Joannis Baptistae van Helmont, ... Opuscula medica inaudita. 1. De lithiasi. 2. De febribus. 3. De humoribus Galeni. 4. De peste Febrium doctrina inaudita. Authore Joanne Baptista van Helmont toparcha in Royenborch, ..

171쪽

plum Spiritus Sancti, has biles pro cruoris partibus

componentibus asserere. Adeoque non entium regimen, & doctrinam, in fines impossibiliter veros direxisse. Nam si tam fel, quam Splen . sint receptacula, solis dicata sordibus: erubescant,dum cernunt Ium Splenem, plures habere arterias, quam omnia simul viscera. Considerentque, cur tot arte-xiis opus fuerit, pro cloaca vituperosissimi recrementi. Et an id, non sit vitae Authorem gloriosissimum, erroris insimulasse, qui plus vitae internae, dedisset uni sordium latrinae, quam omnibus simul vitae aulis. Quique cor continenter, & absque feria laborare jussit, ut sufficientes vitae spiritus, ad Spl nem transmittat quadringentis sorte arteriis. Nonis ne alioqui satius natura: Arbiter, vitam indignio-xes usus locasset8 Parumque ideo atrae bilis nasci, ae fieri jussisset dum non ex ciborum complexione,&bonitate: sed solo hepatis nisu, humores hi, vel isti, multi, aut pauci fiant, iuxta Galenum de melle pernitiosisque sordibus, ampliorem longe exitum donasset, & procul a nobili viscere remotum. Videtur namque Creator, velut finium obliviosius, a Scholis accusari.) ut sicut intestina, totam hesternam sarcinam, simul, ac semel: ita & Lien, suam unica vice depleat, corpusque nostrum a tanto hoste servet immune. Nam si atra bilis, sit excrementum: etenim quo citius, ac lim pidius evacuatur, eo quoque melius. Prout Vesica retento lotio, non Oluptuatur, ut nec longanon retentis sibi soldibus in thesaurum , delectatur. Sed gaudent destitui

sarcina vice unica, ac festinanter. Ergo Scholae, ex consequenti , impie accusant reum Creatorem, quod fines praefatos , vel nesciverit, aut praeteriens , illorum non meminisset. Quippe qui nocuum, quotidie excrementum, abundanter succrescere voluisset, per venas exiles, motu retrograda, eminus

172쪽

eminus ad Lienem oppositum, copiose deserit,stifidioque canali, in stomachum exonerari, dc ne cloaca forsitan ab hosipite laedatur, praefecisset illi

tot arterias, ut totus Lien , nil praeter arteriarum

αι complexum referat. Vah l apage tanta hominum temeritas. Enimvero par de felle delirant. Dum ne- unt, ipsum liquorem fellis , non minus esse viscus vitale, quam sit membrana stomachi, ipsum cordis parenchyma, aut cerebri medullaris substantia. Idque saltem ex Tobia didicisse debuissent, iam ab olim edoctae. N im Raphael i quod Spiritus nomen, sbnat Medicinam Dei j jussit asportari fel; non piscem, qui alias facile putruisset. Non autem balsamicum fiet. Ergo fel . supra sortem cruoriS,ca ius, cadaveris, osJum. visceris ordinari j, vices balsami expleb.at. Quia in nobis, virae clavum detinet.

Prout alibi de digestionibus, & usu fellis. Puerile denique asserunt Quod cum quotidie sat, imo nimium, ad suos usius, generetur fellis, nihilominus iubeant, ipsum fellis folliculum , manere condum thesauralem excrementi, ac jugiter repletum proscripta faece. ubi alioqui si istud veri apparentiam haberet, debuisset fel quotidie, ac festinanter exonerari, per modum vesicae, quia excernendo gauderet, non autem detinendo semper turgere : nisi visias cus esset. Quae alioqui debita excretionis, & exonerationis festinantia, cum nec in tale, ut nec in Splene, viatur: in dubitato est signo , Gentiles, sua commenta venum exposuisse credulis: nec a Datore Luminum illuminatos. Itemque Scholas Genti- Iium, nocuas fabellas, etiamnum hodie, per suos, pro Institutis Medendi, docere, credere, ac proi de in praxi, iuxta fallaces saeculorum coni ensus,

atrociter labi, eodem atque olim tenore .Quatuor videlicet humores, meraque non entia, nunquam

futura, Vera esse, necessaria & existentia. Avorumi nempe '

