장음표시 사용
81쪽
praeparatione indigeat, dum vel nimis spissa Sc tenaX est,ad- coque sub omni motu & molimine excretorio emoVeri non potest, quin potius fortius intra pulmones infarciatur &impastetur; vel diatri nimis tenuis di simul acris est, adeoque propter subtilitatem suam haud facile evehi potest , interea per acrimoniami suam teneram pulmonum teXturam magis assicit offendit. o ravo: quod ex nudo motuum Titio citra singulare in materiae aUt partis culpam haec expedio ratio continuari possit soleatque, testimonio illorum catari horum habitualium, peditis detinentium &ami gentium , sicut vicissim curo in tali assii Stionis specie magiS ad motuum , quam materiarum vitia dirigenda est: nono quod in subjectis sonis, nuda pectoris amictione laborant, per rapectorantia remedia motus ita seduci possint, quo insolita pectoris mucida oppletio & connexa ex
pectoratio consequatur : decimo: quod naturae in more po-1itum sit, quando or rriae excretioneS, maXime qui dem alvinae periphericae turbantur, aut insufficienter progrediuntur, quo cum et Icario hoc expectorationis actu succurrat ' Andecimo οῦ quod singularis humorum directio in . tra pectus ad exprctorationem requiratur, cum ViX ita ortuito humor Um p paratio in pulmonibus succedat, neque
evacuatio eX illi S tam confuse procedat : duodecimo denique quod ad solutarem huius expectorationis administrationena artis ciosam & medicamentum & notara & medicus
Ex hisce considerationibus nunc paulo clarius expli
candi is erit modus, quo Expectorantia remedia operantur: continent vero haec medicamenta volutilem aliquam muci- Iaginem sive oleosam sive pulposam,Puta re lenientiu pingvia,ge-
latinoso & similia, expectorante qualitate praedita sunt; horum effectus duplex primo liberant & facilitant ordinarios praecipue alvinos,unila talis ventilatio ita-
82쪽
ducitur, quo nianus a uxus humorum ad pectus vel acriter continuent, Vel fortius augeantur: deinde eedem medi- pulmones & contentos linamores emolliunt , invoLviunt, leniunt & volubilem atque mobilem consistentiam iisdem inducunt, quo eo facilius deinde evacuari mucida recrementa queant: quod Vero hoc tempore & in hoe casu horum remeliorum mucilago magis adfectus transferatur, iterum peculiari annotatione digna est observatio:
non quidem negamus, quod substantia muci gi sinuniversam massam sanguinis dispersa & immixta sit, &waod aequaliter per Corpus circumvehatur, unde varias alias excret ionesfacilitant: attamen quia nunc transitus motuum sive congestiones ad pectus auctiores sunt, ita cum reliqua massa sanguinis conneXa &commiXta materia mucilogi fa intra pulmones transfertur &illic praesentibus immobilioribus nimis subtilibus & aeribus materiis
affunditur, quae eXinde mobiliorem consistentia nanciscuntur: alias in subjectis sanislhaec expectorantia usurpata pulmones partem teneriter membranaceam , magis quam partes membronaceas, quo sanguis non tam Copiose pertingit, eliquant, leniunt,& relaxant, adeoque tantum efficiunt, quo intra illos recrementa serosa mutilaginosa facilius secedere possant: inde etiam contingit, ut per qualemcunque optam occasionem ab ordi- viis & ordinibus deducta natura, nunc insolitas vias sectetur & erroneo operandi modo inversam hanc muci excretionem continuet, proptereaque ab ordinariis locis δε- flectat, quin haec successive active oceludat & in alieno illa ioca tenacius decumbat: quapropter sub immoderatiori expectoratione alvus communiter siccior, segnior & strictior est, quoniam naturae raro familiare est, uno tempore, uno eodemque gradu unam eandemque excretionem ex superinnis Scin ternis locissimul perpetrare: habent itaque quaedam ex expectorantibus illi , materialem ossicaciam , ut
