장음표시 사용
161쪽
sIMPLICI B. MEDIC., sinito quatuordecim diebus macerari. Deinde ceras, iterum exemptis coquito potionem ex hyssopo, Rosis, violis,& dulciradice,in spergito quantum uolueris de Cynamomo, Cariophilis, &mace. hoc cum optimo uino commisceto,& iterum quatuordecim diebus Cerasa in eo finito. Postea apud solem Cerasa siccanda sum. Licet etiam sicca uel humida mensae apponere. AQUA CERASOR v M. Cerasa magna, rubentia, atq; austera cum breuibus pediculis, quum matura fuerint decerpuntur, & duos dies sparguntur super Pannum,SO postea in ba'mo Mariae distillantur. Haec aqua his aut ter singulis uicibus iiij. unc is pota, menstrua, senteriam & alios alui fluxus restringit. Eodem modo salubris es: ad calorem iocinoris ec stomachi,atq:
cor consortat. AAqua ex floribus Cerasorum oculis instillata uesperi, quando cubitum itur,pellit albugines & nubeculas oculorum. Similiter Scruborem Machrymas oculorum discutit, sibis aut terita sumpta fuerit. V
Nigra Cerata eodem modo distillantur. Aqua ex nigris Cerasias quotidie bis singulis uicibus tribus unciis pota,medetur hydropi. Oporteis aegrotum interim ab alio potus abstinere. Eodem modo in potu sumpta, Apoplexiam Sc paralysim m embrorum remouet, quae etiam ex ea lauari Sc Sicari debent 8c deinde per se siccari, ut illis morbis obnoxius est,quotidie eam aquam duabus uncijs ieiunus bibat.facit quom ad tumorem,& ciet
162쪽
ANNOTATIO IN CERE FOLIUM. C VERE FOLI v M olus hortense: alio nomine etiam dicitUr CC, re phyllum, ita uero nominatum Ruellius scribit, quod largo
grandis foliatu gaudeat,breui caule contentum,& uelut herba paria secum faciente. quae quod a cauliculo dempserit, luxuriosa filiorum ubertate compensat, mediocri tamen proceritate sustolliatur. Nondum adhuc certum est, quo nomine apud Dioscor. Scalios medicos Graecos appelletur, Ortho Bmnsfelsius putat eam herbam esse, que a Dioscoride Myrrhis uocatur. Caeterum RueLlius scribit,quod potius eorum sententiae accedendum sit, qui inter praetantur Ceretalium esse Gingidion Dioscoridis, nam erraticae pastinacae,quam daucum aliqui uocant, folium smulatur, aliquanto tenuius, radicula candicante, subamara. Apud omnes manditatur re crudum ex aceto, & iuribus incoctum. Apud Galenum re Paulum Atii laetam maior aliquanto amaritudo tribuitur Gingiadio, quam in nostro Ceretalio possit inueniri, uerum hoc forsitan fieri potest ex longo transmigratia, inuentoq; dulciore solo, quod
honam partem amaroris exuerat, Nam quedam stimes propter mutationes locorum aqualitate sua discesserunt, ita ut dignosci non possint. DESCRIPTIO. Ceretalium est olus ad modum Petroselini, nisi quod multo D mollius est, bc semen caulems rubicundum producit, albos habet flores. radicems candicantem, longissimum caulem, & folia C riandro similia. TEMPERAMENTUM. Ceretalium calefacit in tertio gradu,& desiccat in secundo. VIRES AC IV V AMENT A. I sc herba urinam ciet, SO menstrua pellit,in potu sumpta. Cum
uino trita & hausta,lateris dolores mitigat. Ex aqua mulsa bibita, Pituitam resoluit.Tormina uentris quos discutit,S parit flatUS. Succus Ceretali j cum aceto sumptus, necat lumbricos. Ceres otium contritum in puluerem, & cum melle permistum, cancrum sanat, si imponatur. Cum uino potum coxendicum dolores sedat. Herbam cum sua substantia elixam, si cum aceto misceas,& cataput inde laues,surfures capitis tollit. Eodem modo phagadamas sanat.
