장음표시 사용
131쪽
TEM PERAM ENTUM. Canabis calafacit Sc exiccat in secundo ordine. Ouare SA, tus in uentre dissoluit Sc discutit. v I RES AC IvVAMENTA.Ex ea uiridi expressus succus contra aurium dolores utiliter in itillatur. Idem praestat succus ex semine expressus.. si quis habuerit aures fluidas, oleum ex semine Cannabis auria hus calidum instillat hoc opem praesta C Herba ipsa auget dolorem
capitis an due etentibus,inducit i phrenesim. Huius semen, ut Aiutor est Galenus, magno negotio concoquitatur,stomacho dc capiti aduersatur,pravo S creat humores. Sunt ta men qua hoc quoq tostum lusum cu bellar is, quae secundis men sis praebentur,usurpent. Admodum excalefacit, & caput aestuoso halitu iursum misso tentat. Selmen Cannabis extinguere genituram uirorum dicitur. Succus ex eo uermiculos aurium necat, & quod, cuni intrauerit, ei cit,sed cum dolore capitis.
Antonius Musa scribit, pallinas hoc semine pastas per totam
hyemen otia parere,quod Sc Hrticae semen facere certum est. Succo tanta uis est, ut aquae insulas, coagulare earn dicatur Scideo iumentorum aluo succurrit in aqua potus. Radix contractos articulos emollit in aqua cocta: item podaagras,& similes impetus. Ambustis cruda illinitur, sed scep1us in xatur priusquaminarescat. Accipe succi ex cortice iuglandis unciam unam succi ex Eupatririo femiunctam, succi ex ruta iij. drachmas,succi hyssopi iij. uncia s,
lucci Cannabini 11'.uticias. Hoc simul permisce, indeq accipe semiiinciam,& misce cum semidrachma Mumiae, & semiuncia sacchatam candi drachma j una saccinari rosiacet, ex hoc potionem paraquam uespera quando iturus es cubitum, bibes, & straoulis bene opertus cubabis,tum ea potio omnes humores in homine, unde pestis creari solet, expcllit. Eadem potio hydropi auxiliatur, eodem in imodo sumpta,hominem ab huiusmodi morbis praeseruat. Radix sylvestris Cannabis, ut inquit Dioscor.eIixa Ienit inflam mationes,tumores discutit lapidosas durities, quas Greci poros diacunt,di .it,emplastri modo imposita.AQv A CANNABIS. Tempus distillandi conueniens est, ut cacumina ex Cannabe adhuc tenera re uiridi concisa,distillantur. A qua Cannabis magnopere eonfert doloribus capitis ex calidulate creatis, si caput, ons Sc tempora saepiUS ex ea illinantur. Conducit etia aduersus omnem calorem in qUacUnq; Parte coaraporis fuerit, si linteola in ea intincta, imponant, & hoc P hyemem his In die,per stiatem uero ter fiet. C A P P A
132쪽
'Pe HRIF uulgaris quotidianis usus cum suo fructu
est,& medicinae tamen magis familiaris, quam cibo ttestatur Galenus .Capparim autem a cunctis rei rusticae scriptoribus appellari notum est: unde uero Persicum sinapi a Romanis uocari Dioscorides dixerit,negat Marcellus rationem posse inueniri. A nonnullis cynosbatos dicta est Capparis,hoc est sentis caninus, ob hamatos quos habet rubo illi sit niles aculeos,quemadmodum M phyllostaphylon,quod intcr folia limctum quasi uuam seri,dicitur. DESCRIPTIO. Capparis,ut Dioscor. inquit,Spinosus frutex est, in gyrum Perterram stratus,Hamares habet rubi modo spinas,folia rotunda sotonei mali lati s similia,fructum Olive figura: qui dehiscens candi, duripseri florem:eoq; deflorescente superest ueluti oblonga glans: quae dehiscens,grana punice modo intra se ostendit ex:gua rubentias.Habet Capparis radices multas,lignosas ec grandes. nascitur asperis plerun* locis:& tenui solo domorumq; areis. TEMPER AMENT V M. Capparis calefacit ali desiccat in tertio ordine. Iuxta Avicen nam uero in secundo ordine calida est Sc sicca, habetq; naturam ac uim extenuandi Sc purgandi stomachum a superfluis humoribus,Bc aperiendi obstrustionem iocineris atq: splenis. In Cypro, ut Galenus inquit lib. 2. de aliment. faculta. Capparis plurimum Proia nit, parum alimoniae uescentibus praebet,quod partium tenuitate polleat,