173쪽

nempe somnia, atque figmenta edocta, ex indagandi incuria subscripta stetisse . Eo quod in doctrina de his moribus, Scholae deficiant, causis, ortu , gu nia. effectu, fine, sequestratione, appropriatione adeICmenta. temperamento, commistione, qualitatiabus elementalibus, proprietatibus genuinis, totis. que necessitatibus naturae, &Philosophiae. Fol famini mirum docendo artem Medendi, damnosissima hebetudine ambularunt, di hodie aeque turpiter caeci ambulant. Parum de pituita dixi, nam si de illa dicam, quam scribunt, copiosissime fieri quotidie, cruori permistam, ac tandem mutari in cruorem. Suffcit primo , quod eandem demonstrave- xim, esse fibras cruoris, sive cruorem ipsum, festinanter ad terminum digestionis solidorum prope-Tantem, adeoque Limen secundarii alimenti jam subintrasse. Tum demum, quod ostenderim , sita mole nugas, sponte ruere. Dum jam eo ipso,quaternarium situm humorum tollunt, si pituita sit cruor incipiens, aut nondum sat digestus. Sed quia Scholae, plerumque pituitam, per muccum probant: hic aliquid de hoc excremento dicam. Ostendam nimirum , Scholas penitus nescire, quid sit muccus, dum definiunt eundem, esse cerebri pituitosium, ac

naturae excrementum superfluum: ac quasi reci Gmentum residuum , tot forte unciarum unico die. ab assumto cruore in digestionem cerebri necessa rium. Qtiae, ut alibi, tractatu de Latice, itemque de custode errante, ex profera attigi: Hic saltem obiter demonstrabo. Enimvero astiti, ubi Hellebo Tus, turbith , nec otiana&c. tunderentur, & statim, aliquoties sternutavi, stillabantque nares copiosium muccum, nedum aquosum : sed etiam mucaginosum. Statim quaelibet anus censeret,quod ille muccus non prodiisset, si rerum istarum pollinem evola utcna, non haustilem. Ergo non erat in capitea antea:

174쪽

antear sed fiebat. Si nimirum apertus erat canalis, di tamen non efflueret. Si ergo iste salsus muccus, si cerebri proprium excrementum, est residuum alimenti sui secundarit, ibidem relictum, a finita eius partis digestione. At nec istud mam profluxisset sponte sua & absque odore rerum Quod non. Igitur factum fuit, non ex superflu itate alimenti: sed ab alibmento degenerante, sive degenerato. Cerebrum alioqui, excrementum habet, per modum aliarum partium solidarum, quod scilicet insensili diapnaea, dispergitur in ambientem. Est autem muccus, per Tabacum aut alia sternutatoria prolectus, plane .milis ordinario : sed muccus ille violenter excitatus,non est excrementum digestionis cerebri: ergo neq; muccus ordinarius. Fit autem celeriter, & plinrimus; imb dc absq; manifesta statim cerebri laesi ne. Alioqui,si defectu digestivae degeneraret,neces sario caput quoq; male valeret. Sed consequens est falsum: ergo & stippositu antecedens. Ergo est alia quaedam facultas, praeter ordinariam, & principalem nutritivam cerebri, quae ejusmodi muccum parit, ad occursum peregrini, infestique odoris, pulveris, aeris, vel obstruiuonis sibi internae. Qui sane disseri plurimum, juxta peregrini illius occurrentis varietates. In signum, quod ejusmodi facultas squam custodem nomino, tam Laryngi, quam inaribus praefixam diversimode ab occursantibus assem, diversos statim pariat suis capsu Iis muccos, ex massa Laticis. Admiror autem , quod hactenus' nemo, has facultates tam in Larynge, quam in via, usque ad organum odoratus, extentas, adverterit: sed rudi ter totum, transeundo, in cerebri pituitam fit relatum. Excrementum itaque nocuum, ostem

tant Scholae, insciis sibi parentibus genitum quidem: at nondum constare fecerunt, essentiam, existentiam, aut quidditatem apparentem pituita

175쪽

quartique humoris, quem pro columna rei Medicae una erexerunt. Utinam sit alter Samson, qui duas bilis, unamque pituitae, collidat columnas evertaturque palatium apparens, quod cacodaemon, in fraudem mortalium hucusque detinuit. Bilis mentitus vomitus. C A P v Υ III.

