장음표시 사용
31쪽
8. Bonum honestum moraliter, quod brevius dicitur bonum morale significat id , quod decet naturam rationalem , qua talem si , nos gus, inquit Pol manus, natura es, quomodo es ei bonum habere perfectiones naturaler, non extam qua natura animalis es, quo modo es ei bonum fanam esse et sed qua rationalis es, quomodo es ei bonum virtuosam esse . Dices. Omnis bonitas honestatis moralis est bonitas ho- nellatis naturalis; Nam natura rationalis quaedam natura et te ergo male dividitur bonum honestum in naturale & morale M Respond. Concedo antecedens , ct nego Conseque tiam; Nam quod omnis bonitas honestatis moralis sit etiam bonitas honestatis naturalis probat solum , quod honestas naturalis sit attributum generi cum respectu honestatis moralis tamquam cujusdam particularis speciei, quoties non possit viceversa a vir mari, quod omnis bonitas naturalis sithonitas moralis , quemadmodum Certe non potest . Hoc observavit jam Suarea dicens ca Bonum naturale ct m rate eonveniunt in hoc , quod utrunque est per se conveniens alleui naturae: di erunt tamen , quia bonum na rate praecise respicit naturam ut naturaliter operanxem et bonum autem morale respicit illam ut elevatur ad modum os
randi libere, quod proprissime illi competis , ω racionatis es. 9. Bonum morale dividitur in obiecti vum , si ve proprium objecto, st actuale, si ve proprium adivi. Di vi sio est Communis apud Theologos, ubi cum S. Thoma 3 docent bonitatem moralem objectivam praesupponi ad illam , quae dicitur de
adtibus , ut sunt actus virtutum moralium , ct illam , quae eliin habitibus provenientibus ex repetitis actibus, cujus doctrianae veritas suo loco suadebitur, propter quam Caussam bonum morale objectivum abit racie sumptum diCitur a S. Thoma etiam bonitas primordialis. Bonum morale objecti vum Cum eodem S. Doctore dividitur Α in bonum per se, & Donum per accidens, ct bonum
32쪽
ium per se , tum per accidens, quod uno verbo dicitur bonum simpliciter, S demum bonum vel per se tantum . vel per accidens tantum , quod brevi dicitur bonum secundum quid. Rursus bonum morale obje stivum per accidens dividitur in honum per accidens propter legem positivam, vel praecipi e tem illius exercitium , vel illud permittentem , adeoque praecipientem, ne illud impediatur: & bonum per aCCidens propter ordinationem agentis: di bonum per accidens propter errorem in vincibilem agentis . Bonum tandem morale actua
te dividitur in materiale & formale.
De Bono morati objectiso in genere. Io. onum morale obiectivum in genere signifieat.
I adium, quem natura rationalis potest operari , ipsi prout rationalis eth convenientem . opportune quid Objectivum dicitur aetus , quem natura rationalis potest operari quia eli objectum quoddam vi suae activae quodammodo propositum, in quo, quoties illum actu exerceat, habetur jam aliquid morale ac uale. Neque quod ipsius adius alii sint intrin- seci & imperantes . Cujusmodi sunt volitiones, alii vero ex intrinseci & imperati, cujusmodi sunt, qui per alias suas potentias, quam per voluntatem exerCentur, ut opera miseri Cordiae, fallit, ut utrique pertinere non possint ad honum moraleo e sti uum , dum a stu non exerCentur, sed solum facit , ut actus imperati sint objedium actuum imperantium , ad quos reseruntur tamquam ad Causiam ut quo, dum simul sunt objectum naturae, quae pote it illos agere, quam respiciunt tamquam Causam ut quod . Stoici,ut reserunt Tullius & Sextus Empiricus ci , aliam excitarunt Controversiam de appellatione boni attributa obje-eiis actuum moralium,contendentes haec vocari solum posse, cdebere προnγονα, hoe es praepossa expetenda, nullo autem
33쪽
modo bona, quippe nomen boni saCrum quodammodo volebant , nec tribuendum nisi actibus virtutis, quos quis .ictu exerceat , qui Communius dici solent bonum morale actuale aut formale : Cetera autem quae Cunque, quae vulgus bona appellat, illi vocabant indifferentia . Lis enim vero importuna est, utpote de voce, dc e Xemplum inutilium Con ertationum. Bono morali objectivo respondens bonitas definitur convenientia , quam Cum natura rationali habet actus, quem ipsa prout rationalis est, potest Operari. ARTICU Lus U.