133쪽
A polleat,fructus sale conspersus aduersatur, alioqui cito corrupti nem sentit. Recens salem non expertus plus alit quam eo deminue mali uuiri tamen magis mouet. Elutus & tantisper maceratus dum omnem talis naturam deponat, minime quidem enutrit, sed elanguescentem appetentiam mutat, fastidia ciborum discutit:pitatuitam quae in uentre coierat de cit, lienis ac iocineris obstruen tesinferctus expedit: uerum ad hos usus praestandos, ex aceto mulso,
aut oleo Sc aceto earteris dapibus praeponi debet. Eadem de Cappari idem Autor scribit,lib. g. de simplic. medicamen. faculta. 3c Paulus regineta Itb.Primo. Capparis radix teste Agineta extergit,probe purgat, incidit,di cutitq;,tum amaritudine, tum acrimonia:at acerbitate contrahit, stringit dic densat, quapropter lienes induratos N pota 3c extrins eus imposita,iuuat.Folia autem & fructus similem quidem, sed im-hecilliorem uim possident. Folia, flores, cortices ais radices in medicina usurparitur, sed corticu radice maior usus est, qui in principio ueris colligendi sunt, re in umbroso laco desiccandi. Hic autem cortex magis laudatur qui fractus non praebet puluerem. Idem quinq; annis siuis uiribus
v I RES AC IUUAMENTA.Capparis cum sale & oleo saporis est optimi: 3c acetarii uice per emen in plerisq; locis editur. VSemen Capparis minuit lienem, quadraginta diebus pondere
drachmarum duarum cum uino Potiam. Succurrit idem semen potum coxendicis doloribus,resolutisci nec minus ruptis commisi . Mens idem trahit capitis pituitas per os purgat, Coquiis eur semen eius, colluunturq; decocto illo utiliter in dolore dentes. Siccatus radicis cortex contra praedicta omnia itidem ualet,repuragator uetusta omnia sordida, Ac in callum durata ulcera. Mordetur radix eadem,succurriti dentium dosori. Vitiliol. nes albas trita ex aceto exterit. Dilautiunt concisia folia Soraditaees, durities 3c strumas. Neq; paralysi periclitari eos ferunt, ut Platina inquit, qui Cappari quotidie utuntur, non lienis dolori bus, non epate, cum fibras uitalium N precordiorum aperiat, humoresq glutinosos ac Melancholicos inprimis asplene abigat,urinam ciet,lumbricos interficiat,uenerem excitet,ac contra Venenum theriacae uim obtineat.
verminosas aures instillatus radicis succus, enectis uermibus.
Aduersus uerrucas dic duras glandulas in corpore,quas scrophu
134쪽
C las uel strumas appellant, quae plerun in collo guttus eb& sub alis nascuntur,& cuti sunt conformes, creanturq; ex malis humoribus, utputa ex Phlegmate crasso Sc uiscoso, dc ex Melancholia. Deco que corticem 3c radicem Capparis,at eo decinctio quatuordecim dies uerrucas atq; strumas laua, tum dissipantur absq; lallo pericu lo.Deinde para hoc unguentum,quo eas inunges, Accipe anguem mortuum eiuh caput 8c caudam a Uta,reliquam partem in olissam foraminosam con cito,& hanc ollam in aliam ponito superiorem. ollam gypso uel argillabene obturato,similiter quoi aliam, inferiorem ollam ferventi a s imponito,in qua tantisper stabit, dum oleum ex superiore olla destillasse tibi uideatur, anguis uero consumitur vapore inferioris ollae. Ex hac pinguedine anguis, ex piauere radicis Capparis,si inuicem permista fuerint,strumas curare potes intra octiduum,si inde unxeris. v et
Capillas Veneris. Coriandrum putes. Capillus porcinuS.