83쪽
pulmones quoad texturam suam multiant, eoSque eo ipso
disponant, quo non modo sanguis per illos irregulariter& impedite transfluat, sed quo secessio illa mucilaginosam-ιra illos copiosius contingat: hinc evenit, Ut,eX- pectorantia talia adhibentur, eo plus pectus /ppleatur, ut semper materia expectoranda adstites expeditorationiS interdum, ut alunt, nullussseti reperiatur: quid quod tali emol-Bentia illam ei scaciam habent, quo eo usque ordinarui membranaceae pulmonum texturae tensionem alterent atque emolliant,ut suspeestiis farctus, pericullosae i&plenariae corruptiones Consequantur : unde sacile colligere licet, quanta cum prudentia positi talita expeditoraritia usurpanda sint , ni noXam parere debeant: quam primum Veromateria in pectore mobilis reddita fuit, tunc ad ultimum excretionis & formalem quidem successium talia expectorantia contribuunt: etenim excretio haec cum D cusatoria tussiculosa pectoris commotione absolVitur , quaCum materia attollitur abstergitur & e cutitur; hanc tussim non efiicit medicamentum , neque e
iam siquidem in hoc simulans qualitas accusari Vix potest, dum communiter tanta sol do ipsi haud inest,
quanta ad hune spctum idonea sapponitur: nequetas prestoria nexum rationalem habet cuin tus, quoniam talis materia per qualitates Sc Circumstantias playicus commode in pulmonibus haerere posset, etiamsi non excerner tur : sed dum tussis absolute tendit ad excretionem & δε nit in eadem, ea propter rationabilem illum neXUm Comprehendimus, quod haec tus, non sit esse Ius materiae e cernendae, aut organi assecti, sed naturae, quae metantehac commotione ad salutarem evaculationem collimat: id umro eo magis ex eo elucescit, quia non primario cum
pulmonibus sed cum musculis pectoris Sc superi ris dorsi regionis ad inspirationis negotium & thoracis mo- um contribuentibus: si itaque materia inpulmonibus tussi
84쪽
provocare deberet, quomodo possibile esse, quo illius enfectus extra Pulmones in externum thoracem se diffundat lubi aures valde amigunt atque VeXant, illae infirmae exclamationes, quasi hoc ob consensum generis nervo .concin-
Praeter haec eXpectorantia lenientia & emollientia, dantur adhuc alia remedia, quae ad expecurantem effect umordinantur; ex illis quaedam sunt resolventia discutientia, quae dum congestiones a avertunt, tantum etiam eo ipso adjuvant, quo reii Is recrementa in pectore ob
haerentia Deilius tractari & moveri queant: singularem itaque escaciam & operationem in pectus habet onisium &foeniculum, quae species non modo resolvente & discutiense qualitate praeditae sunt, sed& leniente; cum semina talia bivi mucilagine involvente & demulcente gaudeant: quo illa adhue animadversio spectat, quomodo per haec
remedia pulmones qΠantisper ne nimiae seque strationi aliarum mucilaginosarum impurita lupateant; habent enim hae species in partes membranaceas nervosus relationem & essicaciam roborandi; unde in oculorum & me- morbis conveniunt; sicut enim sensibilitas in diaversis corporis partibus diss eri, ita diversa remedio diversis portibus oceommodata aut adversa esse deprehenduntur, uti nervosis partibus, mercurialia & pinguia rancescet alia inimica sunt. Interdum etiam narcoticis remediis vis expectorans adscribitur, quae vero in agis quam positiva est, quando Videli est, obni,ni rimpetum congestorium & oppressonem atque praecis onem pectoris
actualis expectoratio descit, Cum tamen materia exce nenda in pectore haereat, quando itaque hi motus, qui e cretionem e pectore impraeiunt, mitigantur, aut pro necessitate urgente, frdantur, tunc talium remediorum
