장음표시 사용
201쪽
Dionysus, Eni uel Sa; quam sententia magis videtur amplecti Hi ronymus; & in hanc ego magis ii clino; quia magis cum antecede tibus,&consequentibus congruit. Cum antecedentibus quidem,quia quod ad iustitiam pertinoGIucheo rum falsis, iustitiam reprehendorat; nam sanctificari se putabanti
tantis,cum tamen in Deum, ac pro ximos interea mul ta indigna,ac scelerata committerent. Qiore addidit Deus cap.7. Iudiciton verum it Mcare , O misericorduim, es miserari Hesso ride statim monet, ut id ipsum ant, quia talibus obsequiis ab illis coli desiderat. QDd vero ad
Veritatem attinet, quia paulo antὰ dixerat vocandam esse Ierusalem ciuitatem veritatis ; oc rursus hoc capite veritatem commendat. Amplectitur itaque Deum ciuitas in veritate , quia velut sponsa fidelisvnum Deum colit, abiicitque inanium Deorum insanum cultum:
hoc enim sensu explicuimus illud supra, itast talis. Amplectit iniustitia, quia illa praestabit, quae postea conamendantur, & seperiori capite absuisse, fio populo Deusquessus est. Illa autem esse veram histiti, multis in locis docet Deus,& iisdem pene verbis, quibus hic Zacharias; visis est etiam Isaias cap.
a iis in his diebus sermones istis per os Prophetarum, in die, qua fundata es
plum ad Paretur. J Hlac setis indicant sermonem este de urbe, ac te-plo Hieros lymitano: erigit enim Dominus languentes animos cxpectistione hominum , qui ex tot regionibus adurbem conueniet; dc spe fiati e ubertatis ac pacis , de
qua statim , ut iuxta Prophetarum verba in eius, ac templi fabricam constanter incumbant. Constructio verb,atque ordo horum ver
borum paulo est implicatior; quae sic videntur ordinari poste. O qui auditis his diebussermones has per ora Prophetarum, qui fuerunt in die, qua fundata est domus Domini id est, quo fundamenta iacta sint templi in
confortemurmanusvestra, &c. Redolet autem ex hoc loco aliquis Hebraismus:nam relativum Hebrae rum more omisium est a nostro In- cterprete, cum tamen illud habeat
Hebraicus textus ; qui post Pr phetarumὶ habet qui. Videri ilicui eosset huiusmodi verba inculciari
solita esse a reditu Iudaeoruin, tem plique renouandi principio a Prophetis, nempe Aggaeo,& Zacharia, qui, ut dicit Esdras lib. i . p.F.α 6. co tempore prophetabant, ac prinspera omnia pollicebatur. Sic enim
Esdras c.6.Seniores aure Iudaeoru ad
fabant, or prosperabaritur iuxta Prophetiam go Propheta, Zacharia
domus Domini, non cise intelligenda de primo fundamento templi, quod iussu Cambysis per multos annos interruptum fuit usque ad annum secundum Darij; sed de fabrica, quae sub hoc tempus instaurata est.. licet non tam inchoatio opei siit, quam continuatio , olgari tamen Scripturae more fundari , atque inchoari dici potessivi enim in illud c. Ainiuin io.
in veritate compera , pluribus ostendimus, & supro c. r. n. a. scriptura, Re L cum aliquid seri pertit, ita enun- Cumi va
crat , quasi tunc prin una berimo' inee, licipiati,& in hac materia exemplum 0ς-- nabemus promptum. Nam lib. i.
202쪽
Esdrae capite tertio fundatum est tem lum : sed capite quinto dicitur aedificari cc tuin, urgenti bus , adiuuantibusque Aggaeo, dc Zacharia Prophetis. Acciait quod non appara quinam Propnctae esse potuerint in illa priori templi
fundatione: neque cium illos Scriptura pra acri silet, quae aliorum lo-ge inferiorum memineritSed Aggaeus, S Zacharias longe post priorem illam fundationem prophe talle tradiitur regnante iam Dario.
