장음표시 사용
81쪽
tentiam fieri arbitrabantur. Empedocles imaginibus radios admiscuit, & id coniunctum radios vocavit. Addit Aristoteles ignem in oculis adnatum esse, ac soris emicare, ut lumen de
laterna, quod si tunicis non clauderetur, sortius extramitti . Hipparcus ab oculis ad corporum lineamenta radios exporrectos perinde ac manuum admotu summa corpora perrectare, eorum apprehensionem ad eosdem referre. Stoici per radioruex oculis in ea, quae videri querunt, emissionem, aerisq; simul intentionem. Addit Galenus per circumfusum aerem, quasi perhaculum, neq; visite ad spectatricem facultatem traduci .. Plato in Timeo per . φῶ. vel corradiantiam fieri existimauit. Lumine quidem ex oculis exerto, ad aliquantulum interualli per cognatum sibi aerem effluere , a corporibus vero illato occursante illsi aeremq; intermediiim diffuso, amolituq; facilem eum visuali igne intendente. Galenus Platonis opinionem sequitur, roboratque, ut libro de placitis Hippocratis ,& Platonis. Ait enim, Ignis, qui mulidum suauiter illuminat, similis & congenitus oculorum nostrorum igni, quum diurnum lumen se visus radio applicat, duo lurnina inter se similia,&conuenientia, quo oculorum acies 'dirigatur, ibi minus ex&rni interniq; luminis fit concursis id totum igitur eandem pastionem sortitum,quum aliquia tangit, vel tangitur, sensum efficit videndi. Et his rati nibus persuadet. Corpus, quod videmus duorum alterum erit,
vel ex se ad nos aliquid mittit, vel vis aliqua sensitiva a nobis ad se v'. peruenire expectat, si aliquid mitestser pupillς exiguum
Dramen pertranseundum erit, quomodo ' igitur alicuius montis, vel vastae rei spectrum in oculos ingreditur ' quod est absur dum .. Et si innumerabiles sunt, qui id vident quomodo ad singulos esdem feruntur, & si spiritus intuitiuus exit, quomodo in tanta diffusione dilatari potest omnes visui res expositas ci cumfusus complectatur ' Euclides philo phus Platonicus perridios ex ocuIis egressiss visum fieri dixit, prebauitq; his ratio
nibus. Sensuum receptacula alia concaust , alia non concaua
constructa sunt, auditus, olfacios, &gus usiconcaua sunt, &extrinsecus vltro procidensit corpora locum aptum' inuenirent,& permanerent, nee ὀ restigio transilii endvisus contrariam habet formam, nempe conuexam , Vnde in eo radij recipi non possunt . Prsterea falsum esse e corpore continuo simulachra probi fluere,
82쪽
fluere, & nostros sensus lacessere, nam si id verum esset, qusrei tes acum, illico nostro obtutui ultro se osserrent, & librum legenti omnes liters occurrerent. Heliodorus Lari Geus,quod eiecto lumine, emissioq; fieret visio hoc argumento innititur. Quod oculis insit fulgor, splendorq; , ut eum noctu ad cernendum nullo extrinsecus lumine indigent, & in te nebris eorum coruscant oculi, exemplum bubo, selis, & alia noctivaga animalia. Et Tiberius ille Romanorum Imperator paulisper haud alio modo,cuam luce clara contueretur omnia, paulatim tenebris se offundentibus. Addunt ad id Platonici, animalium quorundam vis
res , quq cum radijs e visu ipso diffunduntur. Sunt iu A frica s, miliet qusdam effascinantium, Isigono, & Nim phrodoro testibus, quorum laudatione intereant probata,arescantq; arboreS,
moriantur infantes, Esse eiusdem generis in Tribaliis, & Illyrijs. Adijcit Isigonus, qui visu quoq; effascinent, interimantq; quos diutius intueantur, iratis praecipue oculis: quod eorum malum facilius sentiant puberes, alijsq; locis alias esse gentes elusinodi virtutis. tradit Plinius. Aphrodiseus esse homines , qui summa animi nequitia perpolluti, liberalem aliquam formam conspicati enecant, radios sui conspectus vitiatos trans mittunt, quasi veneno quodam vitio sui animi radios, veluti telum illinant, iaciantq, in rem, cuius inuidia tenentur, & desiderio. Prodit igitur de pupilla radius exitialis, qui per oculos obducti hominis, subdit, vertitq; quam naturam aggressus est, maloq; habitu deprauat. Quod vero aditus per oculos pateat contagioni, constat etiam ex ijs,qui mortua hominum corpora contueri recusant,ne radi; sui conspectus refracti aliquamsbi lucem, pestemq; reserant . Lupi visus noxius est, vocemq; homini, quem priores contemplentur adimere ad praesens. Basiliscus hominem, vel si aspiciat tantum, dicitur interimere; Sic & menstruatae mulieres obtutu speculum inficiunt, obnubilantq;. Ex Peripateticorum placitis sancitum est,quorum princeps Aristoteles , rerum simulachra ad sensum vehi, & si ipse in Meteorologicis,& prolematis extraserri dixerit: illuminato enim aere, qui inter visum, & obiectam rem interpatet, e cO pore species quaedam per aeris medium ad oculum usque per- tensa aspectum vulnerat, oculusq; per virtutem animae insitam
