Ioan. Baptistae Portae Neap. De refractione optices parte libri nouem. ..

51쪽

M egred iendo veniet ad B. Idem ex alia parte H per N per Gniet ad H,& ex L ad B, inuertetur ergo in puncto I. H igitur sinistra pars videbitur in dextra, & G in dextra videbitur in sinistra, recta igitur in C D videbitur, obuersa vero in R., & maior. Imago in in non vere extra videtur, sed satis obscure ubi ubi sit, & fixe intuentibus ibi apparet. MUnitudo propinqua pilae intrapunctum inversionis recta videbitur oculo coroxim4 cI lavdseposito. Prop. a VIII.

ESTO conspicienda magnitudo G Η, adeo prope pilam,ut se oculis insinuando, inuerti haud possit. Veniat primo HH a per

52쪽

per F per secundam restangetur ad D, & per quintam ad A,ubi inuento oculo,uidebitur recta. At seponatur oculus in B, idem punctus H, ut se oculo insinuet veniet per O,refrangetur ad M, relabetur ad B per decreta anguloru egredientium, videbitur igitur a B oculo etiam recta,nec tam prope pila in uerti valet. Oculo piis propinquo, magnit dive, ο proximὸ, O remore positase per recta videbitur. Sed remotior breuior videbitur . 'Prop. XVIIII.

INTRA punctum inversionis ocuIo, vel magnitudine positis semper recta videbitur magnitudo. Nunc esto oculus piis proximus A magnitudo proxime posita O,P,insinuet se P per

53쪽

, refragatur ad F, per secundam, egrediatur ad A oculum per tu in tam ex altera parte, O per L veniat ad B,& inde ad A videbitur magnitudo o P recta, & punctis T V, ductis cathetis per centrum. Longe igitur seponatur eadem magnitudo,& sit G H, veniet H, ad N,ut se oculo insinuet, restagitur in E, egredietne ad A oculum. Sic ex altera parte G punctus per I veniat ad C, S ad oculum labatur A,etiam recta veniet, nec datur alter concursus praeter illum,uidebitur ergo magnitudo G H RS, oculo propinquior, sed breuior,ductis ex centro cathetis, quod de

54쪽

sa IO: BAPTISTAE PORTAE SIT prino magnitudo QOR pilae proximior,& insinuans se

oculo R per N,venit ad F, & mox ad A oculum, sic Q ad O, S ad H ad A oculum, tractis cathetis occurrent lineis deseretibus imaginem F A , I A in punctis DE . Sit magnitudo remotior V X, veniat X ad M, mox ad G, inde ad oculum A & V, item ad P, mox ad H, demum ad oculum A, ducantur catheti ex V X, per L centrum occurrent lineis imaginem deferetibus ad oculum G A, H Α, in punctis B C,minor erit B C ipsa D Ei quia quanto longior magnitudo abibit,tanto angustatur linearum anguli deserentium ad oculum simulachra, &angustius

suis occurrent cathetiS. Magnitudo obliquepilae veniens longie ἀ suo loco,Valiter videtur. Prop. XXI.

SI T magnitudo triangularis E F D, veniens ad oculum A,S Veniat oblique, scilicet non ex opposito,punctus D Venit ad G ,refrangitur ad N per secundam,egreditur ad A per quin' tam, cathetus ex D & per O centrii secabit prope oculum in A, sic punctus E venit ad H, mox ad M , inde ad oculum A, cathe-tus secabit M A in pucto C, demum F punctus venit ad I, ac re fragitur in L venit ad A, cathetus occurret ex F ipsi L A in B, unde punctus F in B erit, sic B C A, &DEF, obuersus trianguius , ut promisimus.

Pila

55쪽

RADII perpendiculares supremam extimam pilae superficiem inuadentes, refranguntur,ut diximus, S egredientes etiam refranguntur denuo, unde decussantur prope pilani, in decussationibus igitur radiorum ibi concursus, de combustio. Exemplum damus. Sint radii aequidistantes Solis extimam pilae superficiem imuadentes ABCDEFG. Rad ij BF, qui latera egaxoni tangunt, refranguntur ad calcem diametri DI, per secundam, ra- dij item AG, quia latera pentagoni tangunt, restangian tur intra pilam M N , &hi sunt inutiles combustioni, radij vero, qui intra B Fomnes extra pila incendunt soris, & ibi producut incendium,ut radij C Epercutientes latera duodecagoni restanguntur in L. iCantuarensis in hac propositione duplici errore notandus venit:putat enim radios a Solis centro progredientes supra pi Iam igne accendere, quod est falsum , nam a Solis perpendicu- Iaribus ignis excitatur: nam perpediculares & ex centro eaedesunt. Praeterea nec si a Sole orirentur a centro rad ij, sequeretur

