장음표시 사용
351쪽
nullo modo descendit. Illa enim , quae legitime insertur. est rergo pulchritudo, prout assarmatur,non solum importat in sua notione bonitatem rei . sed etiam cognitionem de eadem bonitate , ct rursus veraCitatem ajentis , vel negantis de .re aliqua pulchritudinem . Omissis autem caussis, quae posIunt inducere aliquem ad mentiendum , quot illae sunt , quae posisunt impedire cognitionem , seu judicium consor me ipsi obiecto, totidem eue possunt, quae varietatem inducere possunt in judiciis hominum, qui veraces sint, Circa pulchritudinem alicujus objecti . De multis copiose agit Dider titis ci . Atque tales sine controversa sunt praeter hebetudinem mentis , ct imperfectionem sensuum , ignorantia: de sectus exercitii in hujusmodi judiciis et praejudicia nata ex
consuetudine , legibus, eduCatione, aliisque s quae ad prae sentiam alicujus objecti excitant tales ideas , quae illius pulChritudinem non permittant advertere et perturbationes animi, quae perfectiones in artificiis maxime ob velant, si sint eorum, quos non amamus e sin eorum, quos diligimus, has dumtaxat detegunt . Sicuti enim oculus , inquit Pallii vicinus ca), ita intellectus duas habet conspicillorum species, alteram , quae objecta amplificat, alteram vero , quae illa mirifice imminuit. Hinc autem non fit, ut pulchritudo, quae vera est, non dicat ordinem ad bonitatem realem, sed solum , ut haec non sit alicui apparens. PRO Pos ITIO IU.
gr. D Ulchritudo non est objectum particularis poten- tiae , quae distingui debeat in homine ab ipsius
potentiis, tum spiritualibus, ut intellectu & voluntate, tum materialibus , ut quinque sensibus vulgo notis.
Psti positio est contra Huic hesonium Philosophiae Moralis Professorem in Academia Glascuensi, qui ut referunt Galli Encyclopae distae, statuit c ab admittendam esse determinatam quamdam Potentiam ab omni alia, ratione nostra distinctam, cujus
352쪽
euius proprium objectum sit pulchritudo : hanc ille vocat senissum anternum pulchri; quemadmodum pariter admittit aliam particularem potentiam, cujus obiectum sit bonitas, Quam ipse similiter distinguit in anima , & vocat sensum inter
32. Probatur propositio , quia nullum est susticiens argumentum astruendi hujusmodi potentiam , cujus objectum sit pulchritudo, ut Constabit per examen eorum, quae per Ruth rem praecipua sunt. N UPrimum sit. Objecta faciunt in nobis impressiones ne Ceila rao gratas, vel necessario ingratas . quin scilicet id di-.Te pendeat a nostra voluntate . sed solum indirecte, qua
enus Olumiis, quae grata accidunt, & haec proCuramus: COn.ra ero nolumus ingrata , ct ab his avertimur, quantum pos-umus. ergo pulchrum est Objectum sensus cuiusdam particu, laris , qui est intra nos.
go obiecta habent vel non habent in se, quod per sui cognitionem delectatione , vel contra molestia au. horrore nosi βςςV'dum sit: Ideat Objectorum sensibilium , quae
sum gratae, vel ingratae: necim λ νς 30 gr/tae, dependet a ratione propria cum ut a Colore, sonitu, ransione,
353쪽
cedentis sic distinguitur , gratas esse vel ingratas ideas illas dependet a praedictis proprietatibus, tamquam a quibusdam partialibus conditionibus, concedo; tamquam a solis Conditionibus illius jucunditatis vel molestiae, nego ; Nam eκ dictis ipse color vel sonitus est partialis cauisa , quod illae
gratae sint vel ingratae . Et nego Consequentiam ὴ Nam legitima Consequentia est: ergo hae proprietates , Ordo , regularitas, aliaeque similes, sunt Objecta facultatis intellectivae , quae reflectit supra ea, quae per sensus immediate percipiuntur . 3 . Tertium sit . Non admissa in anima hominis facultate determinata ad percipiendum pulchrum in objectis, nonrettat nili facultas cognoscitiva utilitatis objectorum: ergo quae non Cognoscentur utilia, Contemnentur , & ingrata erunt : Atqui hoc non accidit ; Nam ne barbari qui dein solas amant Casis. & regias aedes abhorrent , nec ea universaliter, quae deliciae vel luxus nuncupantur, negliguntur communiter aut Contemnuntur . Ergo datur ea facultas. Resp. nego antecedens. Rellabit enim facultas intellectiva boni in se , & attributorum , quae ad ipsum quodammodo Componendum amice Conspirant, qua posita non relinquitur in homine locus soli amori in bonum utile . Omitto alia, quae multo leviora mihi visa sunt.
