장음표시 사용
121쪽
120 ng Li BD pHILDso PALMENON propugnarunt distinetionem ut simul unitalem defenderent. Novalianus igitur ad incitas redactus maximique pontificatus spe frustratus consilium iniisset quale videmus non raro in humanis concertationibus usurpari. Hanc nempe Suam eMe Occasionem ratus.
hoc libro qui veluti extremus eiusdem haeresiarchae conatus habori potesti latiorem dimicandi campum parvo sibi contendit. Γl enim seducendis ab Ecclesia catholicis omni studio imminebat. concertationem de poenitentia. quae improspere sibi cesserat . cum controversia de Trinitate iungere instituit: per quod fidelium aliquos sorio in trillieismum proelixus conciliasset sibi at tuo a c itholica
communione abalienasset. At vero utraque controversia Novalianum sua veluti sponto ad eam aetatem te vocabat qua Callistus pontifex lum episcoporum aliquot se erilalem lenivit x, tum Sabellium in errore contumacem ab Ecclesia segrega ii. Salis igitur caussae Novaliano fuit . eur initia malorum . quae hoc in oporἔmemorantur, reiicero in Callistum auderet. - Quid si praeterea nonnihil privatae simul talis No alianum inter et Callistum inle ressisset Etsi publicam eius temporis historiam magna ex parto nesciamus, pri Valam Vero plane ignoremus, placet nihilominus qualemcumquo huius rei cliniecturam promere, quis, sin minus quid fuerit, certe quid potuerit esse. demonstret. Si Νovalianus, ut superius posuimus, ultimis Zephyrini annis ordinatus est, ipso Novatiani baptismus privatao huiusmodi simul talis sive caussa Sive occasio esse potuit. Testatur enim Co notius in epistola ad Fabium antiochenum. elini eorum baptismo Xovalianum fuisse asperSum, eundemque. repugnant se clero ac plebe. ordinatum fuisse ab episcopo romano, derogata lego, qua avebatur ne clinici inter presbyteros cooptarentur. Atqui tunc Callistus agebat romanae ecclesiae archidiaconum . uti ex Philas phumen0n Scriptore rescimus. Archidiaconi autem erat minoris ordinis clericos instituero atquc ordinanii episeopo adesse ut ecclesiae canones observarentur 2. Pro suo igitur munero debuit
122쪽
prao ceteris Callistus Novaliani ordinationi obsistere. 0uod si sorte ita sui l. aegerrime id a Novaliano latum ac memori ossensionum mento repositum, nemo mirabitur. Sed de his salis, quae, sicut sorte minus probentur, non idcirco tamen propositam sententiam
Iterati baptismalis reprehensio Mnasilinum non ercludit. Paullo gravior videri potest dissicultas petita ex iterati baptismalis criminali0no: quando expl0ratum sit, Novatianenses rebaptizasse eos quos a nobis solicitabans l. Verum hac in ro Ν0v lianus ipso sibi palam contradicebat, ut scite adn0lat Cyprianus. Quod si in Melesia baptizatos rebaptizandos foris retra Eeel fiam Noralianus eristimat, a se incipere debuerat, uι prior e traneo eι haeretico baptismo rebaptizaretur 2. Hoc tamen misso revocatum hete velim. quod nihil habet quaestionis. unitatem baptismalis diserto agnitam fuisse ab iis etiam qui homines iam rite ab externis ablutos baptigabant a. Nec vero aliter, si Cypri no credimus. hae de re sentiebat Novalianus. Sciens enim unum esse baptisma, hoc unum sibi vindictit, ut apud se esse Ecclesiam dicut et nos haerellam faciaι ,. Ritus igitur a Nox alianensibus ile- ratus, ad mentem Novaliani, primum erat, n0n alterum baptisma cuius impietatem omnes ex aequo delestabantur. Potuit proinde Ν0valianus obiectum sibi erimen intorquere in Callistum ut probaret, ecclesiam, in qua ipse lung erat, sub Callisto primum coepisse corrumpi. - 1l quaenam ad Callistum a Pusandum ansa oblendi Novatiano potuit. si serie minus probatur quac ab Agrippini instituto peti posset ' Ego vero, licet malim hete audire ac discere quam l0qui, eam ulcumque ex ipso Ν0xaliani baptismo
123쪽
divinari conabor. Respersus fuerat, ui nuper diximus, clinicorum baptismalo Novalianus eiusque propterea ordinationi clerus plebosque repugnaverat quod Ecclesiae lege cautum erat no clinicus inter presbyteros admitteretur. Fides enim eius, uti interpretantur
