장음표시 사용
91쪽
constendunt; cumque impares Veneti ad Hispanos sustinendo, essent, Triuitius, quam iniquo loco res esset, Lautrechium doce i iubet, ut Helvetiorum manu subveniat, petit ; his imp rata detrectantibus, totidem numero Aquitanos flagitat; tandem Petro Navarro cum paucis peditibus subsidio misso, Veneti ab hoste pressi, perturbatis ordinibus , loco cedere coguntur ; idem Helvetii, qui haud longe aberant, se re ; pavore omnia, trepidatione, ac tumultu replentur. Hostes, Venetis fusis , Theodoro Triuitio summo Praesecto , Mercurio Bua, Aloysio Marino Reipublicae a secretis, atque aliis captis, Andrea Grito se cum Gallis in civitatem rccipiente , Romana , ac Ticinens porta Cum exercitu urbem ingrediuntur. Lau- trechius noctis horrore, populi levitate, inopinato hostium adventu perculsus, nil egregii consilii capere; non hostes , qui metu soluti nullo ordine in civitate, ac suburbiis vagabantur, adoriri; non suos adhortari, ac sistere; cuncta in pejus labanti animo subjicere ; tandem paululum ad arcis aream moratus , intempesta nocte Mediolano relicto, cum Gallorum, ac Venetorum copiis Comum se recepit e ibi quinquaginta cataphractos equites, ac sexcentos pedites praesidio sub Paliciat poniti, Abduaqueaad Leucum trajecto, cum reliquis copiis in Bergomatem agrum contendit. Ita Gallorum parta, ac sperata decora sere momento fortuna, Mediolano crepto, prorsus evertit ; cum Lautrechius in amplissima civitate cum exercitu tutum se esse, neque hujustemodi sicinus ausuros hostes arbitraretur . Verum ita se res mortalium habent, ut earum saepe exitus, neque consiliis, neque sententiis hominum respondeant,m nonnunquam rerum maximarum opportunitates, aut omis.
sae, aut ultro susceptae modo intiustos , modo praeclaros exitus habuerint. Pontificis, ac Caesaris exercitus, qui paulo ante Parma inglorius, ac pene in fugam versus aescesserat, noque Insubrum Vicos, ne dum urbes, attigerat, selici audacia caput regionis adortus, non bellicis admotis machinis , non nobili praelio depugnans, horae momento ingentem victoriam est adeptus. Atque, ut plerumque fit, ut nutantibus , inclinatisque rebus, nec officiis , nec minis populus in fide contineri queat, Mediolano arce tantum incolumi amisso , Ticinum , Laus, Placentia, Parma, ac Novocomum ultro in hostium
92쪽
stium potestatem concessere e Cremonae trcpidari Coeptum, cives ad arma Concurrere , universaque civitas in desectionein versa, arce excepta, ad partes Caesaris accesserat ; sed Lautre-chio cum exercitu adventante , per nuntios delicti venia petita , atque accepta, rursus in fidem recepta est. His rerum successibus suspensi Patres , tantam repente rerum mutationem sequutam anxiis animis expendebant , tantam impetii accessionem Caesari momento factam , Italiae, ac Reipublicie metuendam rati : nam regno Neapolitano , Ins brum opulentissima regione, quam summopere concupi I erat,
adjecta, Pontifice sibi multis beneficiis obstricto, ac praesenti
successu devincto, quo victoria impotens animus sese tolleret, circumspectabant, efferentemne fortunam cohiberet An laxatis habenis, nullam justitue legibus insitam Regibus dominandi libidinem coerceret Attritas Gallorum res, propinqua jam hyeme, nec suppleri exercitum , nec novas copias a Rege mitti posse ; catapliractos Reipublicae pedites, ac levioris armaturae equites valde imminutos , recentique clade male affectos; vires Reipublicae ad belli molem sustinendam univcrsam impares e sis: quocirca praesentibus rebus accommodatis consiliis, Pontifici partam victoriam gratulantur, felicia illi, prosperaque semper optasse ; a veteri observantia erga sanctissimam illam Sedem plurimis pace, belloque testatam ossiciis, numquam sorecessuros; suppetias Gallorum Regi foederis nexu adactos tulisse ; inducias cum Caesare servaste , nullas pacis aequaS conditiones aspernatos , ut Christiana Respublica per tot ann bellorum casus magno cum damno experta ab intestinis di Osdiis conquiesceret, ac communi hosti communi consilio obsistere posset. Alphonius Santius Caesaris Orator Patrum Collegium adit ; Gallos post Mediolanensem cladem intra Reipublicae fines exceptos a nostris severi graviter conqueritur, Perspicua in Pontihcem, ac Caesarem inimicitiae signa odita exaggerat s his nisi cito provisum sit , Caesarem totis viribus obviam iturum. Senatus quae acta sint necellitate temporum ex
