장음표시 사용
121쪽
hortum prospicis; attentionem ad imaginem illam deficere experieris, ad arborem nunc directam nonnisi difficulter ad illam retrahi, prassertim ubi attentionem nondum in potestatem tuam redegisti. Impedit igitur in hoe casu sensatio attentionem ad phantasma afferendam . Similiter visum claritate sua vincere sensationes ceteras constat. Orator ad verba, quae recitat, attentus, ubi oculum convertit in personam, deficere sentit attentionem ad sermonem suum.
Propositioni huie notio communis respondet: unde audias vulgo amnes conqueri . sese uon posse ad rem praesentem esse attem - , fi organa seu loria ab objectis sensibili bus semun Ma
g. 239. Quare si ad piantasmata attenti esse velimus ἰ ne obiecta externa in organa sensoria Maat, impedimus. Ita claudimus oculos, ne in eos incurrere possit objectum praesens, dum attentionem ad imaginem conservare volumus , quod alibi a nobis visum meminimus. Idem a nobis fieri solet, ubi maiorem ad operationes mentis attentionem conservare Voluerimus.
Videmus subinde oratores de concinatores Hausis oculis orationem recitare, M Obie clavisibilia impediant attentionem ad ea, quae verbis proserunt. Alii oculos ab auditori inhvs avertunt, ne eorum conspectu ab atten Ione avocentur. Tacemus exempIa alias quae unusquisque posthac facile per se Eguoscet, ubi attentione usus principium praesens aret,cat , aut, si mavis, eruere studet.
Quoniam sensatio impedit, quominus ad phantasma fimus attenti, &sensatio fortior impedit, quominus ad debiliorem simus attenti g. 23 8 attentio facilius conservatur, qsando pinaca is se os externos agum ; dissicilia 1 vero, quana mialcasmia, praesertim fortiter, in orgaηa sensoria agunt.
Inde est, quod aurora dicatur Musis amica , quoniam matutino tempore pauca suntes, ecta, quae in organa sensoria agunt, cum nondum ferveat solis aestus, aer strepitu hominum non res et , nec corpus sit sibimetiesi molestum., quemadmodum a prandio praeserti in fieri solet. Accedunt rationes aliae ab imaginatione, quae ex sequentihus patent. Patet , per se auroram non esse Musis amicam, si eo fueris in loco, ubi primo statim mane multus hominum strepitus esse solet, aut ubi sedes in conclavi, in suo calid nilnium aer molestus. Ceterum ex eadem ratione multi eruditorum lucubrationes amant, quae tamen aliis incommodrs premuntur. g. 2 I.
Si multa ptantasmata in imagmatione conti osti invicem succedunt; α tentis di culter conservatur . Quodsi enim multa phantasmata in imag natione continno sibi invicem succedunt; nova continuo nobis objiciuntur objecta, quorum nobis conscii sumus. Quare ubi ad ea attendimus , cessat attentio ad objectum, ad quod eandem conservare con stitueramus. Patet idem a posteriori. Ponamus enim te heri fuisse in frequentia multorum hominum ac interfuisse convivio lauto atque opiparo, ubi ad singula probe attendisti. Cras meditatum in mentem veniunt idear hesternae diei experieris, quam difficile se mentem conservare attentam ad ea, quae me
ditaris, ubi praesertim c quod hic supponhur attentionem ad gradum quen Disitiros by Coos le
122쪽
quendam eximium exercitatione nondum evexeris, quemadmodum fieri posse mox dotabimus.
Mus sunt compla, alii, ubi idem experiri licet. Quod si multae in imaginatione eo tauo sibi invicem succedant ideae, atque his fueris intentus ἔ non audis, quae ab Orais iste sacro ilicuntur, et fi verba m aures incidant, teque eadem a dire tibi oloeia . Impose fibile ni rum est , ut apertu -ibus non audias: enimvero q-niam dein Mientis edea, quae audis, quid audias tibi probe conscius non es, adeoque multo minus quid aucii veris recordari potes. Imaginatio sane non minus turbat attentionem, quam sensus: quod enim sentas effert et Mitate, id imaginatio variatione ac novitate idearum .
Quoniam phantasmata oriuntur praevia sensitione S.I os , quatenus C rem repraerentant res cum iis, quae sensu percipiuntur, antea simul perceptas Di se S. II i ubi obiecta multa in sensus agunt, vi imaginationis quoque multorum objectorum absentium ideae reproducuntur, & eorum ope in risistis
continua serie continuantur, ubi attentionem animae ad se trahunt S.Io : ms i, im seusas atque imasinario in impedenda attentione vires mutuas conjungunt oeimaginatio a sensu excisatur.