SECTIO IV. - De iis qua pertinent ad notiones pulchritudini spiritualis o eorporeae ,
33 Ulchritudo spiritualis bene definitur, bonitas intrinseca entis spiritualis ex pluribus diversis
Persectionibus quodammodo coalestens , quae per sui Cogni tionem delectat. Nam Characteres omnes supradicti ista, qui perti-nςnt ad notionem pulchritudinis genericae, in ea clare eXpri
354쪽
muntur , ct convenienter limitantur ad particularem speciem, pulchritudinem spiritualem. Illam confirmat S. B situs dicens : ci) Pulchra es omnis anima , quae in isene temperato commensu propriarum faculcatum consideratur , quandoquidem illa verba bene temperatus Commensus iaculistatum animae, prout ab intellectu Consideratur, praeseserunt tum bonitatem intrinsecam , tum pluralitatem perfectionum. tum ordinem ad vim Cogno itivam . Eidem suffragatur eistiam S. Thomas , qui des nil pulchritudinem spiritualem es se proportionem inter actiones entis rationalis secundum
ductum rationis peractas; dicit enim , ao Pulchritudo onritualis in hoc eonrisit . quod consersatio hominis , sive actio ejus sit isene proportiouata fecundum spiritualem rationis claritatem , quibus similia habet alibi 3 . Apparent enim
in illa sufficienter characae res essentiales pulchritudinis spiritualis , qui quoniam nobis non innotescunt nisi per actiones cxternas , ideo de illis fit mentio . PRO Posi TIO II.
36. T Ulchritudo corporea bene definitur honitas in- trinseca objecti visibilis, seu audibilis coalescens ex pluribus realiter partibus, quae per sui cognitionem delectat .
Nam hoc modo susscienter exprimuntur , ut Oportet sgenus ultimum Sc differentia specifica talis pulchritudinis. Quoniam de pulchritudine corporea plures cirCum se runtur definitiones, quam de spirituali, utpote de re se s bili , maxime de illa pulchritudinis hujus specie , quae est hominis , de qua , etiam qui a studiis abhorrent, plus nimio studiosi aliquando sunt, placet aliquas ex his definitionibus afferre, non solum quia conferunt ad confi rmandam eam, quam jam posui , sed etiam quia nos deducent ad distinctiorem aliquam ejusdem ideam.
