장음표시 사용
141쪽
ANNOTATIO IN CARDIACAM. A C Adherb/ψ recenti sexu meditas & Herbarris pa
uenta,ac in usum medicinae recepta.an ueteribus fuerit cooni
ta,nondum constat, Euritius,Cordus Medicus doctissimitu He harums pertissimus,putat speciem esse Marrubii uel Mehobi, o ti, quia non aliter quam melissophyllon apibus gratissima sit scri hitq; sepropterea ipsam ad alvearia plantasse, rque credi Posse g. si hq' qq-m sonoro murmure circum hanc florentem
densae apes iusiurrarent.Cardia ca alitem inde appellatur quod coradis tremoribus 8c doloribus uehementer opitulatur. 'DESCRIPTIO. Cardiaca herba est incisuris diuisia altis causibus,ssoribus rubentibus graui odore, radice inferius subflaua, nascitur fere circa Sepes,aliquando etiam in hortis. TEMPER AMENTUM. diaca calefacit ac desiccat in secundo gradu. Habetq; uirtim
142쪽
DE HERBIS, CAETER Is Qv EC Succus ex herba contusa expressus ac sumptus, pellit dolorem cordis,bonums sanguinem cordi generat. Succus confectus cum saccharo, iacit ad tremorem cordia i a te ' Herba erum radice contusa, Sc pectori imposita tollit cardiacen. Eodem modo sumpta expurgat Pectus, Qui spasmo obnoxiiis est,utatur hae herba cum aqua mulla. Contusad membro alicui imposita, quod spasmus occupavit. ipsum tollit-dubio: facit quom ad membra paralytica. tandelauentur,ae succus illinatur.
NOMEN CLATUR Carduus benedictum
ANNOTATIO IN CARDUUM BENEDICTUM.A R D v v s Benedictus herba est uu aris,& notissima.
magnis usus in medicina summamq; essicaciam habens contra uenena,pestem,&cordis affectus. Nomen atq:
ipsa figura herbae indicant speciem esse Cardui: uerum quia uaria sunt genera Carduorum,magni nominis medici,hie grauiter lapsi sunt,quoru quidam hanc herbam per scholymon, id est Carduum apu d Dioscoridem significari uoluerunt,quidam Senetionem Sc Erygeron esse statuerunt, at uero Crassulam mediam. nonnulli Chamaeleontis speciem fecerunt, a quibus herbis mulais partibus discrepat: ellius censuit Carduum benedietum esse speciem Attra lidis,cuius duae sunt species,ut Theophrastus scribit. Vna mitior & cneco sativo similior, caule rectiore,at rigido, exilia itaq; pro colu antiqui mulieres utebantur,semine candido,grandi.
143쪽
SIMPLICI B. MEDIC. ssA Nane cinae sylvestrem Cariamum dicunt. AItera Hirsutior torosiore caule, foliorum g mollitia, humi pene ser mens dice lua,tenui,superuacua, tubere acanaceo, in quo Iulea stami na promanent,mollimius lanugine semen operiente. Hanc benedictum Carduum ossicinae appellant. Ruellius uidetur exaetius aemelius de hac herba iudicasse, &ueritatem magis attigisse, quare
Mus iudicio potius subscribendum esse censeo. DEsCRIPTIO.: Denedictus caulem habet crassum & spinosum ad mota
UIRES AC IUM AMENT A. Naturam & secustatem habet aperiendi obstructionem membrorum,penetrandi,& ciendi urinam. Haec herba esse medetur omnibus doloribus capitis, &puImmnisaionum; reddit auditum. Acure ingenium Sc memoriam, uerti emla discinit. Coee, Drum atq; uisum confortat, non modo si edatur, uerum etiam sacculi inde inungantur. Quum uero succus haberi non potest,tum
... si h A 'pis sic xa in aqua maceranim, quia oculi la, Succus oeulis instillatus, sanguinem inde toIIit. uisaeau Mium urioris restringit, si adhibeatur Ioeo Idem puluis purgatuvulam, sauces, & guttur, tacit I ut quis sa V gwPudx Pimitam Sc crassos humores.