Propς pilam ignem accedi,nam tam longe dimissi radij a Sole,

etiam

56쪽

etiam longissime accenderent,quod est salsum, si vera sunt,quae prius probauimus. Maxime errat Vitellio, qui putat Solis radios superficiem pilae inuadentes perpendiculariter,restangi ad cetrum, & quia ibi experimentum videri nequit,optat sph rs portionem semicirculo minorem , ut videret an in centro illius ignis excitetur, quod es alsissimu . In uniuerso enim opere suo quidquid ex se supra illud Athazeni est, falsum sere est, semicircularis sphaerae portio, vel minor accedit loco prope finem diametri, & ex secunda restactione paulo propinquius, non autem in centro,r tio ex his quae prius diximus, deducitur. Lumen eminus pila costallina eiaculari. Prop. XXIII.

R A DII, ut diximus, decussantur singuli prope pilam retro in diametro , propius, & longius, distundunturque a pun cto illo, ut a centro ad circumserentiam. Si ibi igitur locetur candela ardens noctu, rad ij, qui a candela egrediuntur a centr O ad circumserentiam, atque per pilam refrangentes, pamralleli evadunt,& longius lumen iaculabitur. Possumus Sibi concauu speculum accomodare,o ignem non lumen iaculetur.

Sed me mento proportionis sphaerae & speculi. Radius CL decusatur in L , inde spargitur , si lumen ibi sparsum a centro i culabit ur perpendiculariter. F

57쪽

LIBER TERTIUS

Refractione , eiusq; passionibus initio liabri , pro noHri ingenii captu , ut decuita 'icatisumus, nunc antequam ad viasionem accingamur , ope pretia visium in , oculorum conmuctionem , eorumpbruma enim alicuius rei cognitione asi sequi tentamus cuiuspartium comtutionem ignoram ira, ' de insimulandum, aut praetereundum non duximus. Sic ijspraecognitu ad sterioragradatim asce demi , ne quid ad exactam visitonis cognitionem Hese ideretur. uorum maiorum quaepiam correximus , alia de medio seu limus , nonnulta addidimi noua. Nunc rem aggrediamur.

Oculum quatuor tunicis, s tribus humoribus coirnpagimitum. Prop. I.

STV PENDA, ac admirabilis oculi constructio haec est. Oculus, ut e cocaua caluariae Ossis sede exemptus est , exa-1 ctae

58쪽

ctae sphaerae orbitam imitatur, & tuniculis, & humoribus simul

ccma pactus est . Extima eius tunica oculum Obducens,& orbiculatim conuestiens dura est, ct a dura substantia cerebri orta, Graeci σκληροτην dixerunt, neoterici, barbare quidem, consolidativam, quod ossi oculum cosolidet, uni atq; S uniuersa oculi constitutio praestantissime confoveatur. Haec non sibi lem Per per similis, nec simplici donata est nomine, sed posteriorein Oculi sedem constituens, crassa est, quae in anteriori ad pupillae regionem peruenit, illic tenuis euadit, & in cornu facie abit, non solum quod pelluciditate, verum criod cornu instar dura in laminas desquametur, Graeci , nobis cornea dicitur: tenuis, ut cornu, ne eius crat sitie praepediretur vlsus, dura, loricataq; , ut si quid extrinsecus occursurum expelleret, cum cuiq; ob laesioni obuia futura esset. Haec in fine vis rium neruum conuestit, & tandem se explicans, cerebrum, ex dura me ninge ortum habet. Interna huius tunicae superficies,

tota ea sede, quae non pellucet qua scilicet oculi album ab nigro distinguitur alteram tunicam ambit, ipsiq; adcubat, qua vero parte lucida cernitur, ab ea subducitur. Jd ei peculiare accidit,quod mediam fenestrauit pupi lia, nam senestram illampupillam dicimus, comprimiturq; usque ad acus tenuitatem, dilatatur vero usque addentis magnitudinem, instar locutoria, ut lucis accessu, recessu ue,commodius visibilium se species insinuarent. Vniuersam hanc tunicam fuscedo quaedam obnubilat, ne incertam aciem vagari sinat, qua parte corneae substernitur, varie tingitur, glauca, nigra, caesia, fulvaq;. Iotam hanc tunicam a conterminis vulsam si contempleris, uuae nigro solliculo simi l lima est, a quo pediculus exemptus sit, fora naen, quo pediculus visebatur, i pii pupillae comparabitur, si ex