37. Prima definitio sit illa quae habetur in his S. Augu- Tt a stini
355쪽
1lini verbis, Pulchrum corporeum eli id , ci) quod habet laudabiles mensuras , ct numeros, ct ordines in suo cujussique 'genere , qui modus loquendi S. Doctoris declarat proprietates quasdam , sine quibus esse nequit honitas corporis intrinseca . Et siquidem contenti simus ideis illis quibuscunque , quae auditis nominibus mensurae , numeri, ct ordinis, in nobi excitantur, ea addit disti nictionem quamdam in id ea hujus bonitatis , quam declarat . Huic definitioni accessit Crougas , qui dixit pulchritudinem esse varietatem, unitatem, regularitatem, Ordinem, ct proportionem Conjunctim . In qua tamen illud reprehendi debet , quod cum necessario ex ordine S proportione Plu rium inter se inferantur unitas , regularitas, A varietas Quis enim Concipiat ordinem , ubi ea , quae multa sunt, vel Non Coalescunt in unum , vel regulam nullam servant, vel
propter omnimodam similitudinem inter se, poterant, quae Prima sunt, esse ultima , vel media, vel aliter Haec omnia, inquam . iuxta leges bonae descriptionis rei , quae suae pleat vices definitionis , non sunt in ea numeranda nec ex primenda . Di derotius caJ observans. illam a Crouga non afferri pro pulchritudine dumtaxat entis compositi, cujusmodi est Corpus, sed pro ipsa in genere pulchritudine, eamdem reiicit non solum propter obscuritatem tot nominum , quae non luerunt antea a suo Authore explanata , sed etiam quia non videt , quonam modo illa dici possit de iis, quae composi tionem non praeseserunt, ut de verbo, sententia, una ali qua parte totius, quibus Certum eli vulgo tribui vel negari pulchritudo. Seci secunda haec impugnatio non eli oppor tuna; Nam siquid vere non prae se ferat multiplicitatem qua rumdam partium , ex dustis q. is. non dicitur pulchrum. Quare quae verba, vel sententiae , vel pars una totius diCuntur pulchra, ideo dicuntur, quia plura in illis animo Consideranda objiciuntur , ut mensura , numerus , Ordo , sonus aliaque . 38. Seis
356쪽
38. Secunda sit illa, quae pulchritudinem corpoream cli- Cit esse uniformitatem Cum varietate . Haec placuit Hul Chesonio , & suis asseClis. Certe corpus, quod multis conitet partibus, quae tendant ad unum aliquem quasi finem totius. idem est ac corpus, in quo dat ut Convenientia Partium Cum
toto, in qua consistit ex dictis alibi ci) bonitas rei intri
seca r ergo quando uniformitas cum varietate hoc significet. haec definitio ex hac parte nostram Confirmat. Caeterum illa multis de caussis ostenditur imperfecta; Nam omisso , quod in hujusmodi notione non exprimitur ordo ad vim cognosciti vadii, dico non intelligi, quid sibi velit hic sermo , Uniformitas cum Varietate, semel quod aliast illius fgnificatio ab illa, quam nuper proposui . Si enim
quis nomine uniformitatis partium corporis intelligat, de , bere esse in illis rationem aequalitatis in extensione , & fgura , nomine autem varietatis intelligat debere esse in illis diversitatem utique in extensione, & figura et imprimi fit sermo involvens contradictionem : deinde traditur definitio evidenter falsa in omnibus operibus naturae, & artis , quae ad sui pulchritudinem non solum non requirunt hanc rationem aequalitatis in forma, ct figura suarum partium, sed etiam respuunt, R ea posita amittunt totum suum esse. Da enim aures homini ejus extensionis, cujus sunt brachia, os ejus figurae, cujus sunt manus, vel viceversa : ct agnosce , si Potes . non dicam hominem pulchrum aut deformem, sed ipsum mei hominem . Sin autem nomine varietatis intelligatur idem ac multitudo , jam uniformitas Cum varietate sidem erit, ac multitudo partium aequalium . Atque hunc revera sensum Auctores hujus definitionis videntur intendere ὁ Nam affirmant, quadratum pulchrius esse triangulo aequi latero , pentagonum quadrato , hexagonum pentagono, Ssic deinceps Crescere volunt pulchritudinem aucto numero partium e & rursus affirmant triangulum aequi laterum ess spulahrius scaleno, vel iso scele , sed non aequi latero . At hoc
