장음표시 사용
111쪽
que modo eoepit insurgere adrersus ecclesias λ. duae proseelo de Alcibiade . deque instaurata per eundem liaeresi sunt intelligenda minime vero de prima haereseos institutione quae diu ante Origenem. Traiano adhuc imperante, tacta est 2. 0uare superest, ut videamus, intra qu id spatium illam haeresim collocet Eusebius qui hoc Origenis testimonium piisterilati servavit. Non enim parvi satiendae sunt temporum nutae, quae ab accurato chronographo litteris consignantur, nisi eum ipsa rerum gestarum serie vel praepollonii aliorum testimonio pugnent. Praesertim 1ero quum de insigni agatur chronologiac cultore, qui a confingendo vel eonio- clando iam alienus est, ut non pauca prudens praetermittat. selcandide saleatur, se nescire quae ign0rat a. diiud si redintegrata per Alcibiadem haeresis, quae simul orta simulque propemodumox lineta est. non admodum fuit ad annalium memoriam insignis . eadem lamen n0latu dignissima Eusebio videri debuit. quod cum 0rigenis xila gestisque nexa est. Nullus enim alius in Origenianis rebus persequendis , icit Eusebium, qui paucis post Origenem annis natus ac Caesareae sedens de illo plurima ex eius auditoribus et nominatim ex martyre Pamphilo rescivit. Uuibus etiam sepositis, patebant Eusebio vulgatae Origenis homiliae unde dignosceret quo primum tempore illa haeresis e00ria esset. Nolum quippe illi erat . quoto anno e0nciones origenianae scripto excipi
2 Semo anto Epiphanium de prisca illa haeresi mentionem sedit: etsi non desuerint, qui redintegralae eiusdi in sectae meminerint, nimirum Autior Philosophumenon, Origenes, Methodius conrit'. 0r. VIII l. Cuius praetermissionis ratio facile colligitur ex ipsa Epiphanii relatiune IIverr. XIX, XXX, LIIIJ. lnde enim discimus, vetorem illum sycophantam n
mino Elchasai, genere ae seeta iudaeum, commenta sua eum sectis iudaeo- christianis dumtaxat communicasso. Quum itaquo ante Alethiadem illa haeresis ecclesias minime turbasset, haereseographi Alcibiade vetustiores eam inter sectas Ecclesiae insensas nequaquam censuerunt. 3 Erg. - Π Ε. IV. 5: V. 27: Chron. tarmenia et mi an . Abr. 22s n.
112쪽
a notariis coeperant Iam vero Eusebius restitutam ab Alcibiadewelam inter annos tertii seculi quadragesimum sextum et quadragesimum nonum citra haesitali 0nem collocat 2. Nisi igitur graxiora veterum testimonia eam chronolaxin emendari iubeant, non imprudenter arbitrabimur, intra illud triennium vel quadriennium Eleliasai larum haeresim ab Alcidiade propugnatam fuisse. Sed priusquam in hac opini0ne consistamus, ratio nobis habenda est vetustiorum auctoris aequalium qui huc in opere nominantur. Istiusmodi aequalium primus obiicitur Prepo haereticus, qui e schola Marcionis prodiit atque in armenium Bardesanem seripsit. - 0uum nostris hisce temporibus linquit auctori assyrius quidam nomine Prepo inauius aliquid aggressus fuerit, scripto in Bardesiuitem armenium edito, ut de sua haeresi rerba faceret. ne illud quidem relisebo a. - 1l neque ex hoc auctoris loco, neque ex haereticorum catalogo qui opuseulo De praeseriptionibus adsulus est, neque ex Theodoreti νelatione quidquam extundi polesi do Prepontis aetate. Ε silentio Illiodonis, qui ab anno chri- ii an , CLXXX ad CCXI floruit i ac Marcionitas oppugnavit, e0- quo magis e silentio Tertulliani, qui prunum librum contra Madicionem anno CCVII exaravit, id unum coniicero licet, recentiorem fuisse Prei talem Bardesane qui alterius seculi annum circiteroel0gesimum depossit a. Nam Rhodunis aeque ae Tertulliani consilium stagilare Propontis mentionem videbatur, si lario Prohoante annum Bardesanis emortualem scripsisse l. Rhodoni Auippe
commentario. mihi licuit inspicere parisiensem Philosophumenon edae nem, quam Cruleius inunc Massiliensium episcopust latina versione auctam longoque Ox0niensi emendatiorem dedit. Vitiaium hunc de Proponte loeum feliciter Cruicius Ita restituit seri: Iiρε- , ubi codex ha-