Morsum rabidi canis sanat, si quis ex semine biberit, &uulnia inde lauerit. Radix Cerefolij elixa cum Saxifraga Sc pota,
frangit calculum uesicae,& prouocat urinam.
163쪽
s IMPLICI B. MEDI c. 6 Ceretalium in uino elixum 3c potum sanguinem in grumos concretum dissiluit. Tritum cum Cera 3c axungia parotid as latuit. DE AQUA CERE FOLII. Tempus electum ad distillandum Cerefolium est, ut herba Sc radix cum tota sua substantia minutim concidatur, & distilletur in medio Maij. Aqua Ceretalli maneae uesperi singulis uicibus quatuor unci spota,opitulatur ruptis hominibus,& ex graui casu laesis,& resoluit sanguinem in grumos concretum. Eadem pota prodest ad calculum renum.una uice plurimum pota aluum laxat. Bonum reddit stomachum,confirmat atq; confortat cor,pellit horrorem febris,salutaris est capiti, Sc confortat sensus. Pota ut supra die um est,pellit maximos dolores dic pun stiones, opitulatur pulmoni & eius affectibus.
NOMENCLATURAE. Cerui boletus. Cervibolitus.
TEMPERAMENTUM. UE R v I boletus frigidae naturs existit, &tam hominibus quam
pecoribus manducatus nocumentum infert. v I RES AC IUVAMENTA.Masticatus S impositus prodest ad letium aranearum. Inflammationibus cuiuicunq; generis imposituS educit magnos calares. Fatigatus ex itinere edat ex eo,& lassitudinem non sentiet. Cc Iiginem oculorum emendat, si a ieiuno edatur. Dentibus comm . nutus,& tumidis genitalibus impositus,tumorem inde tollit. Ad dissicultatem pariendi, Mulier accipiet Cerui bolitum, ad magnitudinem unius pisi,& dimidiam partem man det,& alia parate umbilicum oblinet, tum statim absim ullo Iabore pariet. Vsus Cerviboliti, non cuiuis conuenit, Sc maxime mulieribus grauidis. Nam si imprudenter S absq; ratione eo utantur,magnum maIum eis inde oriri posset, quamobrem grauidae eo non utentur, nisi Di pore Partus,quando necessitas postulat.
164쪽
AQUA CERVI BOLETI. Optimum tempus ad distillandum Cerviboletos est, quando plene maturuerunt, tum circa Maium in balneo Mariae distillan, di sunt. Aqua Cerviboleti conducit ad phthisim,si membra mane, meridie,& uesperi ea illinantur,& deinde per se iterum siccentur. Non est melior aqua ad rubentes pustulas faciei,si inde illinatur& per se siccentur. Linteis imposita quascunq; in corpore inflammationes extinguit.facit ad podagram dc alios affectus pedum adidis linteolis imposita. Salutaris est ad erysipelaca per diem bis linteolis imposita. Talem facultatem Sc naturam fere habent omnes boleti distillatatis,ae modo iam praedicto corpori foris applicati.
ANNOTATIO IN CHAMAE PITHYM.A M AE PIT H Y S nomen accepit ab odore quem habet PL
--ceae uel Pinus,unde Chamaepithys dicitur, quasi parua uel humilis Piceas atine Aiuga autore Plinio appellatur,quidam cupresi sinam nuncuparunt, Osricinae simul Sc Herbari j corrupto uocabu-IO,Iuam appellarunt,cognomento Moschatam, forsitan ab odore quem habet, Recentiores etiam Genitivo pro recto Utuntur,Cha maepithyos dicentes.Chamaepithys quam Pharmacopolae & Herhar' ostendunt,descriptioni Dioscoridis prorsus repugnat, unde suspitio oritur,eos ueram Chamaepithym non agnoscere.
