장음표시 사용
91쪽
ruin hac promptiori sua mobilitate Sc uiditate lubenti us facinus exprimit & excernit, qui alias ad eXcretionern destinati sunt: damur etiam talia remedia quae ad cπ- cretionem & repurgationem narium contribuunt & Ptar- Mica Vulgo vocantur, &a sua denominatione sternutationem, caulantiar: hic nvitus vero non adeo confusus & turbulentus est, sed perinde ad illam scopuin destinatus, quo xemedium, quod uiplurimum pulverulentum est, adeoque nares molestat, elidatur & excutiat tir : si quidem cressori Irac commotione pulverulenta talia crassiora remedia paul faciὶius & projici possunt, quam si tantum elu un or rhtem in ptarima plormica metu sunt errhino , ut Propterea ab intra humores pituitosi copiosus ad nares Convehantur & mediante sternutatione tali eo promptius
Iemoveantur & evacuentur: interea contingit, ut hac ra-t1One corpus ab humoribus molestis pituitosis liberetur repurgetur, quando evacuatio haec orti piosio methodo Paulo provocata fuit: ita etiam interdum con- imgit, ut citra operose artis concursum sub communibus Vi Cissitudinibus vitae hii manae excretio tantispersimplicissima
causas provocetur; id quod accidit, si pulverulenta sobulo
D copiosius inspirantur: neque oblivioni tradenda est id D mr h us, qua steminae infantibus eXcretionem, hume ctationem S seperturam narium promovent & concili'-m , D for muciditas interiores nares obstruxit, ubi per inunctionem cum butyro aut pinguedine narium rhdiC1 adhibitam succurrunt; modus operationis idem est, ac Ille qualem de promotione alvinae excretionis & expecto- rutionis Per topicum pinguium usum in praecedentibus ani
madversionibus praedicavimus & deseripsimus: quin denique simplicissi naum experimentum est , quomodo pel qualemCunque internam narium o dicationem haec speciescVacuationi5 Promoveatur, du ad titillatoriam molestamonien
92쪽
lenienain humoreS Iargius affunduntur & ad adversum hunc sensum abigendum, sernutatio administratur. IX. Cum hactenus de diversis anotericis evacuationibus sermo institutus fuerit, mox in ordine placet SALIVATIONIS mentionem facere & illius modum flendi & succedendi exponere: pro meliori hujus considerationis intellectu non alienum erit brevibus significare, quaenam Cir-eumstantiae in spontaneae falivationis negotio ocCurrant, ubi notandum est, quomodo in Se & Excretione salivae ordinarie quidem natura occalpata sit, dum hic actus vitales suas utilitates habet, Proptereaque oeconomiae naturae subjectus est: neque quidem alias naturae familiare est in oraenario statu impuritates quasdam cum saliva movere, commiscere se & excernere, interim neque etiam inusitatum ipsi est, in extraordunario statu alias materias cum saliva confundere dc tractare, imprimis vero tenuiores subii litisii materiali & Fugitati salivae non contrariantur, sed quo ad utramque qualitatem cum eadem conveniunt: neque etiam inauditum est, quomodo in extraordinariis
sibus aliquando seu θρnte natura largiori quantitate salivam intra glandulas suaS congerat & copiosius etiam egerat ; ut nihil dicamus de celebri illo eriticorum pidialis niorum documento: in quibus singulis passibus neque δε- neque hujus loca secretoria pro causa principali sitiente accusari & Ventilari possunt, quoniam singularis hujus operationis directio altioris indaginis & capacitatis est, praecipue cum subtilitas salivae ipsam ultimum excretionem non absolvat & passivi hujus humoris opsus non Deile demonstrari & Vindicari possint; capropter primam hanc fundamentalem veritatem praemittimus, quod in statu oeconomiae vitalis salivatio is natura pendea re non et corpore & humore: interim respeetu hujus humbris requiritur , quo in ipso lassicicnsfluiditui adsit, nu
93쪽
