장음표시 사용
71쪽
, opera communi aliquo proverbio
indicatur, tunc actum agere Vel nugas agere vulgo declaratur, quasi
labor quidam vel per se sterilis &vilis, vel jam alibi perlustratus &
-- pertractatUS denuo revolvatur &praeter necessitatem atque utilitatem recoquatUr, cum
in negotio ignobilioris inrtis interdum vel levis explicatio & illustratio satisfaciat, ut antimus atque studia ad res magis arduas, neCessariaS atque utiles applicari possint: neque quidem veritati repugnat illud Pim aries fatum quod ad honsam causium tria verba susscia, Od. VIL aut uti Symmachus dixit Lib. VII. Ep. t . Non ibo An allu: quia brevis es assertio veritatis ; tamen ea propter diserta & lassiciens alicujus considerationis deductio
minime reprobanda est; unde recte Plato in Politico e locutus est : decet eum qui longiores sermones vituprrat circuitusque disputationum hujusmodi non admittis , haud ita H a DPi-
72쪽
leviter i mereque damnare prolixitatem, sed ostendere priuidissutatione brevitorio promptiores ad disserendum oea in veniendtim sagaciores nos, sisequamur, reddi: Et quae non
unquani inclaruerunt medicorum prolixa studia, ab omni fermes tempore operosa & quidem circa medicamentorum suppellectilem, facultatem & modum operandi occupata; ut pallim a priscis ad nostra tempora haec indagatio innotuerit; hinc a Galeni imprimis revis, ubi facultates remediorum simplicium paulo curatiori studio explorari & Commendari ceperunt, in nostras usque periodos, utplurimum tum sparsim, tum ex instituto singulari opera haec disquisitio agitata &traetata fuit, sicuti Mid us tu tractati a suo de medicamen-
ω um operationisius tu humano corpore idem negotium prct
scopo suo habuit & observavit: & Medesius in iam ita- tibi, muteriae mericae passim prosecutus est: quis itaque non in ite confiteatur, quod in hacanimadversione non
modo medicum, sed & physicum studium ossiciosum
aeque az operosum fuerit, ut is facem soli addere videatur , qui ultro in eodem negotio operari manumque admouere gestiat: Haud quidem res infimae sortis acu ti itatis est , quando artis necessariam instrumentorum suorum, per quae Operatur, cognitionem assequitur &prosequitur: quodsi vero ipse magis circa illorum notitiam , quam utilem applicationem occupatuS fuerit, quidni haec theoretica cognitio plus otiosa quam fructuosa fuerit . & in eo Hrquam discrepat phytica & medica remediorum disquisitio atque commendatio: illaveriatur circa corticem, haec nucleum prosequitur: illa delectatur de corpusculis, figuris, porulis, extensioni
73쪽
PROOEMIUM. 6rbus, hamulis, ramulis, numeris, Capsulis, obscUris viribus , per taViologiam , pleonasmum & hyperbolem motricibus dictis, & quot non aliis phantasiam asscientibus & concernentibus qualitatibus : haec potius
scrutatur salutares remediorum usus, causis morbi ficis & subjectis aegrotantibus respondentes: illa disserit
de remediorum elementis & relationinus ad corpus, quatenus est nuda materia: haec vero inquirit & inculcat remediorum relationem ad corpus vivum, quod a