De Bono Morali objectivo per se, ct per accidens .
II. D Onum morale objectivum , quod tale bonum est 3 per se, & ut etiam dicitur, in re, vel in rei veritate, vel in seipso, vel secundum se , vel ex natura sua , vel intrinsece , fgnificat actum naturae rationalis illi convenientem independenter ab omni Cujusvis cogitatione . Ita Deum colere, parentes revereri, miseros sublevare, sunt totidem exempla hujus boni moralis per se objectivi . Veteres bonum hoc vocarunt bonum per se decens . Quare honitas moralis per se sed objectiva , quam etiam di Cunt propriam objecto, signiscat Convenientiam , quam actus naturae rationalis habet cum illa independenter ab omni Cujusvis Cogitatione. Definitio nominalis huius bonitatis inferius suadebitur habenda esse etiam pro definitione reali , Cui smilem video statui & propugnari a Suareet si . Atque idem proportionaliter dicendum est de illi opposita malitia , quae dicitur per se, seu intrinseca .
, III Bonum morale objectivum , quod tale bonum est per accidens vel extrinsece, significat actum naturae rationalis illi Convenientem non independenter ab omni cujusvis cogita
Bonum morale objectivum per accidens propter legem positivam significat actum naturae rationalis objective indif
34쪽
ferentem praescindendo a lege positiva, qui eidem naturae ut rationali convenit Consequenter ad talem legem . Exemplum hujus boni sunt multiplices illae caeremoniae, quibus subjecta fuit Gens Hebraea in Veteri Lege . Quare respondens bonitas fgnificat convenientiam, quam actus naturae rationalis objecti ve indifferens praescindendo a lege, habet cum i pia Consequenter κd positionem legis actum illum praecipientis. Hujus
per tale accidens boni moralis capax est sola natura rationalis Creata, quae utpote Creatura, subiacet Deo, qui illi suas leges indicit: Deo autem,cum sit ens necessario incie pendens, nequit hujusmodi bonum per accidens ullo modo attribui. a 3. Bonum morale Objectivum per aCCidens propter Or- 'dinationem agentis significat actum naturae rationalis objecti ve indifferentem, qui illi convenit , quando fiat ex motivo moraliter bono. Exemplum hujusmodi boni per accidens est actus comedendi etiam exquisita ex aliquo fine moraliter bono, ut quia eorum usum nobis Deus creator noster largitus est ad commendandam ejus in nos benignitatem . Si C S. Thomas loquens de bono morali dixit , ci) id quod es indifffrens potes accipere rationem boni. Quare respondens bonitas significat Convenientiam, quam adius naturae rationalis objective indifferens habet Cum i psa natura , dum sat ex motivo per se moraliter bono. HinC respectu naturae rationalis bonitas hones fatis naturalis cujuscunquo sui actus potest evadere bonitas honestatis moralis, quia ad rectae rationis usum pertinet ea , quae sunt naturae Consentanea , donec talia sunt, prosequi. i . Bonum morale Objectivum per accidens propter e rorem in vincibilem agentis significat actum naturae rationalis objective malum moraliter, qui illi Convenire potest Consequenter ad apprehensionem in vincibiliter erroneam de illius bonitate morali objectiva . Exemplum esto in actu Patriarchae Iacob accedendi ad Liam , quam credidit ca esse Rachelem sibi desponsatam , qui actus non est objective bonus moraliter, nili per accidens hic expositum , Similiter in amore alterius, qui credatur bonus per errorem,in Venit S. Au- . a B a gust,
35쪽
g ultimis obiectum laudis S meriti . quia bonitatem, inquit i profecto diligis , qui eum diligit, quem eredit bonum: & ab omnibus laudandum dicit , a qui eis Officia debita impenderit , quos parentes esse crediderit, etiamsi non essent. Qua-ete respondens bonitaS significat Convenientiam, quam aetus naturae rationalis objective malus moraliter habet cum ipsa consequenter ad errorem in vincibilem talis objectivae malitiae. ARTICUL Us VI.
