장음표시 사용
151쪽
n SIMPLICI B. MEDIC.' tur, Sc prohibere quo minus exhalationes cibi ante sumpti ex stomacho caput & cerebrum petant: unde S usus inualuit, utCaseus postremo post omnia alia fercula apponatur,& edatur. Caseus nimium salitus facit ut homini uar accidant morbi: orimo calculum generat, dc stillicidium urinae, deinde fastidium sto macho inducit,destillationes capitis parit,quare ab esu talium Ca seorum abstinendum est. Serum Casei aegrotis ualde conuenicnam Iaxat Sc emollit aluum,ati confortat. Hoc serum ex optimis Caseis ouillis,qui haberi possunt,constelaturi Est quom Casei serum, triendis canibus accomodatum.
Castanea ANNOTATIO IN CASTANEAM.
AST A NE A Grscis A. B M at, hoc est Iouis glans uocatur, . cur tamen iugliundis Appellatio nucibus inritum regns dicatast a nostris, ut Hermolaus Barbarus testatur. Nuces vocamus ae Castaneas; quanqs propiores glasidium generis ergilius inter nuces numerat in carmi quum snqM. Castaneas nuces mea quas
riea tam seuerum,quain ipsam a Mxem significat. II DESCRIPTIO.
moxaento cortice,demum echinato calice.
Ute mirmi labet nat' mi, uiribun enimsvis destituitur, ne*laucium FG ubicunqmla n*scitur,des tatur montibus perraro in locis planis proueniens, Fructus eius includitur echinato cauti lilagi fructus. H iiij
152쪽
Castanea ineunte veregerminat, seriusque Vergiliarum obitu huctificat. TEMPER AMENT UM. Castanea est frigida re sicca in Primo gradu.Exterior cortex ex fructu in puluerem redactas,3c eodem pomdere cum Reupontica permistus, fastidium dc eructationem stois
Castaneae siccatae Scin puluerem contritae, ac cum puluere ex oculis canerorum 8c aqua Aph sumptae,cient urinam. Pulmonarijs nocumentum inferunt Castaneae, & pariunt dolores capitis, eo quod tardius concoquuntur. Si comedantur tostae uel elixae,thoracem obstruunt, asthma generant,&inducuntletaistes morbos,si quis plurimum ris utatur. Castaneae crudae manducatae facilioris sunt concoctionis quam glandes, quamuis eiusdem fere sint naturae. Quicunq; crudis Castaneas plurimum uescuntur,multum pediculorum in corpore Sc uestibus acquirunt, quos si iterum expellere uolueris, comede contusos flores lavendulae,3 vestibus eos insere. Castaneeueh ementer fistunt uentris Sc stomachi fluxiones, Lantaguinem excreanthus prosunt, carnes alunt,Sed capitis dolores crea ni inflationes parium, concoctu dissiciles, tostae tamen crudis imnocentiores sunt. Arefactae mustum noxae remittuntatritae cum
melle Sc sale,rabiosorum canum morsibus tyonuntur. JHammarum duritias discutiunt, cum hordeaceo polline Sc aceto imposiis, si uino maceratis, Sc cum farina subactis Peae dice utuntur, ad supprimendos menses. Item earum cortices solias usta,& iri put, Derem trita ait eum uino temperata,& emplastri modo rapiti imis posita, capillos augent eorums defluuia prohibent. Castaneae ut Platina scribit,ex omnibus quaresui dantur,roburae uim in membriseenerant,sed dissicillime concoquuntur,mlixi, me uero a Phlammaticis. inisi cu secrearo re mellesuerint in cibum sumptae. EIixe uero re ad huc calidae, mane ante cibum eum mille date tussientibus prosint. Torsentur irem ad stremam impatella persorata,nec eius suauitatis fusili nec nutrimenti, cuius habentur sub carbonibus letim is e decoctae DHas suavius edemus euin easeo in tertia mensa.' Meliore tem ut idem inquit habentur,inter
prunas 3c cineres quam quali enaeae:nimia eruincius tumidul
Interior Castaneae membrana quae corticem fructum p disterminat ad tertias in aqua decocta ah potui oblata,mire aluum fluem
153쪽
s IMPLICI B. MEDIU. id Membrana in proxima corpori dc in ijs oc in nucibus,saporem,
ni detrahatur,infestat. Molitura,ut ait Plinius,Castaneae prestant,ieiunio foeminarum quandam imaginem panis,& ubicuno aliae fruges deficiunt, ut in Bereomatis agri montanis. Castaneae priusquam cineribus credantur, serro uuln erari de hent,ut plagae hiatu spiritus igne citatus e vadat, alioqui flagrantes flamma magno cum crepitu prosiliunt, assidentium periculo, flaeus itaq; ijs angustijs elisus, a noxa uindicabit, impetu in sibilum
Castaneae seruantur uel in cratibus disposis uel intra sabulum, rie inuicem tangantur,immerser,uel in vasculis fictilibus nouis com ditae 3c loco sicciore defossae,uel hordei paleis immundissimis obismis.Sunt qui filo transfixas cumulatim,dc igni detostas adseruent.