excretioni resi fiat: hinc etiam contingit, ut, si humores salivales attenuantur & mobiliores redduntur, ipsa se &exerem promptius succedat, ast citram aliquam necessitatem physicam & mechanicam , quoniam ob causas eosdem physicas & mechanicas Minior talis saliva nihilo minus in suis excerniculis haerere & remanere : unde nobis nimis crastius ille videtur coneeptus,
Eor saliva sponte e glandulis suis & aptis ductibus aut po-rulis assiuat: imo memori mente tenendum est, quomodo ipsa animi pathemata in motum salivae eminens & evidens habeant; quemadmodum sub nausea largior saliva intra fauces profluit, haud vero ita confuse &S tumultuarie, sed ad promotionem imminentis vomitus ;non minus sub desiderio, lascivo & luxurioso appetitu
copios in ad fauces assiuit: neque hoc tantum, sed constant exempla & documenta, quomodo peronimi pathemata ipsa crosis salivae alteretur , testimonio iracundiae, sub qua tam ab hominibus , quam a brutis animalibus excreta & communicata saliva, varia damna causari solet: ita simile exemplum occurrit, quando nutrices iracundae infantibus pulpamentum, quod antea, ore qua dantenus refriguerant, sed eo ipso cum saliva sua iracunda impraegnarunt, praebent, eX quo ipsi Variis incommodis tormianos & inquietudinibus subjiciuntur: ex quibus phaenomenis , satis manifestis, testamur, quantam capacitatem habeat anima hominis in motu Scerasi salivae alterandis :quando etiam contingit ut aliae materiae, sive biliosae, sive alterius speciei salinae per accidens salivati humori sese sociaverint, tunc eadem sub hoc connubio una cum saliva
excernuntur , testimonio ictericorum , quartanariorum, sorbuticorum , venereo Contagio insectortim, alioque moriabo maligno laborantium : neque contemnenda est illa observatio, quomodo infantibus Cum dentitione concursans Drgior salivatio aeque testimonium perhibeat, q1uod L hae
94쪽
haec eXCretio non a nudis turbulentis oc morbidis sposmispendeat, sed perinde sub directFone & applicatione naturu'consistat, quae cum hac salivatione peculiarem finem pro' sequitur, dum dentitionem& dolores in gingivis lenire & demulcere contendit: minime enim nudi spasmi satisfaciunt esseetibus salivae excretoriis, cum indis ferens ratio & relatio sit Da orum ad inseretus, retentiones Sexcretiones ; proinde haec salivae largior affusio aliquam utilitatem involvit; vero a morbo deducuntur ; unde a causa juxta hypothesin morbida Scesseestuper- nisi j vix salutaris constans eventus deduci potest, ni in subsidium hujus opinionis quaedam supponere necessitas cogat. I. X. Et secundum has praemissas fundamentales animadversiones, nunc ad specialiorem hanc explicationem pro grediemur et eX illiS vero quae adi artificiosam livationis provocationem inserviunt, vix aliud notius&usitatius est, quam mercurius, de quo ex ipsa observa'tione constat, quod praecipue iiγhumores ferosos mucido-6mphaticos operetur, eosque - , resolvat, abstergat & ad se & excretorios funetiones palaeparet: quis Verosit modus, No mercurius in hos humores operetur, adeo exacte non constat, nisi ad ipsius mobilitatem de penetrahi litatem tantisper provocare liceat, qua humores spissiores afficit & disolvit: interim de festus atque naevuS vulgothusicam nostram doctrinam premit, quod relatio um ma ieriarum inter se inuicem specialissimae causae nos communiter letteant, licet quaedam etiam illarum pateant: illud
interim negari non potest , quod facti est, uti post mercurialium usum innotescit, quomodo praedieti humores magis alterentur, tali quidem ratione, ut iidem humores deinde facilius evacuari possint; unde eo ipso iterum colligere licet, quomodo mercurialia illos humo-
95쪽
res liquem S resolvatat, imprimas cum exoretio, quae sub certis circumstantiis mercurialium usum consequitur, non