De Bono Morali objectisos liciter, ct fecundum quid . I 3. onum morale objectivum simpliciter significatli bonum, quod tum per se tum per accidens β ia.
est tale bonum . Exemplum esto in actibus Religionis ordina tis ab agente ad Cultum Dei . Bonum vero morale objeeti viim secundum quid significat bonum , quod alterutro dumtaxat modo bonum est. Ita actus
Religionis ordinati ad hypocrisi in sunt boni secundum quid, quia mali sunt per accidens: Et mendacium prolatum ex errore in vincibili , quo credatur lege naturali illud praecipi , quando per ipsum potest grave proximi malum impediri, est bonum secundum quid, quia malum est per se. Atque quoniam dicendo bonum sine ullo addito intelligitur bonum simpliciter , hinc fit, ut de iis etiam, quae secundum quid objective bona sunt, inveniatur affirmatum ab Authoribus illa non esse bona. In hoc sensu S. Thoinas , qui docuerat , g id quo es bovum , posse aceipere rationem mali : vel illud , quod est
malum rationem boni propter apprehensionem rationis, armticulo deinde immediate sequenti non dat istam propositio nem , Voluntas concordans rationi erranti es bona, quia Citans illud axioma desumptum ex S. Dionysio. bonum Caussatur ex integra caussa, malum autem ex singularibus defectibus : ideo , inquit , ad Boe quod dicatur malum id ,
quod fertur poluntas fusficit, sive quod fecundum suam naxu
36쪽
ram Ist malum , spe quod a rebendatur ut malum r sed ad hoc, quod sit bonum, requiritur, quod Wroque modo sit bouum. ARTICUL Us VII. De Bono Morali actuali. 16. D Onum morale actuale significat actum a natura. I rationali peractum, qui ipsi convenit vel simpliciter vel secundum quid c q. 33. ) Definitionem declarant
eadem exempla nuper Proposita . QIare respondens bonitas significat convenientiam , quam actus naturae rationalis habet cum ipsa vel simpliciter vel secundum quid . Bonum morale actuale materialiter tale significatactum a natura rationali peractum, qui ipsi convenit obiee Lue dumtaxat conlideratus, hoc est nulla habita ratione nec
ad modum, quo ille fiat, qui potest esse sine libertate a ne- Cessitate, nec ad finem prcpter quem fiat , qui potest es
Bonum morale actuale formaliter tale significat actum a natura rationali peractum , qui ipsi convenit subjective con-s de ratus , hoc est habita ratione tum ad finem , propter quem fiat , qui debet esse objecti ve bonus, tum ad modum , quo ille fiat, qui debet esse liber a necessitate , ct praeCedi a iudicio vel vero, vel in vincibiliter erroneo , quod actus ille sit vel certo, vel saltem probabiliter objecti ve bonus mora-
1 . Hinc Colligitur, quod notio quidem actus moralis materialiter boni praescindit tum a fine, propter quem fiat, tum a modo quo fiat. Sic actus objecti ve optimus quo Beatus Deum amat, quem intuitive videt, habetur pro actu materialiter dumtaxat bono, quia modus, quo illum exercet, non eliliber a necessitate. Sic actus cujus Cunque virtutis, qui exerceantur ex cupiditate inanis gloriae, vel alio fine pravo, sunt quidem morales actus materialiter boni, sed non solum nullo modo formaliter boni, quin etiam sunt formaliter mali,
ut sepius inculcat S. Augultinus, ιθ Bono, inquit, uti ma-
37쪽