I. Inventio quatuor humorum, lauta. 2. palsam ostentario pituitam. 3. Bim mansit indistincta. 4. bsurdum is atrabile. s. Suomodo probent bilem flavam. 6. E Ei r amarum ae favum,quod per vomitum ejicitur. 7. O Mechaniaca vituli. g. esse fel, quod ejicitur. s. Edes ruplisi

errore nascitur hoc amarum recrementum. Io. Elanehug

Seholarum. II. Objectio, eum peritione princisti. I 2. Probatur non esse fel, quod Tertiana re, tr sub initio , aritimento multiplici. I 3. Stomachum famelicum, non trahere bilem eleste. . CUufestu, earet superno introitu. Is .Fel nonsu sceret cunctu Scholarum eommentu. I 6. Rationem bilis. non petendam ab Igne. 17. Firmentum absurdum , ad quod gompelluntur. Is . Non posse linem Fubsistere absque actuali conflagratione. Is. Tro aere fingitur humor privilegiatu/.ao. Ibsurda aliquot, utramque bιtem sequentia. EI. b- surda aliquot eomitantia pituitam. 22. Equidsit, quod ρurant pituitam in cruore. 2 3. ualiter Muthor in hae a Seho

G recedat.

AVita, & nimis radicata doctrina humorum,

quam quae arietibus leviter admotis concidat. Quoniam ab assuetis dissicile receditur. Semel avulsa mali radix verruca est, timendum ne repulltt- Iet: quae praecipue jam ubique germen obtinuit. Erunt quippe qui meliora nescientes, se velut a Medendo exclusos cernent, &prae indignatione, veritati pulsenti, occludent fores. Alij, qui in ignavia consenuerunt, meliora discere torpentes,cael xos pri se spernent. Ibo illis obviam. Enimvero cum Medentes, cruorem in grumos densari vidissent, considerarunt liquorem aliquem rubrum, dc currentem , simulque alium , qui initio quidem cum M rubro

176쪽

rubro flueret, sed mox sponte staret, de arum est ret in gelativum . Fuit enim ista cruoris primitiva inspectio dc anatome. Creditum quoque est hacte nus, cruorem, esse saltem illum rubicundum, fluxilemque liquorem. Nescitumque, quod in Megaraicis, nondum nactis fibris,spermatisque initiis, ac

rudimentis, etiam ibidem essCt Verus cruor nondum fibrosius: eo quod non viderent colore tenus, cruorem in venis, sub hepate, differre a cruore venae cavae supra hepar. Ut itaque in aquam dimisso poplite, a virgine cruorem emitterent: observarunt cum gaudio. cruorem , tinxisse immediate aquam, dc insuper fibras quasdam, telarum araneae veluti conem referentes. Unde incunctanter, Scholae pronuntiarunt pituitam, jam visu manifestam. Et nostra quoque doctrina, rixa de nomine censeri pose

set, nisi fibra, post mortem cruoris appareret tantum. Nam& in cadavere, dudum a mortis frigoribus, inconcretus tamen cruor, manet in venis, vivitque ideo tantisper. Non enim lac, hanc pituitam lhabet : quia inseparatione heterogeneorum, caseum, Se grumos habet, quibus constringitur. De lacte namque & cruore loquor , prout sunt entia, actu existentia integra, nondum separata per corruptionem. Scholae vero cruorem aspiciunt, dum iam cadaver est, concretum , nec proprie illud amplius, cujus etymon habet, quoad fluit. Non magis quam homo mortuus, homo est cum particula 3 alienante. Addiderunt mox etiam , tertium limmorem cruori, qui fel esset, necdum a se rosisIIotio, sudore , di aqua cruori accidentaliter innatantibus