me uto Catapulta. Tithymalus, Granum regis. Sponsa solis.
ris appellatur, at a Tithymalum appellam, eam Tithymal rum numero adscribunt, sunt enim uariae species Tithymalorum, quas Dioscor.lib. . Plinius litat . describunt. Catapotiam inde dictam uolunt, quod eius granis soluendae aluo pro Catapoths,
id est pillulis utantur. Vulgus & mendici plerunt aluum purgare Catapulisgranis solent. DES CRL
154쪽
DESCRIPTIO. Catapultae duae stat species, est enim Maior Sc Minor, Maior
habet folia ad modum oleae, sed maiora tantum. Caulem uero h het concauum,in cuius summo pendent uuae,ex quibus exprimitur oleum quod ossicinae uocant cicinum, Minor caulem emittit cubitati altitudine,sol's gracilibus,digiti longitudine, in cacumine triam gularibus. Semen foris nigrum est,intus uero album,quod quum maturuerit,e suis solliculis exilit. TEMPERAMENTUM. Catapulta calefacit tertio ordine, humectat autem in primo, virtutem habet purgandi Phlegma,Cholaram 8c Melanchosiam. Si quis uomitum prouocare uoluerit, accipiat oleum ex huius fructu paratum hoc enim multum malorum humorum ex stomaacho pellit. v I RES AC IUU AMENT A. Contra quamuis febrem quotidianam, Accipe bonam partent huius Mactus,&cu Bela inuolue, Sosimul in olla bene decoquito, postea oleu inde exprimito, quod tam senis qua aegrotis conuenit. Oleum Catapula, aduersus parabsim conducit. Semina eius, ut Dioscor.inquit, numero septern aut octo deuorata, purgant aluum, aut in cibo sumpta, pota ue cum caricis aut palmulis, frigida superpota aqua ducunt quocunq; modo sumpta, pituitam, bilem Sc aquas. C oquuntur Praeterea cum gallinaceo oleribusue in eundem usum talia eius. Catapultae grana uicena in aqua pura, aut mulsa pota, hydropiis eos sanant,Qui uehementius purgari uolunt,cum solliculis ipsis su munt ea, nam stomachum laedunt, irai inueiatum est, ut cum pisce aut iure gallinacei sumerentur. AQUA CATAPUTIAE. Tempus distillationi conueniens est, ut caules Sc folia dum per
fecte excreuerunt, distillentur.
A qua Catapultaehabet uim purgandi Sc soluendi,purgat bilam& superfluos humores Pslegmaticos i . Uncns una uice sumpta. Prouocat uomitum, iq. unc 's pota, expellit lumbricos, prodest ad scabiem humidammulcera capitis,si ex ea lauentur. Pustulas immundas tollit, curat exanthemata,serpionem Sc scabiem siccam,si stepius inde lauentur. Aqua Catapultar& omniuTithymaloru, intra corpus sumpta, nocumentum inseri pulmoni, stomachorum S iocinori, Unde uarii morbi prouenire possiunt.De hac aqua infra uide plura in capitulo de Tithymalo.
155쪽
SIMPLICI B. ME DI c. a NOMEN CL ATURAE.
ANNOTATIO IN CENTAvRIUM ili TA URIUM, ut Punius indicat nomen, sortitul est a Clastone Centauro, quia ea herba Chiron curatatus sit, cum Herculis excepti hospicio pertractanti --l arma,lagitta eXcidisset in pedem,unde & Chironici appellatur. 5ed mirabilius nomen a Germanis ei tribuitur hi enim arbitrantes Centaurium nona Chirone Centauro, sed a centum ureis dictum,uocant ipsum,nomine a mille aureis dicto, Taiisent timui. Magnum dubium magnas controuersia est de hac herba quidam uolunt eam penitus hodie esse ignotam,& Praecipue maiorem:quidam putant matricariam esse:alei uero Reudonticum De hac re legito Leonicenum & Leonardum chsium de
DESCRIPTIO MAIORIS CENTAURII Centauria duo genera sunt,Maius scilicet SO Minus. Maius sit.