Medetur stomacho debilitato,excitat. ciborum appetentiam, at* cor emollit. Malum sanguinem consumit, bonumq; sterierat. vinum cum hac herba elixum,& hibitum, prouocat udorem. Cum aqua uero si herba decocta fuerit Sc pota, malas humores coniumst,b onoma seruat.
Calculum frangit decocta uel cruda cum uino pota. Istum lotio sal31 alicuius insantis masculi decocta ac pota,sanat hv
Puluis ex hac herba ante duodeeim horas pondere unius dracta mar potus,sanat & pellit pestem.
titio abi. '' ihrum' proueui n3,uulneribus imposita, curat sitie Herba
144쪽
C Herbam ore masticata curat foetorem anhelitus. Carbunculos sanat contusa Sc imposita.L ocorum muliebrium uitia sanat. Omnem ustionem curat ac Pustulas inde ortas, herba siccata accum succo suo permistare imposita. Eadem cum uino albo pora,colicam sanat,scabiems pelIit. Pulvis cum farina permistus, indeq; ex aceto calido emplastrum factum,postulas pestis sa nat,si imponatur.
Herba mulierum menstruR mouet. Cum succo vel aqua decocsta, uenenatorum animalium mortahus medetur.
Cum uino decocta ac calida in potu sumpta, circa quartam Paristem horae ante febris accessionem, deinde aegrotus uestibus hene operiatur,omnes febres tum frigidas tum calidas sanat. vel accitave puluerem cum calido uino, uel aquam inde distillatam, uel tres holos ex uiridi herba omni mane:& homo breui reualescet. Aduersus omne uenenum per os sumptum prodest,quandocunque hoc accidit,puluerem ac herbam, aut succum aut aquam in potu sume:ae uestibus te operi, ut bene sedes ad spacium triu horaria. Puluis comestus aut hibitus,facit aduersus morbum laterilem. vinuex Carduo benedicto in autumno confectum: Sc suo tem D pore bibitum,eontra omnes morbos iam enumeratos optime com ducit.
AUSA CARD UI BENEDICTI. Tempus distillationis eius est, ut herba sola circa finem Mah di stilletur A qua Cardui benedicti, mane Scuesperi R. uel iij uncijs pota, discutit dolorem capitis,confortat memoriam,pellit uertiginem capitis, conduciis maxime ad omnes affectus oculorum, etiams si
Eodem modoprodes ad tabem in corpore. Aqua haec pota calcuIum frangit, curat omnem adustionem,linteiais in ea maceratis,ae imposita. Conseri quoq: pota contra febrem quartanam, & uenena,sanat eancrum & carbunculum,& omnia inueterata ulcera. In summa, non satis potest laudibus efferri,propter eximias dc uarias suas uir
145쪽
Carduus fullonum. Virga pastoris.
Labrum Veneris. Lavacrum Veneris.
ANNOTATIO IN CARDUUM FvLLONUM.
A RDUUS sullonum apud Dioscoridem,& antiquos Grecos Dipsacos est.Romani Labrum Veneris aut Lauacrum Venetaris appellant.Herbam uero virgam pastoris nuncupant, Quan autem Carduus fullonum ae Virga pastoris eadem omnino herba est,tamen ita disserunt,quod Carduus fullonum seritur, Virga pa floris sylvestris est, Sc sponte prouenit. Haec plan ta Carduus fui ionius ideo dicitur, quod ea rudes pannos uelut echino quodam expoliunt detractis floccis fimbr sq:, quaS Uocant crocidas, concin nant. Vulgo quo pectorius cardo dicitur, quod lanificia uncinatis uerticibus aculeorum pectantur, Graecia siti um eam dixerunt: quoniam humorem contra eam paratum semper habet, Dei quod ex natura magis causa uidetur,quod secus fontes,aquarum scatebras aquosos limites, &fossas nascitur, 3c ali s locis raro inueni, tur. Virga pastoris sortasse inde dicta est, quod pastores sorte una ex illis longis uirgis quibus Cardui ad poliendos pannos insidenti sumentes, oc aculeis nudantes, ea parte qua Possit manu capi, reli-
146쪽
o qua aculeata parte gregem ducant. Cur autem Labrum uel Lauacrum Veneris spina haec quondam dicta sit, causa adhuc latet,ut Vergilius Marcellus indicat. DESCRIPTIO.