discretus; nec attenderunt an amarus esset, meritoque titulo, proprietates fellis possideret , necne. Sat illis ac volupe , quod osset liquor aqueus, vel tenuiter lutei coloris. Nam lex fundandi fel, erat in placito principis Medicorum: non autem am-

plius

177쪽

ditationem , deerat tamen quartus humor. Quocirca, ut numerus responderet elementis, quae putabantur quatuor, atque ad singulas corporis propemodum constitutiones confluere, excogitatus

oportune fuit humor quartus, terrae similis ideo &ater, quem dum dudum frustra inquirerent, tandem proprio ac temerario aut , a recocto igneo, &felleo, prodire est jussiis, sic ut bilis retento nomine, a flava, in atram degenerare sit jussa dc ab igneo liquore excogitato, prodiit terreus. Torridusque amaror In vivis quippe, mox ad lubitum, torreri, assari, frixari. aequa importunitate fuit mandatum in sel adustum, sub tepore vitae, aciditatem assumere volitum est. Adeoque ex materia ignea, per actum ignis, & teporis, fieri frigidum , atque terre-Mm productum, immediate. Invitae recalcitrant Scholae modernae interim, dum distillata quaevis,

accusant mutuatae caliditatis ab empyreumate. Etenim ut atram bilem finxere priores , quae num e Tum elementorum impleret, eam omnibus conjecturis, licet ridiculis, tandem sunt assecuti. Ita nem- sPe flavam, per Icterum,& vomitus amaros, pr6 fundamento naturae & artis, introduxere. Quippe in-riatans cruori extrave nato liquor, cum nullum prorsiis amarorem referret, potuissent tyrones , vel ex

tunc, de fellis natura dubitasse, si fallem digitum semel intinctum leviter degustassent. Quare dum

Scholae animadverterent, per vomitum, flava , si-

4mul dc amara, frequenter dejici, imo subinde porri seccum, distatutae aeruginis, vel laeturi j infusum,

mentirentur: bilem certo certius statuerunt. Nec de ea amplius disputandum , ut neque contra negantem ejusmodi principia s de toti j autem bile, mox sub uro noscopia dicam ) eamque deinde quoque lotio, ac stercoribus quibuslibet, etiam sordibus .

M a aurium,

178쪽

aurium, & oculorum, inesse, audacter assirmarunti Sed plenius hanc doctrinam confirmavit icterus, quippe qui os, ct salivam amarore suffundit, cutis pruritum excitat citrinae . Creditum est facile itaque, ex felle, isthaec universa mutari. Imo refelle adusto, & peccante, iam quantitate, quam qualitate, omnes eiusmodi morbos culaneos, vitioque hepatis, plus justo fellis, pariendo, assirmarunt. Quibus nempe circumstantiis, sat superque bilis exissentiam, ac necessariam a clationem,se probasse sunt ratae. Hinc deinceps ortum est somnium, quod illos quatuor simul humores , in essentia permanentes connexuit , atque inde unicum sanguinem, ex illorum conglomeratione prodire, rursusque

singulos humores, a connexo , concretoque cruoris, resilire, quoties luctae elementali, intemperiei videlicet, vel laxativorum votis placeret. Ego iam meas, & quotidianas Observationes, vulgo lubens narrabo. Imprimis namque si copiosior , durior, vixque sat masticatus cibus, in caena sit senitus: mane pro in frequenter vomitus flaVus, amarus,specie vitelli ovorum, vel alias instar olei, e semine raporum expressi, succedita Inde itaque Uimus conieci, istud fieri, digestionis stomachalis errore : non autem vitio hepatis, defectu sanguificationis, aut biailificationis abundantia. Siquidem non raro eodem vomitu, male digesti ,&masticati cibi , partim in flavam saburram conversi, simul ejici conspiciuntur. Dein conjeci stantibus regulis sanguificationis, ejusmodi flava di amara recrementa, nec bilem,neo fel, multoque minus, partem , cruoris constitutivam esse: inod necdum .e stomaclio essent elapsa, neque ideo Jecoris sanguificationem eAperta.Cum scirem , nil a stomacho ad Iecur, nisi per longam moram, & venarum Mezaraicarim Venulas. .apropter pariter , neque a Jecore, jter esse ad stomachum