cusat i Gallico foederi deesse absque fidei nota non licuisse; nil
contra inducias actum ; optima semper in Caesarem mente fuisse , neque diu in suis agris Gallos moraturos . His ossiciis sareanorum animos lenire , ardorem restinguere Conatur ,
93쪽
tueri veritus ne victoria insolens hostis, induciarum legibus perfractis, cuncta ad libitum misceret , ac quacunque facilior esset, aditus irrumseret . Itaque Andreae Grito Legato mandatur , Lautrechio suadeat, ut exercitum a Venetis finibus in Ferrarienses ducat ue soli sertilitate , ac frugum ubertate omnia ad commeatum necessaria abunde regionem suppeditaturam ; cum praesertim Alphonsus per suos nuntios nuper Lautrectio se , suaque Regi auxilio sore significasset, ac quamplurimae rei optime gerendae occasiones locorum opportunitate capi possent rid si omnino abnuat , quam maximam fallem Copiarum pamtem eo mittat, cum reliquis in Veronae, ac Vicentiae finibus moretur ; ne si intra Brixienscm, ac Bergomatem agrum exercitum continere velit, bellum in Reipublicae viscera eliciat , infensis praesertim erga Hispanos incolarum animis, qui moentium injuriarum haud immemores , nulla periculorum habita ratione, cuncta ausuri viderentur. Verum Lautrechius a Rci- publicae finibus amovere copias noluit. Interim Oratori apud Galliarum Regem injungitur e cladem in Insubribus acceptam Reipublicae nomine doleat; de communium rerum statu ed ceat, omnem spem in eo stam esse , qui sortunae malignitatem , ac improsperos eventus sua Virtute corrigere possit: qu circa inexhaustis potentissimi regni viribus nitatur , labentes res sustinere, equitatus, peditatusque magnam vim in Italiam mittere: fore, ut hostes pecunia laborantes , munitionibus , . atque arcibus adhuc Gallis obtemperantibus , non diutius victoriar fructu laetentur. Dum haec fiunt, atque omnium animi eo intendunt, quo, post summa selicitate , ac facilitate par-
, tam a Cauareanis Victoriam , res evasurae essent , inopinato ,π -- Leonis Pontificis obitu omnis eventuum , ac consiliorum ratio
immutata est 3 qui cum ingentem laetitiam ex Mediolanens vuctoria cepisset, animoque multo majora evolveret, ac si e jam tiretur, sebricula paucis diebus confectus , v. non. decem ris, non absque exhibiti veneni suspicione, e vita excessit rvir excellenti ingenio , regia liberalitate , pra sertim in eos , qui ingenuis excolendis artibus incumberent, atque antiquitatis gloriam egregia aliqua virtute aemularentur : humanae seliis citatis votis sipra reliquos mortales felix is nisi Italiam , quae post praeteritorum bellorum clades respirare videbatur, denuo in
94쪽
in eosdem fluctus , ac molestias conjecisset et erga Vcnetos in speciem propensus, re ipsa insensus, quaecunque potuerat adversus illos machinatus. Dum variis rerum casibus Italia jactatur , ac potentissimi Christianae Reipublicae Principes implacabili odio , armisque acerrime decertant, Turcarum vires Principuin distidiis in dies magis augebantur idi gens Christiano nomini insensa , nemine obsistente, libere debacchari, atque Europae exitium meditari
coeperat et eo sane ambitio, ac vecordia mortalium animos adc-