Iandis nucis folia habet, oblonga, colore ut in brassica uiridi ferre mod o per ambitum incisuris secta.Caulem profert duorum trisne De aliquando cubitorum altitudine, multis a radice adnatis, in cuibus papauerum modo capita sunt,in rotundo oblonsta. Radix illi est uasta,ponderoso,dura, longitudine ad bina cubita,succo Plenalapore acri cum adstrictionedulaedinem aliqua rubescens, mecum suom sanguineum mittit. Haec est quae nunc . uulgo Sc o iein ian haponticum falso nominatur, ut Ruellius testatur. Idem sentit Campegius inquiens: omnia que a Dioscoride in Centaurea describuntur, ita herbe & radici uulgo uocats Rhaponticum, quadrant
ut hanc tile ueram Centauream nemo nisi ab ortu natura coecus nou
156쪽
non agnoseat, Herbarij nostri nulla ueterum autoritate nixi, aliud Centauriu maioris cognomine demonstrant, flore luteo, soli a per interualla binis,auersa parte candicantibus,interna uirentibus, salice maioribus Sc connexis.
DESCRIPTIO cENTAURIi MINORIS.Centaurium minus herba est origano similis, Sc aquosa amat Ioea, Caulem habet altitudine supra dodrante, florem purpureum. Radicem paruam,nullius usus,gustu amaram. Latini ob summam amaritudinem minus Centaurium fel terrae appellarunt. TEMPER AMENT UM. Utrumo: Centaurium calefacit ac defiecat in secundo ordine. UIRES AC IUM AMENT A. Centaurea menses mulierum promouet subdita. Sanguinem re cientibus auxilio est. Contra omnes febres, Accipe semiunciam Centaureae in pulue
rem redacts,& in uino cum sacellaro temperato: tribus diebus mane ieiunus bibe, hoc auxilium praestat. A ccipe manipulum unum Centaureae N eam in aqua clixam bibe, tum anhmati medetur. Eodem modo sumpta,antiquam tussim remouet. Succus ex radice assumptus, purgat stomachum, aluums suta ducit,
Centaurea colligenda est, quando incipit florere,&postea si spendenda in loco obscuro neq; soli exposito, ac ita siccanda, post
annum etiam conducit ea uti,& in primis maiori.
In uino elixa Sc cum saccharo permista,ualde prodest ad oppila,
tionem iocinoris umborum, splenis atquesicae. Cum uino demtacta & oleo olivarum permista & uentri sub umbilico imposita,magnum doloremlumborum tollit,aperitq; lienem obstructum. Vnguentum consectum exsucco cum oleo Sc cera,bene prodest laeni,si inde illinatur a soris Ad iecur Sc lienem induratum conficies sympum hoc modo. Accipe succum Centaureae, radicem Apii, radicem sceniculi, par pondere, dc in succo bullire sinas, deinde percola, Sc humorem heia ne exprime,& saccharum admisce,quantum lubet,iuxta quantit tem Syrupi. Haec potio etiam felle suffusis opitulatur, mane Sc u speri sumpta.