corpore nude mixto absolute disteri & distat: illa speciose, argute & curiose de remediis disserit & animum utplurimum cum nudis & satis tape crassis allegoriis detinet; haec seposita tali distusa & ominosa ponderatione, mox ad simplices S adaequatas animadve sones contendit, ut eo ipso eximium discrimen sit inter indagationem remediorum physicam, bo-tanicam, Chymicam, mechanicam, metaphysicam, characteristicam, hieroglyphicam Sc. S inter v re medicam, utilem , expertam, probatam , approbatam & vitae atque sanitati congruam illorum commendationem: alias quidem nullus sane remediorum defectus,quin rectius copiosus illorum apparatus adest: ne queetiam theoris de medicamentis desunt;& sicut olim Hadrianus Imperator sepulchrali marmori hanc epigraphen incidi fecit: multitudo medicorum perdidit Caesarem: ita licebit dicere: multitudo remediorum & specullati num perdidit medicinam; enim vero quo magis de eraterno statu atque ornatu remediorum sislliciti sumus, quo magis in materiales illorum qualitates scrutamur, quo magis eorum comparationes cum aliis materiis se-
74쪽
etamur Sc praecipui respectus obliviscimur , nimirum quomodo remedia sese ad motus vitalas habeant, aut quomodo cum sensibilitate hominum conveniant &z. eo majoribus dissicultatibus, aequivocationibus & incertitudinibus Medicina submittitur. Sed quo denique hae nostrae animadversiones tendant λ facile in illam censuram incidere possimus, quasi contra nos ipsos pugnemus, loquamur & conatus nostros reprehendamUS : nupera enim occasione de Medicamentorum modo operandi in corpore vivo actum fuit, circa quam eandem considerationem praesens noster labor adhuc occupatus est,quoniam haec tractatio non perasta fuit: quis vero non facile agnoscat, quomodo haec indagatio & explicatio modi operandi, ita dioedie & positive ad ipsius medicae artis exercitationem haud pertineat,sed quod magis ad instru-rrientorum quibus mediCa ars utitur, disquisitionem pertineat, qua notitia tamen artifex etiam sine singulari damno carere posset: sed quantum quidem reminiscimur,
in primo hujus Thematis specimine indicatum fuit quomodo haec consideratio modo inutiliter & steriliter tr etetur & instituatur, & quomodo vicissim judiciose Scfructuose perpendatur atque agitetur: quod si itaque in
aliqua animadversione qualescunque utilitates emicent, vix a scopo suo aberrabunt, qui illius observationis pertractationi intenti sunt: quo loco in mentem nostram incidit effatum Platonis tu Evtb emo: plus est puto, dicit,
cum quis re quapiam ob titur, quam cum omniso non attingit: illud Auidem malum est; hoc nec boum,nec malum: qUamvis quidem id potius approbaverimuS, quando consideratio quaedam Plane non attingitur, ac si in abusum
75쪽
trahatur; tamen vix rejiciendus erit labor, qui in viliori etiam observatione contentos utiles & ad promoVendam veritatem medicam idoneos & necessarios respe-di us commendat & producit: ita contingit aliquando, ut res, quae minoris existimationis esse videntur, sub Congrua applicatione suffcientem utilitatem inserant, quare recte Tudius Lib. V. de Finibus diXit: omnium re ram principia parva sunt ,sed His progressibus usu augentur: hinc minores considerationes majoribus manuS praebent & in nostro foro aliquo modo veritatem medicam adjuvant: ob id etiam semel Ceptum laborem non indignum judicavimus, quo continuetur & per plures disquisitiones & explicationes veritatis medicae accrementa promoVeantur: quin rectius reprehensione aliqua illi conatus digni censendi essent, qui quando semel alicui negotio manus applicuerunt, in ipso opere manus retrahunt & impersectum opus relinquunt: placuit eapropter, cum nostrum ossicium sit Inaugurali dissertatione thema quoddam , medico usui a Commodatum, elaborare, doctrinam de MEDICAMEN
TORUM MODO OPERANDI IN CORPORE
VIVO Specimine Fecundo continuare , &hanc animas versionem ad usus vere medicos dirigere: adsit nobis in hoc conamine divina benedictio, quo propositum nostrum exoptatum salutarem scopum assequatur.