ces iumemora n4 H. xc ab Aggaeo co- memorata sunt capite secundo, qui ideo sterilitatein ,& maciem agro rum, & liaudatam laboris,operinque mercedem este dicit , quia
unusquisque domum sibi coitruit, templi fabrica neglecti, quasi il-
lius aedificandi maturitas non ei sedi, quae hici nostio Propheta r petuntur. Quae eo spectini, ut ii- miscent inanes filii te conatus, ta labores , quos vel in agris c lendis , vel rebus aliis admini- strandis posuerunt, quia suae po- tilis commoditatis , quam rei gionis , ac pictatis causa sul
perunt. M- Neque introeunti, mitu extrui erat: Hebraica, quae in i xi
tu, atque irare u omnia comple-ες η - ctitur. Vide Commentaria nostra
in Actii ad illud capitis primi; V Uintrauit. O minu. Quanquam auter etiam exponi potest locus iste: quia reuera cum eo tempore Iu-- oi sensas haberent finitimas gentes, securd exire, vel amiculturae, vel mercaturae , vel alterius rei perendae causa non Pot
rant. Cum ergo exirent, expone-
ba tur Iudaici nominis hostibus ut Praedae,aut iniuriae; autem
introirent, a domesticis vim, atque iniuriam patiebantur. Neque id sane mirum, tot annoru sterilitas,&fam bile acuant, & manus arment cliam in cognatos, inodo aliquid habeant, in quod fames, S egestas irruant. Porro pax ex usu scripturae pro felicitate, atq; abio dantia sumitur;&ita, meo iudicio, sensus erit huius loci proprius: Nihil eorum,quae suscepistis, alit tentastis vobis feliciter, atque ex voto, seu opinione succcstit.
Et dimisi Omnes homines , utrum contra proximum sui . J Devi a
Cum laxata captiuitate primum Ii 'i
daei extruedo templo animum ve' ouis me
re,ac sedulo applicuerunt; cohibebat Dominus nostilem vim, quae mi Milicet irritata. 5 ardens,vel antiquo odio,Ves recenti inuidia opus eoni retur aut luere , aut si id minus posset, saltem morari, nihil tamen perfecit. Hi vero, qui opus moli bantur,sic erant studiis, animis ueconsentientibus, ut se mutusi ii uerent, & priuatas aliorum rati nes ad se quoque pertinere arbitrarentur. Ubi vero propositis minis , & edicto Assueti, qui de Artaxerxes dicitur Esdrae capite sua to,qubd contra Domini consilii nihil habuisset roboris , ab opere cessatum est, resque ita neglecta, ut nihil sit tentatum usque ad D.
xii Regnum. Eo tempore languentinus studiis, atque opere stigente laxauit Deus eos carceres, quibus antea hostiles vires, & Quaes c hibuerat, ut Iudaeorum salutem asiligerent, agros vastarent, & mi, te aliis assicerent incommodis,per misitque ut conspirans illa ansemotum consensio ibi ueretur, qui-μe ante fuerant & nomine,, ita
203쪽
Z ACH AR I AE impedimento, & damno. Eo deinde progressa diuini pectoris offensio est,ut qine antea c coelo copiose largiri Glitus esset Deus placatus, quorum latu terra grauida, scelus inraderet uberes,& opportunos,illa postea negaret offentias. e non
minus dure in patrio sbio liberi, qua in Babylonico captiui prem bantur Iudaei. Et quod inter hostes videbat, & lamentabatur Ieremias Thren. cap.f. in animabin nostris Q Hbam impa tem nostrum afici ladi iud ci timem quoque in Solymitanis inriscueniebat itide, qui pauxillum minacimi, quod ex copiose iam lo-Oque labore reddebat sterilis, &infelix ager, capiebant interliostiles manus,& insidias, quasi praedarenturalienum, non meterent, aut
reconderent sium. Vnde discet Christiana pietas,quantum tempo ratium etiam rerum ex eo,vel labore, vel sumptu quem in diuinum. cultum, & honorem impendimus, nostris commodis accedat. eoptime canit Ecclesia: Sicnos iu vi- Iaasicut te colimus. rs. Nunc mitem non iuxta dies priores
ontraria omnia pollicetur Deus,
ubertatem videlicet, & pacem, Aquae late Propheta describit,vbi se-ie Iudaei ad templi fabricam accinxerint. Incipiet ergo ubertas, &pax a domo Domini, sicut ab eadem domo neglecta quasi ne lectus, &incultus ager nullum renebat annuae operae, &durae molestia pre
. Semen pacis. Caetera clara sint,
illud citam notandum , sim pacis
vocari,quio non erit sterile, atque ani luni,scd i. cundum, & laeto, atque vi, re prouentu telix : pax crumabundantiam valet. Ante hoc autem tempus, semen non cratra
cis;& id credo signiscamin esse ab Aggaeo cap.r.dam dicit. Inruvio in
imum cst ex laut i ud, dccap a do- o. ' mi mea besertii est. Exumare est etia- spectan nidii facere,ssicut illud semen quod ventus dicitur. Ventum seminBbant, ct turbinem metent. Quad prodest hominum labor, si in facienda semente, Deus Pano vim cripit seminnalem, id est,foecunditatemὶ Sic isti. Iudaei dum Deum habuerunt ostensum,semimabant ventum, id est,iemen intacundum, de vanum , dc metebant turbinem, id est, odiorum,& seditionum causam. Et erit, sicut enitis maledictio in sem as. tibi. J Viu.atum est apud Hebraeos, ut in principio ponatur Verbum suit,&eiit
sibilantiuum, quod in aliis linguis, ' ii quibus ille loquendi modus iami-- liaris no est videri poter. it Otiosum. inrare ut multae clausulae incipiunt hoc modo: Eifilium cs, fuit. I. sie modb haec incipit, t. Quem loquendi modum mittat ut Hispanus dum dicit; succedio que lino .ni hil deesset si tantsim diceret, um'. Porro in Scriptura indi cit, de sonat quicquid miseriam, it auspicatum,atque horribile est : sicut contra bene icitio . quicquid laetum est,idecundum,d optabile.. Lterum experti fuerant inter hostes,& paulo ante in suis etiam linibus
Iudaei : alterum iam adfuturum ostendebat Prophetarum oracula.