patres ne0caeSarienses non eae instilum, sed eae nerenitale. Non
tamen deerant per ea tempora quod ex Cypriano accepimus i qui
clinicorum baptisma irritum censereni 1. duare susceptus ea ratione baptismus Novaliano ab aliquibus tanquam dubius . ab aliis tanquam irritus est obiectatus: quod ex Cypriani responso ad Magnum intelligitur. Similo igitur veri est, clericorum aliquos sub Callisto archidiacono . dum disceptaretur de ordinatione Novaliani, hoc eliam nomine restitisse Novaliano. quod aqua salutari non latra esset, 3ed perfusus, eumque proinde communi ritu bapti-Zandum censuisse. Si sorte presbyter esset ordinandus. Siquid porro eiusmodi vel archidiacono, vel pontifico Callisto conligenal potuit pr0secto exaeerbatus veteri ossensione Ν0 alianus ita exlumniari : Sub Callislo primum ipsi ausi suus alterum baptisma. Idquo eo vel magis quod huic scriptori consuetum est ambiguisuli sermulis. ubicumque catholicos eriminatur, ut lect0r a catholieis in antecessum abalienatus eas in deleriorem partem accipiat vel gerie innoxia adversariorum facta contortis iuxta ei iniquis enarrationibus interpretari, ut pessima quaeque iisdem tribuantur. 0uid sane planius ac simplicius consilio qu0d Callistus ceperat adulescens ut semel a erudeli liero proriperet Nimirum ab hoc deprehensus intra navim, quam ali 0 migraturuS configende mi, in mare desiluit ut herum scapha vectum effugeret atque ad lilius enatando appelleret. 1uctor lamen rem ita enarrat, ut lector male in Callistum animalus intelligat, voluisse jllum vitam interitu si-nire Voluntario. Cuius generis exempla suo loco plura asserentur. C0ncludamus interim, posse subobscuram illam insinuationem pro ingenio scriptoris eo speelare quo diximus, atque adeo nullum inde argumentum duci posse quo liber isto a Novaliano abiudicetur.
124쪽
Quod haec haereseon confulalis graece scriptu sit, id ab aetate atque instituto Mnusiani minime abhorrei. Quum liaec lucubratio sit siusmodi ut nequeat o latino in graω cum Versa censeri, obiiciet fortasse aliquis, plane inauditum esse quod Novalianus unquam graeco scripserit. Quae dissicultas triplici ex capite c0nfirmatur. Primum est quod veteres de insigni h Ν0valiani opere siluerunt: alterum qu0d nemo notavit, utraquolingua Novalianum in scribendo usum fuisse: postremum, quod nullam veri speciem habel, adullo sermo seculo tertio Novalianum
'Verum ex his mihi primum atque alterum caput nullam creare dissicultatem videtur. Si enim posthuma fuit, si pseudepigrapha haec haereseon consulatio, quo tandem recidit petitum e silentio argumentum Τ Puta vero altinet ad utriusque linguae usum, immeritis requiritur mem0ria veterum, inter qu0s raro Hieronymus, perraro Eusebius, vix unquam alii de lingua a seri pluribus adhibbila meminerunt. Undenam . quaeso resciremus, Tertullianum graece eliam scripsisse , si tria illa opusculorum loca, in quibus hoc de so ipso testatur, una eum aliis iamdiu deperditis interdidissent Venio itaque ad extremum caput qu0d postulat ut nonnihil ab lingam de graeci sermonis usu apud nostrales eorum temporum seri pl0res. Cuius rei ratio ex ipsis christianae ecclesiae primordiis repetenda est. Quum enim graecus oriens occidenti iunge praestaret ingeniorum cultu, christianae fidei magistris in oriente indoctis aut indisertis esse non licuit. 0uare, philosophiarum animis et studiis erga christianos excitatis, , ix aliter de re christiana, quam graeco Dportuit scribi, neque alibi maturius , quam in graeco orientis irae tu . theol0gieas institui schesiis necesse suit. Sic alexandrina primum schola florere coepit, deinde caesariensis atqucantiochena, in quibus christiani ad0lescentes sacras literas graeco
125쪽