165쪽
s IMPLICI B. MEDIC, DEsCRIPTIO.
Chamaepithys alta de ramosa planta est,floribus luteis 3c colore violaceo,granis rubentibus. Radix in os sumpta, quanto diutius manditur eo fit dulcior, unde Sc herba nomen a Germanis fortita
est,qui eam appellant.A linger te Ileber Amat ripas fluminum revetus a sat cauas arbores.
Chamaepithys, ut Agineta inquit, secundo gradu calefacit,teratio desiccat, quam ob causam & purgare Sc abitergere uiscera, potissimum iecur, potest,tum pota tum apposita cum melle: item uritanas mensesq; trahit,magna uulnera conglutinat,putredinem expertis medetur, duritias discutit, decoctum ipsius etiam coxendicum doloribus salutate est.
Malignis pustulis 3c ulceribus, mamilli h tumidis 3c purulentia
eonducit, si herba cum semine in aqua elixa, dc emplastri modo imposita fuerat. Succus ex herba contusa expressus,& cum Cassia fistula permi, stus,ae sex drachmam pondere sumptus, leniter subducit aluum. R expellit ex homine terrestres humores. Radix ineris medetur septenis diebus in potu sumpta, solia quoque ut Dioscoridi placet, septenis diebus in uino pota morbum rogium discutiunt:& quadragenis in aqua mulsa ischiadicis medent.
Ch mamithys decem diebus in uino maceratur, usquedum in eo putrescat, deinde uinum probe ebulliet quo ad ferme consumptum sit,& herba ut nigrum ius ex pipere per pannum transmittetur, quem liquorem transmissum cum oleo olivarum Sc cera pera miscebis,&inde unguentum conficies, quod ad uiciatum iecurae splenem,foris illitum prodest. Eadem cum melle a ieiunos impia lumbricos uentris necat. Cum lingua ceruina in uino elixa,facit ad opilationem iocineris di splenis,morbum regium 8c calculum renum at uesicae discutit. Mortuos partus ex aceto coct potas e cere dicitur. sanguinem densatum trahit pota.
166쪽
R A M AE D R TS herba est,qus a Latinis Quercula minor di citur, nihil enim aliud Chamaedrys quam humilem Sc terre D strem Quercum significat, A Plinio etiam Sc Dioscoride Trixago Latine dicitur.Vulgus uocat Gamandrsam,Barbari corrupte Chamaedryos pro Chamaedrys dicunt, Genitivo pro Nominatiuo
DESCRIPTIO. Chamaedrys breuis frutex est,ut Dioscorides inquit, altitudine quantum a summo pollice ad extremum minimum digitum patet explicita hominis manus, solqs paruis, figura diuisiurisis quernis aemilia,gustu amaris, purpurascente flore Ss ipso etiam exiguo. Natascitur asperis S petrosis locis, aliquando etiam in hortis, Carpentada esst suo semine praegnans herba.TEM PE R AMENT UM. Est iIli calefaciendi uis, ut Sc siccandi,um: in tertium gradum. ut inquit Galenus & Macer, ita in qualitate eius dissonant se tota res.Colligenda erit circa finem Maia,tum enim herba una cum flo
v IREs AC IUVAMENTA. Tollit duritiam splenis,ciet urina,& mouet menstrua, Hydrops eis opitulatur,si in morbi principio per diem ter cum uino ex ea bibatur. Herba ipsa cum suis floribus,optime confert membris conis ex ea lauentur,uel si inde quis bibat. Contusa
167쪽
c Contusia ae fistulis oculorum imposita,itidem si oleum inde e oni istum instilletur,eas statim senat, si modo homo fuerit Sigidae renumIdae compIem nis, tum maxime iuuat. Calida ueroT sie