gerat , ut ne de tantis quidem rebus cogitarent, & dum acrius invicem insurgerent, ac plusquam civilibus odiis praestarentur, nil sancti, nil pensi haberent. His factum fuerat, ut Selymus Briaratis filius superioribus annis regnum adeptus, magniS Victoriis Ottomanae gentis nomen nobilitaret , qui cum omnia regnandi cupiditate minora existimaret, patre adhuc vivente , regnum invaserat. Fratribus Acomate, & Corculo intersectis, Praetorianorum militum favore ad Imperium evectus , ingenii ferocitate, bellica virtute, vasto spiritu, animo supra quam di- . Ci posset, gloriae, ac regnandi avido, ut regni fines augeret , primum Sophum Persarum Regem armis in Perside aggressus acie vicerat, Taurisium occupaverat , magnam amplillimae illius regionis partem subegerat . Mox Vetusta , ac praepotenti Mama lucorum gente , quae Aegipto , Syriaeque per trecentos annos imperitaverat, tribus praeliis victa, ac deletas Memphi amplissima, ac celeberrima civitate in potestatem redacta I exiguo temporis intervallo Syriam omnem, atque Aegyptum Ottomanico imperio adjecerat . His autem regnorum accessionibus & maritimarum, & terrestrium Copiarum robore , atque immensa auri copia maximos spiritus sibi sumpserat : siti inexplebili regnandi ardens animus, quo plura armis adeptus fuerat , eo ad majora niteretur, Pannoniisque non modo , Verum etiam Italiae illius arma essent sormidolosa. Verum medio re. Tum Cursu interceptus apud Chiurdum Thraciae pagum anno M. D. XX. postquam octo annos imperasset, spes omnes cum vita amiserat, Suleimano filio imperio amplissimo relicto , quia patris crudelitate abhorrens , bellica virtute haud dispar , non exigua Ottomanis imperii incrementa peperit : nam regni initio GaZelum Syriae Prauectum novos motus cientem , ac
95쪽
Mamalucorum nomen , Tripoli, & Beritho clarissimis occupatis urbibus, erigere conantem , Praelio fudit, ac provinciae pristinam tranquillitalcm restituit. Mox hoc anno M. D. XXI. bellum Pannoniis inferre decrevit, Christianorum dissidiis nobilis limo regno nullo negotio potiturum ratus. Huic Ludovicus Ladistat filius vix primae juventae annos ingressus praeerat, rerum usu, militari scientia ad regia obeunda munera , atque ad tantam molem dissicillimo tempore sustinendam parum idoneus ; regni proceribus dissimili sententia, consimili affectu imperium in cliversa trahentibus . Itaque Sulci manus, ingenti exercitu comparato, Byrantio egressus , iter per Thraciam, ac Moesiam in Pannonias arripuit, Albam Graecam regni illius celeberrimam urbem , ac Turcarum manubiis jam inde ab Amurathis temporibus resertam op Pugnaturus , uno & codem tempore classe ad Christianorum Principum vires distinendas Hellesponto emissa. Quae res Senatum impulere, ut Lcgato severiorem maris custodiam Committeret ue Corcyrae, Maleae, Cretae, ac Cypri nonnullis trire mibus relictis , ut Cum reliqua classe se in sinum Adriaticum reciperet, mandaret. Ludovicus cum primum certior factus ecset, universum Ottomanici belli impetum in suum regnum erupturum , ut potentissimo hosti omni conatu obsisteret, summa ope nitebatur e & quoniam impares ad tantum onus suctinendum suas vires noverat , ad Christianos Principes, Resipublicasque conversus literas mittit ; de rerum suarum , deque regni statu docet, auxilia implorat s ut, nisi sui regni periculo, saltem proprii commodi rationibus ad opem illi praestandam permoverentur , ne regno Hungarico adepto , aditus Christiani nominis hosti in Germaniam, Italiam , ac rcliquaS Europae provincias pateret. Eae literae Laurentio Aurio Doctori, Reipublicae Legato traduntur, quae Venetias transmissae ad reliquos Principes mittuntur . Cum Aurio Rex graviter agit , exorat, Senatum suadeat , ut priscae cum Pannoniae Regibus
societatis meminerit; hortetur , ne in tot rerum angustiis regno amplissimo, Venetique nominis studiosissimo deesse velit. Haec eadem Philippus Mora Agri e s Episcopus Regis Orator Senatui significanda curavit , qui vetere in Hungariae Reges benevolentia, ac studio omni ope, di apud Christianos Principes
