Ioan. Baptistae Portae Neap. De refractione optices parte libri nouem. ..

91쪽

quam sint, ostendit, et i inpersectionem, et quia de hac refracta visione maiores nostri nil, aut parum meminere, ob d in multos errores inciderunt, ideo de ea nos pro viribus conscribemiax. Nos ea persecte videmus, lias intra pyramidem conspicimus, scilicet quae ab obiecta re proficiscens, et per pupillae hiatum pertransiens perpendiculariter crystasthium ad recta serit, et haec intra radiosam pyramidem concludi dicitur. Radiosa pyramis est figura corporis oblongi, ab cuius basi breuissimae recti in opposito tracts ad unicam cuspidem terminantur, cuius basis visa superficies est, latera pyramidis visi ui radij , qui externi sunt, culpis intra oculi centrum consideret, si eousq; progrederetur. In pyramidis medio axis est,quae sola obiectum perpendiculariter ferit, ut pares utrinq; angulos, et sibi cohaerentes faciat. Haec axis, vel hic radius omnium radiorum acerrimus, et vivacissimus est,nec usqua res clarior,perfectiorq; videri potest, hic enim unica, quasi quadam congessione,a caeteris radijs constipatus fouetur, ut merito radiorum princeps , ac rex dici mcreatur. Radi j vero medij in pyramide sunt multivida illa,quae ab QKtrinsecis radijs septa intra pyramidem coracinentur, atq; hi radij velut chameleon,polypus. O-eccaq; animalia facile pauitantia proprieraro uisaciam rerum coloreS suscipiunt, neu venat

ribus capiantur,ut et ipsi faciunt, nam a contactu superficiei,viaque ad pyramidis cuspidem ita colorum,et luminum reperta varietate insciuntur, ut quouis loco intercideretur, eodem inhamstum lumen, acceptumq; colorem expromant. In veniendo colorum proportio, et sty lus seruatur, et custoditur. Medij hi vero radi j visionem quasi minus persectam faciunt. Est et refracta, vel obliqua visio reru, quae ad pyramidis i atera consistit, quae quum per arctum pupillae seramen ingredi nequeunt, illico corneam , vel aqueum humorem contingentes refranguntur,& ad crystallinum refracti veniunt. Haec risio omnibus impersectior est, α quanto a recta pyramide longius recesserix, tanto impe; sectiss- ma, quippe nec rerum certos colores, nec locum, sed lucem, et confusam quandam visionem affert. Exemplum apponemus.

92쪽

IO.. BATTISTAE PORTAE a

sis oculi pupilla EF ,eentrum oculi Κ, oculus E FIO , en

stallinuq M GH N. A centro Κ, pyramidales lineae trahantur in oppositum planum C D, totum id igitur intra pyramidem colentum C D, persecte videtur, omniu persectissime axis P Κ. Sit quoq; pars Plani C A B, veniat B ad O punctum, reseangetur in H ,reIabitur in Y, eo thetus ex Κ & B occurrit H Y in Y,& in Ypunetiis rei B videbatur. EDdummodo punctus plani A veniet in I, refrangetur in G, relabitur in L, & Occiax.4e Harheto in L,ex. tensae ex K A, & in L , videbitur A punctus, non suo loco ubi est . hec eode colore colorata,vt diximus, sed claritatem,& indistinctam rein molem induet,& quanto ab F longius recesserit,imperfectius videbitur, sed minus confusa visio in L,quam in Y,&mi. nus in D,quam in L.Quod punctuS B videatur in Y,hoc pacto demonstrabimus , ne idem toto hoc opere sit repetendum . Diximus alibi omnis aquae corpus rotundum esse. 5rsi cyathum aquae plenum in Lunae globo locetur,etiam suprema eius aquae superfietes illi rotunda est, & mundi centro concetrica,& res in aquis videbitur ubi linea ui sus distenta cathetum a re visa ad centrum mundi tracta secatur .

