장음표시 사용
261쪽
tiam suspectam habebat, quorum quotidie vires, militesque augeri, foverique ab Hispanis intelligeret, veritus, ne paulatim in intimis visceribus virus exardesceret, quacumque rati ne statuit concordiam cum Columnensibus inire. Itaque cum Vespasiano Prosperi filio totius Columnensis familiae nomine, de ultro, citroque injuriis remittendis; de sententia, qua ipsos a reliquorum Christianorum coetu sejunxerat, abroganda; de militibus ab Ecclesiae ditionibus amovendis pactiones iniit: statimquq ut impensa levaretur, tria peditum millia, qui jamdudum pro Romanae civitatis praesidio stipendia meruerant, dimisit. Quam o casionem Ugo Moncata nactus, qui superioribus mentibus ad
Pontificem seriam Italicarum Componendarum Causa a Caesare
missus fuerat, ut gravissimis jactatum incommodis a foederatis sejunctum in Caesaris paries pertraheret ,r Pomplo Cardinali Ascanioque Columnae suadet, facile esse Clementem praesidio militum nudatum, familiae gloria aucta, quae priscis te poribus Bonifacium VIII. in potestate habuisset, intra aulae viscera latentem Comprehendere , tumultuario Collecto milite tam tum facinus perfici posse . Assensere Columnenses, ac trium
millium peditum delectu habito , Caesarem Filetinum cum duobus millibus Anagniam mittunt, eo consilio, ut oppido potirentur , ubi ducenti pedites stipendiis Pontificiis addicti
ad custodiam aderant . At undequaque itineribus septis , ac vallatis, ne illorum progressus Romae ad Pontificem perferrentur, coactis ad Anagniam militibus ad tria millia , atque octingentos circiter equos, statimque mira celeritate itinere arrepto, noctu ante xij. kal. Octobris improviso urbem adorti, tres occupant portas, ac per Lateranensem ingressi aderant Ugo Moncata, Ascanius Columna , Vespasianus concordiae, ac foederis auctor, & Pompc-jus Columna Cardinalis cum nulla esset suspicio, omnia tumultu , ac suga replevere . Quorum adventum cum Ponti sex nondum inalbescente caelo intellexisset , & ad Divorum Co- sinae & Damiani pervenisse, nimio terrore perculsus, consilii inops, viribus nudatus, tumultum sedare , & malorum ingruenti vi obsistere frustra nitebatur. At populus, tanquam nihil haec ad se spectarent, suppetias serendi Pontifici nulla fgna dabat: qua ex re augeri hostium animi, ulterius progredi, ad Divorum
262쪽
rum Apostolorum sistere; inde per Xisti pontem quingentos pedites , nonnullis mixtis equitibus, misere, ac Stephano Columna Pontificis Duce repulso, qui ad opem deploratis rebus serendam cum ducentis militibus accurrerat, recta ad Divi Pe tri , Pontificiumque palatium contendunt. ClemenS tot angustiis undique pressus, omnique auxilio non modo, verum etiatam consilio destitutus, quo se verteret, hostibus jam jam palatium introeuntibus, ignorabat; mortem Pontificalibus indu tum vestibus, mitra ornatum, in Pontificia sella sedentem,
oppetere, ac interitu tot malorum cohaerentium abrumpere seriem satius ratus. Verum id familiaribus dissuadentibus , &Cardinalibus, qui aderant, indignum esse, injuriis, opprobriisque militum Sanctissimum Iesu Christi Vicarium , atque ideo Claristianam religionem objicere ; vix tandem persuaderi potuit , ut hora xvij. intra Hadriani molem, quam hodie Sancti
Angeis arcem vocant, sese reciperet. Tunc effusa militum rabies , ac libido nullis rebus neque profanis, neque sacris parcere : pontificium palatium direptum, multis sumptibus egregie collecta supellex ablata, ac quod vix aures patiuntur, Divi Apostoli sacrarium expilatum , Pontificum sacra vestimenta , vasa aurea , argentea, & quidquid undique in augustissimum orbis terrae templum Congestum fuerat, avara, ac sacrilega militum manu foedatum, dissipatum, asportatum. Eodem impetu novum suburbium ingrestis, multae domus, Cardinalium sedes praedae, ac direptioni vix suffecere ri nec temperatum csset, ni a tormentis in moenibus Hadrianae molis dispositis sibi timuissent. Tandem tumultu , qui tres serme horas suas vires