179쪽

machum nisi per easdem vias admodum remotas,& credendo impossibiles . Praesertim dum integri, male subducti cibi, una cum flavo atque amaro vomitu prodire cernantur . Didici praeterea vituli rexemplo, & ocillari inspectione , hanc flavam saburram, generari in stomacho male disposito : atque in duodeno magis regulariter temperatis brutis. Cum etiam naturaliter , in Ileo, flavescant assumta lacticinea. Vitulus namque, dumtaxat lac maternum bibens, ostendit mox a nece, quod lac, statim grum escat in coagulum acescens, & liquorem aqueum acidum: utrumque caseis parandis e

petitum. Hoc inquam coagulum, statim dein instomacho, lactis albedinem deponit, fit fuscum, ac in duodeno, &ilei initio, flavescit, dein in progressu, magis faturate flavet: ulterius vero, plane citri natur, circa monoculum intestinum autem, viridescit. Postremo stercorescit. Dicant ergo Scholae, an coloresisti, a flava, & porracea bile fianti dum interim ita mutentur, ante adventum in hepar3 An vero hi colores fiant a proprietate intestinorum Infantes pariter, sucto lacte , statim citrinum ca- scant merumque diceres fel, & infantulos omnes,

primo sui initio biliosiores , viris se ipsis, fateri coguntur Scholae, quos tamen aetas, cibus lactis, pusillus calor, continua dormitio, dc exerciti j carentia, a bilis si spicione excusant. Sin autem tormina patitur infans, sive acidorum symptomata, presto idem stercus citrinum, mox viri descit, tantoque magis, quantum longius a sanitate recesserit. Unde manifestum fit, tam in nobis, quam in brutis, lac, propria digestione, citrinum fieri, omnem

videlicet cremorem spontaneo naturae , di corruptionis filo, labendo ad excrementum, ac suopte motu flavescere propria stomachi, & intest inorum

opera. Ac sub errante vi digestiva, facillime alie-Μ 3 nari,

180쪽

nari, flavere, virere & diversos sortiri sapores.Non autem quod propterea fel sit. aut fiat. Fiunt namque haec in intestinis, extra officinam hepatis , &a facultatibus alienis, nec in stabulo , sanguifieationi demandato. Siquidem si fel, sit pars consti tutiva cruoris, eo ipso, fit etiam in loco , & materia, qua cruor generatur : non autem in intestino. Esset namque prima lactis mutatio, in fel flavum, vel vi- ride, idque naturalitei atque inde in cruorem. Flavus ergo cremor iste, mox in duodeno. sponte proficit, istosque colores, non humorum fictoium: sed naturalis excrementi,induit. Quocirca nec mirum, idem stomacho evenire , sub quocumque culpae

reatu, districto. Nimirum totum cremorem contentum,statim in vitiosum, amarum atque flavum chylum traduci, quod in Ictero statim occurrit. Interim in decursu chyli, per Ileon intestinum , sugitur in venas, quicquid nedum naturae finitimum , parandoque cruori conveniens, Archeus cen erit: Verum etiam, totum simul serum, una versus hepar ascendit. Sin itaque chylus, circum stomachi se-' pta, excrementi Vultum praemature assumat, errore digestivae praeventus : significatiir vel Pylori Offenso, vel digestivae error, cibi aut cremoris vitium, vel mora nimia. Ideoque sensisse fermentum vitalefellis, praeposterum , ac male applicatum. Saepe sic namque contingit benevalentii, quod oblatus cremor probus, riteque in stomacho subactus, a scopo Naturae alienetur, oblato poculo laxante, totusque per istam tyrannidem , in Intestinis , fiat amara &sava putri lago. Quaeque licet cadaverosa sit,recens C cruore parta, propter tamen sui amarorem , ac virus solutivi, haud degustatur a canibus, ut neque a sue , alias a stercoribus minus abhorrente. Sentiunt nempe, amarum subesse virus pharmaci, longe a ciborum, ςrupris, atque carnis bonitate alie