Hunc credo esse sensio huius locu Neque tamen displicet id quod placuit V ablo, ideo inter Gentes maledictionem suis te Iudaeos, quia
illorum aerumnae, quae in Proue bitur,abierant,in maledictionibus, arque execrationibus astumcbantum, sicut M surum cialamitaι. od Iudaeis, qui diuina mas, ara c.ntei maerent, Deus minatus iuerat D. r. c. a sinum. 37. . Emim Protur
204쪽
Hum Ur fibula omni biti populis,
i s te introduxerit Dem. Quod, naco iudicio, non obscure colli tur tum ex aliis, tum ex Ieremian pe; maxime cap.2 . Et dabo in quit, eos in vexationem, a ei e que a mibin Regnis terra,in 'pprobriu. n 'ira larn, cst in Prouerbium.' in malidi senem m t mersis locis, ad eieci eos. Et cap. 29. cum ageret de
Achab, &Sedecia Alsis Prophetis dicit hoc ipsum magis explicate. - inquit in ego tradam eoon manu Nabuchod nosser Regis Basson f, cst
te Domini v siciu Sedeciam , siciu& cap. 2. Eritis in i urandion, instuporen . cst in male tum, 26. cst in o parti m. Vbi obserita iniu- in in ' retur do adhiberi solitam exeo adhibita' tionem, quod indicat illa usitata iurisiurandi formula, Si introibunt in requismmeom dederos ininum oculis meis. ubi aliquid subauditur execratorium; & cum execratione iusiurandum pleri que coniungitur, vitaim dicitur: Haefariat mihi Dem, sthacaddat. Sed colligitur, meo iudicio , aperte haec execrationis , seu maledictionis coniunctio ex cra. a . Gen. ubi cuintannim praeces uisci iuramentum, seu adiuratio ; seruus tamen Abraham indicat ibi intercessisse maledictionem. n. I. Clim ergo Ieremias dicit futuros esse Iudaeos in iusiurandum, Omnino significat in concipiendo iureiurando execrationis loco adhib-
pli gratia:Nili hoc secero,contingat mini, quod Iud rum genti: aut, miser, odiosus, aut exec ilis sim, sicut Iudaeus. Aut certe licui nostra aetate Proverbium est Hispanis, Iuleorum timiditas, de auaritia: sc
puto olimGentibus eorunde aerumnam, ac vilitatem fuisse Prouerbio. Et quidem hoc familiare eis Maho metanis qui in execrationibus diacunt: Iudam , facti doc. Et emis bene tio J Vt summa in- 1 .selicitas , ac vilitas Iudaeoriuri in maledictionem , & Prouerbiim quondam filii; sic nunc promittit Deus illorum fortunam felicitatis, ac benedictionis futuram esse symbolum. od promiserat Deus S
phon.cap. . Dabo vos is nomen, es in laudem omni bis populas terra cum uertero captiuitare metestram. Qiwmadmodum Lia, & Rachel symbolum fuerunt nobilis,&ingenuae fc cunditatis. Ruth. . . Factat D m nin hac her ou Rache cst Lia.qμψε ij aut uni domum I OEL Qvie videntur es le verba nuptiis se niliari
Domin Iuda, V domui I nael, si
sub M τοι. J Haec Ribera nullo modo conuenire rutat in Ierus lem; dc. ideo de Ecclesiae temporibus putat intelligenda, quia nullo Scripturae
loco constat aecem tribus, quae Israciis nomine explicantur, ab exolio rediit , ne dum consecutas tale benedictione, qualem hic Israeli
pollicetur Deus Im4 aperte ex Scriptura constat illas nunquam in patriam reuersuras. O . i. I oca nomen
ques Oari de lora ilici in se ortos τί M in rem hanc, id eis, in perpetuit. Id enita significat ille loquendi modus ex Origene honi. . in Iosue. Et tradit Iosephus lib.ri. Antiq. de Hieronymus in cap. 23. EZecb. ubi dicit ad suum usque tempus d cem tribus in urbibus Medorum captiuas teneri. Idem alla ferme
205쪽