illius colores intuetur, di indicat. Nos dilucidiu. rem aperi
83쪽
mus, & perficiemus. Forma rei videndae in ipsa re materiale habet naturam , sed lumine susceptam, materiam stibito eximere,& spirituali quadam ratione emicare, & quo magis ab obiecto venies appropinquat oculo, eo magis ex latiori base accomm
dare se i plana ad pupillam, & oculum, sicut & corpora liquida per se locis insinuant. Vnde per radiorum lineas pyramidales ex se ad oculum figuram portendit, de cono crystallinum verberat . Quod fiat per simulachrorum in oculos illapsum, ita probamus. Si vehemens lumen Solis per se, vel st corpore polito reflexum pupillam inuaserit, adeo is dit,ut lucis reliquiae diu in oculis residentes,poli clarioris luminis prospectum,clausis oculis etiam in obseuro remanet, ovousq; a sua natura Merit dissitum : lumen igitur pupillam subit. Praeterea si cubiculi senestrae claudantur, & per angustum foramen ingrediatur secunda lux, albam papyrus ei obex opponatur, quae lumen illud excipiat,quod in platea, ct oppositis parietibus illustrabit, suis Q mis ,& coloribus vestita in albo papyro repraesentabit. Dico quod sicut corpora a Sole illustrata per arctum fenestrae soramen in subiectum papyrum lumen repraesentat, sic idem vis rum rerum spectra per pupillae soramen subiens,in crystallinum depingit: nemo igitur tam durae ceruicis, insanaeq; mentis ab oculo ad Solem per papyrum reflectionem fieri argutabit, tum quod papyrus non reflectit, tum quod reflexio ad pares angulos fieri iam sancitum est, sed quoquo versus paginam inspexeris, semper easdem figuras inspicies. Tertium addemus argumentum. Esui regione quis aliquam figuram intentissime aspiciat, alter homo E iqua vel dextra parte digitum ostendat,si aspiciens manum iniecerit, ut digitum tangat, prosecto longe a digito aerem verberabit, quod erit signum visionem fieri per intromissionem. Rem demonstrare clarius iudicamus.
84쪽
sit oculus D C, aspiciat rem sibi oppositam F E, alter homo e dextra sui parte digitum oblique in A ponat, aspiciens si voluerit tangere digitum A, manum iiiijciet , ubi non A est, sed in B, & ibi non inueniet. Ratio est, quia A ingrediens per pupil-Iam C, refrangitur in D, relabitur in B, tunc ex centro circuli F, per A punctum rei visae trahatur cathetus F A, coit cum D Cin R, & ibi apparebit. Si radius ex oculo egredetur contrarium eueniret. Si tres visa B, pupillae punctus D, quaerens videre B,
per D B, ubi ad C peruentum est, cadet a perpendiculari F E,& veniet ad A, producta catheto ex B ad F, occurret lineae C.A, in A, ibi igitur videbitur B, sed contrarium experimur. Nunc argumenta solvemus. Dicimus quod omnia fere argumenta utrinq; adducta άν τις φαντα sunt, a nobis reciproca dicta, quod propositum argumentum referri, conuertique in eum possit, a quo deductum est, ct v trumq;. pariter Male t,vx ex Gellio videre
est. Qui fieri dicunt visionem extramittendo,quia idplum montis, aut vastae alicuius quantitatis ingredi per angustum pupillilae soramen non potest , remondet alter, quia neque ingredi ab codem foramene radu pollunt, ut tantam molam in rcipiant, si eadem lex erit exeundi, introeundiq;. Si in oculum penetrans radius acum asteri, cur egrediens eam non offendit sic rereliqua . Quod autem una cum Empedocle tradit Plato effici vi--.sum per luminis ab oculo emi stionem, proinde ac e laterna, id esse omnino vanum autumat Aristoteles libro de sensu, & sensili,quando si ita foret, deberemus etiam in tenebris uti oculis , radio inde promicante, ad medium illustrandum idoneo. V rum quod inseri Plato, restingui radium ostensantibus tenebris, vanius multo est. Quae enim luminis extinctio esse potest ' extinguitur siquidem humido, aut frigido calidum &siccum, ut in prunis videmus, sed neutrum in lumine recognoscit. Quod