Succus ex radice Centaureae expressus, & ad semiunciam cum oleo olivarum sumptus, multos malos humores ex homine pellit. Centaurea permista cum sanguine upupae, & modico mellis,ec noctu intralaterna in qua candela ardet, posita, facit ut astantibus uideatur quasi multae in ea currant stellae. Eadem in aqua decoctare pota curat antiqua ulcera. Choleram & cratas humores per inferna
157쪽
A serna trahit ac exigit. Infuso eiusdem decocto coxendicum dolores lauantur,trahit enim sanguinem. Succus oculorum medicamentis perquam utilis. Cum melle caliginem oculorum, dc ea quae obstant cIaritati,di scutit. succus bibitus uel subditus heminis,menses trahit dic sectus. Idem ad omnia uulnera tum recentia, tum antiqua eiscax est. Fistulis se omni parte serpunt, auxilio est Unguentum ex succo, dc melle confectum, neruos confortat,& eOS UUlneratoS curat. Ei qui uenenum sumpserit, Centaureum minorem ex aceto tria . tam dato: bibat,mox discutit uenenum. Succus Centaures quomodo excipiendus Sc conficiendus sit, Galenus priuatim in quodam libello docet, est enim aurea Sc prae, stans medicina ad innumerabiles morbos, quos Galenus ibidem
AQUA CENTAUREAE. Tempus cremandi 8c distillandi Centaurea esst circa exitu Iunii, tu caulas, folia, flores minutim inuice concidi Sc distisIari dehet. A qua Centaureae mane Scuesperi singulis uicibus iij veI iiij iiii cris pota,illis salutaris est,qui crudum dc frigidum stomachum hauhent ana omne quod malum Sc noxium in eo est,confiimit B A puero duabus uncqs, ab hole uero adulto quatuor uncijs mane a ieiunis pota,lumbircos uentris expellit. Ea de pota febre pellit. A muliere bibita, elum mortuum ex utero ei cit. Saluberrima quo stad nauseam Sc singultum stomachi, appetentiam cibo rum excitat,purgat& expellit crassos humores, unde chiragra,podagra cheros,coxendicum dolores, oc id genus allaboriri solent. Eadem pota facit ad iecur Sc lienem,ati ad eorum duritiam. Prodeshad rasicam passionem Sc tormina intestinorum. Curat re
centia uulnera,si ex ea Iauentur, uel linteolis imponatur, cicatrices BC maculas ueterum uulnerum remouet. Ad crus fracitum condiicit,sii linteolis calida imponatur uel superegetur. Sanguinem emcreantibus medetur.
158쪽
AE P A Caepe,sive Cppe indeclinabile in neutro gessere,a capiatis magnitudine dictum uolunt, lachrymosum olus est,& ocu-Ios mordet, unde a Graecis nomen impositum Re rerum, quod oculi pupilla comprimi cogat ut Aristoteles in problematis tradit, nam oculos uellicando expressis subinde lachrymis contrahi pupillas oculorum certum est. Carparum plura sunt genera, que Plinius liabro momnia recenset. Nobilissima Ascalonia, ab oppido Iudee, Nam ut refert Strabo lib. 15. Ascalonensium regio Praecipue fert Caepas,Rustia Cypa acrior est quam candida, sicca quam uiridis,3c cruda quam cocta. CSps frigida,humida,ac sabulosa amant loca, Seruantur bene ad sumum suspensae, optime paleis. Incorruptae etiam durahunt,si in calidam aquam demersae, mox in Iais donec
penitus siccescant,paleis hordeaceis recondantur,ita compositae ut
nulla ex parte sese contingant. Seruntur in Martio ac Aprili.Id mirandum in Caepis est,quod adolescente Luna marcescunt Sc minuuntur,contra aute decedente Iuna revirescunt Sc augentur,ut Pluistarchus testatur.
DESCRIPTIO. Carpe dupIices sunt, Ruffar scilicet SP candidAQuando florent,
caulem concauum in medio acquirUnt,in cacumine uero albos flores cum capitello uel nodo, in quo semen continetur nigricans, si caulis desecatur, ab inferiori parte regerminat. Cum herba in terram deprimitur,Carpa fit maior. TEMPERAMENTUM. Carpa ex quarto ordine calefacientium habetur substantie cracsioris, ut Galenus testatur.
v I RES AC IUUAMENTA.Caeps crudar comestae asperum reddunt guttiar, omachum inflant. Cum melle permistae, tollunt dolorem malis omachi. Membris nocent si edantur, nimium enim exiccant humiditatem corporis.Hemorrhoidas aperitiUtcu aceto temperatae Sc imposite. Fricantur cum succo eius capillorum defluuia,quagalopetias uocant,&in Ioco glabro cito capillum Prouocat. Caeps molliunt a Iuum,& mouent sitim. Inunpitur ad claritatem oculorum cum meLie Carparum succus, prodest albuginibus, oculorum nubeculis,dcincipientibus eorum iussusionibus. Ad dolores pectoris, Accipe Caepas in carbonibus ignitis leniter tostas, indeq; mane Sc uesperi comede, hoc facilem humorum crassorum excreationem reddit,Pectusq; laxat. Eodem modo peLIit tumorem,Sc stomachum purgat. Carps cum sale & melle peramistae,& uerrucis imposits,eas funditias curant. Cum aceto conis
159쪽
s IMPLICIA. ME DI C. A eulatissinde scabiosa cutis Iauetur,eam puram reddunt. Stomacho non conducunt,fastidium enim faciunt. Oris foetorem manducatae tollunt. Succus naribus instillatus purgat caput. Contra rabidorum canum morsus,succus additus ruta,sale, Sc melle,ac inuicem contusis,inungitur. Idem auribus purulentis instillatum prodest. Cho Iericis plurimum nocet caeparum usus, inde enim calidiores Ac sicciores redduntur. Phlegmaticis autem semper conueniunt, incia dunt enim ac consumunt in eis superfluos humores. Inunguntur utiliter cum succo atq; gallinaceo adipe a calceis fa si attritus pediam. DE AQUA CAE PARUM. Tempus electissimum ad distillaudum Caepas est in primo mense Autumni,tum radix eoncidetur Sc distillabitur. Aqua haec quater uel quinquies singulis uicibus duabus unciis pota, subuenit ex animalis morsu obmutescentibus. Naribus instillata,pellitgrauedinem capiti Auxudatur dosoribus dentium,si inde fricentur ueI colluantur. Facit capillos nasci in caluo capite, si ea fricetur, Lumhricos pellit,in potu sumpta.