le , malum es. Sic male uti r bono , eontinentiam dedieana Idolo , ct alibi impium vocat illum i , qui in bonis operibus assiduus cst eo unice fine , ut temporalem obtineat feliCitatem, applicans illi reprehensionem Apostoli, sa) Servieruntereaturα potius , quam creatori ; propterea moveas , inquit, Ite et in bonis operibus lacertos, videaris navim optime g bernare , in saxa festinas . Notio vero actus moralis forinaliter boni praeter objectivam bonitatem postulat etiam subjectivam , dependentem ex dictis tum ex modo agendi illum libero a necessitate , tum ex fine objecti ve bono , Cujusmodi est actus virtutis, quem Fidelis exerceat ut Deo serviat, qui erit actus moralis non solum materialiter , sed etiam formaliter bonus 18. Bonitas igitur moralis materialiter talis significat con Venientiam, quam Cum ipsa habet actas a natura rationali peractus objective dumtaxat consideratus. Exemplum et to in actu eleemosinae, qui procedat a mala voluntate, hic , inquit Suare Z 3 quamquam ut actus non sit bonus , tamen ut objc esum semper es bouus . Bonitas vero moralis formaliter talis signis at convenientiam , quam vel per se vel per accidens cum ipsa habet actus a natura rationali peractus cum libertate a necessitate ;Per se enim illam convenientiam cum natura rationali habet
actus ille, si praevium illud judicium de ejus objectiva bonitate, quod pertinet ad notionem boni hujus moralis non sit erroneum : per accidens vero illam convenientiam habet, si judicium illud praevium sit in vinCibiliter erroneum . Definitio haec nominalis de bonitate morali formaliter tali eli legitima etiam definitio rei . Hoc infra suo loco oliendam, quod pertinet ad alias ipsius notas praeter illam de ilibertate indiseferentiae, quae satis patet ex eo, quod sine illa ex nuper dictis, bonitas moralis non sit nisi materialis. I9, Placet aliquas aliorum definitiones bonitatis formalis in linea morali afferre, quandoquidem non parum in ea determinanda, quae legibus bonae definitionis realis respon-
38쪽
deat, laborant Auctores . Imprimis Polmani definitio sic habet, i) Bonitas moralis actus est conformitas i us ad rectam rationem, spe est complementum requi torum ipsius iuspecie moris . Requi ta aucem fuπι objectum , suis, ct eircumstantia' honesias . Rejicitur haec, quia si consideremus primam ipsius ex pressionem , illa bonitatem hanc formalem non explicat per id, in quo illa consistit, sed per id, quod ex illa necessiario
consequitur; Nam Conformitas a s Cum recta ratione prae in supponit moralem bonitatem ipsius a s etiam forin item. Et eis
nim, ut inquit Suare Z pluribus hanc definitionem impugnans, quae multis ab eo citatis ca) placuit, non ideo a s est forma is liter bonus, quia talis judicabitur, vel quia praescribitur a lege aeterna; alterutrum enim Venire potust nomine' reetae rationis . sed ideo talis judicatur, vel a lege praescribitur, quia sic bonus eis. Sin vero consideremus secundam ejusdem expressionem , imprimis illa non est primae declaratio : deinde eo modo proponitur quidem subjectum , quod habet moralem bonitatem formalem , non vero ipsam et ipsius bonitas . Ita de objecis bono , ut eleemosyna data ad solamen pauperis , finem profecis bonum, Concurrentibus circumitantiis bonis Ioci , temporis , aliisque , dicitur habere moralem bonitatem formaliter, & quaerendo quid haec sit, importune assignantur objectum finis 3c circumitantiae bonae ; quae pertinent ad ipsius subjectum. go. Secundo S sortia Palla vicinus , qui deinde fuit Cardinalis, post longiorem in hac re disquisitionem in suis de Bono libris Italice primum , ct Latine deinde ab ipso met editis doctis Iuppiter laboriosi etiam propter utriusque Iinguae veneres, quibus plane redundant, statuit tandem , 3 Honsum bene ct elare de iri , id quod piae et Naturae , usa nobis sat . Inferius autem addit illud placere Naturae, ut a nobis fiat, quod plus boni, quam mali physici generi humae no i Polin. Brev. Theol. pa. I. a. n. 3o7. 3, Catul. ad Cornelium . pag. sT- . in Pall, dui vene li. r. cap. χύ. 3c sera a Suar. In r. a. u. a. disp. I. sect. 3. pa3. 83.
39쪽
no conseri , vel ut ipsemet alibi dicit, si Virtus nihil δε- num es , nis quod heminum universisti universis Irodes.