salis expectoratio consequituri Asterius indolis & essi
85쪽
caciae expector mitia illa sunt, quae motum pectoris tusscu... Iofum provocant, quando deficit: si videlicet materia in pectore haeret, quae excernenda est; si porro haec scienter mobilis est, interea tamen necessarius motus, adeX- cretione in Conveniens, in quo passu unicum illud auxilium requiritur, quo motus tubisulosius excitetur: hoc vix commodius fieri potest, nisi tam subiecta adhibeantur, quae pulmones adjuvant: quandocunque enim hujus conditionis remedia ordinantur , tunc fens bilior lex tura pulmonum ab iisdem facilius alteratur: ipse proin demotus tussicut iis non penitus est turbulentus aut confusus, sed ad remotionem Sc excias Gionem mo si subiecti e pe- Elore directu ρ: quando itaque irritantia talia subjecta os feruntur & intra pectus transferuntur, tunc iisdem seseia- iura nullo efficaciori & manifestiori inopu opponere potest, quam hoc, medi vate quo in pulmonibus huerentia recrementa ejiciuntur : hujus indolis remedia sunt acida , ausera , quae alias ad tussim commovendam contribuunt; tanto magis si vel simplicona, Vespaulo Iargiora exhibentur, quae in tali casu , ubi nunc pulmones Iaborant , tanto facilius operantur: utplurimum quidem acida qualitas inora tax cum sanguine intra pulmones transfertur, quam e faucibus Tic penestruus per asperam orteriam intra pulmones communicatur, qualis sapor acerbis,
austerus & acidus satis frequenti effectu in vita communi
hunc motum tu culinurn provocat.
DupleY adhuc superest experimentum, quod in medicina domotica interdum expectorantem effectum in infan- illi aetate post se trahit: primo quando sub trnaci S mu .cida pulmonum oppletione pectus extrinsecus inungitur cum subjectis pinguibus & oleosis, quae duria poros cutis in
pectore obliniunt eo ipso tenuium aqueo erosiorum latu-
86쪽
questrantur oc in pulmonibus tenacem mucum emodiunt,
leniunt & suidiorem reddunt, ut posthac eo facilius eXpei lorari possit, haud vero hoc ferum aquosum per se intra pulmones delabitur , sub peculiari concursu
naturae introrsum intra pulmones transfertur ; alias seque facile sciu cireuitu sanguinis per externam regionem pectori S in reliquant sanguinis massam transvehi posset; ast nunc sub illa amictione , ubi pulmones cum muco obsessi sunt, transpiratio vero sensibilis impedi a est, hoc a quosum serum intra pulmones transfertur & cum eodem tenacior hic mucus in mobitiorem consistentiam conVertitur: alterum perimentum perinde est topicum, quando Cum cepis plantae pedam sericantur , unde expectoratio dissicilior perinde in infantibus paululum levatur, dum eX una parte principia illa salina ex cepis sese intra poros ii asinuant, sanguinique
communicata, mucum in sanguine resolvunt & tantum efficiunt, quo in teneris infantibus reliquae eXCretiones muci in justum ordinem convertantur, dum singulari tali modo ciniquatio mucido-serosis humoribus inducitur; & de hac resolutoria essicacia pectus una participat, ut ex eodem expectoratio fucilius succedat : ex altera parte haec ossictio ceparum plantas pedum, revehuntemessicaciam exserit, dum partes hae sensibiles adeo afficiuntur , ut temperate rubefacientis remedii & effectus instar congestiones a pectore avocentur, eo ipso eXpectoratio reliqua subisvetur , ne pectus ulterius cum novo humorum Q Au obruatur: cur Vero motus congestorii talibus avoemtoriis obtemperent & simuAs in exteriori corpore apphicatossequantur, sorte alia occasione explicabitur: sitfficiat haec de Expectorantium modo operandi brevibus proposuisse.