113쪽
Iirose silum erat Marci 0nitas resulare, pales telis eorum dissidiis. Tertullianus autem contendebat. plures quam ituos deos ex praestit glis a Marcione principiis esse agit eundos. Atqui Prepo aeque. M Politus et Isti silicus et Synem a Rhodone commemorali . novam Marcionitarum sectam instituere aggressus est, idemque plura quam duo suprema rerum principia esse agnoscenda contendit. Contieere igitur licet. Prepontis haeresim, vulgatis iam Rhodonis ad Tertulliani scriptis prodiisse. Unde apparet, primo
nullam esse caussam cur auel oris verba de scriptis ad Burdemnem litteris, non autem de libris contra Bardesanem editis intelligantur, etsi graeca illa luculio πρὸς Βαρξητά, v ad utramquo signifieationem paleat: deinde nihil ex Prepontis aetate inferri posse quod adsertae superius chronesol repugnei. Praesertim quod illa temporis notatio D το ς καθ' υξκi; vi , paulo latiorem interpretati0nem patiatur. quam ut Prepontem auctoris aequalem signi sieel. Certo caesariensis Eusebius de Dionysio alexandrino. cui suppar erat, simili plane i ulione usus scripsit: Διαλτος
x. t. λ. Sed placet heie ex alio seriptoris loco planum sacere. quam caulo intelligenda sint auctoris verba, ne sorte in eius excipiendis relationibus decipiamur. Ita siet, ut plurium t 0rum . quae obiectari possent, examen, compendio temporis aliqu0, nullo veritalis dispendio praetermittamus. De Mareo haeret leo ac praestigiatore perinde loquitur auctor quasi etiamtum superstes esset ac seducere homines pergeret. Ibi enim ipse marcianam haeresim a se di illatam eummemorat: Veterator quidem ille linquill . tunc mullos lutuis; sed nunc refutulus cessabis 2. Ex trenaeo lauaen palel, haeresiarcham illum altero iam Ecclesiae sedulo suum cursum absol isse a. iduaru illa at loris loculi 0 nequaquam presse intelligi. sed, ut aliae generis
114쪽
eiusdem, paulo latius aeeipi de hel, de marciana nimirum disciplina atque doctrina spiae in Marci sectatoribus adhue vigebat. Planiora sunt ac stertiora seri pluris verba de Zephyrino ei Cal-llislo romanis pontificibus quos coaevos sibi fuisse citra quamvis
ambiguitatem ipse significat. Callisti visum inquit ille , quippe
olim nobis eoaerum, eruigari palam expetendum videtur, eo consilio, ut releelo talis hominis insistulo fortassis rei inde stulim appareat intelligentibus qualem his haeresim moliendam curaveris i. Quae si conserantur eum subieela narratione, id planum siet, eatenus auctorem Callislo coaevum suisse ut postremis saltem Zephyrini annis vir plenae maturitalis exsisteret. Namque et cum Sa- bestio iam tum agebat . ut illum revocaret ad veritatem, et in ea re procuranda a Callisto archidiacono dissentiebat. Quamobrem . si tunc auctor presbyter erat vel utcumque inter et stricos censebatur, suisset idem paulo minor aul maior sexagenario, quando Alcibiades Romam venit. duast hypothesis quum sibi salis constet ac relationis contextui plane sit consentanea, nequaquam opuS PSlut ab emebiana chronotaxi quoad Alcibiadis egressum discedamus. Censere igitur licet, obscurae illius seelae instaurationem non ante annum tertii seculi sextum et quadragesimum ab Alei-biade susceptam sui SM. At enim auctor do postrema hac haeresi tanquam praeterici loquitur, quum dieat, se non permisisse. ul diu multi aberrarenι, eniseendo, id esse nothi spiritus opus atque inflati cordis cogitatum, quumque illius haeretici commenta non alio consilio exponat, quam ut, siquis incurrerit in eiusdem seripla, probe noeerit quaenum ab illo et qualis haereris audaeter induela fuerit. Post triennium igitur ab Eusebio nolatum . medio circiter seculo tertio. haec liaereseon resul alio absoluta videtur.