dueebantur. - Ad haec putaverim, inter Latinos atquo in ipsa urbe Roma vetustiores evangelii praecones , ex oriente pr0seclos non ad alius primum, quam ad iudae0s, graeeae linguae gnar0S . Verba laestre consuevisse l. Hos 'quippe originis, institutionis. imprimisque divinarum seripturarum cummunio ad suseipiendum evangelium pr0cliviores dabat. 0uidi quod inter et linteos ipsos latinarum ei vitalium ineolas graeea lingua magno erat usui doctoribus christianae religionis Τ Nonne servorum plurimi, quibus christiana libertas tam leniter arridebat. graeci erant genere vel ex Graecorum coloniis in Urbem aliasque ei vitales eoacli 3 Quod vero allinet ad ingenuos, horum institutio a graecis litteris incipiebat, iidemque probro sibi ducebaut graeco neseire 2. Cui sane rei non minimum momenti attulit Augustorum atque Augustarum a exemplum. ex quibus aliqui graeest commentati sunt, se me omnes graecis addicti littoris fuerunt. - Hinc non modo Paulus apostolus et Mareus evangelista, Verum etiam ignatius. ei Iustinus. qui graecam scholam Romae apstruit, et Talianus et Rhodon Latinus graede sunt ali 0culi. Primi itidem scriptores Libri pontificalis. ut coniicitur ex frequentibus eiusdem hellenismis, lunt Hermes. Pii ponti seis frater, et Caius romanae ecclesiae clericuS graeca limgua usi sunt. Vetustiora martyrum nostratum acta, ut Symplior,sae, Iustini, Martyrum lugdunensium, Felicitatis, graecis litteris consignata sueriini. Imo ero ad exitum usque alterius seculi, Hieronymo lesie . nemo repertus est . qui de re christiana libros latine comp0neret. Africani autem suere. qui primum latina opera vulgarunt post Apollonium senatorem romanum, Victor nimirum romanus ponti sex ac Tertullianus presbyter carthaginiensis. Inter ips0s lamen astos latinae linguae relinentissimos Tertullianus latine scripsit et graece. - Iam quod notavimus do seriptoribus orth0d0xis, idipsum de helemduxorum lingua et operibus tenendum est.
1 Cs. flet. apost. - XXVIII, 17; XIII, l-3. 16, 17: XI III, 24, 25.
2 secimii IAN. - Inst. orat. I, l. 12.: lti Er L. - Sat. III. 3 Recolantur Frontonis epistolae ad i alvillam . Hippolyti hieromari, ris cohortatio ad Severinam. eei
126쪽
Graeca itaque suerunt christianae litteraturae primordia, graecae ad tertium usque seculum progressiones: eiusque rei permultas sane reliquias relinuit latina lingua, qua deinceps ecclesiastici scri-I 0res usi sunt. - 0uae quum ita se haheant, qui tortio ecclesiae sedulo inter doctiores christiani occidentis viros censebantur, quomodo graece nescire puluerunt, quin plerosque omnes christianae vetustalis ac doctrinae stilles haberent occlusos' Novalianus igitur, qui non thristiana solum eruditione praestabat, sed in ipsa Graecorum philosophia versalus erat, graecum procul dubio sermonem calluit. - Λecedit quod iis temporibus graeca lingua latissime fundebatur. cultissimamque ac frequentissimam Ecclesiae partem dceu pabat. duapropter p0nlisices romani a plerisque episcopis graece scriptas epistulas accipere , eademque lingua vicissim ad
eos scribere consueverant. Cuius rei specimen esse potest Cornelii pontificis epistola do Novaliano apud Eusebium , qui eius
partem refert quin m0neat, ut alias , pani latino scriptam fuisse. Duis igitur pulet, Novalianum, iampridem in Er: οὐαὶ supremi sacerdotii cupiditate incensum. graeco ignorasse' praesertim quum in eius libro De Trinitale non desini loca quae ex graeco Scriptore sumpta videntur 13 Equidem arbitror, non alio sermone comp0silas suisse litteras electionis nuntias quas ille ad alexandrinum Di 0nysium . quasque ad orientis ecclesias misit 2. Nullus enim opportunior erat sermo ad orientis ecclesias devinciendus , ex quibus an li0chenam sibi Novalianus propemodum conciliavit. Ubi cursi m animadverto , unicum exemplar Philosophumenon , qu0d Voleribus patuisse scimus. Lyrrhi extilisso apud Theudore-lum, in eadem nempo illa di desi quae Novaliano primum savit. Celerum quod e Novaliani scriptis unum opus De Trinitate ac binae eius epistolae superfuerint latine scriptae, graeca vero nulla supersint. id mimis mirabitur qui animadvertet, seripla omnia post liaeresim a Novaliano vulgata intercidisse.
