sana ratio suadeat& inculcet, quod in ordine naturali & secundum potentias physicas essentiae materiarum sint qualitates perniciose non annihi- Iari, sed tantum aliquo modo emendari & retardari queant :illustrabimus hanc considerationem cum exemplo quodam :mercurius sublimatus est extreme corrosivus, constans e me curio currente & acido festis commum, hiis usque satis larga copia: quando itaque hoc concretum corro um dulciscatur per additionem ρ1cuius quincitatis mercurii currentis, tunc exinde provenit mercurius qui haud corrodit :interim productum est adhuc argentum vivum & aeidum satis communis, quodsi etiam huic concreto quantitas quaedam argenti vivi auferatur, aut aliqua copia acidi praedicti tunc iterum residuum valde corrosivum evadit: unde quidem diverse missetve contribuunt ad diversas qualitates, sed ipsas rerum essentias non alterant aut invertunt ,
quae in manent immutatae: ita porro
186쪽
1 8 erimonia sanguinis , famosum illud ui 1 othologia medicana 3Urum, complectitur colluviem imparitatum salinarum concentratarum & copiosarum: si vero contra hanC acrimoniam remedi/ ordinantur, tunc illa non huhus energiae
sunt, quo salia illa adeo immutent, Molia esse dis nant, sed
tantam demulcent, cum aliis lenientibus subjectis implicant, quo minus meterntrata sint & aere finem suam in partes& mobiles exserant: quando liocmi, crum& vehiculum iterum a salibus 1lliis secedit , tunc luec ite rum Iulium fiunt &pristinam acrimoniam produnt: neque etiam quisquam sibi persuadere debet, quasistia illa sub ejusmodi larva & vehiculo commode retineri queant, quo niam nihilominus salia eodem principia manent mixtioni a nimali inimisa, & quoniam sub quoii Ianici humorum Varia tione, sui δε motuprogresvo concingente, non modo nomeimpuritates salinae gemur&generantur, sed etiam reώ- quae demo exaltantur,4 stilo involucro liberantur & praeterea iterum deteriorantur ad pravum effectum inducendum aptantur: eapropter medicamenta, inquantum Circa nocivas materias Occupantur, non alium
modum operandi & effectum habent, quam ut pernistinas
illarum materiarum qualitates aliquauitu coerceant, ne ἡproxima nocendi potentiam actum noxae inducendum &exercendum transeant: sed cum in Therapia etiam talio Alterantia ocCurrant, quae concernunt, eoSdemque
in talem ducere adjuvant, qualis pro impetranda, restituenda & confirmanda requiritur, ita notare convenit, quod Alteratio motuum in deteriorem gradum fa- contingat, siquidem alias corporis nostriplus in malum quam in bonum stat tam inclinat; vicissim v ro admodum-motus illi, qui degenerarami, ita possunt, quo in ordinem & gradum congruum revertantur: quod vero modum hujus Alterationis concedinit,
187쪽
nit, tunc sine lasso fido fundamento accusantur illi famosi spiritus, aut nervorum succus & sic dies um fluidum nerveum, ad quos spiritus vulgo in Theoria medica, tanquam ad Q luni refugium instituitur,quando aliae rationales, solidae &verae demonstrationes deficiunt: juste itaque in hoc modo explicando notandum est, quod, cum motus non sint de prosapia materiae, propterea materiae aut remedia illospersede immediate adterare non possint; unde requiritur perceptio oblatorum medicamentorum hominque effectus physici in materiam, secundum quam animadversionem deinde motus immutantur : hinc in Alterantimn modo operandi exponendo duplex hic cardinalis error, qui ferme communis&epidemius est, evitari debet, quorum prior
alterationem materiarum, alter motuum correctionem atti
Proinde nosse etiam convenit, quomodo in Alterationis negotioprocessus & modus fiendi non nudis causis & respectibus1 hysicis nitatur, sed quod iter inm notatu digna hic valeat distinctio inter effectum remediorum Hl cum &inter effectum sive directionem me sphusici tuo vitae &sanitati subveniat, adeoq; salutaris sit, cum haudeo absitate effectus mediens &tauraris ex alterantium esse, Et uphdisco oriatur & profluat: ita enim v. absorbentia remedia bilem eousicam obtundum & infirmant, propterea vero non statim in Mect Lacholeriso sanitas 3 resilutio consequitur, sed nihilominus quidam cordialiae gradus continuat, donec saburra illa biliosa ea ereta sit: hanc excretionem vero absorbentia remedia non inciunt aut administrant, quo exemplo itia e plisi quadam declaratione& demonstratione inculcamus, quod effectus Alterantium proprie sic dictu nerieus non haereat in effectu ph co: exinde concludimus, quod in Alterantiam nego-
188쪽
dum interdum illa exparte ipsam Alterationem efficit , ex parte hilutari ni effectum, qui cum Alterantiam remediorum usu cohaeret, & Alterantia ita ne noce. t, sed quo prosint: quod itaque hi nc concursuis naturae ad Alterationes attinet, tunc quaedam harum Alterationum species abi natura Unice administrantur, quod praecipue valet de plurimis motuam Variationibus : siquidem motuum vitalium intensiones & remissi ones sub potestate naturae stant, morganorumq)Jorundam materialis dispositio eo usque quo minus deinceps motuum gradus i=: id ι transferri& applicari queant: cum itaque remediaperse nullum positivam jus habeant sive in pu