Unusquisque haec in seipio experiri potest, rimm feretri Wienimnem ad se trahit, evndem postea imam tinni nova conraudo suggerenti nuaerere . Senim claritate sua inentionem ab obiecto, ad quod ea dirigitur , avocant ac imaginatio vi dependentiae a sen- ut eam in tramite tet inet, donec a statu denuo aliorsum dictatur vel vi operatronum meatis in viam pristinam reducatur.
Aliorum attentio tanta est, ut vix ae ne vix quidem appercipiant objecta, Grado me organa fonsoria seriam et allarum attentio minor es, ut satim apprecipiant μι ςην-- obiectum, quod vel Diato organum senserium ferit. Posterius frequentissi- 'mum est atque vulgo obtinet, ita ut non opus sit exemplis specialibus idem Miamari έ 665 mg. . Prius autem non experiuntur in se nisi illi, qui longis, perplexis atque abstruss meditationibus sunt adsueti. Exemplo uobis est Petrus Remumdus de momon, Mathematicus Gallus , qui, roferente Fontenellis in Elogio, quod legitur in Historia Academiae Regiae Scientiarum A. IIa 9. p. Irs. edita Bat. inter plurimos strepitus resolutionibus problematum admodum perplexoram incubuit. In eodem conclavi, quo meditationibus vacabat, pulsabantur iastrumema musica , filiolus hiae inde curseabat & patrem interpellabat, problamatum difficilium s lationem ad finem perducebat. Testatur autem experientia, qaod tanta attentione utentes ad objectum praesens, non fiat sibi conscii eorum, q uarsensu percipiunt, & sese excusare, quod hoc vel istud non audiverint,
seu nota videriat, quod non attenderint.
Gradus hie in aliis maior est , in aliis minora in omnibus haad quaquam idem. Quamobrem ubi quis ad exempla animum adverterit, vaerietatem ea in re iam deprehendet . Cavendum vero ne ex uno exemplo 1udicemus de eo, quod in omni casu obtruet , mi obtunere debet . Diversitas graduum hic dependet a diversa obtuscatione ide um sensua. Iium . Sed nascitur quoque aliundet quemadmodum proposuionibus sequentibus doce
123쪽
Alii attentionem ad Hem objectum diu conservare possunt; aliorum attentio flatim exspirat. Exemplum nobis praebent illi, qui Mathesi vel Philosophiae
operam navant. Sunt enim nonnulli, qui attentionem conservare possunt ό etiamsi demonstrationes fuerint longae, atque perplexae: alii ex adverso eam statim desiderari patiuntur, ubi longa evadit ratiociniorum concate-uandorum series. Attentionis singularis exempla hic nobis praebent Clavius de imallistus. Quanta fuerit attentio Cutili, ex solo Mathematici hujus opere de Altrolabio intelligitur, quod operum Tomo tertio legitur: et nim schemata tam implexa sunt ac intricata, demonstrationes tam proli. Nae, ut Tacquetus Opticae lib. I. f. t 78 sibi persuadere minime possit, quod ullus unquam mortalium volumen istud totum perlegerit. Testatur idem opus ejus Gnomonicum, quod Tomo quarto Operum continetur: in eo enim demonstrationes non minus sunt prolixae, schemata non minus implexa ac intricata, ut adeo exercendae patientiae in conservanda attention inservire possit. Quamdiu malisus attentionem suam conservare potuerit, ex Mechanicorum sive Trachatus de motu parte secunda, quae est de centro gravitatis ejusque calculo, & operum Vol. II. f.643 & seqq. legitur , satis intelligitur. Legat enim, cui volupe fuerit & qui talibus intelligendispar est , vel unam propositionem,.quae sola aliquot solia occupat, & ad- Iunctam prolixi ssimam demonst rationem , nec dubitabit amplius de stallisit in diu conservanda attentione patientia summa. Quod vero non omnibus datum fit attentionem tamdiu conservare , quamdiu Clavius & t Hallistus eandem conservare potuerint; haud difficulter probatur. Videmus enim, plerorumque attentionem initio studii mathematici deficere , si brevem aliquam demonstrationem concipere debeant . Et Tacquetus judicavit, paucissimorum attentionem fore tam di turnam, ut demonstrationibus Clatitanis de Astrolabio potari perpendendis sufficiat.