Contusia & cum oleo olivarum uulneribus imposita,ea sianat . . 'N' irrum id du irauexerara ulcer . semen bilem expellit. Ad doImrem oculorum herbam itidem ut praedictum est, eontusiam oculis
Pota duratis lienibus,urine angusti ,& cutem incipientiburum subire aquis auxilsatur. Menses eadem trahit 3c foetus. In uino clixa bibitur contra uenena epotest idem emplasta modo imposita contra morsias uenenatorum animalium. Adsipsenem herba cum uino Scaceto coquenda est: ad ueterem tussim & uetera ulcera cum melle L est Sc bibenda . In uino itidem decocta Sc pota,ruotis medetur, & mitigat podagram. In aqua elixa, ita ut mulier uan rem inferne excipiat,alba menstrua pellit:auxiliatur quoq si herba calida,genitalia eius foueantur. PHIuis eius cum melle datus lumbricos occidit. Contra Catharrum ponantur pulueres calidi inlacculo, dc capiti superponatur, optimum remedium est: Prodest ad Trae xi P Lm oris,si per diem os inde ter colluatur Prodest ad scabiem minutam, si1 cu uetere axungia inde unonentum confecerasae curem eo inungas. Ad furfures capitis,uel barahae cum farina Iupinorum, herba ipsa decoquatur in aqua salsa addito aceto, deinde per pannum colabi inde caput lauetur 'Poliorum succus cum oleo, caliginem ocularum discutit. AQUA CHAMAEDRYOS. Tempus d istillationis est in medio Mala, tum herba cu tota sua lubstantia minutim concisa,distillanda erit. Aqua Chamsdryos iiij. unc is pota foetum mortuum expellit
Item quotidie mane & uesiperi ad tres uncias pota, purgat & bonum creaet sanguinem artificat cor,& iecur recreat refri eratque praecipue si cum floribus distillata iuerit: facit ad exulcerationemoris,ii QS ia Pius inde colluaeur.
168쪽
iidonia. Hirundinaria herba. ANNOTATIO IN CHELIDONIAM. ELIDONIA herba,ut Dioscorides Sc Plinius scribunt, --men habet in Graeca Sc Latina lingua, ab Hirundinibus,propterea quod hirundinum aduentu ex terra prodit: discedentibus uero qsdem,marcescit: uel quia Hirundines hac herba oculis pullorum in nido restituunt uisum,etiam erutis oculis:unde etiam cognitum est,quod oculis hominum medeatur,Hieronymus nobilis Herharius hanc herbam coeleste donu hominibus esse ait, ob summam facultatem N praestantiam qua praedita est. Chelidonia L atine dicitur Hirundinaria herba, Graeci enim Hirundinem x uo
D EsCRIPTIO. Chelidonia duplex est, Maior scilicet Sc Minor.Maior ut Dio,
scor.inquit, cubitalem cauIem,S aliquando maiorem, gracilem &surculosium, folia habet ranunculo herbae similia, teneriora tantum& cum coeruleo colore aliquo: iuxta qus singula folia florem uiolae similem. In ea succus croti est,mordax, acris, & aliquantulum sub amarus. Radix superne singularis, in multa crocta capillamenta fi-hratur. Nascitur in opacis Sc parietinis,lapidumq: cumulis. MLnor Chelidonia parua herba est,sine cause,soli s hederae,rotundioribus minoribusq;, pediculis quibusdam a radice dependentibus, item teneris Sc aliquatenus pinguibus. Haec Pharmacopolis in usu non est. Ruellius hanc putat esse herbam quam Herbari' uocant Scrosulariam, quae huic descriptioni omnino quadrat, &miratur
169쪽
SIMPLICI B. MEDIC. DA quod hic a nullis medicis uel Herbarijs ostendatur, cum nulla uerno tempore frequentior occurrat,pra serrun Hirundinum aduen tu,& marginibus aquosis inueniatur.