76쪽
6 DE MEDICAMENTORUM MODO OPERANDI
Xploratio virium medicamentorum ab omni quidem aevo fatis sollicite quidem in stituta & continuata, sed multis etiam dij
fleuisaltibus &amfluitatibus inna am obno-- , Xia fuit quare remedium quoddam
tur ab iis, culpatur ab illis, & sicut juxta Senecae effatum in Epist. itff. nultam vitium est ne patrocinio, ita secundum uianum in Libesio de gradibus o facultatibus medicamen torum, nultam Virus est, quod MN pone rico gaudeat: si vero in ejusmodi rebus, quae in sensus incidunt, ut sunt medicamentorum diVersi effectus, tantae incertitudines atque tergiversationes occursant, quid mirum est, si in aliis respectibus , externos sensus non offendentibus , adhuc dissicultates, dubitationes dc haesitationes occaeirrunt : hujus posterioris sensus sunt operationes medicam miorum internae, Ruae ita monissae neutiquam sunt, ut propterea facile objurgatio illa in medicinam transferri possit, quod tantum conjecturosis eXistat: neque quidem audienda & attendenda erit illa obtrectatio quasi eapropter de modo op randi medicamentorum mediCus nihil certi, verseque assequi possit, quoniam de illorum iocacia nullam ni nissam & visibilem evictionem habet, aut quasi haec operatio in sensus externos haud incidat: illud interim profundumentali hujus disquisiitionis illustratione inservit,
quod medicamenta operentur in corpus, & quidem sub his phaenomenis in corpus viV m Sc sub quibusdam aliis vieissim in mortuum : deinde quod medicamentorum nu- de phasica operatio u plurimum magis noxia, quam promcua fuerit, v. g. si salia ae ters u modo in ventriculo manerent, neque ulteriuS pr-moVcr Umr, plus illum offenderent,
77쪽
vii fam illius tunicam einquarent , nerveam Ventriculi tunicam magis & majores molestias parerant: quod vero talia transferantur, neque per Vomi- tum reViciantur, id non ph Hae alicui efficaciae, sed ais tori directorio accelas eiadum est: fundamentalem hanc animadversionem spectat, quod corpus laesum se ipsum restituere & eurare non possit, sicut in tota rerum natura nullum compar exemplum occurrit, quod ulla materia
corrupta & alterata, se ipsam emendare postit: ubi ridiculum: esset conamem & refugium, quasi hanc potestatem, se ipsam curandi & corrigendi, Deus soli corpori humano concesserit; quod assertum minime ab essectu demonstra, ri potest, clam effectus quidem spontaneae curationis veris
sit, an vero hic effectus ὰ falsis illis principiis pendeat
nondum rationabiliter demonstratum constat : propterea neque corpus neque materiale instrumentum laesionem
suam reparat, sed rationalis hujus instrumenti apphcatio plurimum contribuit ad salutarem effectum : inde vero perpetua elucescit inter essicaciam instrumenti materialem, inter justam instrumenti applicationem & inater effectus phnici, ab instrumento pendentis, receptionem& aes mamnem: neque quidem vel ulla oblata remedias
Iutarem effectum promitterent, ni cum vitatibus motibus, qui non e corporas, sed naturae energia fluunt, dirigerentur; hinc ad operationum me amento Ormn notitiam maxime contribuit cognitio motuum vitalium & ipsius oeconomiae vitae atque sanitatis : omnium maxime tamen ad salutorem remediorum effectum contribuit m- terna sensatio , quae iterum minime cum corporeis qualitatibus confundenda, sed per multiplices demonstrationes naturae capacitati & operationi competit; qua sensiatione mediante,oblatorum remediorum plascae essicaciae percipia tintur & subinde aliae convenientes & salubritati acquirendae inservientes comitioitione Abordinantur; haec uti prin-
78쪽
εs DE MEDICAMENTORUM MODO OPERANDI
cipalia sunt fundamenta ad medicamentorum operationem cognoscendam necessaria , ita plura suppeditari possent, ni haec hoc ordine suffcere videantur. g. II.
Minime tamen competit medicamentis certas vires &qualitates ultra modulum tuum imputare ; neque vero propterea asserimus, quasi remedia sint, licet in multiplici casu ejusmodi qui alias remediorum uinsum c sequuntur , s sponte oCCurrant, adeo ut sub naturae potestate sit, evacuationes & alterationes administrare, R idi quidem vel augere vel minuere, has Vero tum interim arri in motus transferre & eXercere: quamvis quidem Dasponse tales operationes aliquando natura eXerceat, tamen nonnunquam etiam illa admonitione quadam indiget, aut levamine quodam opus habet, quos risitares &necessarii effectus citius & certius impetrentur; quae ipsa consideratio in moralibis negotiis suum fundamentum habet, ubi interdum certae causae & occasiones conquirendae & offerendae sunt, quae operationeS excitant, Uamvis idos interdum anima administret: est itaque r