Habemus hic alteram attentionis mensuram , tempus scilicet, per quod ea continuatur. s. 24 .
Alii ad plara fimul artenti es' posent; alii nonnisi ad unum. Posterius
plerique in se experiuntur, observantes quod attenti ad ea, quae Vident, non simul attenti esse possint ad ea, quae audiunt, aut alio sensu perci piunt. Quod si attentionem inter plura dividere voluerint; minorem ess ad singula sensum deprehendunt. Non desunt tamen exempla eorum , qui ad plura simul attendere possunt, ita ut eorum aeque sibi conscii sint, si veobjecta attentionis reserantur ad unum sensum , sive ad diversos. Exemplo hic nobis est Iulias Caesar , quem eodem tempore, quo ipse epistolam scripsit, quatuor quoque aliis epistolas dictare potuisse constat, imo, qui septem epistolas diversas eodem tempore dictare potuit, si ipsemet nullam scribere L.
124쪽
De Attentione S Reflexione. Io 9
Ia hoe Caesaris exemplo singularis quoque memoriae vis elucete unde vulgo ad proabandum vim memoriae e us promus singularem factum hoc adduci solet. Merentur istius. modi exempla, quae eximias animae corporisque dotes ac virtutes loquuntur , in usum pischologicum annotari , quibus monumenta Historicorum perlustrandi otium suppetit, cum plus iisdem ordinarii infit, quam quidem vulgo putatur . Neque enim rarissima sunt exempla, quod pauci istiui inod i dotium ae virtutum sint capaces , sed quod pauci dentur . qui de iisdem sibi acquirendis sunt solliciti. Ceterum de iis , quae de diversis attentionis gradibus docemus, in genere tenenda sunt, nonis jam non propositu melle nisi ostendere , quod plures dentur attentionis gradus: nondum autem inquirimus, quaenam sint eorunisdem graduum rationes. De his enim hic loci defectu principiorum dicere nondum licet. Utile autem est nosse , quaenam sint in gradibus attentionis aestimandis attendenda , ne de ea praecipitemus judicia & ne in ea perficienda desiiderari patiamur industriam nostram. Naximi enim fieri debet attentio ob multiplicem eius, quem experimur, usum. Raritas illius attentionis gradus, de quo propositio praesens loquitur, peperit verbum illud vulgatum : Pluribus imentur minor est ad singula mμν.f. 2 6. Alii eandem attentionem asserre possunt ad objectum quoianque; alii ad .
qaaedam nullam prorsus, ad alia vix levem quandam asserunt attentionem. E- 'ς Πρ xempla, quibus propolitio praesens confirmatur, inter VirOS doc OS inpri- . ., .mis obvia iunt. Prout enim unumquemque sua trahit voluptas, attentio. ne quoque sua utitur. Ita Poetae attentione utuntur ad versus, quos legunt, di ad objecta, quorum notiones in fundendis versibus utilia sunt; ad alia dissicile ipsis est eandem adhibere attentionem. Geometra stupenda uti potest attentione ad calculos algebraicos& figuras geometricas: quod si versus legere debeat vel alia, quae sunt a foro suo aliena, etsi ea intelligere
possit , attentionem tamen ad ea vix ac ne vix quidem aliquam afferre potest. Ita memini me adolescentem cognovisse virum quendam eruditum, qui continua utebatur attentione ad sermones sacros promiscue omnes ea que constanter eadem, qualiacunque tandem proferret concionator, cum
ceteris auditoribus non perinde esset, quinam suggestum conscenderet. Multorum eruditorum is mos est, ut in musaeo suo ad lectionem librorum& meditationes suas lassicientem afferant attentionem ; sed ad vitae negotia, res domesticas& ea, quae ad cultum corporis spectant, nullam.
Influit hie in determinationem attentionis appetitust de quo influxu suo loco dicemus. Pertinet hue illud Poetae: Trabia sua quemque voluptas. Hoc ipso enim ratio determinans atten
tionis ad objecta indigitatur.
Ali; ad rem praesentem, quaecunque tandem Derit, omnem afferre possunt Alius atque solent attentionem: alii animum semper habent absentem, nis objectum attenti fuerit praesens, ad quod attentionem adbibere adsueti piant. Exempla inprimis vini gro inter eruditos obvia sunt. Pertinent huc illi, de quibus ante dixi S. a 6 μμ 'qui in Musaeo suo sunt attenti; sed ad res domesticas, vitae negotia cultumque corporis attentionem afferre nequeunt. Hi enim plerumque animum semper habent in Musaeo praesentem, attendentes ad ea, quae de rebus literariis suppeditat memoria vigore imaginationis. Exempla quoque obvia sunt inter artifices. Dantur enim aliqui, quos praeter arcem, quam
125쪽
eolunt, nihil juvat, atque adeo quae sunt artis continuo ipsis praesentia
sunt & attentionem eorum in se trahunt, ut nunquam habeant animum ad alia praesentem. Sunt etiam e sexu praesertim sequiori, quas Venus v xat, omnem in se attrahens atteationem, quam adeo defiderari pati me in omni negotio.