Missa hac Expectorantium consideratione, nunc ad Apophlegmatizantia remedia progredimur, horumque modum
87쪽
dum operandi brevibus perluitrabimus: ex hisce primo MASTICATORIA pervolvemus, quae quidem aliaSrem Uum&utilitat/m in Medicina habent; sed ne horus aevacuantium obliviscamur , illorum mentionem injicie-mUS: dicuntur vero mastisatoria , quia mauicationis actu tractata &comminuta, minime vero deglutienda, largiorem salivae Uluxtim & eslluxum caiisantur: ubi iterum pro meliori sensu reliquae deductionis significandum est , quod usio salivae intra fauces satis evidenti naturae dominio subjecta sit, quae propterea sua sponte largiori copia tacite
hunc humorem in sim δε- & excretoriis organi S movet, promovet & emovet: quem cunque Vero actum sua sponte natura administrat, adeundem etiam per varias causas excitari potest; inter quas quaedam internae, externae sunt: de prioribus infra dicendi occasio decurret: ad externim Causas referimus masticatoria remedia: ubi iterum il- Iam opinionem modeste declina mus , quasi salivae copiosior assiuxus , neqe naturae , neque medicamentis Concursui, sed tantum actui mastieationis imputandus sit: cui sententiae has animadversiones opponimus, primol quod nuda maxillarum fortior constrictoria comprusso &i glandularum salivalium connexa co ritutio negotium prael sens non absolvat, alias alia qualitercunque aucta & citrat masticatorii remedii usum orbi:rarie intensa commotios maxillarum satisfaceret: deinde masticatoria talia remediat vel levi me masticata, vel tantum intra fauces aliquandiui detenta, hira incesseestuni copio ori fallivae afuxus causantur:
porro longe alterius considerationis esse judicamus, quidi fiat tantum secundum leges & neceDotes mechanicos &quid fiat in ordine vitali , cum processiis vitales , pbsici ex-l perimentales & mechanici non in unum chaos confundendi sint &c. pluribus animadversionibus, quae non prael sentis scopi sunt: neque quidem medicamentis tantumi imputamus Ham Paciam, quasi salivam copiosius, attra,
88쪽
hiant & alliciam, quae nimis oli cura & intricata esset assertio, in qua plane nullus evidens & vere rationalis conceptus occurrit; neque etiam huic negotio abunde satisfaceret nuda humorum salivalium codi quatio &resolutio, quam demum se stam ultima illa excretio sequi deberet; cum humores in oeconomia limultapas Meetabantur,
peculiaribus motibus CV actuentiu & eXprimantur:
in hoc medico masticationis successu & effectu consideratio instituenda est, primo remedii , deinde naturae, sive quid remedium esciat & quomodo natura cooperetur: remedia masticatoria vel sunt acria, salino sulphurea , papillas faucium nervosas & glandularum maxillarium superficies offendentia & ocredine sua irritantia , ut sunt radices acriores, aromata & similia alia subjecta; vel sunt simul talia quae humores salivales liquant, resolvunt & sesidiores reddunt; Vel denique sunt quaedam subjecta, quae dentibus tantum compressa & sub lingua voluta, salivae largiorem o juxum causantur; haud vero tantum hic remediorum ejectus de Modus adsibendi satisfacit, sed quia ocris illa faucium irritatio &. compunctio sensum mobsim inducit, quomodo huic molestiae abigendae suis consiliis atque viribus succurrere posset nisi salivam copiosus intra fauces astundat & cum hac acres illas moleculas, superficietenus adhaerentes, eluat, diluat , abstergat debilitei , quin denique sub hoc salivae vehiculo & connubio
penitus evacuet & removesito qUando Vero remedia quaedam humores in faucibus praesentes & confluentes efficacius resolvunt & attenuant, quid mirum , si natura non modo hos siuidiores humores nunc majori alacritate exprimat, sed & sub hoc actu a tergo plures alios convehat& excernat : haud enim necessatas phrasica est, ut humoresiastest iobaati sponte etsi antur , simpos To elapsui repugnat constans ille moreas tenserius, qui tam in tunicis faucium,