omnes , tametsi Cyrillus in Prologo Zachariae, de Theophylactus , dc Theodoretus in illud oleae ii multos edebunt,redi ille putent. Ego primum rediisse non puto. iam decem tribus, tamen assirmare audeo hunc Zachariae locum de Iu- i ii ritui daeorum potulo esse intelligen- dum Q d sanὰ verum est,sive hoc de aliquibus a duabus, siue de duobus tantum tribubus accipias. Priorem partem sic mihi persuadeo,quia ex decem tribubus plurimi captiui abducti non fuerant ab Assyriis, vel quia, ut ex Philone nuper dicebamus,negotiandi causa in varias mi
di plagas erat disperii; vel quia cum
premerentur ab Assyriis ante extremam pugnam,qua Lletum est Isi sem, bis elis Regnum, ad duas alias tribus; quibus cum Assyriis nihil tunc erat se offensionis, confugerunt,seu, quod O ipsi criptura constat,integra adhuc re mamo numero saepe ab Isirael ad Iudam transmigrarunt. Iosephus lib. 8.Ant. cap. 3 ad Roboam Hierosolymis degetem e tota Istae-litarum Ditione confugii se Sace dotes,& Levitas ,& quotquot ὀ liqua plebe erant boni, ac iusti, phim sua deseruisse scribit viHieros lymis Deum colere liceret. Qiueo
numero fuerunt, ut illorum acces.sione Regnum Roboam confirm tum, A corroboratum fuisse tradatur. Certe 2. Paralip. cap. II.& cap. IS.
plurimi ex Israel transiligisse dicuntur ad Asia pronepote Salomonis; εc cap. 3o. alij ex tribu Asser, rabi Ion, dc Manasse accessisse dicuntur ad Ezechiam. Hi ergo qui se ad duas tribus olim adiunxerant, cum iisdeue sine dubio in Babylonemati sunt.
i. Vii. Accedit quod improbabile non
est multos quoque ex Israel, qui capti silerant multo ante ab Assyriis,
in patria sitisse reuers,s.Na cum in eiusdem Regis Imperio duodecim in Babν- tribus captiuae morarentur .non
enim solum Babyloniis, de Assyriis, sed etiam Persis,& Medis Cyrus, de Darius dominabantur quis dubitet aliis alios in eadem reSione fuisse permixtosὶQm d non obscure colligitur Dan.cap. i6.ubi duo senes dicuntur filiabus I irae'. illustile, non vero filiabus Iuda; ubi plane ii-gnificat Israelitidas foemin. as, & Iudauis fuisse Babyloniae. Sic inquit, Doelum liaibus lyraei,'illa timentes . loquebantur vobis; si non a Ditisiu- Anuit intituitatem vestrami. Et quidem Esther cap. 3.&cap. 8. traditur Iu- . Os per Ἀ7. prouincias fit iste disseminatos, id est, per totum Regis Assum Imperium. Cum ergo facile inter se potuerint inire commerci nequeCyrus in suo decreto ullum excepisset a redeundi facti,tate , quoa ipsis ignotum csse non poterat sic enim Esdras lib. I. cap. i. Suscitavit Dominus spiritium Cyri
Regis Perserum, est traduxit vocemiu
omni regno sic: novi lco cur c decomitibubus multi redire non potuc rint.Et ideo fortasse Cyrillus,Theodoretus,& Theophylaetiis r di siel tarunt decem tribus. Sane rediis e non paucos de Brael cum duabus
tribubus indicat Ierem.c. .v. I 8. Ibit domus Iuda ad domum I ael, ct veniemsimul de terra Aqwlonis adterra, quam dedi patribus vel Iris.Et clarius
Neque obstat huic sententiae 3 r. quod aliquibus locis negatur redis Cur deeεtus decem tribubus, conceditur . . '' duabus: nam quemadmodum qua-do ex magno numero pauci sunt, qui aliquid non fecerint,omnes i
disse dicuntur; sic quando aliquid
ex magno numero iecPre pauci,ex
Scripturae coctietudine, nulli sed e
206쪽
Gilliniantur. Exempla sitiat obum.
Vide quae diximus ad illud Act. i.