mediorum effecit mere phusicus, cum per salina, sulphurea& terrea 1ua principia vel in fluidas, vel in Mas partes
operentur: sed certe hic e fectus nondum meieus esset, nisi a nasura concurrente Sc superveniente demum rite dis- nreetur. quodsi enim medisum curatius pervolvamus , tunc ille non alius est, quam qui diversis causis
laedontibus sub iugandis &-competit & legitime e venit: jam vero si remedium quoddam adbuepotentius corpus stimularet, Vellicaret, pungeret, roderet, in fleeret S c. tunc non superVeniet evacuatio, nisi i in corpore sensatio adesset: sentire Vero, non est proprietas materiae, quia consistit in resiexiva pereeptione & con- aestimatime grati aut adversi: sterilis proinde omnino est assertio in .hujus considerationis bibisus
79쪽
acchisare, iisdemque facultatem yensimi & gratum ab in grato discernendi affingere; quemadmodum talis proprie tas mentalis δc moralis in nullius materiae potestatem dit; vade certe jabulosa & ωnica esset illa aetiologia vomitus per provocati, quando dicitur, quod remedia emetisa nervosum plexum stomachi rodant, inde contingere, ut e cerebro spiritus accurrant ad volentque, velut ara neus ad muscam, in tela sua irretitam & captam, hinc hosece spiritus ob adversam & mobesam rosionem ventriculum invertere & denique emeticum ingestum simul exturbare :quis vero ita vanus & credulus fuerit, quo ejusmodi commentis & ridiculis narratiunculis assensum praebeat: eX- inde illud tantum brevibus colligimus, quod neque corpus remediuma evacuationem celebrandam per se satisfaciat, sed quod fecundum remedia oblati cacia b- eam natura motus suos applicet, disponat & dirigat, quare in tali statu neque remedium neque naturam sunt; iEud efficit, quantum citra respectum ad Diubritatem; haec vero operatur, quantum pro corporis conservatione & salvatione debet convenit.
g. III Sed ne diutius in generaliori introductione subsista
mus, nunc in praesenti tractatione in eo termino atque stadio progredi lubet, in quo nupera occasione prius pecimen substitille recordamur : cepta fuit haec disquisitio in remediorum evacuantium explicatione , unde actum fuit de eo, quomodo Emetica . Catharctica , Dia orniea , Diureis
rica, Haemorrhagias promoventia, uterum purgantis, ope rentur: ninc aliorum Evacuantium mentio injicienda erite quibus in ordine EXPECTORANTI L occurrunt, quorum usus quidem perquam familiaris est, si vero illorum recte innotuerit, tunc variae circum-
proυ dum illorum usum illustrabunt: vulgo quidem Expectorantia illa dicuntur, quae excretionem muri I a m.
80쪽
mobilioris e pectore adjuvant: quo loco hos necessarios respectus inculcare debemus, quod hanc speciem e cretionis in omni ferme aetate natura sua sponte perficiat, ut nullo concursu opus sit: unde in ido casu arti-firiis expectorationis promotio locum invenit, quando spontanea haec evacuatio deficit: fecundo quod magnus passim error committatur circa Expectorationis administra tionem, ubi remedia hujus praedicati adeo incaute&immoderate aliquando ordinantur, ut magis materiae intra pectus convehantur, quae sua sponte eo haud pervenissent; tertio quod aliquando secundum trivialem medendi methodum Expectorantia in tali casu ordinentur, ubi e pectore evacuari debet, sed ubi demum praeter utilit tem & necessitatem haec excretio urgetur: quom quod sub hac insolito evacuatione, praeter necessitatem inducta Scsse
ducta, aliae magis ordinariae nim excretioneS imminuantum
unde in Historia pro a satis notum est , quomodo sub
continuata largiori Expectoratione non modo eXcretio muci imminuatur, sed & ipse exsiccetur: quinto, quod expectoratio minime ordinariis excretionibus accensenda sit, quoniam in perfecto & legitimo sanitatis statu, nulla talis muci collectio in pulmonibus & excretio ex iisdem fieri debet; uti pulmonum ossicium pro muri tractatione & ad servatione dicatum minime deprehendimus, Cum tenera haec pars nequidem relationem habeat ad ordinariam muciditatis directionem & receptionem: quando vero extra ordinem Contingit, ut mucus intra pulmones secedat, tunc omnino necdsarium & pro
cuum est, ut ille mucus e pectore ejiciatur, neve noryam Olesta & inutilis quantitas intra it ud convehatUr: sexto, quod ipsa expectoratio nitatur mobilitate illius materiae, quae e peditore evehenda est, motu illo, qui pro hoc actu perficiendo satisfacit: septimo, cpuod materiae mobilitas duplici praecipuo modo Ieccet, adeoque convenienti aliqua