spissia , sed tenuis existat: quando itaque in affectu venereo humores lymphatico- seroto - salivales mi icilaginosi cum inquinamento silino fermentativo venereo commixti &exinde in his sorem consistentiam conversi sunt , tunC re media mercurialia hosce humores is.lvunt, ut nunc ve nereum subtile intasma tenerius cum humore solisoli sermentativo con ens, Cum saliva tanquam substantia se ..&excretoriae functioni submissa evacuetur: illud tamen adhuc notari debet, quod contagium Venereum primario in
humores spermatisos & deinde in illos, qui sperma con tuum, quales sunt IImpha Sc saliva, operetur : si itaque
hoc missima venereum cum θmpha & saliva propius convenit , lympha vero nullis excretoriis motibus in ordinario vitalitatis statu est obnoxia, saliva Contra indies excretoririis talibus commotionibus exposita est, ita etiam contingit, ut hoc venereum miasma Cum salivati humore, fluidiori & tractabiliori, nunc commoveatur & ad ultimam
exoretisnem promoveat; interea tamen remedium
curiale, sive intrinsecus sive extrinsecus exhibeatur, ultraphusicam suam potestatem operatur, dum tantum inquinamentum venereum , aut int ritum scabiosum &ulcerosum a reliquo lymphae commercio collaquationis &dissolutionis effectu abstergit, quod deinde cum reliqua serosorum & salivalium humorum coctavie confluit &posthac a natura peculiari & extraordinaria diremone, iii illas partes largius transfertur , quibus alia, in ordinario statu saliva tractari, secerni & eXcerni solet; unde nunc haliva cum venereo miasmate largius commixta & inquinata copio fri excretorio essectu proscribitur, quippe quae
utraeque substantiae, tam Lah vale , quam venereae in praesenti statu malum augent; unde in hac socialitate ratio nobili impent ione &salutari eX :cutione eliminantur : &I. a sub
96쪽
sub hoc nexu subtili ratione mercurius , qui liactenus in corpore phisicas suas operationes praestitit, excernituro haud tamen convenit Iargius mercurialia remedia ingerere, alias infensa fiunt & varias pariunt: &quamVis mercurialia remedia partes glandulosas intimius penetrent & efficacius attamen neque hoc adminiculum propterea salivationem absolvit, nam apertis glandularum esset universans ; qui itaque exinde particu Iaris talis provenire debeat 3 nam ex illa ratione quasi mercurius glandulas & ductus aperiat sequi omnino deberet, quod mercurialia omnes evacuationum spe Cies provocare debeant, neque singularem relationem ad humores ferinos, salivales, lymphaticos habeant: & licet iterum consentiamus, quod mercurius ob discretam suam mobilitatem partes porosas Sc glandulosas facilius penetret& aperiat, tamen Angulari ratione d consideratione indum, hoc problema solvendum & decidendum proponimus: drachma una aut altera succe De adhibita salivati nem causatur : quaeritur quaenam sit proportio duorum drachmarum ad totum corpus, & an haec qUantitaS mercurii oblati sua corpus & glandulas aperiat: quod problema non facile solvi poterit, ni varia supponantur, Contra quae tamen multa dubia, satis sontica dcluculenta proponi possent: neque denique provocatio ad fal& sulphur in orcaltat, pro hoc modo 'perandi mercuriali uin satisfaciet: cum adhuC peculiaris perpendendi sint, quando remedium mercuriale sive per SaIsive per Sulphur phusicos suos effectu, praestitit: & cum interim valde sit, an mercurius sit in sua essentia salinum , an sulphuremn subjectum , ita in tantum credimus suspendendum esse judicium , cum ex dubiis principiis & praemissis verae conclusiones formari possint: suffecerit in re tam ab fr usa effectus potius plices dubios annotare & illos deinde ad rationabilem theoriam appli-
97쪽
DE VESICATORIIS ET RUBEFACIENTIBUS. 8ς
applicare, quoniam ex essentiis rerum nullae patent demonstrationes , dum rerum Usentiae inteluctum nostrum
fugiunt , neque etiam ad inrctus sub rotos explicandos, primario &ita quidem spectant, prout impraesentiarum intellectui humano quadrat.