ANNOTATIO IN CERASUM. CE R A S V S arbor nota, a Ceras te Ponti ciuitate fle dicta, ut Athenaeus inquit, quam Lucullus debellato Mithridate, primus initaliam intulit, Sc a ciuitate illa Cerasum appellauit. Haec arbor iam ubiq; in omnibus regionibus frequens est & uulgaris. eritur Cerasus malorum Sc pyrorum more. Insitione Praesertim istatur,nec unquam bonum dulcemq; dabit fructum, nisi prius in,
160쪽
C sita.Cerasos praecoces facit, cogitque maturescere calx admota, Poma sine ossibus enasci Martialis rei rusticae prudens promittit, si teneram arborem ad binos pedes rescissam usque ad radicem sim das,abrasas ferro partis utriusq; medulla, statirn d; seiuncitas parteis uinculo perstringas,8c summam partem, oc diuisuras laterum oblinas fimo:post annum duo a cicatrice diuortia coalescunt.Hanc a borem surculis, qui fructum adhuc non tulerunt, inseris, & sine ossibus Poma ut asserit nascentur.Democritus est Autor, si quis tenellum cerasi caudicem radice tenus scindat,non uulnerata parte ima,medullamcis auriscalpio eruat, deinde lachrymam cyrenaicam aqua dilutam, usq; dum sapae crassitudinem referat, infundat: re humente charta diligenter obligatum adminiculo fulciat ne lachryma effluat, octauo die eadem lachryma perfundi praecipit, ut ge
mina citet, sic exos enucleatus fructus exibit. Si Cerasus concepto humore putrescit, in trunco foramen excavetur quo possits nies educi. Si formicas patitur,succum portulacae debebis insunde, re cum aceto media parte permis urn. Inter Cerasa prin cipatum obtinent duracina, ut inquit minius. Aproniana maxIme rubenta Actia nigerrima sunt,Iuliana tenerrima. Ceras imbutidem scribit, siccatur sole,eonditurq; ut oliua, cadis. Ratio hse a Florentino rea rusticae autore sic tradita est. Cerasia anteiulis exortum arbore sua
D decerpta,inuas substrata in fundo satureia conssciuntur dein Cerasia superponuntur,iterumg alternis satureia, adficitur nonnihil acidi mellis aliquantum dulcescentis. Seruantur itidem interiectis a rundinum solqs,& in eundem modum alternatim dispositis in cado. In candenti sole usq; ad rugas siccata diu seruantur,item mol
liusculo ignis feruore passa. Cerasitorum quaedam sunt acida, qusdam austera, & quaedam
dulcia. Austera uentrem constringunt, stomachum exasperant. Acida pituitam incidunt,flauam bilem reprimunt, sitim extinguut, dc desiderium edendi inducunt. Dulcia stomacho adueris,lumbriacos 3 putridos humores in uentre generant. Devorata mane dum recentia sunt, cum suis nucleis,urinam Ss uentrem mouent.
v I RES AC IUUAMENTA.Nuclei cerasorum calculo obnoxiis subueniunt. Bonam ociunt aluum,ut Dioscor.inquit,recentia Cerasia: siccata sistunt. Gummi Cerasorum in diluta uini potione haustum,utile est contra diutinam tussim. Cutis colorem commendat facit ad claritatem oculorum:& appetentiam cibi excitat: prodest & calculosis in uino
Ex Cerasis etiam paratur conditum quo per annum uti licet: Aeeipe Austera Cerasia,quae in melle oc saccharo inuicem commixta,