96쪽
cipes ossiciis, & pecuniae Vi Hungaricas res juvare nixus sue- 13et trat, eidem Oratori ex foedere triginta aureorum millibus per solutis. Verum temporum conditionibus , quin praesentibus postulatis assentiretur, remorabatur ἱ praecipue vero in Italiae praecordiis furente bello, quod per tot annos Venetorum civium vires haud parum debilitaverat . Itaque S. C. Legato responissum est : Quae prospera, Vel adversa regno Hungarico accidissent, semper veluti propria Rempublicam existimasse ; ob
bellum, quod Pannoniae a potentiHimo Turcarum Rege immineat, vehementer CommoVeri ἱ Verum eo loco Venetas res esse , ut praeteritorum temporum casibus attritas, nihilominus
rursus in belli Italici tempestates incidere necesse sit et quoci in regni vicem dolere, fateri nihil adversi illis accidere polle, quin ad reliquas Europae partes pertineat , belli fluctibus in Italia residentibus, priscae in nobilissimum regnum benevolentiae , ac pietatis signa edituram . Sed cum Turcarum ingenti natu in summum discrimen Pannonias adduci Ludovicus Cerneret, atque ab omnibus Christianae Reipublicae Proceribus subsidia sedulo flagitaret, Ioannem Statilium Evursiensem Prae- Postum, qui a Senatu denuo opem, auxiliumque imploraret, Venetias misit: illum xij. kal. octobris Sapientum Collegium ingressum in hanc sententiam locutum esse constat.
Et si qui Pannonicarum rerum status, Princeps Serenione,
Ampissimi Patres, vobis notum esse Ludovicus Hungariae Rex nomis iis sibi persuadeat ; quique erga ampliissimum regnum vester ani- tu i mus semper fuerit, ligustritius argumentis nulla non tempore perspexerit ; attamen ut me extraordinarium Legatum ad Dos mi teret , plurima permomerum ι praepotentis Turcarum gentis amversus Pannonias brigum, hostium numero, ac viribus formita tofum ; minime ad tantum onus sustinendum pares regni Nres Iambssimae istius Reipublicae in Egud semper spectata , atque egregia officias Regis vobis ad Hissimi in gravissimo hoc Senatu spes, ac praesens fiducia. Τ eque enim antea Ottomana
gens nomini Hungarico inimica, quae semper crudeles iras, implacabile oaeum nobiscum exercuit, aus militum rapia, aut ita mentorum apparatu instr jor , aut imperatoris virtute magis subnixa, regnum nostrum in fit ; qui cum immensum fere umaeque murium numerum compar erit, armis , equis , viris ,
97쪽
MEFris machinis undique septus minas intentis, ingentem -- petumor ementis belli in nos effusurus. Ad quod si auo uuqtiam tempore repesiendum nostrae opes is pares sm re, hoc certe sup rioribus exhaustae cladibus , ne ad fustisendum quidem pares erunt; nisi a reliquis Principibus, quo um de re maxime agitatur , periclitanti regno subveniatur, ne propulnaculam , ac verunti murum barbaris obsessitam, ingenti totius Re pubiscae CHLManue damno, hostes re ins Mimtur . Tot uvae que circum plus avrusiis Ludovicus qui faciat ξ quos impistret λ nisi eosdemmet principes, ac illos certim, qu rum s atas in fluetiriae defensione continetur quoruna res, ista labefari εω , consistere nusio modo possunt qu/que mutuis secum necessit Ais , ac bene sentiae of iis semper conju'm fuerint inter quos quis ignorat, praestantismam banc Rempubdicam potiores partes semper tenuisse ξ qu ppe quae exactis temporibus Pannoniae Reges coluerit, atque ab isdem summo bonoris , atque existimationis
gradu babita sit. Inde illa foedera fluxere, quibus ad Hism ius dextras Destras inimicorum s a uine a persiis, opima sp lia reportastis, teterrimis Cisotiani nominis hostibus obstitissis. II nunc, proh dolor, adeo in solentes, ac jactabundF esseruntur,
ut quod nusio unquam tempore cogitarunt, modo sibi ultro spondeant, ut postficam ferro , caede , 'ammis omnia insuerint , in caput, ac certares nostras fervitute, O armis de saeuierint, amplissimis, ac omni rerum copia af entibus pro ne iis potiamtur. His subactis facit sibi aditum ad stabam oppugnanaeum