Ρrogrediemur nunc ad certas species fvacuationum Sergarum, quae per externa &qtlae magis ad chirurgorum forum, quam ad pharmaciam spectant, eXcitantur, nimirum ad Vesicatorim quiae absolute in illum finem abeunt,quo excretio quaedam consequatur, & quamvis scopus,qui cum vesicatoriis intenditur, magis diversionem
tuum& humorum, quam imminutionem horum concernat,
tamen vesicatoriorum affectus absolute qualemcunque excretum m involvit : operantur itaque vesicatoria remedia causico quodam sale, satis potenter signulante & corrodente; unda deglutita talia remedia
Vehementes Cruciatus eXcitarunt, & tam mventribulum quam invius urinarius , referente Bartholino Centdrais.I6.
intulerunt: id vero hoc loco notandum est, quod simulos tales,corporis vivo inductos, singulares motus consequantur,qui cum efectibus suis exacte conveniunt cum illis circumstantiis quae cum praesenti irritatione connexae sunt: etenim caustica talia remedia non modo in partibus vivis dolorem eXcitant,sed&ipsam materialem constitutionem corporis assiciunt atque arrodunt: pro utroque incommodo avertendo, In relatione ad corpus humanum. quid aliter fieri potest,si talis materia tam subito excisti& removeri non potest, nisi ad illum locum ubi cauineum tale remedium haeret, obi)itra humores Copiosiis advehantur, quo partim ocre remedium per fusos humores seroso-aquoso- mucido-lymphaticos obtundatur & temperetur, partim partes,tam mo te irritatae leniantur, deumlceantur
98쪽
turi eXinde patet quod largior as ιππι humorum talium salutarem praeselarat scopum: deinde vero sciendum est, quod acria, irritantia talia remedia per se humores hosce adducere non possint,cum nulla physica ratio reddi possit, quomodo remedia humores feroso-6mphaticos attrahere debeant queantque, nisi multa irrita pro tali theoria supponenda essent: neque etiam illa ratio pro demonstratione submiustranda quadraret, quasi aeria talia subjecta partes eo usu laesimulent, ut coniseri ne sua humorum fece=iones & collectiones efiiciunt; quoniam nuda partium constrictio tantis humorum collectionibus non satisfacere : quae potius res nectionabus &retropressionibus humorum quadraret: quoniam vero rectius illa conseculio motusi & effectuum post vesicatoriorum usum obtingens, rotionabilem Causam involvit, hinc concludimus, quod oesicae tales minime jortuitis sagnationibus & sasibus humorum imputandae, sed particulari naturae activitati adscribendae sint; haec enim propter remedium corpori siso & sensu inmucto oblatum & adhibitum eo humores tales largius amundiat, tale remedium haeret, quoialterior noxa, ab hoc subjecto expectanda &invertatur: inde etiam est, cur vesicoloria talia remedia in corpus exanimatum sive cadaver humanum nou amplius meretur hoc loco allegari judicium Hs montii quando tr. de Lithias Cap. g. ica. & io 3. dicit: quamobrem ad investigandum agens proprium, in λωre, consideravi , quod ranunculus , apium , flammula lyc. non et se ni in cadavere : Uscunt tamen carnem vivam: censui itaque quod in ipsa anima sensitiva con eret differentia hujus actus , non primario in flammula seci cons I c. M C.