modo intellecta illa definitione, primo quidem patet nihil dici, quod aliqua ratione suaderi possit; erunt enim, qui
357쪽
triangulum iso sceles dicent pulchrius aequi latero , & quadratum quovis polygono . Deinde iterum quaeritur, quonam modo homo sit pulcher, cujus singulae partes sunt re , &nomine diversae . 39. Tertia sit illa , quae dicit, pulchritudinem corporeamella dispositionem partium cum proportione unius ad aliam, ct ad suum totum . Huic favet S. Augustinus dicens: ci UAdebam in eorporibus aliud esse quasi tofum . ct ideo pulchrum, aliud autem , quod ideo deceret, quoniam apte accomodare. rur alicui , in cut pars corporis ad universum suum . Haec pa-τ iter proponitur tamquam confirmatio aliqua nostrae : non tamen eidem praeponitur; Nam omisso , quod in ea nullast mentio de ordine ad vim intellectivam , ct ejus delectationem , illud vocabulum proportio in hac re est satis obscurum Cum enim proportio importet relationem unius term mini ad alium , opus est determinare quantitatem aliquam in uno proportionis termino . Atque haeC quaeritur, undenam de sumenda sit . seu qua ratione determinanda i Aliqua Certe ad sui pulchritudinem requirunt partes inaequales , &dissimiles, ut corpora organica, alia contra, aequales & similes, ut aurum, gemmae, aqua. Praeterea proportio supponens quantitatem non invenitur habere locum in omnibus , quae pulchra dicuntur , etiam in linea pulchritudinis Corporeae. Sic qui nigris oculis est, pulChrior censetur illo , qui minus nigros habet, etsi magnitudo oCulorum parsit in utroque .
qO Quarta si illa, quae addit tertiae suavitatem Coloris. Sic Tullius pulchritudinem corporis humani definit : a) EGH quamdam optam figuram membrorum eum coloris quadam suovitate , quem non semel imitatus est S. Augustinus sῖ , similia de hominis pariter pulchritudine dicens . Similiter S. Basilius , - palebrum , inquit, est, quod in membrorum composscione eoneinne , ae decenter aptatum es, σἔque e resentem habet gratiam- Huc etiam facit, quod dicit S.Tho
358쪽
i ras . si Ad pulchritudinem tria requiruntur e primo quidem integritas sis e perfectio; quae enim diruinota sunt , hoe ipso turpia sunt: debita proponio , spe eonsonantia :
Deruin claritas. Unde quae habent colorem nitidum , pulchra esse diruutur . Ubi effugere voluit S. Thomas terminum illum suavitatis attributum colori, & elegit potius terminum Claritatis, quod alibi pariter facit dicens: ca) Pulchritudo eorporis in boe eoinsit , quod homo habeat membra corporis bene proportionata eum quadam debita eorporis claritate. Contra illos , qui hanc Caeteris praeferrent, valent quae contra superiorem dieti sunt , ct haec alia praeterea . Quid nam est ista coloris suavitas , vel quisnam est color , qui si visu suavis Flavus placet in auro , viridis in pratis et sed uterque generaliter displicet in vultu . Ipse idem color , quiplaCet in vultu humano aliquibus , minus placet aliis . Ita Europaeos vultus candidus, ct rubi Cundus: Contra vero Co-morinenses niger delectat, quo exemplo excluditur etiam claritas coloris . tamquam requisitum essentiale ad pulchritudinem visibilem .