quam in glandulis salivalibus adest & talem elapsionem im
89쪽
pedit: si denique leniora quaedam subjecta dentibus cona prinauntur & lingua cirCumvolvuntur, etiamsi lentor fuerit ad tus ille compresserius & masticatorius , tunc ob consuetudinem naturae, qua aliasitib masticatione saliva copiosi'us intra fauces congeritur, nunc similis copiosior idius offusio contingit: Unum verbum adhuc adjiciemus de illis subjediis, quae ob adversum & nauseosum saporem largito rem sellivae clusi nem intra fauces concitant: haud Vero hunc modum provocandae evacuationis salivalis probamus, quia adeo odiosus & cum cardialisis & vomibandis com motionibus conjunctus est: hunc adversum saporem na' tura & salutari & rationabiti conatu e faucibus tanquam Organo gusus semovere contendit , praevio largiori salivae affusione & consequente subjeeli advers involutione , extenuatione , dilatione atque humectatione . quo eOfacilius deinde rejici & penitus removeri possit. 6. VIII. Alterius speciei Apophl gmatizantia remedia sunt illa
quae mucum sero sume educere adjuvant: haec ipsa vero evacuationis species alias inlata est, qua praecipue caput in impuritate pituit a liberare soler dum successive in glandulosio - cribrosos capitis superioris regiones hunc humorem sequestrat & denique sub voluntaria em Unctione narium eundem dimittit: interdum etiam extraor- haec eVacuatio augetur frequenti illo Cor zae successu,ad quem internae aePaeac externae causae contribilere Observantur;& quemadmodum haec excretio merito vitalibus operationabUS annumeranda est, qua super ae aut in micie de molestae cuJusdem materiae remotio perficitur, eO-que ipso corporis promovetur, ita hunc actum
non corporis efficaciae, non materiae eXcrementitiae qualitati,
neque causis externis quoad principale sui directorium, sed naturae humanae iterum adscribo; cui interes , uo cor
90쪽
repurget. 12fendat : &haec eadem excretio vario artiss-
si modo Provocari potest , & quidem in illo casu ubi
natura eandem administrat, aut plane intermittit, aut ubi necessitas urget, quo eadem paulo largius succedat; in qua necessitate diversa adminicula adhiberi politini : equibus et Matiora illa si ant nares sensibili quodam stimulo assciunt, aut quae citra eximium talem irritationem easdem tamen aut quae in naribuq emca- Citer & repente colliquant atque re is uni : & triplici hoc modo haud luin medicamentum Operatur, superiori concursu illud indiget; interim neque naturabuoperatur, sed remedii 1 cacia etiam perpendenda & concilianda est : remedium enim vel subiuiter &sensibiliter nares Oellicai & quidem Falino - fulphurea sua acrimonia, quale
medicamentum vulgo frrhini nomine venit, quod cum subtilibus moleculis sese forulis subtiliis membrana sese insinuat,adeoque tenerrimὸ nares assicit: pro hisce materiis simulantibus averruncandis, natura intra nareS copiosorem pituitam affundit & cum hac acre hoc remedium eluit, diluit, involvit, illius acrimoniam hebetat, e porulis, quibus se insinuavit,aUergis, partem ipsam humectat minus fensbiliter ab hoc remmio offendatur,quin denique tota haec pituitosa colluvies sub constrictione tunicae intΡrιο-ris narium expressa, sine ulteriori commotione imprimis sernutatoria , educi potest: alias quidem naturae jamiliare est, si sua sponte talem excretorium actum suscipit, ut materiam excernendam, sufficienter quidem mobilem , facile &expedite excernat, quae vero si hi or fuerit, neque excretioni facile obtemperet, ab eadem quantisper praeparetur, dispontaneis se utationibus concutiatur, quo paulo fluidior Sc mobilior evadat & denique excretioni subordinan- facilius obediat: quaedam horum Errhinorum remed o-rum essieaciam habent, ut humores, in naribus ci n- tumos,intimius rsipant &colliquent, quos deinde na u-