exercuit, aliquantisper restincto. Ugo Moncata, prius datis a Pontifice obsidibus Cibo, & Rodulpho nepotibus Cardinalibus , palatium ad Pontificem est ingressus, verbaque ad illum habuit, quibus nonnunquam ut victor in sua esse potestate leges praescribere Pontifici assirmabat; quandoque quae acta fuerunt leniendo , excusando , Pontificis animum demulcebat ;nihil quaesiisse hoc facto, nisi ut Clementem, qui, societate C. saris relicta, Gallorum regi se tradidisset, ad Imperatoris amicitiam , foedusque revocaret. Tandem Pontifex cum abscissas salutis spes omnes, seque cum suis intra arcem inclusum, nisi de sententia decederet, intra paucos dies Omnium rerum ino-
263쪽
pia , fameque consumptum iri animadverteret, Hispano cessit, quatuorque mensium induciae pactae 9 ut ab armis celsaretur, ac Pontificiae copiae, quae in Insubribus crant, cis Padum revocarentur , Andreamque Auriam , cum triremibus relicta classe , Romam regredi juDeret. Columnensibus , ceterisque , qui Romani tumultus socii fuerant, parceretur, datis Philippo Str
tio, Iacobique Salviati filio obsidibus, quos intra duorum mensum spatium Neapoli sisteret; contraque Caesaris, ac Colum nensium copiae ex imperii Pontificii finibus in Neapolitanum
Perculere Romanus tumultus, ac Pontificis induciae vehementer Senatum , quod repente a foedere abstractum Clementem vi in partes Caesaris conoessisse cerneret; Gallis parce subsidia submittentibus, Pontificiisque copiis trans Padum proficiscentibus, totum belli pondus sustinere cogeretur, alioquin irritos conatus foederis futuros. At quo magis Conceptae, ac prope adventanti victoriae reluctari fortunam sensere Patres, eo acrius instandum rati, statim Noysio Pisano legato injunctum est, ut Michaeli Antonio Salaisiorum Principi, qui nuper cum quatuor Aquitanorum militum millibus , quingentis cataphractis, totidemque levioribus equitibus Alpes tranigressus in plana Cisalpinae Galliae descenderat, suaderet, ut cum copiis Mediolanum proficisceretur , nostrisque Conjungeretur, communibusque consiliis , ac viribus bellum administraretur, ne hostes Romano eventu elati insolescerent. Eodem tempore Gallorum regi, quae Pontifici acciderint, significantur ι contra jus gentium, fasque direptam urbem s Clementem intra arcem inclusum vi ad amicitiam Caesaris impulsum : his animo interrito obsistere Senatum, neque ulla re a regis potentissimi amicitia discessurum; majori studio, ac sedulitate coeptam pro libertate , atque incolumitate Italiae belli administrationem persequuturum ; sperare , Pontificem , quem gravissimis injuriis , contumeliisque ab Hispanis affectum constaret, ab eo, quod cum Cesareanis, foedere, inierat, quamprimum recessurum . Ad haec clas is legato mandatur, maritimis Reipublicae viribus cum Petro Navarro sociatis, nihil earum rerum , quibus hostium vires reprimi queant, praetermittat; a Regeque petitum, ut per
literas Andreae Auriae sinificet , ut quamcelerrime reliquae Ga
264쪽
Gallicae classi praesto sit. Henrico quin etiam Angliae Regi C, 1526sus Pontificis significatur, Oratorique injungitur , Omnem Curam , diligentiamque adhibeat , quo tandem Rex foedus amplectatur . Cum Pontifice vero Senatus gravissimis verbis illatas injurias , jus violatum , religionem proculcatam conquestus est; quae cum Gallo, atque Anglo per oratores suos agi ju serit, aperuit; ne laetos , atque de suis contumeliis exultare hostes diutius patiatur ; p esertim cum Horatium Floridum cum literis Urbinas Venetias misisset , quibus Senatui significabat, Caesareanos mensem ad Cremonam dedendam pactos, duodecim ea de causa obsides dedisse; quos foedifragos semel Pontifex invenerit, iis salutem suam, imperiique incolumitatem credere, rem periculi admodum plenam esse . Quo ossicii genere Clementis animum, veluti fluctibus agitatum , sedare