Carduus fullonum,seu,ut Graeci dicunt, p., ex)t,planta est,ingenere aculeatarum existeri S ut Dioscor inquit, caulem habet excet,sum,spinosum,folia laetucae praelonga baculeis armata,in dorsi metadio tubercula ceu bullas intus Sc extra spinosas, genicula eius binis sol s amplectentibus, concavo alarUm sinu, in quo ros, aut pluuius humor subsistit. In cacumine singulis surculis capitula sunt echin in spinis longiuscula, quaecum aruerunt, candido colore fiunt.
Habent Sc capitula illa per longitudinem diuisa,vermiculos in me dulla quosdam . Duo a quibusdam huius herbs genera ponuntur, quorum Masalterum appellatur, alterum uero foemina,Mas ipse Carduus fullonum est, Foemina autem Sanguinaria uel Cauda vulpis,uci Centuta odia dicitur, & habet caulem cubitali altitudine Sc rotundum cugeniculis. TEMPERAMENTUM. Carduus fullonum seu Virga pastoris refrigerat in tertio ordine. Radix, ut Agineta inquit,in secundo ordine desiccat,nonnuLabstergendi uim simul obtinet. v I RES AC IU U AMENT A. Herba in puluerem redacta,& in iure pisorum sumpta, sistit uiolentam fluctionem,& praecipUe mulierum. Eadem decocta SP capiti imposita,tollit phrenesim . Succus auribus instillatus, uermes in eis necat,tolliti fluxu ea . Folia in aceto N oui albumine elixa, & uentri imposita, sistunt dysenteriam. Stomachi quoi tumorem emplastri modo imposita tollunt, Sic etiam menstrua mulierum restringunt. Radix rimis fistulim: sedis medetur,ut Dioscorides inquit,in uitano decocta, tum tusia, Sc usi dum sit cerae crassitudo subacta, S deinde imposita: oporteti in enea pyxide seruari medicamentu hoc. ferunt praeterea uerrucis So quas formicaS uocant,mederi,i eruntur itidem uermiculi in capitulo labri Veneris inuenti, in aluta clausi, tum collo brachioue hominis adalligati, quartanas sinire febres, Marcellus scribit se multum obseruasse illos uermiculos in echinis nascentes, sed inuenire non potuisse. Verum Antonius Musa in quit,quod nullus errare possit,quin Autumno inueniat,quum exiccari incipit,si per medium echinis aperiatur, Vermiculus albus est, qui per cauitatem echini dimouetur, & in caudicem transit, hyeme etiam uidere licebit,antequam prae frigore moriatur.
147쪽
SIMPLICI B. MEDIC. A Aqua quae in soli s huius herbae inuenitur, praecipue confert ad
claritatem oculorum,emundat quoq; faciem, si ex ea lauetur:puel tardi pulchrae muliercular pIurimum ea utuntur. Eadem flauas maculas ex aegritudine obortas pellit, uis a baLneo saepius se ea lauerit. Aquaex hac herba distillata confert ad exulcerationem oris.
NOMEN CLATUR A. Cassia fistula. ANNOTATIO IN CASSIAM FISTULA M.