De Ommbm ; Theophili. Et est accommodanim exemplum in materiavi te simili Iete. a. nam cum ageret cum cis,qui reliqui ex clade G-muni Iudaeorum, quasi a belli in tu fututi essent liberi, in AEgyptum
ire meditabantur, sic vaticinatur. Omnes viri,qui posueru faciem se , ut ingredi mr OEnytum, ut hisitem ibi, mretentu rgladio, - este. Pas de eis remanebit, neri refugiet a me mali, quodego afram sevcr eos.
Quid grauius,qii id minacius, quid clarius die tam est de decem tribubus captis ab Assyrio 3 Sed de his, qui ad AEgyptios contra Domini
pzec pium commigrarunt, aliquoseu me gladium,&pestem,&in Iudaeam remeasse, constat ex ipsb Ieremia cap. . Vbi cum eaedem pro-pὸ minae praecessissent addit; Et qui
furerint gladium, reuertentur L terrae opti in terram Iuda vi auri. Vt
ergo Iudaei ex AEgypto reaituri negantur, tum quia pauci redi Ere, tum quia non ut populus,qui suis publice legibus ,&initia Repub. no ste viveret, sed ut inquilini sine Rege,ac duc quasi in aliena sic etiam licit ex decem tribubus multi re dierint cum duabus, quia tamen infiniti pene alij remaniciniat, neque ex hac, vel illa tribu certi, atque diascreti, sed confusi, atque permixti, & inter se, & cum aliis duabus rouersi sunt,negantur rediisse. Qiine nullam habent Rempublicama Iudaica diuersam. Et quemadmodum qui ante chptiuitatem ex Gael ad duas alias tribus se applicuerunt, non dicuntur, exempli gratia Rubenitae, aut Ephraimitae, quia earum tribuum nullus erat definitus locus, sed omnes simpliciter vocantur Iudae quia una erat Iudaeorum Respublica. , in qua ipsi vivebant, tanquam in si1Mtic etiam, qui modo ex ςaptiuitate rediisse existimantur. Iudaei dicuntur, no Rubenit aut Ephraimatae. Atque ideo optime his negatus ducitur reditus, quia non suis ordiniabus ac familiis discreti, & cogniti, ut antea, sed confisi, ac veluti li dae,ac Benjamin familiis adscripti redierunt. vide quaede tribu Benjamin, quae similem ob causam annumerata filii tribui Iuda , diaximus supra cap.r. ad illud; O ἰfugite deterra AquilonM. Q d etiam insinuasse videtur Isaias . 7. quicum ageret de captiuitate Ephraim,
in quo totus inti ligitur Israci, nonnetat illum emersurum ab ea, sed non futurum este eopulum, id est, non habiturum esse Rempublicam. Ephraim, inquit, is met esepopuli .
Et clarius Ezech. cap. 37. n. Vbi sib duorum lignorum metaphora, quae inγnum coaluerunt, duos p pulos in virum redactos significat. Rediisse autem non paucos docent Doctores Hebraeorum l. i Ei tr. c.a. Vbi Etam eorum qui ex captiuitate ascenderunt, numerus esse dicatur 2o oo. tamen ubi sigillatim computatio fit ex tribu Iuda, & Bel
jamin, eorum summam fuisse constat uelocio. Respondent ergo He
braei, rediisse quidem a duabus m-
bubus uero oo. ex aliis vero decem
Iooo .ex quibus conflatur numerus
ille io oo. Neque obscuae docet Tobias cap. vltimo, ubi loqui vide- robiis e tur de decem tribubus captis ab mAstyriis. Nam tunc cum nondum euersa esset Ninive, neque transi
tum Imperium ad Chaldaeos; duae aliae tribus in exilio non erant,qua a Nabuchodonoseriam rerum potito abductae sunt. Sic igitur dedecetribubus Tobias. Prop. exu interitus qui
207쪽
cui putent praeteritumhla sumi proruturo,agique de duabus tribunus quae potest c tempora disperset sunt. Et fauet valdὰ qubd ibide m inlii randa dicitur domus Dei, quae eo
tempore mersa non erat. Dd sane ocius ipse loquendi satis indicat aut sermonem tantum ei te de iis, ui tunc erant dispersi, aut certe lie duabus etiam tribubus vIticinium illud sit decem uian excludi. Iure ergo Piopheta dicit nou solum saluandum eide Iudam, sed et iam Ii El,quia ex io. bubus plurimi erant non captiui extra fines patrios; scit quia in Babylone permixti duabus tribubus. Sed etiali si nullus e decem tribubus rediturus ellet in patriam, credo Eunc locum ficile posse histoties sumi depopulo Iudaico. Qiod ut osten- dam, obiecito valde usitatam esse inter Hebraeos figuram, qu. ae dicitur xpexegesis, in qua posterius tremi, sitellisi prioris sententiam plior, γ & continet, Quo in genere millies
di genere idem est Iacob, & Israel; sic etiam per eadem liguram Is aca,&Iuda in eadem significatione suomuntur. At ut omittam alia exem
l , dducam pauca, quae mihi su
ent lianc sententiam; quia verba, quae antecesserunt, satis indicant eodem sensu, 'linae conssequanturre o . explicati debere. Psal. Mi. cum praece In exitu Uraei de Omp odomui Iacob de populo barbara: ubi per epexegesin eadem sententia siccui do loco repetita est statim subditur sine dubio cum cadcm cpex est.