Verum ex Pontificis induciis multa detrimenta subsequuta sunt; nam quamvis Salassiorum Princeps, qui cum copiis foederato exercitui se adjunxerat , victoriae spem afferre debui Dset ue eam tamen penitus sustulerat copiarum Pontificiarum discessus, quae Placentiam se receperant. His accessit , quod cum Veneti exercitus Imperator mensem ad Cremonae deditionem prorogasset , non exigua Venetorum militum manus tempus frustra terendo circa moenia urbis distinebatur ; quo fiebat, ut remisia Mediolani obsidione, quam ingenti spe foederati aggressi fuerant, Caesareani non modo metu soluti, &ab incommodis liberi essent ; verum circumjacentes depopularentur agros , ac quotidie maximam Commeatus copiam in urbem Conveherent. Eadem de causa nihil egregii mari gerebatur , Andrea Auria ex praescripto Pontificii foederis cum sua classe profecto: petentibus cme Petro Navarro, & Aloysio Ammerio legato pro Genuenti expeditione copiarum terrestrium
partem ad Genuam terra, marique oppugnandam, cimctatione vires maritimae frangebantur . Urbinas, Cremona recepta , quam statim Senatus Francisco Ssortiae tradi mandaverat , consequutam rerum mutationem coeptis haud respondere ani- .madVertenS , neque armorum Vi expugnari neque rerum inopia adigi Mediolanenses ad deditionem posse: ab urbis moenibus abscedere cum exercitu, Modoetiamque munire statuit, , ibi-
265쪽
ibique validam militum manum relinquere , qui commeatus ex Brianteis montibus Mediolanum comportari solitos interciperent: quo facto cum reliquo exercitu opportuno loco castra habcre, ut Abiato, Ticinoque annonam Vehentes deterreret : his peractis , Salassiorum Princeps cum suis copiis , adjecto Helvetiorum robore, ad Genuam obsidendam, quam fame, rerumque omnium inopia laborare constabat, proficisce
Verum haec omnia summis implicita dissiculatibus quin ad
exitum perducerentur , quam plurima erant impedimento e pridie tamen hal. novembris Urbinas exercitum e castris ad
Mediolanum eduxit , atque quinque passuum millia ad Pial- tellum castrametatus est . Itaque Mediolanum obsidione solutum, atque aliis super alia rebus supervenientibus , Urbinatis consilia frustra suerunt. Nam Georgius Frondispergius , qui superioribus in Italia bellis militari gloria claruerat , strenuamque Caesari operam navaverat , a Gasipare filio Germanorum ductore, Alphonis Davato, Antonioque Leva magnis propositis praemiis accitus, partim proprio aere, partim Ferdinandi Pannoniae Regis, ac Margaretae Imperatoris sororis sui ζtibus, ad quatuordecim Germanorum millium delectum ha-uerat, quos pcr Tridentinos faItus in Italiam ducere decreverat s atque Tridenti lustratis copiis , & bellicis aeneis tormentis , pulvereque sulphureo parato, lintribus curribus impositis, nonnullisque macninis ratibus transvectis, per Lagriam, vel Suganam vallem exscensurus in Veronensem, aut Vlcentinum agrum videbatur Quibus ad Senatum perlatis nuntiis , Urbinati significatur, ut quam primum in Veronensium finestria, vel quatuor millia peditum, centum quinquaginta Cataphractos, leviores equites quadringentos mittat, ut sua Virtute itinerum angustias tuerentur, aditusque hostibus in Rei blicae ditionem praecluderent; ac novum quatuor millium peditum delectum haberi decretum ς Augustinusque Amulius , spectatae fortitudinis vir, legatus cis Mincium creatur, cui &repellendi hostis, & omnis, quae cis Mincium est , regionis defendendae onus demandatum fuit . Verum itinerum difficultates , nostrorumque ad obsistendum conatus veriti , Tridenti bellicis machinis, earumque apparatu relicto , per angustas ,