fore arbitrantur , quae hoc praecipue regno nititur , ut si iuuae quod Deus Optimus Maxi-ιs avertat detrimenti alγροι patiatur, procul dubio ad banc quoque precelgentem reteriis gentibus admiran am provinciam tabes dis, ac pestis per Τπ-
ra sit . Quid igitur vis potentissim e Reipubum Proridies amplum in Italia imperium po ritis; qui Dalmatiam , Hvrum , Peloponnesi, ac Metcedoniae partem, Aegra rufulas; a haec Cretam, atque C prum nobilissima regna in potestate babetis , facere oportet Θ M ores v ri, nondum t ιntis am rememtis Turcarum imperio aucto, cum besti ab Ottometris ingru rem, Pannoniae semper rebus opem tulere, unus figulem a '
stra sejungi non posse s tuere. Puid potismum a DoLs , Ymtres, hoc tempore agendum es, dum Fic abundus poto imui,
98쪽
ae riserus hostis cum via o exercitu, ingentibus, tum equestribus , tum pedestribus copiis , sebementi ri , insuetoque impetu Pannonias aggressus, Adam Graecam totius regni arcem, ol meorumdem trophaeis hostisin decoratam oppugnet quam si, quod maxime veremur, in suam post statum redegerit i quia erjt e-ἀmento , quominus hoc praepotenti praesidis, veluti qusaeum si, --ssimo aggree , comminuto , non unaeque rupita 1simi torrentis moere, minaci impetu furens cu-a Ecficiat, atque prosterno Tunc υos ad Forajiata , Dimatiae, Eori, alia que proDiurias animum conoemere necesse erit munire oppida, urbes Dab , tibias praesii us firmare, immensos prope sumptus sub me , de qui-btis dum Pannoniae stant , dum υ et Hungari m regnum , vobis ne cogistare qui rim necesse est . Qui9 quo accessione Mae Drtior effectus hostis viriti nnarit ranas augeb i, cf. isses tr remium numero majores ex Hestes Dii saucibus educet, ac Reyspissicia vestra ancipiti terrestri , mari moque imporis tutando
distenta, debilγω ad bostium incursus periere os fiet ξ Haec , in assino regno, dum fieri potes, Amm tempus est, Eum sinit
occasio . subueniatis, jummopore ι tantur . A =t xen imT Hps- scit L ovis us, non claser, non besi os apparatus ; nov/t LB faces rudus in Italia arsuras, novit clusibus υobis ad miritimas cras , provincorique vestras tutandas opus esse. Auritantum, argentique rum flagitat, quae in usuS Ni m g tiaris, indefendendis urbibus, in riendo exercitu erogari queat. RG --
strae eo deductae sunt, Patres , ut si inuti cminutiore pro meando tempus iantur , in aperto pericuso versemur tacogemur
enim quod vis prae inurimis effari queo per summam
gnavium, ac Haeccus ultro captivisatcm stibise velim , Dustius rei ratione babita, cum boue aeriis are ; non eventus ALM Graecae rerulis, non incertus exitus retinebit , non si ante oculos mora obversetur, conmia immura us; eo enim redacti
sumus, iis angostiis premimur. ut υel inistis , aut cum hoste pugnandum , scrtunaeoue Aea suletinis sit, aut ab ris pacis leges ao sienta, qui ioeptus a gente metarica pulsi, ac turpiter victi sint, quorum altero nil indignius, aut foedius; altero HI acerbius, aut durius esse potest. Quo igitur major a e tantu pericus, intus , HLisor rerum Pannonicarum status , quo magis eat escenaea clades mminet , quae ad vos usque ,
99쪽
atque adeo rutam Christianam Rempublicam permanabit , eo magis subvenite amplissimo regno, lasentibus rebus succurrite a dorico Regi Destrae Reipublicae amicissimo, in juventae flore, quod algicere vehementius ad pietatem ae et, con tituto, ferte opem. Id Rex pro veteri foedere, pro sestra benevolentia sibi polgicetur ; id amplissimum regnum expectit s id ego vos praestaturos confaeo, ut, qui ad hoc peragendum negotium missus bona spe in vestrum conspectum prodierim , gratia , auxilisque
fultus meliori eisntu, atque omine reυertar. Hac oratione omnium animi vehementer commoti sunt .