eo euacuari intelligas, ob id Graecisiαγ i nobis vitea dicitur . Membrana haec usque ad vitor ij nerui ortum come S pr ducitur, mox neruum subiens , in tenuem mcningem desinit,

quae quia dicitur, Graeci quoque illam vocant. Sed spatium, quod a concaua corneae tu perficie continetur usq; ad crystallini humoris sedem, liquore quodam completur, qui quum tenuis, tympidus, fluidusq; sit instar aquae, a Graecis υ - r. δ.i ,1 nobis aqueus dicitur. Antiquiores Medici albuginem nominarunt, non quod ovi albo collatus par sit,sed qualis cer-

- nitur

59쪽

DE OCULORUM ANATO ME LIB. III. 6

nitur in recentibus ovis transudare, quum igni admouetur. Vuea in medio natat, ac hiatu, quo in medio pertusa est,humor in anteriorem corneae sedem adlabitur,ut liberius spectra obiectorum commeent. Hic globi portionem explicat, anteriori parte gibba corneae parte concluditur, poster ior tantum a plana superficie se subducit,quantum crystallini parS protuberans in eum se insinuat. Paulo supra oculi centrum humor, qui a nimia similitudine, quam cum mediocriter concrcta glacie obtinet, Graeci vocant, construitur, non corporis habitu, soliditateve, sed luce potius, qui & si humor dicatur, non defluit, sed molliculus caerae substantiam reseri, globuli speciem, sed non adamussim refert, ac si duabus sphaerae

sectionibus compactus fuerit, lentis formam retinet,unde et Ia Graecis φακοειδου vocari arbitror, superficie constans laevi, lubricaq;. Ipsit membranula circumtecta est, instar tenuis simae caeparum tunicae quae inter earum orbes reperitur exacte transparens, quam a telarum araneae similitudine ἀρ- Ia vocant Graeci, sed non robore, & duritia, sed tenuitate, edi pand i-turq; undequaque ad latera oculi ad vueam, at veluti inter- septum humorem aqueum a vitreo disterminat, ne laxioribus sese meatibus commisceretur. c aeterum posterior crystallini sedes alio humore fulcitur, qui non lucidus,ut crystallinus, neque eiusdem consistentiae, duritiae et, , nec ut a cluetis di iuuetis,

sed quia liquati ab igne vitri consistentiam, & colorem referat, ob id a Graecis idi ειδος , a nobis vitreus Dominatur, ex inferiori parte, dum in membranis continetur semi globi forma refert, sed ubi crystallino adiungitur, planam superficiem habet, si in eius medio sinus non imprimeretur tantus , quantus crystallini humoris globia S in eo mergitur, innatatq; , nil aliter inter ipsum, & v treum intercedens. Reliqua pars , quae a crystallino non occupatur, ex tenui membranula si membranula , & non mucor dici meretur quemadmodum oui pellicula albuginem cotinet, vitreus humor circumsepitur, quae Graecis dicitur, eo quod o Hλη, idest reti similis non sorma, sed plexum referens. His tunicis, hisq; humoribus, natura oculum machinata est, qui ut lucidissime nostris oculis exponatur, ipsum depingemus, ac si per medium se cui sic mus, cum medietate nerui optici, eo modo, quo Astrologi caelestes

60쪽

sphaeras visui obiectant, ut unico intuitu totius fabrica contempletur. A B C D dura tunica , cuius pars A B instar cornu pellucet& degenerat in crassam me ningem C D. EF N Hvuea, cuius pars I, fenestrata pupilla est,°enerat in tenuem ineningem T Y.O R S aranea tunica.& VXreti Hrmis. LRM humor aqueus. G humor crystallinus.

Oculum necessariosuissest ericum . Prop. II. NV N C oculi singulas partes exacti v j perpendamus,nam quae intus 1 natura conclusa sunt, ita locata sunt, ut nil eorum superuacaneum sit, nihil ad periectam visionem non ne