i. Quinta sit illa Busserit 3 , qui dicit pulchritudinem
corpoream esse dispositionem partium in toto , quae Commu nior est inter alias dispositiones, quae reperiuntur in toto ejusdem speciei . Haec definitio non solum confirmat definitionem nostram , sed contracta ad exprimendam pulchritudinem visibilem , ut hominis vel animalis, dat ideam satis distinctam de illius primario attributo , scilicet intrinsec bonitate , quemadmodum subtiliter ejusdem Avehor declarat. Sic homo apud Europaeos habitu corporis nec nimis carnoso, nec nimis gracili : colore albo , quem roseus rubor persundat: facie longa potius quam rotunda I fronte sampla et oculis rediis amplis & nigri cantibus e naso nec simo, nec aquilino, neC crasso, nec longo. sed recto ct graCill : ore exiguo: labiis gracilibus : dentibus albis , nec exilibus, ne separatis et auribus mediocriter longis: & statura sex circi ter
359쪽
ter palmorum dicitur pulcher, & qui pingi possit, quia inter plures homines major pars illorum accedit ad has dispositiones , minor vero ab illis recedit, vel per excessum, vel per defectum . Exemplum esto in statura , in qua observare possiimus non solum in amplissima civitate , sed in integro
etiam regno tam Pugmaeos , quam gigantes raros esse . Illud vero in hac re accidit, quod nimia brevitas corporis, etiamsi Cattera adlint , videatur tollere ab homine decus pulchritudinis ; venustiis enim aut elegans dicitur , non vero pulcher, qui plus julto sit infra solitam magnitudinem e contra vero proCeritas, caeteris non deficientibus,pertinet ad augmentum
pulchritudinis humanae ; Nunquam enim si laudare aliquem velimus , omittitur hujusmodi proprietas , si in illo sit, ut conitat etiam ex illo , quod de Saule supra q. r. ex Sacris
Literis retulimus . Hujus autem ratio videtur esse major sen
sibilitas singularum partium in majori magnitudine , ct fortasse etiam occasio, quae inde desumitur, Conjiciendi propor tionalem in animae pariter dotibus excellentiam . Ex hac interea Busserit definitione eruitur solutio illius quaestionis, cur apud AEthyopes pulcher dicatur homo, Cui Color niger , labia Crassiora , nasus depressus: apud Sirinenses vero pulcher habeatur ille , cui color subrufus, oculi exigui, ct semiaperti : apud populos tandem Borealiores Pul chri sint , qui oculis sunt caesiis , ct capillo flavo , ita ut quae sunt pulchritudines Africanae , & Boreales , habeantur a Pudplerosque populos Europae , tamquem deformitates quaedam Scilicet unaquaeque gens gratam habet eam partium dispositionem , quae apud singulas communior est . a, Iuxta methodum , qua definitio pulchritudinis visibilis dii tinctior reddita est , erui potest distinctior pariter definitio pulchritudinis audibilis . At opus eli prius distin gugre sonos in naturales, ut vocis humanae et & artificiales , ut instrumenti , vel concentus musici . Qua distinctione posta dici potest , bonitatem pertinentem ad pulchritudinem
soni naturalis esse in illis ipsius modificationibus, quae Com muniores sunt in ea linea seu specie . Ita vox clara dicitur Pri lchra, quia inter Plures loquentes major pars accedit ad
360쪽
illam vocis affectionem, minor vero recedit . Hinc intelligitur, quare vox hominis, quae pulchra dicitur in sua regione, & apud suos, non solum Censeatur minus pulchra, sed fortasse etiam absona , ct turpis ab hominibus alterius linguae, nimirum quia illa recedit a temperamento vocis apud ipsos consueto. Circa pulchritudinem soni artificialis, ct quidem compositi promoveri potest claritas ipsius definitionis determinando , in quo consistat ipsus bonitas, quae certe est quaedam modificatio soni, atque dici cum Rogaccio si potest, esse proportionem inter tonos componentes , qui sunt partes illius concentus, Conjunctam Cum claritate soni : in qua expressione et si includatur nota proportionis supra q. ψ9. indefinitione pulchritudinis visibilis improbata , hic tamen improbari omnino non potest, quia cum sit artificialis huiusmodi proportio, noti sunt termini ipsius, sive ratio, quam illi debent inter se habere . Ex tanta varietate opinionum Circaea, quae spectant ad notionem pulchritudinis etiam solum corporeae, de qua frequentius homines cogitant , conficitur observante Genu ensi ca) , ideam pulchri falso a Cartesianis numerari interideas homini innatas.
De Bonitate dimisonis piaehritudinis in θλ
3. o Ulchritudo bene dividitur in pulchritudinem X spiritualem S Corpoream. Propositioni opponitur Uernejus, qui solam agnoscit pulchritudinem corpoream , quae vel visum vel sud tum delectat: nee aliud , inquit, intelligunς homiser, cum V v tali