ANNOTATIO IN CAPILLUM VENERIS.CAPILL vs Veneris herba est, quae a Dioscoride Adianton
appellatur ioc est non madescens, quod semper siccum inu niatur, etiam si ipsam herbam aqua immerseris, quod si madescat, statim quidem siccatur. Quod re Theophrastus testatur lib. .capite i cum inquit: Adianti, idest Capilli veneris solium in aqua nunquam ma descit,nec quicquam adhaesisse humoris constat: umde 3c nomen herba accepit. Omnium Graecorum N Latinorum eadem in nominis origine ratio Sc sententia est,Vox ipsa etiam indicat,neq; enim Adianton aliud est, quam quod ob . -- ei dest non
madescit, A uarns effectibus diuersa nomina ei sunt imposita, quodae Pli
135쪽
sIMPLICI B. MEDIC. R dc Plinius testatur, Polytrichon enim appellatur,quia capilli defluis uia expIec Callirrichon aurem,qui em tingit, re speciosiores rea.dit. Apud quosdam dicitur Capillus fontium,ab alijs uero Comam
drum putei, Germani Capillum Veneris,murariam rutam annet Iant quum tamen ea potius sit saxifragiae species,ut Otto Brunssei ius re Hieroymus Herbarius inda cant, Videmus etiam ueterum descriptionem non conuenire cum ea Muraria ruta,quam hodie a pellant officinae Capillum Veneris: utendum tamen ea est,quum inribus par sit, dum ueram discamus agnoscere. Nam & Plinivis te
statur Adiantum saxifragum dici, non tam quia nascitur m Saxi quam quod calculos mire frangit. Est Sc alia Saxifragae species ut Brunsbelsius scribit, quam etiam Capillum Veneris appellant Herabam, cauliculos uel pediculos habens, ad modum capilli rusti uel aures coloris, & Germanice Vergulden noste on,ab illis dici
tur,putantq; elle amuletum contra lascinationes.
DESCRIPTIO. Capillus Veneris seu Adianton, duo habet genera, candiduscuticet Ac nigrum. Candidum proprie Adianton dicitur, quod folia magis alba,& Coraandro similia habet,exigua Scin extremitatibus incisi is diuisia. Coliculos quibus ex ea exeunt nigroS, extrem Soracilitatis,dodrantales, nitente . Non caule Io florem,no semen B fieri. Radix illi inutilis est. Nigrum alterum Trichomanes appellatura Dioscoride, soIta habet filici similia, tenuia, nigriora primo & breuiora. Hoc proprie Callitricon dicitur,ex tricarum pulchritudine quam facit Romani capillarem herbam, siue filiculam uocant, a quibusdam Gera manis murum x dicitur,ac si dixeris Foemine crinis. Creditur hoc ante dicto eadem omnia posse. Hieronymus Herbarius inquit,quatuor esse genera Capilli Venems,scisicet Adianthon,Pobtrichon,Capillum Veneris,& Callittaehon,quem multi PharmacopoIar secuti, etiam iuxta diuersia nomLna,quatuor diuersas herbas falso ostentantiquum diis tantum sint herbae,quae antedictis nominibus appellantur,& easdem uires hahent. Nascitur CapuIus Veneris umbrosis,palustribusq; locis himentibus muris,& prope fontes. 'TEMPE R AMENT UM. Capillus Veneris, ut Ioannes Vicomus inquit,est frigidae & sicce
temperatae naturae,Habet uirtutem diureticam, confertq; splenetucis,ochepaticis. Paulus Agineta autem inquit: Adiantum sicca extenuat,& modice discutit,calore ae frigiditate medium est. Alv eqs igitur medetur,tumores digerit, calculos potu cofringit, reiectiones pulmonis desiccat,alui profluuium sistit.
136쪽
VIRES AC REMEDIA. Capillus Veneris,ut Mesue testatur,educit ex homine ChoIeramae Phlegma ,crassos . humores, sanguinem mundificat, Sc honum inducit homini colorem, bonumq; reddit anhelitum: stomachum expurgat,& uentrem Sc hepar ac lienem,& confert dolori eorum, si quis ex ea herba bibat. Eodem modo sumpta discutit calculum uesicae Sc lumborum. In aqua uel lixivio cocta, si inde caput Iotum fuerit: facit crines nasci,Capilli defluuia, quas Alopetias uocant,eripiet. Cum Ladano,ut inquit Dioscorides, myrteoue, & Illino oleo, uel hyssopo etiam,addito Sc uino, capillu fluentem compes it, fur
fures ae manantia capitis ulcera, cum lixivio exterit.facit etiam ad omnes capitis N reliqui corporis furfures, decoctum eius cum lixitauio Sc uino,in quem usum eo abstergUntur.
Cinis Capilli Veneris ut serapion scribit, sanat fistulas, si inspergatur. Idem uitia in pudendis mulierum purgat. Decoctum herbs potum,prodest spirandi dissicultati, suspirio,is,lieni Sc felle suffulsis,urinae angustris, Calculos frangit, vivum aestit, Serpentium morsibus auxilio est. Contra serpentium morasus etiam crudum illinitur. Quinetiam menses, dc quae a puerperio purgantur,decoctum trahit. Herba ipsa gallos pugniciores reddit, cibariis eorum admixta. Succus eius,ut Viconius inquit,cum succo Abrotant,& Althgnae mucilagine nasturtri permistus schrophulas resoluit. C orona ex Capillo Veneris sedat capitis dolores.Horus Aposta Io scribit upupam auem,uuae morbo tentatam, Adiantum ori inditum obuersare, quapropter aegyptii hominem sese sanantem hoe figurarum inuolucr o designant,upupam dc Adiantum herbam appingentes.