93쪽

sit aquae superficies A B, ut nobis videtur plana, sed reum 6 circularis est, sicut D EC, sit oculus F , sit res visa Ll, veniat ad aquae superficiem Ε, restangitur ad oculum F,troatur cathe tus a mundi centro Κ pexu, de occurret F E in Iongum extenta in puncto I ibi videbitur M.sed quia lineae a centro terrae due

tro, quasi perpendiculares sunt,non in I res videbitur, sed producta ab M perpendiculari ad aquae superficiem A B, occurret EEin L, in L igitur videbitur. E dem est in ulo ratio,nam quando aliquid refractε, vel oblique conspicatur, non suo loco, sed ubi cathetus a re vita pex oculi centrum ducta occurret lineae taserentis sermam. ExempI- - -

Esto D F oculus, densius scilicet medium, nam aer tonuior est aqueo humore in oculo conclussi . Centrum oculi C, res conspecta B, veniat obliquE ad F, non in G decurrit, sed refra gitur in E, extenditur G F in A , extendatur cathetus ex C per B. quousque occurret E F inis bi igitur videbitur B. Noctu cubili

94쪽

IO.' BAPTISTAE PORTATI G

stratus,lumen matutini crepusculi per inseriorem portae rimam subiens, oblique oculo incidebat , ob id refra iii in laquearibus cubit i respiciebam S: putans disruptum pariesbm, pauidus cubili surgens, videiam lumen ad suum locum reaixdi, nam directὶ illud oculis tunc octurrebat, di ex eo temporό semper haec sum speculatus.

Q VA N Do 'catserus non occurret lineae extenta formam

deserentis, res videri non poterit,ut in speculationibu ilae crystallini Vidimus, nam vel aequidssiqns crit, vel retro ii tam fieri deberet visio,vt vidimus. Esto oculus P A, esto res visa D,veniat ad pupillam A, non ve nit ad F, sed refrangitur ad G, extenditurque ad B, trahatur chtheius ex si per D,& sit K D, aequid istabit B Ainon ergo uspiam concurret, ergo res videri non poterit per decima secundi. Si 'ero fuerit in E , trahaturque cati eius per ΕΚ, concurreti retro

Visionem

95쪽

- i Visionem fieri veluti per infundibulum.

ET si vulgo, dici soleat risionemper, pyramidem fieri,n n ta 'men per integram, sed curtam,& detruncatam, ve sermo dum infundibuli : nam radiosa pyramis sela, quae perpendi eul ris ad crystallinum producitur, si crystallinus non obi jceretur, proculdubio ad conum cuspidatim procederet, sed crystallino obice eam decurtat Praetςre obliqua pyramis pluβ'deformam tur, nam lineae ad oculuin se stangentes coincidunt,quasi pect

sit visibile obiectum Α Β C D, oculi pupilla G, crystalupus B I,occurrit recta pyramis B C L M,quae si usqWς d k des iumret, proculdubio perfecta pyramis esset , sed crystallini occursu scinditur ab ipsius superficie HI. Esto & reis cta pyramis A E, veniat E ad oculum G, refrangitur in M, sic A ad L occurret crystallino HI, decurtabitur, & erit veluti infundibulum

Oculumpla quam caeliquartam videre. Prop. X.

MA XIM A diligentia ab opticis perquisitum est, utrum, pyramidis angulus, quem facit in pupilla suerit rectuspectaue: idest si Oςulus quartam coeli partem viro intuitu videre possit, qua in re turpiter lapsi sunt. Larissetis ait visi ix angulum esse rectum a Natura in oculo consorinatum, quia anguli Acuti, obtusiq; iu ςrti sunt, nam augendo, di minuendo infiniti sunt

96쪽

sunt specie,rectus verb finitus. Natura quod est infinitum veluti

indeterminatum, horret,finitum vero tanquam praestantius amplectitur,unde rationi consentaneum retur visionis angulum rectum esse, idq; etiam phaenomenis ostendit. Si quis cstum aspia ciat, eius tetrartemorion uno obtutu conspicit si ad horieto tis circulum oculum conuertamus,eandem ambitus partem crispicit, constat igitur Mathematica ratione rectum angulum te trartemonem continere. Praeterea in circuli circumserentia locatus oculus,totam diametrum conspicabitur,quod no eueniet