Nurimum utillinis habet animiri ad omaei p aesem: pharimum vero . st, si quia animo constanter abiens fuerit. Urilitas tuo tempore in morali x eluceocet. Ell. 4eleia zatentionis ad rem quamlibet praesentem constanter atrarenda culpa oritur, quin Mosta
sae& Cti in actionibus humanis dolo opponunt, & qua plurimum damni datur alii , pluri
mum quoque damni arcessunt sibimeripirs agentes . Quemadmodum itaque Ettent oriri gradus alii in cognitione retum utiles sunt x ita ex adverso is, de quo iam nobis sermo est, P intilli tuum. ita actionum liberinum legitimae ac prudente det minati ae locum habet .
W e' /- Ulpivisus attenti sunt; sed successive illorum ad objecta nonnulla exci- , ἡ - vanda a entio est, atque ita demum ad aliqua attendere adsuescunt. Etsi vi g, aure in successii temporis ad objecta nonnulla attendere discant; levis tamen tantummodo eorum. attentio est, nec pro vectiore aetate ad eximium
quendam gradum promovetur,. nisi actus ad eum spectantes saepius irerentur, adeoque exercitia praecedant cru Ips sane Μο-πIius, Coim ct Mali us, Pultas Caesar aliique non pervenere ad eos attentioni gr8dus, nisi attendione saepius exercita in diversis istis circumstantiis , η-s paulo acite annotavimus I. a 3 & seqq. ia Insigne attentionis exemplum praebet in m edet, qui meditationibus geometricis intentus, cum urbe ab hoste capta miles in conclave ingrenus ad eum accederet gladio irum. divinum per urus, eum ma agnovit, sed famulum suum esseratus in haec verba erupit: noli tiarbare cireulos. Constat autem ex script S Arciam is, quod meditationibus profundissimis suerit adsuetus, di ex historia , quam me tau3 M. y μ 3 de invento ejusdem Portionem argenti auro stam ia integro opere deprehendendi ae discernendi narrat , col igitur quod habuerit animum ad praesentia quaevis attentum, etsi alia&meditationibus suis constanter inhaereret Etenim ab Merone Rege jussus Portionem argenti aureae coronae a fabro mistam in integra discernendi modum excogitare, eum casa in balneum veniret ibique in solium descenderet, animadvenit, quantum corporis sui meo insideret, antum aquae extra solium effluere, atque adeo non irem fit suae meditationi , qua tunc animus ejus detinebatur, quin simul arienderet ad praestatia &pro acumine suo attentionem ad abstracta rn concretis conterita promo e Ter- Solum igitur Anbimedis exemplum. probat, quam necessaria sit ad attentionis eximium gradum sibi comparandum exercitatio - Ceterum omnium omnino Mathematicorum exemplum veritatem propositionis p sentis confiimat Nullum enim videris, qui arrentione non vincat cris ia
mi libet autem in seipla expetiri potest , quod initio studii mathematici Diuitigoc by Coosl
126쪽
tiet attentionis gradus sit exiguus, successu autem temporis continuo angeatur. Quota vero etiam inter alios eruditos atque artifices eximium quendam attentionis gradum deprehendas; in omni casu eu eodem intelliges, quod eum non natura habuerint, sed continuo usu eundem sibi
Plurimum regere nosse cum ist generei quaeram in anima QTercisio comparentura tumia specie, quod attentio in eorum numero fit. Utrumque in Noralibus in ptam a plurimum habet ilium r id quod suo tempora suoque loco constabit . Enimvero cum diverii sint attea monia gradus a diverfis quoque exerciti ia opus est . Quamobrem nec omne attentionia gen studio Matheseos acquiritur, etfi idem in suo genere sit medium praestantissimum attenti nem sibi comparandi, Quoniam itaque attentio maximam utilitatem habet, Cuiuscunquo eandem gradus fuerit ἔ a scori praesenti non alienum est, ut ram mero in specia doceamus, quibusnam exercitiis unusquisque attentionis gradus acquiri possis.