115쪽
Praeeipua scriptoris lineamenta quae investigationis ambitum circumseribun ι ae Novalianum huiuι operis auctorem obiiciunt. interest iam singula scriptoris huius lineamenta in unam V luli siguram componere, quo demum praestilo solum scriptoris nomen enunciandum supererit quod in auel0ris personam quadret.
Scriptoris eruditio, quae in primis legentium oculos percellit, hominem praeseri qui non in theologia solum sed ei in haereseol gia tractanda, non in philosophia lanium excolenda verum etiam in reconditioribus artibus curioso explorandis magnam vitae partem insumpsit. Eius institutio atque indoles quam simillima suilingenio ac moribus Tertulliani. Si enim pauca illa excipias. quae suis notata sunt locis . non theoretica modo ipsius placita . sed practica quoque ad opiniones Tertulliani proximo accedunt. In universa operis rati0no ac partilione mens eminet perspicui talis atque ordinis ami ea, tametsi in Singulis articulis i quod ex copia eruditionis oriri potui lὶ ordo identidem non servetur. Domicilium habuit auetor vel in ipsa Urbe vel Urbi proximum inde sallem a postremis Zephyrini annis ac deinceps usque ad Fabiani pontificatum sub quo Alcibiades Elchasallarum restitulor Bomam venit. Priusquam hane haereseon consulationem scriberet, plures alios ipse libros ediderat, inter quos libellum adversus omnes haereses diu antea vulgatum, atque inscriptum De mundi essentia volumen. Utrum lamen tum catholicus esset an secus, quum
ea scripsi l. id o p0steriori hoc libro . quem nunc expendimus, intelligi nequit. Certo quidem. dum scribendae huic haereseon
consulati0ni navabat operam, non mω0 acatholicus erat, sed coetui praeerat acatholico qui eum uti maximum sacrorum antistitem suspiciebat. Fuerat nihilominus antea professione orthodoxus, vel corio nulli e seclis celebrioribus addictus: has quippe omnes ex aequo reprehendit . quin suum ah aliqua discessum uspiam excu- Di iljgod by Gorale
116쪽
set. Qu0nam tempore hanc resulationem gomp uerit, superi0ficapite indicavimus. Heic notanda supersunt temporis adiuncta in quibus ipse tunc versabatur. Conqueritur nimirum auctor de maxima omnium fidelium adversus ipsum commoli0ne , cuius prima semina, si eum audiamus, Callistus pontifex iecerat. In ea vero
perturbatione quum de distinctione divinarum hypostaseon a Sabellio sublata. lum do doctrina et disciplina christianae poenitentiae eoncertabatur. Inter haec porro auctoris partes fuerunt, quos potuit omnes a catholiea ecclesia abalienaro lum aliis numinibus tum praecipue qu0d ipsa duceret, nullas esse n0xta per ecclesiam inexpiabiles. His animadversis, eo ini fallor deducta res est ut excludente ratiocinatione coniici possit. quisnam fuerit auctor huius resulationis. Quamdiu nempe obices non tollantur, qui impediunt quominus Tertullianus huiusce scripti auctor habeatur, n0n aliust meo iudicioὶ polosi osserri huius libri scriptor quam 'qui medio
seculo tertio Petri cathedram invasit sectaeque schismaticae signifer exstitit Novalianus. Νamque post annum CCXLIX non alio quam novalianensi dissidio universa , qua late patebat, ecclesia turbata est; neque inter claros eius temp0ris scriptores quisquam alius, excepto Novaliano, summi sacerdotis dignitatem sibi contra Ecclesiam arroga il. 0ua in perturbatione quum de venia poenitentibus impertienda certo eum Novaliano dimicatum fuerit. id
unum heic superest monendum, eam renascenti sabellismo e0M-Vam fuisse, ac Novalianum inter eos eminuisse sabelliani dogmatis adversarios qui plus aequo huic haeresi obsistentes in coninarium err0rem propem0dum delapsi sunt. De Novaliani sententia ins rius sermo redibit, ubi seri pluris doctrinam do divina Tristi lato cum Νovaliani doctrina comparabimus. De sabellismi reviviscen- tig aetate salis est expendere litteras de baptismo haereticorum Scriptas a Dionysio praesule alexandrino. ut intelligamus eam cum Novaliani pseudoponliseis aetate congruisse. Eas quippe ad Xystum pontificem misit alexandrinus praesul anno CCLVI quo Xystus eleelus est j ut novum pontisrem de statu illius controversiae m0neret, eique simul nunciaret, restitutum nuper fuisse Ptol