127쪽
De novalianensibus quartadecimanis. 0uum noster haereseographus helerodoxis accenseat duartadecimanos, ac celeroqui ex Veleribus consisti. Novatiani sectatores cum Quartadecimanis consensisse, non deerit sane, qui vel hoc nomine Philosophumena abiudicanda esse existimet a Novaliano. Operad igitur prelium est hanc etiam expendere dissimilalem. Et quoniam res novalianenses nemo diligentius, quam Socrates, exsequitur, praestat eam exigere ad huius histori ei testimonium l. Certum est Vatianenses aliquando decrevisse ut, quo die I daei azyma celebrarent, observaretur quotannis cum iisque pMehale festum ageretur. Verum id Valentis imperatoris aetate laetum est resque lanium Novaliani asseelas habuit auelores qui in vico Phrygiae Paro degebant. His deinceps, duce quodam Sabbatio . nonnulli ex novalianensibus byrantinis accessere. Sed quum hoc Marciano e0rum episcopo displicuisset, Synodus ab eo coacta est apud Sangarum Bithyniae, ibique sancitum, nullstm de die paschali legem esse serendam. Hanc sententiam . quae plerisque ΝωVatianensium placuit. propugnat Soerales, at simul testatur: Νωratianenses, qui Romae agebant, Iudaeorum m0rem nunquam Seeutos esse: eosdemque constanter post aequinoelium pas ha celebrasse. Novalianus igitur, qui hac in re nunquam recessit a praescripto romanae reclesiae, potuit duartadecimanos holerodoxis ac
Haec erant, meo iudicio. quae eum aliqua veri specio obiici nobis poterant. His proinde dilutis, consequens esse videtur, ut exclusorium. quo sententia haec nititur, argumentum Valero debeat. Eidem lamen confirmando in sequentibus articulis praecipuas auctoris n0las cum Ν0validuo conseremus
128쪽
Lucubrationis tenor atque eruditio, nee non alia eiusdem auelaris opera Novatiano aliena censeri nequeunt. Quemadmodum singularis doctrinae laudem, quam veteres ΝωValiano tribuerunt, exaequae cl0ris eruditio, sic n0minatim e0ngruit Novaliano ea philosophi ad eruditionis ostentatio quac se
identidem in hac lucubratione prodit. Novationum mihi ingeris' aiebat Paeianus ad Sympronianum i . Philosophum seculi fuisse audio. Neque aliter de Νovaliano scripserat Cyprianus inquiens:
Deles se lises eι philosophiam vel eloquentium suam superbis v cibus praedicet Novalianus. Qui nee fraternam earualem nec ecclesiasticam unitatem relinuit. etiam quod prius fuerat, amisit t. Quin imo ipso Novalianus non aliud convenientibus diaconis causatus est quam philosophiae studium, ne, infesta christianis lempestate, ad opem consessoribus serendam prodiret a. Praetereo, ne sim nimius, alia veterum testimonia de Novaliani doctrina. Eam certo nemo eximiam fuisse dissilebitur, quam scilicet ipsi mel catholici in homine insigniter ex0so commendarunt.