TEMPERAMENTU Chelidonia calida est in principio quarti gradus, Sc siicca in ter tio. Platearius inquit,quod calida Sc sicca est in quarto gradu.Quatuor ex hac herba seruanda sunt, folia cum caule, radices semina,& succus. UIRES AC REMEDIA. Succus in aereo uase cum melle prunis decoctus, oculis clarita tem adfert,& caligines eorum discutit. Cum sale armoniaco su eus commixtus,& oculis instillatus,albuginem tollit,& claritatem praestat. Chelidoniam florentem contunde, Sc in aqua decoque, re aquam illam decoctam in ollam infunde,& iterum igni adhibe Sc eam bene despuma: quando aute ebullire incipit, per linteolum eam cola,& ad usum serua, oculis enim illita caliginem discutit. Succus radicis lepram tollit, si quis illinat, & deinde per nouem ex ordine dies mane & uesperi, Sympum de fumo terrs assumat, abso dubio opitulatur. Succus in Maio est excipiendus,tum enim ex radicibus,talijs ataque floribus,simul contusis exprimendus est. a Radix cum Aniso in albo uino decocta potabarquatos obstructione liberat. Imposita cum uino, aut manducata, dentium dolorem sedat. Sanat itidem ulcera quae a serpendo herpetas uocant,ex uino emplastri modo imposita. Contra colicam passionem herba trita, ut inquit Platearius, Scin uino cocta superponatur, uel spongia intincta in eo decocto Pulvis eius uulneribus atque ulceribus inspersus ea purgat &sanat. EAd cancrum oris uel ossis,ues neruorum, puIuis radicis eius cum Iuere rosarum conficiatur cum aceto, S decoquatUr usq; ad me diocrem spissitudinem ad modum sinapis, S inungantur partes cancrosae,multum confert. Ad menstrua prouocanda, Ss matricem mundificandam, fiat fomentum saepius ex aqua decoctionis
DE AQUA CI ELIDONIAE. Tempus colligendi & distillandi Chelidoniam est, ut cum totas a substantia minutim concisa,in medio Maii distilletur. A qua Chelidoniae mane & uesperi pota singulis uicibus iiq. unacris,morbum regium pellit. Itidem pota contra uentris tormina auxiliatur.
170쪽
C Eodem modo pota, sebrem mitigat, facit ad scabiem ex fragore contractam,si inde illinatur. Per diem bis au t ter singulis uicibus duabus unc spota,prodest ad obstructione iocineris at g splenis. Oculis illita,albugines Sc maculas corrigit, rubedinem eorum discutit,& uisum acutum reddit. Si inde colluatur, sedat dolorem dentium,pellit maculas scelei,si facies inde lauetur. Cancrum siccat Sc sanat,tum etiam fistulas, pellit pustulas pestio Ientiales,si linteum in ea maceratum, per diem bis aut ter super imponatur.
' LN us genus est arboris fluuialis, ex qua primum lactae sunt etyntres:dicta quod amne alatur. Nascitur enim iuxta fluuios, aptas est nauigijs,quod aquis obruta, ut inquit Vitruvius,diu non
DESCRIPTIO. Est autem Alnus sterilis arbos,caudice recto, ligno medullaque molli, adeo ut graciliores uirgae concauentur,folio piri, sed ampli, ore ac neruosiore,quadante nus orbiculato uirgatoq;. cortice mucroso,soris albicate,intus rufo, qua de causa coria tingit fructu nuLIo,cum nihilo minus floreat. Radice summa,nec quam laurus maiore tenui. Alnus in plana descendit,aquosisq; gaudet, quanquam ancipitem agat uitam. Alnum quandam fructiferam, aliam sterilem prodidit Theophrastus rutranq; tamen florescere latetur. Aristotcles inter naturae miracula retulit Alnos in sola Creta, non esse steri Ies. Alrj Alnum duntaxat scopis nascentem, nullum ferre fructum prodiderunt: are infelicem existimari, damna tam cit relistione.