266쪽
dissicilesque Ludinensium semitas , Comitibus locorum dominis vias patefacientibus, iter habuere . Quod ut nostris nuntiatum est, statim Vicentini , Veronensisque agri aditus equite, & pedite obsepti, Camillusque Ursinus in Salodienses fines milius 3 cum maxime, quod verendum esset, ne Germani, lembis ad Ripam coactis, Salodium oppidum in margine Benaci occuparent, amplissimoque lacu , opportuno loco sito , potirentur, Camillus cum militibus, ut statim se in viam darent, praecepisset. Magna leviorum equitum, ac peditum pars,taviente tempestate, & ventis, quibus sepissime terra circum septi lacus fluctus mirum in modum intumescunt , lintribus vehi nequiverunt. Nihilominus cum hostes Coronae angustias superare laborassent, a nostris non sine aliquorum caede repulsi sunt 3 ut per montium juga pergere coacti, tandem Gavar- dum per acclivia loca descenderunt, ac citato gradu in Mantuanorum fines xvij. kal. decembris ad Castelloneum oppidum , quod Stiviarum vocant, consedere e incertusque rumor ferebatur, Padum ad Ticinum trajecturos. Haec omnia cum per certos nuntios Urbinati renuntiarentur, ad Vavrium trans Abduam, ubi inter Treccium, Cassanumque superioribus diebus flumini pontem seperiecerat , c straque munierat, Salassiorum Principem cum Gallis , Helvetiorum , Rhaetorumque robore , & magno Venetorum peditum, & cataphractorum equitum numero reliquit : ipse xviij. kal. decembris, Joanne Mediceo socio itineris cum suis militibus adscito, cum Germanis, ac reliquis Venetis copiis , ad decem supra quatuor peditum millia nuper sacramento milutiae adactis , cataphractis sexcentis , & non parva leviorum equitum manu Vavrio prosectus, xv. kal. decembris ad Soncinum trans Ollium flumen castrametatus est 3, Mercuriumque Buam cum levioribus, & cataphractis equitibus ad hostes tumbandos , incommodisque afficiendos ire iussit, qui eadem die ad Cancianam apparuerant. At cum x. kalen. decembris Gemmani Ripaliam pervenissent , quo die Venetorum imperator ad Pratum Alboini castra habuit, incertumque esset, quonam iter dirigerent ι tandem viij. kalen. ad Borgosortium Padum trajicere statuunt : cumque Tridenti, ut diximus , tormentarium apparatum reliquissent, ab Alphonso Ferrariae Ducc, qui
267쪽
nuper ad Caesaris partes se contulerat, quatuor tormentis, quos falcones vocant, secundo Pado immissis, adjuti sunt . Urbinas hostes, quos in viam se dare certior factus fuerat , statim est insequutus 3 Ioannesque Medi us prope Borgosorti uinpostremum agmen leviore equitatu aggressus ordines Germanorum turbare, & cominus pugnare coepit . Sed dum acrius instarct, & vehementius in hostes ferretur, falconis ictu crure perculso, abscedere pugna coactus est ; dein Mantuam delatus brevi dierum intervallo , fiustra remedia expertus , Ο-mnium moerore , bellicae sortitudinis fama ad posteros transmiLsa, extinctus est, dum in flore juventae maturiores disciplinae militaris fructus serret. Itaque obsistente nullo, ad Hostiliam trajecto Pado, ad Reveresa castrametantur, Urbinas ad Bomm fortium cum copiis substitit, statimque Horatium Floridum Venetias misit, qui Senatui nuntiaret, Germanos Padum transigressos, se cum exercitu ad Borgosortium esse ; ponte flumini superjecto, quaenam voluntas Patrum sit, expectare ; Bononienses, Hetruscosque in suma trepidatione esse: Pontificis Legatum , Regis Gallorum Oratorem flagitare, ut cum vehementer rebus Pontificiis timendum sit , ne Germanorum impetus in Ecclesiae fines effundatur, quamprimum Padum Venetorum copiae trajiciant, ac nutantibus Pontificis rebus celerrime Opem ierant. Nulla itaque interjecta