sic est, ac ob debilitatem nos latet, interdiu claritatis excellentia perire debuerat, aut aqua, aut glacie, quippe ignita corpora haec omnino patiuntur, sed in oculorum lumine nil prorsus eiusmodi sit. Vnde certa coniectatione Platonis Opinionem, ut minus veritati subnixam ruere. Praeterea vel lumen lumini coniungitur, quoniam coniunctio corporum est, sed qualitates intenduntur, neq: id etiam a sequerentur, nam & intenduntur, quae eiusmodi sunt rationis, modo exterius lumen & interius ' . Oculorum
85쪽
oculorum non sunt eiusdem rationis. Qui dicunt ignem oculo
contineri, vana dicunt, quoniam intra aquam , cuius naturam sepit oculus,ignis conseruari non potest. Euclides dixit Naturam fabricasse instrumenta sensus concaua,quia receptura erat sonus, odores, S sapores , sed oculum convexum construxerat,
quia foris radios emissurus erat. Dico in illis bene dixisse, sed
oculus quia spirituales radios excepturus erat, non nisi conuexus futurus erat , eiusmodi enim sigura ad id opps aptissima erat, net aliter fieri oportuerat, ut suo loco declarabitur. Quinimmo nec necessario Iume ab oculo recipi volunt,ut videmus, quu densioribus tenebris obvallatos , nec luce prorsus vlla oculum contingente, e longinquo multa visu *pprehendamus, ubi comperiatur Iumen retegens obiecta. Praetere* verum est oc Ium obiectae rei imaginem in pupilla ostendςre nam qxtima corneae superficies mire pellucet, intra pupillam vero nigricans vis detur, sicut speculis retrorsum allinitur plumbum, ut obscurior illa densitas sit. imaginum sufflamen, quod per vitti delapsae t cidum laeuorem densiore obiecto suppressae non eu nescerent. Sed falsum est , quod inde causetur visio, nam res obliqua oculo opposita etiamτvidetur, cuius tamen imago in oculo non videtur, sed ad pares angulos in alteram partem delabitur, nocessaria enim seret rerum oppositio, ut videretur. Si anim Iia vident noctu, id euenit ex visus praestantia, adeo enim visu vigent, ut splendore in tenebris videant peculiari natura acreatore donata, nobis autem secus euenit, nam ea bonitate visus deficimus. Et animalia quae visu affascinant, vel interimunt, non radiorum extramissione id euenit, sed aerem eis contiguum inficiendo, Spaulatim ad suum adhaerentem transiens,
Lucem secundum Idola ad nos deferre. Prop. II.
LV X resexa E speculis, vel e marmore polito, aut metallo
eandem lucem generat, ut in speculis cernimus, immo si in speculo fuerint literae exaratae, aut alia signa impressa, ino' posito pariete lumen reflectit idem, & cum eisdem caracteribus
impressis, ut latius alibi docuimus. At si haec lux non e corpore pol,
86쪽
repolito, sed e terra, vel lapide reflectitur, generat inmen, siue secundam lucem. Et si prima lux supra virides arbores, aut rubras res incideri , reflectit secundam lucem ijsdem coloribus
defaedatam. Haec reflexio non ad pares angulos, ut prima lux, sed ex omni parte, ut e centro ad circumserentiam, nec colores
solum, sed formas, essigies, & omne quod in luce illuminatur reflectit,unde lux secunda secum rem imagines suis coloribus,& figuris insignitas adfert. Hae nempe imagines non semper in opposito videri possunt. nam vehemens lux Solis debiles illas reflexas obscurat, sed si clauso &obscuro loco resilierint,vide
tur personae, Ac motus, at si per arcta foramina immittantur in obscurum cubiculum, clariora rerum simulachra conspicientur, ut diximus. Lux Solis inuisibilis est, nec videtur, nisi re-sexa, nam si per obscurum antrum 1 Hramine in pariete ingreditur, & per alterum egredietur, nec aliquid obexei fuerit, in uisa per illud transibit, si manum opposueris videbitur manus illuminata, & reflexa tunc antrum illuminabit. Solem in die - videmus, quia eius radii a terra repercutiuntur, nocte non videmus, quia non habent, quo percutiant, selum astra lucida conspiciuntur, quia solida, & Solis lumen transverberant. Increpusculis videmus. quia radii vapores circa terram existentes offendunt,&matuti iii, clariores serotinis,quia matutini v Pores' crassiores ex anteactae noctis frigiditate. Feriens Sol oculos visionem impedit, si ferit fenestrae .ramen, secum im gines non affert,sic ignium, & candelarum,sed secunda lux im gines, de simulachra secum affert. Aristoteles quod secunda lux de imagines serat,& videre faciat, ignorans, ait in Problematis. Quamobcausam manu prae lucerna, aut Sole obiecta melius in .spicere possumus' An quia lucernae, Solisve lux nostris occurrens luminibus, reddit suam ob nimietatem infirmiora-quippe quae rem etiam sibi cognatam interimere prae sua possit exuperantia, at vero manu ita arcente, nec luminum acies offici potest,&res visui obuia nihilominus in luce posita est, unde fit, ut acies elenius agat, & res spectanda nihilominus videatur. In magnis desectibus stellae ob eandem causam nobis apparent, quod suis temporibus accidisse Thucidides memoriae mandauit, & nos quoque vidimus . E profundis puteis stellae inte
diu videntur, di si sol sit in meridie, in lapidicinis,&metal- , licis
87쪽
DE VISIONE. LIB. IIII. olicis elaborantes homines quotidie eas aspiciunt. Non est igitur necesse in visione ut oculus illuminetur. Sed res visa,&nos in tenebris commorantes venientes imagines non videmus
sed venientes se spectari sinunt. , f
men per aerem imagines deferre . Prop. III. SI aer praeterea non esset, nec visui locum omnino seret, qua in parte operaepretium arbitror Plotini placita inserere, astruentis corpus per se minime necessarium esse ad emicantem ex oculo radium sustinendum, atq; perserendum, qui nullo fultus tibicine, aut substrato suapte natura fertur, nec metuendune radius ipse decidat, qui naturam habet Iuminis. Inter visum divisibile medium per se necessarium est lumen externum, vel proprium, vel obiecti valde lucentis.
Visionem feri in iusta . Prop. IIII. AN TIQV Os & neotericos exercuit haee quaestio; virum
in instanti fiat visio. Eadem enim est ratio delationis specierum ad oculum in instanti, & delationis radii a Sole ad corpus illuminatum. Alacen Arabs in tempore ferri his rationibus probauit. Non comprehenditur sema a sentiente nisi post eius peruentum in corpore sensibili, nec ab ultimo sentiente comprehenditur nisi post peruentum ad concauum nerui comunis , ut lux a corpore luminose delata ad oppositum corpus,& quum id tempore fiat, igitur visio fit in tempore, & si sensum lateat . Praeterea nec sensus sentit venientes sermas, nisi postquam passus est ab illis. In passione est alteratio, & nulla alteratio nisi
in tempore,ergo serma, aut lux non nisi in tempore desertur,&alia etiam eiusdem rationis adducit argumenta Alchindus c traria his asserti ex experientia quoq; in contrarium est. Si igiatur visio fit in tempore, & si tantillum illud erit temporis, erit tamen parua magni temporis pars.
88쪽
Esto punctus A visus, res visa B, perueniat ad A tempore is .perceptibili. Sic C duplo maius, ergo tempus quo deferretur C ad A,duplo temporis maius, & si tempus ad huc imperceptibile. Sit res visa D, seratur ad A,veniet ergo in tempore triplicato,quam C ad Α, sed quia eodem tepore videtur A, & D, idest di quae prope nos sunt,& stellae in subitanea oculi apertura, im- 'poisibile est igitur,ut tempore fiat. Aliam addimus. Lux incola porea est, sic & rad ij deserentes imagines, mouentur ergo sine tempore. Sed qui dicunt ad probandam repentinam lucis cel ritate nil ab Oriente ad Occidentem deferri in instanti, imprinprie loqui videntur, quum fieri non possit, ut ab Oriente in O cidentem lux mittatur, illuminat semper Sol hemispherium, immo maius, quo illustrato adeo sensim radius repit, di sibi succouit, ut non percipies quomodo serri videatur. li
Esto A Sol in nostro orbe, tellus F. sol illuminet hemisph rium B D E moueatur in G, radius, qui prius erat B C fiat D Einsensibiliter, quando igitur ex B in C momentum fuit, hac in tionem impossibile est deprehendi. Visio igitur in istanti perfficitur, lux educens visibiles species, ipse sese effundit, eam; minui per aerem transuectas in eius extremam superficiem,il qua palpebra coniungitur, statim aperta palpebla, pupillae speties offertur, eiq; coniungitur minimo temporis momento. Neque est verum quod inquit Ptolaenaeus, apertis oculis eorum radios
89쪽
species praestoxst, quamobrem & oculus. Visionem fieri per rectas lineas. Prop. V.