potestinet in. Accedit quδd totus ille Psalmus secundita Hebraeorum distinctionem, aut sicut Latini diuisdunt, dimidia illius pars perpetua
quadam constat epexegesi. Pial.7s. Notin in Iudaea Dem,orint aes m gnum nomen eius. Deinde subditur
epexegesis alia, quae satis probat insuperiori versu ruisse quoque epexegesim; st falli est in pace id est,in Ierusalem : nam ero pace Heb. zst, Salim, id est, Ierusalem secus eii,
habitario eius in Sion. Isai. 6. Dabo in Sio ι- m, est Israeli limam meam.
Vbi Israel pro Iuda rimitur , quia
quo tepore baec ab Isara dicta filiit,ia Iliadi diuisus, imo de captus crat, de de Iuda sermonem este, satis in dicat tota Prophetia. Et videtur ideIsaias explicare volu ille r nam c. ip. 8 aperte dicit tribum Iuda vocari nomine Israel. Audne,inquit,haec δε- mus Iacob, qui Focamini nomine Iserari,
de quis Iuda exii U,id est, de sonte ac genere Iudae Prop. agati estis. Ideo aute tribui Iuda nomen Israel datum,quia illa filii omnium similiarum nobili istima i& tribus Rcgia.
Vt ergo Ioseph, quia nobilissimi isi ramini, & eorum quasi Princeps,& pater erat, certὰ primogenij ius,& honorem habuit quia primoge'
nitus Ruben parentis torκm viol .auit. r. Paralip.c.3. inimis est Israel.
deducu velut ovem Iosi ph. V bi omnium pene sententia in hac exc-gesi Ioseph ponitur pro Isiaei: itectiam, quia Iudas fuit mirum iii , rum fortissimus, de de cuius illi paPrincipes generati,ut scribituri. Pa resip.1. Isr. acris sibi nome ait impii, sicut postea Israc litae omnes Iudaei appellati sunt. Vtergo supci dictis locism Iscaci intclligitur tribus Iu .da,lic in hoc loco Zachariς per orc
208쪽
xegesim in Isiaci nihil diuersum imtelligitur a Iuda. Hos int erga verba quae si irris. Jsatis notum est verba in Scriptura proraus simi. Inpo et elirus. Id est,ini liciis, quia ad portas ciuitatis fiebant olliniudicia, ut in loco frequenti: unde sedere in portis est ius dicere ,& de
rebus omnibus statuere. Ruth c. Ahendit ergo Boos adportas, e . NPr . vltim. Nobilis in pomis virom, cum serrim cum foratori A s terrae
Contra amici μum. J Heb. a rareehu, id est, proximum suum: de ita Mem qui redditare I xx. Hebrans enim idem
est amicus, & proximus; quia omnis proximus nobis amicus essedistet.
At ipsi secundusiias deuterosses, scuo uiones abusi ambiguitate vocabuli aliter interpretabatur Mati. s. cuna diccbant, Diliges proximum tuum c.ubi in proximo amicum ii
telluebant. Et qui Matthius. dicitur
proximus, Ichait.19. appellatur in vulsat pud La c. proximus,
ubi vox est eadem an Nehu, lux, ut dixi, di amicum, Ec proximum significat.Cbsistus ergo Matth. s. si Τ mitveiba, non vitiant in Leuitico; sed vi in Leuitico esse Iudaei inter
pretabantur. Die m 6ὶ antiquis, quemadmodum vos cristimatis, ac dicitiso a seges proximum. Or odis habebis inimicum tuum. Priorem partem sumpsit Christus ex Leuitico
iuxta L x x. translatio, em, qui vincem an ni reeis, proximum conue terunt: sicut vulgatus Π - : p
steriorem reprehendit, & damnat, quia illam non e textu,scdd suo capite iunipserant Iudati.