mora Senatus cogitur , varii Lque sententiis gravistima in re disceptatur . Collegii Patrum ea fuit sententia ; ne statim Imperator cum exercitu Padum transiret , finesque Reipublicae relinqueret ; in hac rerum mmnium immutatione nihil temere agendum, priusque Urbinatis sententiam exquirendam, qua copiarum parte potissimum absque Reipublicae detrimento Pontifici subveniri queat. Contra Andreas Gritus Princeps, ac Sexviri, nulla mora imperatorem trajicere cum copiis Padum censebant : inter hos Nicolaum Bernardum vehementi, & gravi oratione , in suas partes ut Senatum traheret, laborasse ajunt e nihil Pontifici adversi accidere posse , quin Respublica eisdem veluti fluctibus jactata auferatur; constanti lociorum fide, Cohortatione , auxilio , licet vi foederi Caesareano subscripserit , eamdem mcntem erga foederatos retinere : si cunctando tempuS teratur , rerum gerendarum occasiones elapsuras et quod si ea in re ne
268쪽
quid accidat Reipublicae detrimenti verendum sit , Pontificis iue 6
Commoda anteponenda se non existimare, rem totam Imperatoris consilio, voluntatique permittendam, qui si ponte Padum trajicere decreverit, cum quadringentis Cataphractis , quatuor peditum millibus, ac leviorum equitum manu rebus Pontificiis opem serendam : sin secus statuerit , statim unus cx Legatis cum copiarum parte trajiciat, omninoque Pontifici in hac rerum Perturbatione viribus , opibus , consilio Rempublicam adesse oportere e tutius tamen visum est in re gravissima Collegii Patrum sententiam amplecti, eodemque tempore &Reipublicae finibus, & Pontificiae ditioni prospicere.
Dum haec terra geruntur, foederatorum classis, cui Genuae occupandae spes oblata fuerat, tempus frustra conterebat. Nam cam totius rei exitus ex terrestribus penderet copiis, quas Petrus Navarrus, & classis Venetae legatus ab Urbinate flagita- Verant , novique rerum eventus nova consilia postulassent, in ni expectatione elusi sunt . Id vero potist imum ea de causa acciderat, quod induciae Cremonensis dedendae urbis per mensem concessae fuerant 3 Ponti sex exercitum ex isdere cum Caesareanis inito a nostris copiis sejunxerat ; quae Romae Contigerant , magnam virium paricin attraxerant ; Germani Alpes transgressi in Cisalpinam Galliam descenderant ; quibus effectum fuerat, ut neque dividi exercitus, neque opportune ad Genuam terra coercendam milites mitti potuerint . Atque interea Prorex Neapolitanus cum triginta duarum navium classe e Carthaginis novae portu solvens Corsicam insulam appli- ποι eiam erat et cuJus adventus fama ad nostros perlata, Aloysius Ar- merius legatus, ac Andreas Auria Navarro sgnificaverant , sibi videri, triremibus aliquot ad Savonae praesidium relictiS , Cum tota classe usque in Corscam adnavigandum , & cum Prorege certa victoriae spe congrediendum et camdem sententiam Navarrus amplexuS cum classe regia , ut cum VenetiS , Pontificiisque triremibus, coactis totis viribus, Hispanos ad rirentur , proficisci statuit. Sed dum haec agerentur, Prorex Comsica viginti quinque navibus profectus, rcliquis septem vent rum vi in transversum actis, foederatorum classem , quae sex Gallicis, quinque Venetis , totidem Auriae triremibus constabat, ad Sestrium in Genuensi ad orientem solem ora obviam
269쪽
habuit , statimque ad pugnam ventum est ; atque a vigesma secunda diei hora ad noctem usque non sine Hispanorum detrimento, multorumque hostium Caede certatum est . Verum saeviente maris tempestate, foederati ad Delphinum portum se receperunt, adventum ibi reliquarum triremium, quae in se neris portu stationem habebant , praestolantes , ut Proregem ante solis exortum remis , velisque insequerentur , quem ad Liburni portum usque maximo conatu, imito eventu , Persequuti sunt.