Princeps, ut moris est , pauca de propensa Reipublicae erga Regem, F ungaricamque gentem voluntate, & studio respondet. Res statim ad Senatum delata, dum dissentientibus sententiis agitatur , Albam Graecam a Turcis expugnatam nuntii attulere . Haec in Pannonia agebantur . Cum interea Leonis Pontificis obitu cursus ille victoriae, quo magnopere hostes ef- serebantur, debilitari , ac languescere paulatim coepit e nam qui Pontificiis stipendiis merebant, Leonis morte audita , digredi , ac deserere signa coepere et Caesareani Vero argenti ino. pia tantam copiarum vim alere non poterant , ut Propterea magnam militum partem dimittere cogerentur 3 Helvetiis, mille quingentis circiter exceptis, abeundi facultas permissa. Gesemani quoque trans Alpes, Florentini in Hetruriam iter arripuere. Itaque qui antea inopinato Mediolani eventu perculsi fuerant , paulatim abjecto metu , ad meliorem spem animos erexere. Nam Ferrariensis Dux, producta centum cataphractorum, trecentorum levioris armaturae equitum, duorumque millium peditum manu , sponte Bondini, Finalisque oppida, M tinae , ac Cariagnanae montes deditione recepit; nulloque negotio Lugo, & Bagnamvallo potitus , ad Centensem urbem castra admoverat. Andreae vero Grito Legato Senatus mand Verat , ut pedite, atque equite quantum posset, Lautrechium juvaret et Theodori Triuitii , qui adhuc apud hostes captivus detinebatur, loco, Pompejo Castroae cataphractorum equitum cura mandata est. Lautrectius cum Parmam haud satis firmo praesidio teneri per exploratores intellexisset, ut aliquo facinore praeteritarum cladium notam deleret, urbem expugnare sta-
ruit , in ea septingenti Itali pedites, quinquaginta cataphracti
100쪽
aderant. Summa totius rei Bonavallio, Federico BoZZolo, &Marco Antonio Columnae committitur: spes in celeritate , atque in hostium negligentia sita erat. Bona vallius trecentis cataphractis ; BOEZolus, & Columna Gallorum alter, alter Venetorum quinque millium militum manu nam Andreas Gritus Legatus , Lautrechio flagitante , tot ex nostris dederat, quot Gallis iuncti ad Parmam recuperandam sussicerent ad Turricellam duodecim a Parma millibus , Pado trajecto , urbis partem , quae nuper ab Hispanis direpta fuerat , nullo obsistente , ingrediuntur ; sequenti die alteram partem, quae trans Parmam amnem sita est, aggredi statuunt. Hostes , ne in adversam nostri ripam evaderent, hastis arcere, saxis dejicere , glandibus Percutere, ut tandem militum audacia oppidanorum virtute , Cum tormentorum bellicorum inopia laborarent, frustra fluminis transitu pertentato, reserre pedem , coeptisque desistere coacti fuerint. Itaque oppugnatione relicta , pridie kah januarii Cis Padum se recepere. Quo etiam tempore Helvetii, Legatis cum literis missis, Senatui gratias egore , quod turbulentissi- 1 - mis temporibus Christianissimo Regi auxilium tulisset, ac, ne 'in posterum amplissimo regno ulla in re deesset , enixe ex
rarunt s summum in illo Italiae , Reipublicaeque Christianae semper praesidium fore. Lebatis perbenigne responsum, honinrificeque excepti, ac dimissi sunt. M. D. XXII. INterea in Insubribus arma quiescebant, nihilque , quod ad
belli summam spectaret, agebatur , eo conversis omnium animis, quisnam in Leonis Pontificis locum cooptaretur, quique exitus comitiorum futurus esset; cum plurimum ad pacem Italiae, atque ad universae Christianae Reipublicae statum pertineret , qua mente is futurus esset, cujus summa semper apud Christianos Principes extiterat auctoritas . Itaque Senatus , Leonis obitu audito, ad Cardinalium Collegium plenas officii literas dederat, quibus cos graviter hortabatur, ut privatis poll- habitis rationibus, id tantummodo attentissime prospicerent , ut illi Pontificatus onus sustinendum committeretur , qui Pietate , prudentia , ceterisque virtutibus ornatus, religionem nu-