0uid de huius operis deque Νovaliani eloquentia dicam Lucubrationis quidem ratio, quao serme historica esl, tum scriptoris aetas devexa in senium, denique alienae linguae usus vix ullum redundantiae vel lacundi ad relinquebant locum. Ubi lamen scriptor paullo fieri concitatior videtur, singula propemodum eius Verba suam habent emphasin: ad haoc identidem in opero universo, maxime vero ad extremum, ubi auctor omnes terrarum incolas ali uitur, propria Νovaliani grandiloquentia minimo desideratur. Equidem non arbitror, inter hoc scriptum ei seripla Ν0valiani eam stili convenientiam esse requirendam, quae merito postulatur
129쪽
quum de Tertulliano sermo est. Longe enim abfuit Novalianus ab ea scribendi ratiotio quae Tertullianum ab aliis omnibus diseriminal planeque secernit. Celerum, sep0silo discrimine quod ilinguae diversi tali ac materiae dissimilitudini tribui merito potest, eadem quae apud Novalianum, epithetorum ac pronominum copia, adversantium item partieularum atque incidentium propositionum frequentia in hoe scriptore deprehenditur. Ordinis demum perspicuitas, qua nilei eius liber, optime congruit Novaliano, quem a lu-eidissima iraelationum suarum dispositione nemo non lauda erit. IIeio res ipsa me m0nel, ut teleros auctoris libros tum Xovaliani operibus conseram: sed huic comparationi vix alius finis praestitui potest quam ut ostendatur, eiusmodi libros non esse alienos ab ingenio Λ ovaliani. Etsi enim hic multa scripserit, uti Hieronymus testatur i, eius lamen scripta serme omnia interi0runt. 0uam operum iacturam,' si quid graece scripsit Νovalianus, eo minus est eur miremur. Id quippe c0nligisset Ν0valiano, quod et Irenaeo primum. et Tertullian0. et aliis in occidente permultis qui graece aliquid commentali sunt. Exeunte nimirum Seculo te lio coepit thristianus occidens abundare operibus latino scriptis vel e graeco in latinum Versis: ex quo graecorum Dperum inter Latinos sublata necessitas est atque utilitas imminuta. 0uarto domum sedulo ineli0alo, quum ByZanlium orientis romani eaput esso coepit, simul Graecorum in Urbem concursus desiit, si inuique graecao linguae studium in Occidente sensim deserbuit. Quum ante modium seculum quintum Caelestinus ipse . pontifex maximus. Nestorii litteris responsum dare distulit quod esset in latinum sermo versendus 2: qua in re Cassiani longo ab urbo degentiis opera indiguit. Ea propter existimo laetum esse, ut graeea Lati-n0rum 0pera, quae iam parvi pendebantur in oecidente, quaeque orientalibus. absente stili illecebra, parum sapiebant, paullatim inlereiddrint. Neque aliam ob caussam conligisse putaVerim, quod ex Eusebio habemus, ut plura exstarent opera graece a Bo
130쪽
stralibus tertio seculo composita, quorum auctores quarto ineunte seculo ignorabantur. Quae profecto confirmant, nullam esse rationem quae sorte nobis obiectari ex veterum silentio de graecis N va liani operibus posset. Sed ad rem propositam regrediamur. - Εx binis operibus, quis diserte ab auctore designantur, alterum philosopllicum est controveruque inter ipsos veteres auctoris, alterum haereseologici argumenti planeque eommunis. His profecto nullus o novem titulis operum novalianensium, quos Hieronymus mem0rat, aptari potest; at neutrum Novaliano repugnat, qui et alia mulla, iusto Hieronymo, praeterea seripsit, et parem utrique argumento doctrinam habuit. - Αlius ab auctore liber his v ibus indicatur: Sacrifiealis quidem liturgia, decenser diuinuasi oblasa. perseele apud Iudaeos Mercebatur: quod qui nosse eelint, futile
intelligenι eae libro quo Mee enarrantur 1, eel. Raec nisi lari ipsum indicent Leduieum, fion inepto referri possunt ad Novati ni librum De Meerdole. - Voco an seriplo haeresim Ele hastilarum resularii auctor, incertum est. Ea lamen quae Νovalianus edidit De eibis iudaieis. De sabbato, De circumeisione, minime abhorrent ab auctore qui obstitisso iudaizanti haerelim eius- quo lautores resutasse praedicat. Fuit is Alcibiades apamensis qui paullo ante schisma Novaliani Romam veniens christianos musai cis institutis mauci pare studebal 2. Missae autem sunt epistolae illae a Novaliano absente ad plebem in Evangelio stantem: quo stantium nomine censebantur qui per decimam insectationem a fido lapsi non fuerant a. Quare licet arbitrari, Novalianum. qui luctuoso illo Ecclesiae tempore abdiderat sese vel Roma digressus fuerat, per eos libellos reliquam adhuc opinionem de iudaicorum rituum necessitate refellere voluisse. - Sed nimis fortasse mulla
2 philos. - IX, 11. a C pa. - Epp. XI r. XXVII. XXX. XXXI. LIV