A SEIA fistula noua Sc peculiaris medicina est, qua recenti iam res medici utuntur ad aIuum Ieniendam, hanc Arabibus accopiam referimus, antiquis penitus incognita fuit, uel si cognita fuit, certe eam in medicinae usu non probaUerunt. Caeterum scire oportet,si quando Cassiam syringa, hoc est fistulam, in antiquis autoriis huS legere contigerit, non pro ea capiendam esse quae nunc Cassia sistula dicatur,sed pro lignea sive aromatica, cuius una quoi speeta es ab ipso Dioscoridem e riuidis,id est lata fistula nuncupari certa nitur. Ac varius nostram Cassiam fistulam,nigram Cassiam appellat:ab aliquibus Calamos, id est arundo, seu potius Indica canna
DESCRIPTIO. Cassia fistula,magnas cannas habet, quae intus humoreS-gra ira ad modum Paeoniae habent,laminis intus Acparietibus, quibus grana sunt separata. Cannae ponderosae sunt meliores, Sc colore ni gricantes,Leues autem Sc quae sonitum reddunt quando concuti Untur, nondum bons sunt, quia humor in eis exaruit. Hermolaus Barbarus hoc modo describit: Cassia fistula arbor est, g partim in Indiae, partim in Agypto nascitur, soIio iuglandis. Siliquas habet praelongas ac tereres,uirin fastigiatas,dVOS sere Pedes proceras, carne intus nigra, gustu in aedulci, sed plane me dicatorumligneis distinguentibus menbranis re ossibus siliquarum intercursantibus.Deligere oportet ponderosam,collucentem,Perplenam, quam si concusseris, inclusa intus grana non obstrepant.
148쪽
DE HERBIS, CAETERISQUEU TEMPERAMENTUM.Hane, ut idem Hermolaus inquit,recentiores Greci,calidam Schumidam abscessu primo perhibent. Duos annos in sua bonitate durare potest,Humor cannarum 8c grana in usu medicine habent. v I RES AC IUVAMENTA.Dari audacter Sc intrepide potest ps,ut Actuarius inquit,qui obteneram aetatem, aut aliam quamuis causam de cientia aluum in dicamenta respuunt,praebetur Pueris,& foeminis uentrem ferentLhus, comoditate quadam Sc necessitate urgente, quibus potentius aliud medicamentum sumi denegatum est, item quibus reliquo rum medicaminum usus incandescens febris aspernatur. Cum aqua rosacea duabus uncijssumpta, leniter subdicit alumin omnibus morbis bene operatur, Sanguinem purgat, sitim,st
at,expellit Choleram adustam,malosq: Phl pectoriss uitirum subuenit, calculumq; Iumbirum Sc uesics repellit,Hoc totum intelligendum est,de Cassia fistola extracta,quemadmodum in ossicinis habetur. Conducit contra acutas febres,leniter enim subducit esuum. macnu quoq; erpurggmaticos humores. Anginis medetur
A S SI A lignea odorem rosarum rvrs sentat, duo eius sinat gra enera. Alterum colore Cinnamano est simile, Alterum uero rubicundius est, qus duo bonitate probantur. Inueniuntur ae plura genera: quoddam enim nigrum est, quoddam russium,aliud uero albicans,que omnia reprobantur. Decem annos Cassia lignea suam honitatem retinet. Dioscorides ueram Cassiam ligneam scribit amabili coloris bonitate esse rubicundam, corallio lapidi similem, item angustissimam,iongam crassami,dc fistulis plenis, qus in guis seu erodat,& cum feruore aliquo adstringat,qus aromatum modo odorata sit,simulq: uini odorem referat. Hic descriptio satis declarat, Cassiam illam qua ossicing nune passim utuntur, ligneamq; uocant, cum uera Cassia penitus nihiI commune habere:est enim tetra,nullum g habens odorem,& prorsus aspernabilis, imo nihil habens quare Cassia putari debeat, ut Diose
149쪽
s IMPLICI B. MEDIC. 6yA Diostoridem dc Plinium legenti,rems ipsam in manu habent ei constabis,De hac re legito libellum Leonardi Euchs ij de erroribus medicorum,prsterea Leonicenum 8c Manardum. Deniq; eraror quorundam recentium medicorum hic silentio non ei h prste, reundus, qui in suis receptulis ad prouocanda menstrua, in quibus scriptum est Cassia,ipsi corticem Cassis nostrs uulgaris 3c arabi sumunt, quum Cassiam ligneam Grscoru potius ad eundem risum recipere debuissent, ex Dioscoridis aliorumq; Grecorum medico
TEMPER AMENTUM. Cassia signea calida 8c sicca est in secundo ordine. Agineta inis ii, quod calefacit Sc siccat in tertio sere abscessu, tenuis abunde, aeris,dc modice astringens, incidit igitur oc discutit, roburs imstrumentis ad cit,postremo Bc menses euocat. UIRES AC IUVAMENTA. Cassia lignea facit ad catharrum ex frigida intemperie ortum,
perluerem ex ea carbonibus Ignitis inqce, ac fumum inde naribus attrahe.