36. Dis ii quarti .est ieiunium quinti, or Miunium septimi, Er ieiunium decimi erit domui Iudam gaudium. J Hucus
que dilata fuerat responso ais le-
gationis occasione Prophetare pronea erat aliqua miniis reli in ac pia, quae sitis netibus, ac ieiuniis δε- miscebant Iud ocueratque quid ab eis maxime Deus requireret; dc
quid propter Hecab ipsus benigni
tale expectanduellet. Nunc vero iaresponda non solita ieiunia quit ii , de septimi mensis omitti posse, sed etiam quani,& decimi, de quisbus ipsinio interrogant. Q --
tem fierint haec ieiunia, & cuius
gratiaristituta, non omnes eodem modo explicant. Hieronymus, tu insit
qucm sequitur Hesmo, Rupertus, Hugo,&Dionysius ex Hcbraeorurn sementis,ut ait idem Hieronymus,dceonstat ex ipserum Kalendari ieiunium quarti mensis ideo insim intum est,quia eo die descendensὰ monte Moyses tabulas fregis. Exod. r. & quia tunc rupti sunt muri I rusalem: ieiunium quinti quia tunc Hebraei iusti sint montem non ascendere ,sed per quadraginta annos longis errare dispendiis,ut in rerentur in Glitudine. Num. . dc quia eodem mense templum iam censum est clunium septimi propter caedem Godoliae: ieiunium d cimi,quia eo mense auditum est ab Ezechiele, &ab aliis captiuis ter plum fuisse subuersum mense qui to. Ita Hieronymus, qui nonnullis parum placet a quia rationum ista
rim aliquae neque accommodatae
sunt, quia de his quaeri post tot se
culi non esset necesse , neque ex Scriptura probari potest, aut mensequarto fractas esse tabulas,aut quinio denunciatum essediuturnam si turam esse moram inde ito. Sed
prior pars nil ossicit Hieronymo; nam quaestio proposita tantlim est de ieiunio quinti, de septimi mensis:posterior satis a Ribera defendiatur,qui ex Scriptura satis confirmat, oc
209쪽
&csuto mense a Moyse stactu es
se tabulis, quinto terram proinis sionis per annos quadraginta fuisse interdictam. Nil ilominus optimὸ cum aliis censet Ribera agi hoc loco de ieiuniis propter Hierosolymitanam cladem institutis, & incommoda postremis temporibus accepta I nam csim instaurato templo,& vine,illa essent sublata, consequens etiam erat,viiciunia eorum causa indicta tollerentur. Incommoda vero sitiit haec,quia quarto mense muri Ieru
salem diruti sunt a Chaldaeis: quia quinto incensum est templum, de ciuitas vastata: quia septimo extinctus est Godolias,& sublata spes umbis habitandae:quia decimo obsessa est ciuitas , Nabuchodonosor.EZechiel c. α .Quae omnia peti possunt
ex lib. i. R.ep. c. vltimo, & Ierem.
cis'.&s2. Abiis veta ieiuniis an a certo oraculo Gluti fuerint Iudaei, mini incertum est. Sed puto non .sitisse : nam adhuc hi ieiuniorum dies notantur in Hebraeorum Kalenda iis;& seruata videntur ieiunia septimi aut decimi mensis Apost lorum tempore sed fortatue alia sunt,& alio nomine concepta. Videndiximus in cap. 27. Actuum ad ,Eo lsodie unium prateriisset. D. - , Quo iam tempus instat, in quo redintegrentur rediuiuo templo, at-
aeorum ; respodet Deus sublatam iam esse i iiiij siue necessitatem, siaue causam: cum redeant dies sestiui, ac laeti. Ex quo intelligimus hic tantum agi de ieiuniis, quae instituta sint propter extremam ciuitatis,ac templi vastitatem. 39, Qque lio veniam populi, σhab, reminciui ibin butyleb.T AIT quod varie exponitur. in
explicationesiorum pene omnium
nihil dissicultatis habet propositus
locus:nam Lxx. Chaldaeus, & omnes pene iunioresvertunt M ut, siue aMovi,&ita accipiunt Theodo- retus,Haim Hugo, Ribera, in huc sensem: ea erit felicitas Iudaeorum, de solemnitates adeo praeclarae, ut populi: etiamexterni mutuo sese m norientur, ut in eandem Relisi nem cum Iudaeis, imo in eandem ciuitatem conueniant. Neque ab hac sententia recedit Hieronymus,
qui illud fue3ia in Commentariis
tutantum interpretatur. Et haec mihi omnino probatur expositio.