Rejicitur haec definitio , quia obscura est tum in Voce Naturae , tum in verbo placet. Ipse utrumque manifestum eli e vult , placet quidem ex intima Cujusque expertcntia: naturam vero ex eo, quod nulla Philosophorum siccta , nulla gens , nulla aetas illam ignoraverit . Sed equidem etiam post uam legi omnia , quibus praestri ina notionem naturae Coni Cn
it ille esse nobis mani festam , nescio, quid apud illum libi velit Natura ; Nam modo videor mihi colligere sensum definitionis esse , honestum moraliter est id, quod Deus vult seri aDΟbis, quam interpretationem ipse idem revera alibi ca) adhibet citans se ipsum hoc in loco , de quo nunc loquor. Eam demque esse juxta suam mentem confirmari etiam potest ex eo, quod deinde in Theologicis suis affertionibus iterum de hac re ex prosel Io agens statuat rationem honelii moralis 3 esse conformitatem cum eo laeentia summi loni. At hoC mOco male illud definitur, nam non ideo aliquid est honestum moraliter , quia Deus vult illud feri a nobis, sed contra ideo Deus vult illud fieri a nobis, quia est moraliter honestum: Modo dixerim significari moraliter honestum esse illud. quod naturae rationali convenit, in quo haberetur posita jam a nobis definitio: Modo alius S alius mihi occurrit sensus: ergo ob ura est . Nec illa additio lucem illi affert , sed majoribus offundit tenebris ; Si enim definiri posset illud esse moraliter honestum , quod plus boni, quam mali physi Ci generi huma no confert , jam actum videtur esse de honestate omnium illorum actuum , qui ad sui solum perfectionem spectant et &quam Vis etiam ex privata ut ita dicam honestate dicatur erui aliquid redundans in bonum plius eum totius generis hKm ini, saltem hoc certum est , quod huiusmodi boni definitio non cit per suam caussam formalem, sed per suum quemdam effectum. Et quia Contraria Contrariis notionibus expli Cantur,
definiri poterit malum morale et se illud, quod plus mali ,
40쪽
quam boni physici generi humano confert, ex quo K ingius intulit majus malum esse malum physicum , quam morale ;quod quam falsum sit in dissertatione de malo ostendam. ai. Tertio Busserius i definit bonum honestum moraliter esse id , quod consert ad quietem perennem substantiae
Rejicitur, quia hoc modo explicatur bonum morale foris male per quemdam ipsius effectum, non vero per Propriam ejus rationem , quae est hujus effectus caussa. Quarto Antonius Genuensis dicit: a Bonum morales eonvenientia a ctionis liberae eum lege . Rejicitur , tum quia male , ut infra ostendam, reduCitur omnis bonitas moralis ad solam bonitatem per accidens q. I a. : tum quia explicare bonitatem moralem per Convenientiam actionis cum lege, eli ignotum per idem ignotum aliis aeque saltem ignotis cumulatum explicare ; Nam notio legis importat ipsam notionem bonitatis moralis praeter alia multa ; definitur enim lex a Theologis, ut Anto in e ι Prxceptum commune, honesum hoc elt moraliter bonum justum , sabile, ad bonum commvue a gerente curam communitatis impositum, suffieienter stromulgatum .aa. Necessitas distinctionis honi moralis actualis in materiale & formale est extra controversam . Manifestum enim eit hominem cujus usus rationis impeditus sit vel aetate
immatura . vel morbo, posse exercere actus Convenientes naturae suae rationali , ut actus Religionis vel Misericordiae: sed repugnat actus exercitos a stolido habere bonitatem moralem formaliter: ergo actus illi habent bonitatem moralem dumtaxat materialem . Rursus doctrina est communis cum S. Thoma q), bonitatem propriam objecto , quae eit bonitas materialis , praesupponi ad bonitatem propriam actus , quae elibonitas formalis r ergo altera ab altera secundum Communem sententiam distinguitur. C ARTI-
Σὶ Gen. Elem. Metaph. pag.I. in defini.
sec. I. quaest. I. pag. I Q S. Tho. I. a. qu. Ista ar. 1 Id. ibi. qu. ao. ar. r. ad as