117쪽
inuide Pentapoleos dogma sabellianum 3. At vero priusquam haolitterae scriberentur, utriusque partis. episcopi de sabellismo di- seoptantes ad Dionysium scripserant; tum eum eonvenerant dequo ea re coram disputarant: denique ipse Dionysius e0mmenlarios de eadem controversia vulgaverat. lnilia igitur magni illius motus ineurrerunt in recentem adhuc Ν0valiani rebellionem quae anno CCLl ortum habuit. Equid sim non dubito, lare aliquos quibus haec seu lentia de N valiano Philosophumenon auctore paradoxi simillima videatur. 0uos ego rogatos velim ut iudicium sustineant lantisper dum intercurrentes dis scultates excutiuntur ac submoventur. Nam caquae hactenus proposuimus. triplicis . ni fallor, sententiae dant optionem. Prima est, lucubrationem illam esse Tertulliano adscribendam: altera, illius opstris auctorem se ira quaeri, quum potuerit is a veteribus esse praetermissus: tertia. n0n alium esse illius libri scriptorem quam Novalianum. Ex his primam video generatim esse reiectam: alteram nescio an aliquis post allentam illius operis lectionem sil amplexurus. 0uamdiu igitur indicia omni exceptione maiora scriptor in eius libri non prodant ipsum Tertullianum. superest ui quae postremam sententiam circumstare videntur dissicultates iacturale perpendantur, atque ita domum statuatur utrum illius resulationis auctor existimari possit a dolidat Novalianus.
l xurpam a Aoratiano dissilitas cum auctoris animo erga Cornelii decessores. asque antecedens rua Noralia ni eum auctoris viis conriliatur.
Uuae prima occurrit dissicultas, oburitur ex haereseos nota piam auel ir, inde a Callisto exorsus, romanis episcopis inuri l. id enim male partad a Novaliano dignitali plane contrarium iidetur. l 'Ei . - Π E VII. S. 6Diuitigod by Corale
118쪽
quum ipse se Fabiani pontificis success0rem Iecerit contra Cornelium. - Verum, ut concedam, primo vel secundo schismatis anno talem librum a Novaliano scribi non potuisse, quid si illum scripserit paullo post annum CCLu quo exeunte Cornelius pontifex , ita migraxit 2 Merito animadvertit Lumperus, ignorari a nobis quae sala Novaliani fuerint . postquam is ab Ecclesia segregatus est. Ex iis tamen . quae praecesserant, assequi zoniectura possumus, quid Novalianus moliri deinde atque agere debuerit. Nempe. ut primum is romanam sedem occupasse isus est, circummisSis quaquaversum litteris essedit ui specie veritalis decepti episeoliorum aliqui eumuli legitimum Fabiani successurem haberent. At quum plerique alii eum nequaquam agn0xissent, Suos ipSe gregales plurimis ei vitalibus regendis praefecit i. Sub idem tempus Nox aliaui fraude vulgatus est libellus quo Cornelii punii sicis suma calumniis ali incissimis proseindebatur. Inter haec a catholicis episcopis examinata Cornelii causa. quaeque illius nomini fuerat imposita labes diluta est : lum etiam est dem0nstratum, ipsum Novalianum delapsorum poenitentium receptione in eadem prius suisse sententia quam ipse deinde. ut novam atque inauditam. Cornelio , illo vertit. Quare plurimi episcopi eum presbyteris ac diac0nis Romam convenientes solemni iudicio Xovalianum eiusque asseclas 0ndemnarunt 2. Ita breri deceptor ille retusus est es refutulus et per totum orbem abstentus 3. - 0uid porro in hoc rerum articulo reliqui m erat Novaliano qui neque suam in Fabiani locum successionem adSerere, neque ornelianae dueli inae vetustatem insciari iam poterat Τ Opinor, homini contumacissimo dominandique percupido nihil potius videri potuisse quam ut calumnias frustra in Cornelium iactas ad vetustiora tempora transferret, quo facilius male caulis imponeret, e0sque a cath0licis abalienatus sibi addiceret. Haec enim summa, hic apex votorum Ν0Vuliano Hil. ger-