rum nihil hic agi putant, aliter explicant. Ribera ad stupetiorem e plicationem hanc etiam addit, ieiuniorum loco instituendis este s lemnitates praeclaras, dolapc Christi is veniat, qui alias maloies indi cat , conuocatis in Ecclesiam hine
inde populis. Michadi de Palacios vult habituros esse Iudaeos Laetitiam pro ieiuniis, usquequo veniant poeuli multi ad fidem,& veram Ieru-ialem, tempore videlicet Euangelij, quia tunceuerso rursus templo, dcvrbe vastata a Vespasiano, redintegrabuntur ieiunia, & iletus. Adde pro hac sententia quod Hieron mus in cap.r. scishoniae scribit lito
etiam tempore solere Iudams miserandum in modum templi, atque urbis ruinas lamentari. Videin, ait, venire popidum lugubium,consuere a crepitio muturm ,σsimes parmis,
ni siliu Obsit cor in veri in halitusis iram Domini demonstrantes. AL cpius ingenis, O lurida brachia. Olyarsi rauco milis mercedemρ - ,ω illis plia ar.Sunt quid haec vera, quae a Ribera, α quae a Palaesos dicunturi, sed quia haec exi
210쪽
Nebraeonam intelligerula , missis
placent. Sed laborandum est, ut ostendamus post rediuiuam sortunam. & gloriam Iudaeorum multos. cx aliis gentibus ad illorum coetum& sacra conuenisse.
. Et ouidem si hoc loco preMu ti ex los multitudinem Iudaeorum intelligam, qui post tot annorum sugam
ratote v. aut milium in urbem remearunt,
ςφ p:ς tibi accipio a Iud rum instituto, ac Religione allanis. Et licet haec obscura sint, quia ab hoc tempore usque ad Macnabaeos sacra interrupta ibit historia, quo tempore aliarum gentium ad Iudaeorum Religionem accellio notari potuit, id est,per 3 oo .serme annos: tamen eius rei aliqua sunt, neque obscura vestigia. Primum pros Hytorum mentio frequens, quos in magno suile numero ante publicatum Euangelium colligitur cx cap. 2. Actuum, ubi ex tot Prouinciis v nisi e proselytos, id est, viros Religione Iudaeos, ex quot conuen rant genere Iudaei, probabile lix
mus mumerantur autem ibitiationes plurimae.Et stae Eunuchus Rc-ginae Candacis prosellatus sitisse communiter existimatur ab his,qui ex gentibus ad fidem primum omnium admissum credunt esse Cor-nctium. Est autem verisimile plures alios in AEthiopia fuisse proselytos, quando vir potens publice Iudaicam Religionem profitebatur. EDdrae lib. s.c.F. postquam adincialem septimum confluxit te ex aliis locis dicuntur Iudaei , statim additur : Et
simuneruntisi ex aliis uiominu serrae,. erexerunt sacrarium in vos.ο in holocommata Domino marmina.
od ii ii Oaio templo inultae nationes a genere Iudaeorum diu se, ut modus ipse loquendi indicat,
cum Iudaeis coniiciamini, ut sacra.
Iudaeorum obirciat, quid factura, suisse gentes existimandum est ab luto iam templo, de instaurata iam antiqua Iudaeorum gloriaὶN que dissicile creditu est, quo ten ' pore sublato An an excitatus cst ad Hociam Mardochaeus, plurimos e Chaldares, quibus placerent Iudaeorum instituta ac Religio, tete
reret tame ab eorum amniexu geniis inuidia,& smillis,& sbrdida co ditio, nunc mutatione fortunae, cum ex eo genere Esther ada Ggium nomen, & Mardochaeus ad Regio proximum ascendisset, corum instituta , & sacra fuisse com-
am rerum vicissitudinem, scribitur. Plures alter simili, O secta It Aomm Religioni, σωa ementis iurg pantur grandis enim cunctos Iudaici nominis terror imia erat. Adde quod Danielis tempote multa comis .
runt, ciniae illustria documenta , quae prosaverunt Babyloniis verum csse Deum,quem colebant Iu daei. Quod aperte consessiis est Darius Dan. c. 6. decreto suo, in quo illum Deum vivum S aete num vocat. Et idem consessus est NabuchodonosorDan. a. Quare verisimile est ante Persarum etiam
Imperium multos suisse proselytosu Cnaldaeis.Non est ergo cur nege
mus hunc locum stimi posse hi ueri de Iudaeis in quo belle adumbratur Ecclesiae progressi is, &H-stauratio: praesertim post Antichimili vastitatem, quae non minor fuit e quam Iudaeorum genti infiixi: Nabuchodonosor. Et quae histor
ce Iudaeorum populo contigerunt haec multo inmutatius,atque ill*--