nisi angulus rectus esset, quod Vt clarius eiuysententia perspiciatur, addemus exemplum. . . uc umi; si oculus positus fuerit in C, videbit coeli quartam A E idemque ridebit horizontis quartam E B, & A C E,& E C B recti ait suli sunt. Praeterea si oculus in D positus fuerit, scilicet in circumferentia, totam diametrum videbit ergo A D B rectus ess aligulus Vitellius dicit quod maximus angulorum sub quo fit visio inquas rectus,quod diameter seraminis uveae quae subtenditu illi angulo in centro visus est,quasi squalis lateri cubi inscriptibilis sphaerae me vel lateri quadratiis sci iptibilis circulo in gno illius sphaerae. Rogerius Baccon ardue dicit id esse dcte ianationis, tamen soraminis aperturam, de ii sit latus quadrati inscriptibilis intra totam sphaeraria non videre coeli quadrantem: ratio est, quia in centro terrae oculus non moratur, commota is igitur luper superficiem non videt coeli quadrantem , oportet quod maiorem recto angulum contineret.Sitcsti quadrans A B, terra E F,& a centro D, linea: D A,&D B trahantur ad annitium rectiam in D.& a superficie terra: C,lineae C A, R C B protrahantur, clarumcst angulum A C B maiorem esse recto A D B. Igitur ut oculus

97쪽

ros ut oculias existens in C,quarta coeli videre posset A B, maiorem recto A C B seraminis aperturam habere deberet. Oeae concentrica est glaciali glac IariS,α munui concentricae essent, non ob id vuea conia centrica est , concludit ergo non posse videre coeli medietatem . Causa una uersalis vero ait, diametrum vveae esse latuequadrati , quod describitur intra s, haeram vueae , etsi haera viteae , & glacialis concentricae essent , sub latere uuadrati videretur ,& esset angulus ad centrum rectus, sed quia centrum glacialis interi us est, remanet latu S aperturae vitem

lateris suis quadrati in riptibilis. Sed hiti', & rasionis locuti sunt. sed quid de cstero eis credendum sit. atris iudicandum relinquo. Primo in oculi dissectione punilla,

ramen usque ad duodecimam, ne dicam vigesimam partem suae sphaerae aperiri, & in luce usque ad acus tenuitatem constrinui diximus. Praeterea proprium pupillae munus esse constrinui.&aperiri, ut vidimus; neque unquam in eodem statu esse, quando . . .. δpςrxurx qualitaS Sed re vera oeu Ius maiorem, quam coeli quartam idet, & praecipue sero,quanto selis abest praesentia, sed id alio modo quam ipsi putant, sed partim directe aspiciendo, partim refracte. Et id sensui mani se num est nobis ambulando, di sedendo,quod a nostri dextra narte, usque ad sinistram videmus, & si id non esset, satis homo inse-

----- demonstrabimus.

98쪽

Sit oculus HI, & eius pupilla,accedat radius v a dextris,restam satur in M,extendatur in E.Sic Κ veniet ad H,restangitur ad L, extenditur ad B, vide bitur tota coeli pars B E, quae est ultra

99쪽

LIBER QUINTUS

intromissionem, partim rectepartim refracte fieri recensuimus , mox ubi se m sinis Anea praecisius incumbit ue de fs amplim po Herius 'inrcurium sit, nise operaepretium duximus probia: ca quaedam attexere se e dum Eucli , in maiorum placita, si aliter quam

ipsis missa se ni , soluenda , fortasse notioribus pris pise, in experieiutos .

Proximiora maiora, remotiora ianora cerni. Prop. 1.

VSA uniuersia sere,quae hoc libro clauduntur de visione, huic innituntur propositioni, ut quae propriora sint, auctiora,rctootiora quidem defectiora videantur ob id, quae t nobis exigenda sunt, ut lidiori fundamento nitantur, solertius hoc problema trutinandum censemus . Prius audiatur Euclides, quid sic probat. Id praemittens axioma.Sub maiori angulo spectata maiora videri sic demonstrat.. t

100쪽

IO. BAPTISTAE PORTAE

orsit oculus B,linea proprius admotaCD,longius vero XI, priori Parallela,S aequalis, perueniat linea KL, ad oculii B, per ductus ΚΒ,& linea CD,pCB,CD.Quia augulus SBD maior est ΚΒ L, igitur maior videbitur CD, si ipsa KL.Sed Plotinus Platonicus infimciatur hoc ab Euclide depromptum axioma verum esse,eiusque rationes redarguit,quas, quia alibi attulimus, huc afferre non necussarium visum est, sed uterque' lapsus est . suppositionem , cui Elucidis ocri onstratio innititur, non omnino veram esse censemus: nam obiectum Vastae magnitudinis si proprius Oculo a haeserit,maxima illius pars euntis. Rit,at logiuscule remorum , Iatiorem partem videbit, nam quum specie, corium desinat,

quo aciei cuspis longius proluditur, eo laterales axes latioremantercipiunt magnitudinem. Exemplo res dilucidior fiet.