119쪽
manae doctrinae assertorem videri, ecque n0mine, deloelo li rei praesumptae ordinationis vili0, quamplurimis dominari. - Et sane e Socratis historia discimus, Novalianenses deinceps de rinmana successi0ne n0n adm0dum fuisse solicitus. Namque inter eos episcop0s, quibus ineunte seculo quarto se Se regendos polissimo permiserant, nequaquam romanum, Sed constantin0politanum, ni caenum, laicomediensem, colyaenum dumtaxat nominatos
reperimus i. duod quidem mihi duplici do causa laclum videtur, tum qu0d schismaticis radices Romae agere nunquam licuerit. tum quod primus illo pseudopontifex simul schismatis atque haereseos auctor exstiterit. Quapr0pter, adserta licet palamque agnita successione Cornelii pontificis, mansit adhue Novaliani coetus ut alia quaevis helerodoxorum factio, ab ecclesia catholi ea segregatus. - Potuit itaque X0vulianus in angustias adductus Calli,stum ponti seem eiusque successores calumniari, ut suum inter Casuros principatum in luto eollocaret. Quaeret heio fortasse quispiam quid causae potuerit esse Novaliano eur in Callislum omnia mala reiiceret Imo vero etiam per- conlabitur fortasse aliquis, viveret ne Callisti pontificis aeolo Νωvalianus 3 Ego vero, quamvis Novaliani aetas ex veterum memoriis accurato omnino circumscribi non possit, ad illam quod alline l. haud ita magnam reperio dissicultatem. Testatur enim, refragante nemine, Sucrates, lum Novalianum decessisse. quum Valerianus imperator christianiis vexabat, hoc est eo medio te
pore quini ab anno CCLVIl ad annum CCLX delluri l. duid igitur
impedit, quominus Ν0valianum anno superioris seculi octogesimo sexto natum arbitremur' u0c si ponamus , decessisset ille anno aetatis tertio vel quinto supra septuagesimum. r0manamque cathedram anno Sexagesimo quinto invasisset. Ita fieri potuit ut anno circiter CCXV, qua orat apud episcopum romanum existimatione, praetermissis gradibus interiectis 2, presbyter ordinaretur. Ralum quippe sacerdotalis ordinationis tempus trigesimo adlatis anno in-
120쪽
ehoabatur: imo Iero hunc annum quandoque exspectatum non
suisse, indieal canon undecimus Concilii neocaesariensis quod Silvestri ponti seis aetate celebratum est 1. Nem0, opinor, mirabitur, Novalianum recentem adhuc a baptismo intor presbyteros fuisse cooptatum: si sorte paulo ante trigesimum annum sacro latice aspersus est, quod ceteroquin ignoramus 2. Eadem enim adlato Cyprianus ad ollieium saeerdotii esepiscopalim gradum adhuc neophylus eι, uι pulabatur, notelluse laetus esι a. 0uin adeo similiter eum aliis ac vim suisse nimis frequenlcr, e secundo canone synodi ni caenae intelligimus. duod vero id laceat Cornelius pontifex in epistola ad Fabium antiochenum de Novaliano, mirum videri non debet. Commemorandis enim Novaliani laudibus in illa epistola non erat locus. Ceterum nuspiam legimus, Novalianum vel ellinicae superstitioni addictum aliquandiu Iuisse, vel ethnicis parentibus ortum, vel Sem inter ealechumenos receptum. Quod ex C0rnelio habemus, eum valetudinis ergo nontinetum baptismo sed aspersum esse, id siquid evinciti indicio est, non diu illum in catechumenorum ordine mansisse. - Restatui caussas quaeramus quae ad Callisti aetatem regredi No alianum coegerunt. Equidem sic censeo. Tum composita est vel absoluta haec haereseon resul alio quum fabelliana haeresis recrudescero incipiebat. Iam in eo motu Noxalianus haud dubie eam partem sequi debuit quae plus iusto obsistebat Sabellianis. Aeque enim N Uliani liber De Trinitate atque haec haereseon resulatio fabellianae thesi contrariam potius, quam contradicentem, antithesim opp0nit: Vel, ut planius l0quar, utrumque opus in adserenda personarum distinctione sic impenditur, ut naturae unitas n0n salis ibidem custodiatur. Qua in re non ita se gesserunt romani antistites. Hi enim inde a Callislo, qui Sabellium damnavit. ad Di nysium qui reviviscentem illius haereseos flammam restinxit, sic