Auxiliatur contra morbum comitialem, si ex hocpuIuerepilla, is formentur,re permisceantur cum Laudario aio succo Absinthii ita ut acquirant pondus unius drachmae. Ad imbecillitatem stomachi ex frigiditate eontractam, Accipe pulueris Cassiar ligneae,masticis, seminis foeniculi, aequales partes, dc cum succo Absinthq ieiunus bibe,hoc opem praestabit. Ocaeorum medicins, ut inquit Dioscor. ad claritatem uisus,a comodata est,Lentigines tollit ex melle inuncta, Menses commouetarenum doloribus, contractionibusq: uuluae iussim insessuque subueniit Ciet urinam, uiperarum ictibus pota resistit. In summa uis eadem fere, quae cynamomo cum quo subinde nascitur quod: si defuerit,uicaria pro eo succedit,duplicato pondere.
150쪽
ASEUM Romani, Graeci autem Tyron dicunt, dicitur uero Caseus,ut Varro inquit,a lacte coacto,nam sit lacte coaguIato, hoedino in pramis uitulorumue coagulo. Caseus insumatus laudahatur a ueteribus,nec hodie contemnitur, Omnis porro Caseus se nectute fit salsus,sed in musteum redit saporem aceto e thymo maccratus. Salitus Caseus in locum fumo aliquantulum obnoxium reponatur,ubi salam conceperit, Sc aetatis aliquid adeptus erit, ut non incongrue dabitur. Caseus Oxygalacitieus commendatur a Galeis no,diciturq; quasi acetosum lac.
NOCUMENTA CASEI VETERIS. Caseus concoctu difficilis est,induciis ingens malum,quibus hepar 8c Splen induratus est, cuius nimius & frequens usus calculum generat,hoc tamen de omni Caseo non est intelligendum, est enim discrimen habendum inter Caseos, sed tantii de ueteri Caseo, nam uetus,ut inquit Platina,difficile concoquitur,parum nutrit,stoma cho ac uentri aduersatur,bilem facit,podagram,dolorem laterum,h arenulas & calculosgenerat.
UIRES AC IUVAMENTA C A SEI RECENTIS. Nutrit in cibo Caseus sine sese recens, ut Dioscor. ait,stomacho utilis est, facillimgq; digeritur, corpus auget, aluum leniter mollit, Ipse a seipso ex lactis quo confectus est, natura differt, Minus malus est Caseus Iacti uicinus. Paulus Agineta in sanitatis usu probauit tantum recentem CD seum,fungosum,mollem,dulcem & mediocriter salsum. Caseo dignitas il locis N pecoribus accessit, a lacte animalis Unde conficitur,prope uim suam ac naturam retinet.
Qualitas C asei ex state deprehenditur. Recens a idus est Sc hum ctus:salitus & durui, calidus & siccus, Caseus reces&moctis,ut Apineta inquit,repellendi uim obtineti leuit errcfrigerans, quarere uulnera impositus conglutinat, at qui Oxygalactinus dici T, praeter hanc facestatem etiam discussoriam modicam possidet,m giscue uulnera conglutinat, uetustus iss pinguis discutiendi virtvitem prae se fert,qua articulariorum quiny tophis accomodatus est, praesertim cum suillae carnis & salsae N pinguis decocto. Elixus Caseus & ab elixationx statim sepositus, mox massatus, aluum compescit.Prodest oculorum inflammationibus,sugillatissillitus Caseus. Recens Caseus super morsum rabidi canis impostus, uenenum extrahit, facit idem contra Anthracem dc ia apostemata uenenosa,impositus uel manducatUs.