sum sive in tonum, ita horum motuum Alterationes a medicamentis dependent: interea remedia talia causam atque occasionem praebent, Laonatura motus hosce per diversos gradus variet: nexus Uero naturae cUm Oblato remedio estsensus, mediante quo alias anima obiecta oblata apprehendit, observat aut percipit, deindefecundum illorum aest-mationem varias alias functiones instruit atque dirigit: horum remediorum diversam efficaciam natura percipit atque& secundum hanc sensationem motus suos reliquos eXercet atque dirigit: etenim cluando lai ensus in corpore test, tunc ren edia ita dicta Alterantia essectum & scopum non assequuntur: hinc vicissim pro h usu ensationis Alteratio est vel maVor&promtior, Vel minor & tardior, cujus circum stantiae apertum testimonium perhibet per indi-sidua Justrepans: &haec notitia in praxi medica eximiam utilitatem habet, ne videlicet artifex decantatis illis viribus& facultatibus re iecorun a coecam fidem praebeat, neve sub hac credulitate in periculosos rerum suarum atque negotiorum successus incidat: prout haec circumspeetio in ηVoralibus
189쪽
I 8 rmultam utilitatem affert ne ita consilia &auxilia offerantur & applic entur : inde enim est, Cur rudi oribus & robustioribus mitiora & leniora subjecta piarum AlterationiS asserant; ubi sane valde cespitam illi, qui tantum robur ita corpore & fir mitate materiae quaerunt, dum saepissime homines corpore satis tamen quoad et ires abunde validi & potentes sunt , ut propterea utilis illa disserentia semper inculcanda sit, inter robur sive firmitatem corporis Scrobur virium motuum quo loco iterum vires &motus Cum corpore, prout proh dolor vulgo fit, eonfundi
haud debent: proinde multas alias alterationes natura humana alavat &promovet, dum nonnunquam remedia eo di-ristis,ubi effectus suos eχserere debent, alias omnia illa me dicamenta in loco eodem subsusterent in opu primum traia lata fuere, quo Vero vel in primas regiones, vel in massa anguineam tranSferantur, alio omnino moderamine & directorio opus est; aliquando cum remediis talibus , quae Altis 'rantia audiunt, natura essedium hoc nomine dignum perficit, ut aperiat, discutiat, resolvat, abstergat &c. quos essemctus in tam profundis atque secretis locis nuda remediaper se nunquam praestare Poterunt, ni cum iisdem, tanquam Cum materialitat operaretur: denique etiam enaturae speciali directoris fluit , quo Alterantium effectus magis emineant, cum aliis hic effecitus indisserens, aut interdum plane perniciosus esset. . III. Altioris sane, quam vulgo quidem reputatur, haec consideratio est indaginis, quod videlicet Alterau-ιium effectus ita dirigat , quo salubritatem asserant; siqui-phusicus illorum effectus, ut modo innuimus, non statim salutaris existit, quippe quae animadverso in ce tis exemplis atque speciminibus clarior evadet; quaecunque enim materias humores quidem affici-
190쪽
unt, illorum respectus medicus sivesalutaris , quo quidam humores in stum progressam convertantUr, ne corruptio iisdem accidat, aut quo aliqui ad facinorem & . promptiorem evacuationem praeparentur: si itaque humores adeo praeparati neque congruo motu propelluntur, neque necessaria excretione removentur, tunc praecedens
Alteratorius effectus nihil utilitatis ad scopum medicum largietur, haec enim utilitas consistit in promotione & emotione: quod vero hosceposter res actus attinet, tunc eosdem Alterantia remedia haud ua absolute eXequuntur, ob id ad naturae Ofeium spinnat, quo Alterantium effectus ad salutarem scopum atque eventum perducantur: interea Alterantia remedia nihil aliud operantur, salino ulphureo - terreo suo principio in substratas materias sive fluidas, sive solidas certum transferant, qui tamen propterea non statim salutaris est: ita v. g. aperientia re media perse non aperiunt, per se non penetrant in humores, per se non ad te ilium locum assiciunt, ubi apertio necesiaria est, sed singulae hae ad apertionis effectum absolute necessariae circumstantiae a natura diriguntur & cum Alterantium effectu convenienter co elliantur : sic resolventia remedia ejus capacitatis sunt, ut
si in suo essectu ρου ico acquiescunt, Iemalem distatutionem & putridae corruptionis accelerationem inferant: cujus rei evidens testimonium jam in vutori observatione innotuit, quando aegrotantibus colitii talia resolventiis sulphurea spiritu a Dbtilis offeruntur, si ud posthaemoriuntur, tunc in putredinem delabuntur, intumescunt, Colliquescunt, nigrescunt, hinc vulgus dicit: die
betominen: ne itaque in corpore resolventia talia remedia ejusmodi effectum inferant, sane alterius cauta atque principii directorio & moderami g