Dec. L A. a. obf. To. in Schol. inde omnino concludimus, quod ad vesicatoriorum operationem senstis requiratur, qui sensus vero non corpori, sed naturae compei it: prout itaque subjecta nunc magis , nunc minus se bilia sunt, ita ves-
99쪽
vesicatoria remedia nunc citius & incoctas, nunc tarius& debilius operantur : inde etiam ex abundanti chirurgis innotuit, quod quaedam subjecta iucute prae aliis longe existant: quare eXempla .prostant hominum, qui ex simplicissimi emplastri applicatione vesicas , imo instommatorias invasiones experiuntur ubi frustra erit vel solam impeditam transpirationem in sensibilem pro causa allegare , cum in subjectis tenerioris& densioris cur poris, minoris tamen sens bilitatis idem effectus non obtingat: Dum vero propter applicationem acrioris & Caustici subjecti humores eopiosius advehuntur, tunc in intimiorem stipe scis=n corporis fluidiores materi se asse, serosae & lymphaticae assivunt &Cuticulam a cute eliquatoria eis cia separant, quo ad minimum cutis ab ulteriori acriaris remedii stimulo arcea tur: neque etiam conveniens erit applicatio vesicarum eXambustione concitatarum , ad vesicas per ac remedia pro
Vocatas , quoniam caus perquam inter se istierunt: interim non negamus, quod siversolaos lymphae & seri ΤιμVesicas excitare valeant; an vero aecidentales taleSsta
ses cum vesicarum genesi ex remediis vesicatoriis prOVeniente, commiscendae sint, merito dubitamus: Ex eodem jundamento explicanda erit operatio, qua rubefaeientia in Corpus vivum essicaciam suam exserere solent: haec enim Cum non idius potentioris qualitatis sint, ac vescstm 7, interim tamen superflem comporis stimuisnt, propterea nori tam intimius in illam superficiem corporis asefusio humorum penetrat, sed tantum in cute permanet a
subiistit, adeoque cum nulla superficiali congestione, cujus confectarium rubor & ardor est, sese prodit : interea & haec superficialiis sanguinea congestio ad remotionem applicati adversi &mol si objecti & remedii directa quemadmodum alias hic noturae mos est, quo Cum eiusmodi mo libus
100쪽
libus atque essectibus, sese a verss ct noxiis objectis op
Hoc ordine etiam mentionem facere lubet, aliarum similium excretio nuin ferino 'mucilogi forum , quae per
FONT1CULOS & SETACEA provocantur: in qua
rum excretionum schemate tam remedia, quam natura cooperantur: quod enim fonticulos attinet, tunc communiter quidem hodienum iidem cum caustico quodam remedio parantur, quod fructuram corporis aggreditur &eorrodit, in quem locum corrosum si solidum quoddam corpus immittitur, tunc assectam partem ampli cat&fου am ulcerosam essicit, ad q'uod arti tale ulcus, tanquam ad locum cum quadam sensibili apertum, imposterum humores diriguntur & ex eodem effunduntur: haud tamen adeo salse, e tales humores ex fonticulis Habuntur, quoniam aliquando accessus humorum ad illos adeo praecluditur , ut fonticuli quasi exsiccentur, deinde quoniam alia occasione largior aditus eorundem humorum ad illas Conceditur; ut &, quia particulares sanguineae congestiones , quae cum animi pathematibus & periodicis Haemorrhagiis conspirant, ad eosdem fonticulos diriguntur ; quo adhuc illa notatu digna circumstantia pertinet, quomodo ad alia ulcera plane Angulares commotiones concurrere observentur , quae neque materiae peccanti, neque corporis dispositioni adscribi pomunt; unds concludimus, quod excretio eX Fonticulis Continuans magis naturae, qhrann corporeis qualitatibus adscribenda sit, quae natura propterea, si in hoc actu excretorio segnior existit, coexeitari potest, si intra fontactilium simiaiantia remedia adhibentur, stimulum deinde natura sequitur & ad
fonticulum coprosius humores advehit'. quod vero in)bnsiouibrum S atione & dilectorio naturae activitas obse