In his Reipublicae Christianae saevientibus fluctibus spes aliqua portus Q longinquo sese ostentabat ; nam Pontifex belli
pertaesus, ac diuturnitate curarum consectus , vehementi ob Germanos Padum transgrestos timore perculsus , quoquo modo finem bellis imponi ardenter cupiebat. Nec Henricus Angliae Rex, qui post Romanam cladem Pontifici consilio , My unia non desuerat , abhorrere a pacis publicae consiliis videbatur Gallorumque Regem, ut tandem filios, quos obsides in Hispania habebat , reciperet , a concordia ineunda non alienum fore serebatur. Qua in re Francitanae familiae Antistes Pontifici suam operam obtulerat, in caque summum reipublicae Christianae commodum ostentabat , vel pace , Vel induciis atrox bellum ab Italiae cervicibus depulsum iri ajebat. Eodemque animo se esse Senatus Venetus Pontifici significaverat ir quippe qui nisi lacessitus ad arma nunquam accessisset,& semper belli incertis, dubiisque eventibus uberrimos pacis fructus antetulisset: arma utrinque submovenda , ab iniuriis abstinendum, induciis ad pacem gradum faciendum ; quod
Laurentius Hetruscus, Regis aput Rempublicam orator , non abnuebat, ac Baiucensis mirifice probabat . Verum Pontifex mora omni, atque cunctatione vehementer angebatur, neque difficillimis temporibus undique armis constrepentibus, suisquς rebus p crum graviter minantibus, animi ambiguus , haesitansque, vigore mentiS in summum timorem, ac terrorem ver- , se fatis explicare poterat ; ita ut Reipublicae Oratori Roma se abeundi consilium cepisse , ac Venetias proficisci velle significaret , a Senatu petere , ut quamprimum duas Anc nam triremes mittat , quibus vehi in tutissimum suis rebus portum queat.
270쪽
Ad haec Senatus nomine a Foscaro responsum est : non eo loco res esse, ut ad extrema consilia Clementi deveniendum sit r ceterum quod ad triremes attinet, statim paratas sore ;ac si id acciderit , ut Venetias accederet , in nulla terrarum orbis regione libentius , aut jucundius exceptum iri r neque nunc primum Rempublicam omnia pietatis, ac liberalitatis officia erga sanctissimam illam Sedem exhibuisse s utpote quae e dem religionis, & urbis iundamenta habuerit, jactatosque variis fortunae casibus Pontifices Romanos intra sinum suum receperit, classibus adjuverit , neque summorum principum ombis terrarum inimicitias, & copias perhorruerit , donec illo pristinae restitutos dignitati in sua sede collocaverit. Caesarea- nos nil sex mensium spatio, praeter Germanos istos in Italiam immisisse ; pecunia , commeatu laborare ; milites regre sub λgnis contineri posse; sua tandem mole ruere oportere ζ qu circa praeteritarum rerum gestarum gloria subnixum parvam temporis moram Pontificem sustinere debere , ut pacem cum dignitate tueretur. His nutantis Clementis animum erigere ,& confirmare Senatus conabatur et cum interea Germani, Fron-
dispergio Duce, Pado ad Hostiliam trajecto, Roueretum castrametati sunt; ac de administrando bello consito habito , per opportuna Cisalpinae Galliae loca iter in Insubrum fines
dirigere, ut Caesareanorum copiis , quae Mediolano Continebantur, conjungerentur, decrevere. Itaque Gabello torrente
superato, iiij. nonas decembris ad Guardistallum id oppidum a Padi fluminis ripa non longe distat commorati, se
quenti die ad Castrum novum decem passuum millibus a Parma civitate Arausionensem Principem obvium habuere , qui per Mantuanorum fines, ut Cum Germanis munia militiae obiret , advenerat: deinde Anicia, Parma , Taro fluminibus trajectis, cum ad Fidentiolam, agri Placentini oppidum , consedissent, pridie idus decembris literis , ac nuntiis Caesareanos magnopere solicitabant, ut quamprimum copias conjungerent, itineribus, quibus ad Padum pervenitur, quamcellerime Complanatis . Interea Salassiorum Princeps, ad Trevium lustrato exercitu, cum ad decem millium peditum numerum, tria naillia, octingenti, octogintaque desiderarentur, Venetis militibus aqaus est ; stipendium centum septemdecim, ac nonaginta au