XI T Solis radij per foramen angustum excidentes, &re
V prorsius tendentes, nusquam defetiente , sed inflexibili. via vadentes, talem intellige divisus viam J Et obiectis etiam corporalius emicant radii , qui ad oculos usque protensi suapte natura re laruntur,quod ratione di experientia perspiculam est. Praeterea si consulueris eos, qui dioptrae radijs, chorobatis, dc eiusmodi instrumentis utuntur, videbis lineas ad visium veniet tes per pinnacidia, ta foramina inuicem opposita recta ferri, &si cui eorum quid obieceris, visum impedies, di sic clarὰ perspiscies non an obliquum sed in rectum radiorum fieri porrectione.
pillam delatae , si inter oculum & rem tabula ponatur, tollitur vitio, idest si obuium sese efferat opacum corpus. Praeterea visi nem in Italianti fieri iam sancitum est, & quum lineae rectae sint ommuna breuissimae, ut serina igitur quamcitissimE ferretur, tectis lineis terra necessarium erat
Visionem feris per pyramidem. Prop. VI.
Q V V M nos oculos ad rem aliquam contuendam conuer cimus, e rei visar Oris radij emamant, qui ad oculos usque polliguntur di pupill am pectranseuntes cry stallinum verberat. Imaginari itaq; debemus radios ex oppositu simi sciet fimbrijs fluentes,quasi tenuissima fila in oculos illabi, R iti oculi centro, velut in manipulum unum colligi: hoc modo visionis pyram ira contemplari licebit, cuius basis in re obiecta, vertex in crystablino erit: si obiectae rei basis quadrata, vel multilatera, sic quadrata,vel multi latera pyramis erit, si circularis conus,tanis cmex hali pyramis nominabitur. Nam ut Oculus perfectissime aipiceret, non nisi per Dramidem opportunum fuerat: nam si N aliter
90쪽
ς' . ΙΟ: BAPTI TAE PORTAE aliter vidisset, fluxa,& imbecillis sui sie t visio,videlicet si per parallelas lineas , & oculus latior esset, ut parallelas recipere posset , quum parallelae in pyramide ex una parte contrahantur . . Exemplum erit in Sole,qui a centro ad suam circunfere taliam lumen diffundit, ex centro in plures partes,& lumen in pyramides diuisum, nam in circumserentia laxum&diffusum est, in centro vero in cono coarctatur bras irrangustum collecta, sortior ibi erit. Igitur ex illuminato corpore lumen cum coloribus ad oculos veniens, in pupillis angusti js se accommodat,in conum se colligit, & quod in longa progressione debilitatum, & diffusum est,
se contrahit, unde in arctum compressa conus,omnium vigor ibi aderit. Idem euenit in specillis : nam pyramidem diffusam in gis cotrahunt,& coarctant,ob id cum illis acutius videmus.Nos ad hanc rem melius contemplandam artificio contenti erimus, quo Durerius libro suo de pictura utitur.Figit enim clauiculum capite permramen in pariete, ex quo trahit filum, ex una parte pondusculum habens, deinde aliquantisper longe a clauo mendisam sternit,supra impagem fipit, habeatq, valvam,quae apte claudi, & refutari possit: habeatq; impago duo alia fila cera affixa: mox stylum capit, in cuius acie fitam e clauo propendentem colligat, desocio praebet retinendum. Demum locata super mensam fgura polygona , vel si mauis solida, iubeat socio ut stylum cum filo ad angulos figurat imponat, tunc fila in impage locata, donec se intersecent in loco, ubi filum pertransit, affigit, hoc facto socius filum remittat,et clausi valva notet punctum intercisorum florum,postea aperi valvam, et idem faciat, ut prius, lonec Omnia figurae puncta in sua valva signauerit, et lineis continuabis
Iuncta, et figuram habebis Euclide a visibus figuram comprς-ensam, conum verticem habentem vocat. Sed vere conus non est,sed multi latera pyramis. Idem & Larisseus ait, nisi conum in tellexerit omne, quod ab oculo comprehenditur, quum in visi nem fertur,quia pupilla rutunda est, uniuersae visionis terminu ςirculu erit semper, et ob id conus.
Visionem partim recte, partim refracte fieri. Prop. VII.
VISIO. nostra partim recta, partim refracta fit recta visio veritatem et periectio: aem,obliqua vel refracta,res alitςr