AQv A CAPILLI UENERIS. Herba ipsa cu tota sua substantia distillari debet in medio Maii
uel a Iulio usq; ad Septembrem. Aqua Capilli Veneris conducit ad iecur affectum, ipsum enim refrigerat,si quis mane & uesperi tribus une s bibat. Eodem modo bibita prodest iocinori putrescenti. Confert ocis omnibus morbis supra dictis.
137쪽
Caprifolium. Matersylua. Splenaria.
Speci Emen. ANNOTATIO IN CAPRI FOLI v M. A P RIF O LIU M herba est que apud Dioscoridem
Periclymenon dicitur, ut herbarum pertissimi tra dunt, Vulgo Materblua, uel Matersyluia appellata - - tur, Romani Inuolucrum maius appellant. Spleni onuel Splenaria etiam dicitur,ut Pandectarius inquit. DESCRIPTIO. Caprifolium seu Periclymenon, breuis S simplex frutex est ut inquit Diostorides, foIia per interualla habet eu uestientia, albido colore,heders figura. Habet Sc secus fossa germanationes quasdam, in quibus semen hederae simile:flores candidos, fabarum floribus aequales, modice rotundos, soli s ueluti superpositos. Sem du rum,& quod dissicile uellatur. Radicem crassam rotundam, . Na scitur in aruis ac sepibus,propinquis fruticibus se aduoluens Pandectarius in hunc modum describit:Caprifolium inquit herba est cuius talia sunt ex altero laterum subalbida, & ex altero Viri dia,adherens, Ss aduolens se sepibus. Cuius fructus sunt magnituta dine Cubebarum,in principio uirides,& quum maturiaerunt citritani coloris,lendentes ad rubedinem, positi iuxta ordinem,Sc conclusi in duobus sol is simul conivucitis, existentibus in capitibus stipL
138쪽
TEM PERAMENTUM. Periclymeni solia Sc semen, ut Agineta scribit, incidendi simul& calefaciendi uires obtinent, quapropter Urinam cruentam e cernunt, ad quatuor dies pota. Competens Potionis mensura est, drachmar unius cum uino.,Porru desiccat quom semen. Et quidam aiunt, si copiosius bibatur, sterilitatem bibentibus afferre. v I RES AG IvU AMENTA.Herhae huius folia, semina, & radices, contunduntur 3c deciquuntur in aqua duleis radicis usq; ad crassiciem mellis.
Hoc decoctum omnia corporis manantia ulcera exiccat,Ualdes
conuenit malignis pustulis,ut cancro dc phagedaens, si illinatur. Ex succo Caprifold etiam paratur medicamentum quod IyeLum appellant,quod cum Myrrha dc melle permistum, medetur putridis uulneribus. Haee herba ut quidam uolunt,extra corpus tantum adhibetur. Propterea quod contraria facultate,nempe calida & frigida prata dita sit. Semen in uino bibitum,prodest ad dolorem re obstrictionem Iieni Semen quos,ut Dioscor. inquit, cum maturust Iectum Sc in umbra siccatum ad minuendos lienes drachmae pondere quadraginta diebus in uino bibitur. Prodest in spiritus difficultate non nisi recta ceruice spirantibus.prodest Sc singultientibus. Partum quos
adiuuat, Ss ducit menstrua. Cruentam a sexto die urinam trahit. Habent easdem uires Sc talia, quae in circularibus febribus ex oleo inunctainarum horroribus opem ferunt.
DE AQUA CAPRI FOLII. T empus distillationi conueniens est,ut primum flores in principio Iunij distillentur. Aqua Caprifolia octo uel decem dies mane Sc uesperi pota suae
venit Cardiacae Sc orthopnsar. Eodem modo pota medetur hydropi: opitulatur suspiriosis,rcspirationem* reddit longam,oc thoracem expurgat. Itidem quotaque confert ad calculum lumborum,& purgat renes. Salubris quod illis est,qui sibi a lepra metuunt,sanguinem enim emundat: facit etiam ad rubentes in facie pustulas,naeuos pellit,aesaciem puram reddit, si ex ea lauetur Efficax est ad membra paralytica qus exaruerunt 3c extabueriit, si cum ea quotidie hicentur. Prodest ueteribus Sc recentibus uulneribus mane Sc uesperi inta de lotis. Prodest etiam ut uetera ulcera crurum inde Iauentur. Medetur quibusvis tumoribus illita, uel mane ac uesperi singulis uicibus tria
139쪽
hus unciis pota. Eadem ntonius quot remedio est,pota, ues membrifex ea friatis. Ambusta igni uel aqua sanat,si ex ea lota suerint,vestinteoliis im
Cancrum oris sanat,si saepius inde lauetur, & in tuam exuIc rationem g oris, Cancer mane ac uesperi ex ea lotus curatur, ueIsi linei panni in ea madefacti, perimponantur.WOculis indita eos cIaros reddit. Eadem fistulas sanat,pellit papulas dc pruritum ac menta ram.
ANNOTATIO IN CARDAMOMUM. A RDAMOMUM a Dioscoride appellatur,quod a Serapi
ne& Arinibus Cardumeni uel Cordumeni dicitur: hoc clarum est Dioscoridi Serapionem comparanti,inquit enim Serapio melius est ex eo quod diffieisse frangitur,plenum,coniuncitum,du rum 8 graue,3c extenta supersi iei, cuius sapor est acutus parum 'quod autem exeo non est tale, est malum.Dioscorides eodem fere modo seribit: Eligito quod Sangenti contumax repugnet, quod plenum, praeclusumq; sit:quod enim tale non erit, uetustate exoI uit, Ss bonitatem amisit. Quod in ossicinis habetur non est uerum Cardamomum, ut a Dioscoride describitur.quia amarum non est. nec frangenti contumax,ut etiam indicat doctissimus Medicus Io annes Manardus lib. 3.epistola quarta. Ossicinae duo semina pro Cardamomo ostendunt,quorum alterum est paruum,rugosum,ae oblongum, Sc appeIlatur Cardamomum maius, Alterum magis exiguum est,& triangulare,utrunq; tamen acri sapore est,& apud recentiores medicos in magno usu est,magnaq; ui praeditum esse Propter acrimoniam censendum est, inquit Brunsselsius: & quia Iongo usu iam probatum est,non re ciendum est, donec ueri Caradamomi copia nobis facta suerit, od ex Armenia, Bosphoro mdia uel Arabia afferri debet. L ii
140쪽
DE HERBIS, C AETERISQUE DESCRIPTIO U UL G ARIS C ARDAMOMI.
Cardamomum est fructus cuiusdam arboris, cuius grana stinis milia seminibus ruis tenues paruosq; cortices uel folliculos habens, in quibus semen uel hiristus conclusus est, Duoi eius genera sunt, Alterumcardamomum satiuum, alteru uer greste: uel alteriam Maius, alterum uero Minus,quorum satiuUm uel maius est melius S magis odoratum colorem habens subrussium, cremq; saporem dulcedine temperatum. Agreste minus edoritum esset, nem habet , tantasuires ut sativum. utendum est in medicina sativo tantum: quando autem quis uti uiauerit,tum prius lapillos ex eo colliget . Pulverem ab ciet. TEMPERAMENTUM. Carda tomum est calidum Sc siccum in secundo ordine. Durat decem annos nihil de sua bonitate amittens. Cardamomum illis salubre est, qui ob magnam imbecillitatem
Vertiginosis praeterea maxime conducit, siex eo bibant uel ex puluere eius iure aliquo tempqrat . Eodem modo sumptum, stomachum roborat, Sc adiuuat concoctionem. In puluerem redactiam & lignum aloes admixtum pari pondere si fuerit,& hoc cum bono uino potum,dis tristomachi ero statio,
Aduersus Cardiacam, Accipe pulueris illitis drachmam unam, N in uino uel iure aliquo bibe,hoc absq; dubio opitulatur. Cardamomum cum Aniso permistum, S cuuino bibitum, ex citat ciborum appetentiam. In omnibus morbis interioribus ex frigida intemperie prouenientibus,Cardamomo uti licebit,quibus maxime conducit, ac praecipue mulieribias. Pellitidem, ut Dioscorides in quit,latos Uentris Iumbricos,& cuuino potum, renum cu urins malo aliquo doloribus, quos nephei tim Graece dicunt. Urinae angustris, scorpionUm morsibus, cunila, que atris quae ictu aut moriu uenenum relinqUUnt, opitulatur. Caliaculos praeterea disi est cum lauri radicis cortice potum drachmae pondere.Foetusin utero iustitu necat. Scabies pellit ex aceto inun