S. quis potainiam e Fervandi attentionem larer inuisos strepittis, ses in genere μή εInfer vehementes objectorum in organa se oria actione3sbi comparare DoLeritis pius omnem adbibere debet conatum eandem iure strepitus ensem sensimque majo- tiam is, res , vel lanci objectorum in organa sensoria sensim sensimque Debememines ad semionis objectum aliquod pro arbiIris conservandi. Quoniam enim non omnes inter inter im- eosdem strepitus, seu, in genere inter easdem actiones objectorum in organa μή en- sensoria con servare attentionem possunt; sed alii inter majores strepitus, alii inter minores tantum conservare valent, vel in genere aliis vehemenistior objectorum in organa sensoria actio non obstat, quo minus sint ad rem suam attenti, aliis vero minus vehemens jam impedimento est cI. a 3 ὶ; attentio unius instar partis attentionis alterius spectari potest I. 34 tot , consequenter attentio unius minor, attentio vero alterius major est g. 3s Eoatol. . Quare cum attentiones duorum subjectorum in hoc casu sint in a quales S. 334 Ontol. ; erunt quantitate diversae I. iso Oorol. , consequenter attentio quantitatem habet. Enimvero quia attentio est animae quaedam facultas S. 237 ; in numero determinationum intrinsecarum animae existit c β. Iaa. s s Oxtol. , adeoque, cum in se spectata quantitas non sit, qualitas animae est S s tot . Ergo potentia conservandi attentionem inter multos strepitus, seu vehementes actiones objectorum in organa sensoria est qualitatis cujusdam quantitas, consequenter gradus quidam c g. 7 7 Ontia. . Iam vero gradus attentionis exere itio comparantur cf. 2 8 9. Ergo exercitio quoque comparatur potentia conservandi attentionem inter multos strepitus , seu vehementes quascunque objectorum externo inrum actiones in sensoria organa. Quoniam itaque exercitium in iteratione actuum specie vel genere eorundem consistit g. I9s , si quis attentionem inter multos strepitus, seu in genere inter vehementes objectorum in organa sensoria actiones sibi acquirere voluerit; is saepius eandem inter strepitus, seu actiones vehementes Objectorum in organa sensoria conservare
debet. Et quia potentiata istam iuitio nondum possidemus, quam demum
127쪽
tia Pars I. Sect. III. Cap. I.
aequirere studemus; ideo incipiendum est exercitium ab iis casibus, ubi strepitus vel actio objecti in sensus attentionem impediens non est ingens; progrediendum vero continuo ad alios, in quibus strepitus fit major, vel actio in organa sensoria vehementior. Pars prior demonstrationis brevior fieri poterat hoc modo. Attentio qualitas animae est , quod eodem, quo ante, modo ostenditur. Quare cum eadem in diversis subjectis differre possit potentia, qua conservatur inter strepitus vel actiones vehementes objectorum in organa sensoria attentio I. a 3 l; ipsa haec potentia gradus attentionis est I. 7 6 Ontol. , consequenter exercitio comparatur S. 2 8 , si attentionem inter strepitus, seu actiones objectorum in organa sensoria pro arbitrio conservare studemus.
Nullum lane dubium est, quin , quem eodem attentionis gradu instruis ctum t utile in superioribus observavimus, eandem exercitio fuerit consecutus. Ipsi enim veritatem propolixionis praeleratis in nobis experti sumus, nam cum initio turbaremur vel mullitatione aliorum, nullum de nde obstaculum poni nobis potuit tubarum clangore &tympanorum sonitu.
Si quis attentionem diu ad idem obiectum conservandi potentiam sibi comparare voluerit ; is omnem conatum adhibere debet, ut sensim sensimque per temporis spatium longius conservet. Eode' propemodum modo idem ostenditur , quo propositionem praecedentem evicimus. Nimirum primo patet, ut ibidem , potentiam diu conservandi attentionem esse gradum quendam attentionis : deinde cum gradus attentionis exercitio acquiratur cf. 2 8 ; inde porro colligitur, saepius attentionem ad idem objectum conservari debere
& quidem sensim sensimque per longius spatium.
Idem etiam confirmatur a posteriori. Neque enim Cluvius & Way itis, quos in hoc genere attentionis commendavimus, initio studii mathematicita attentione uti potuere, qualis ad meditationes longas, intricatas atque perplexas ab sol vendas postea requirzbatur. Unde videmus Matheseos theo. reticae studio acquiri facultatem attentionem perlongum admodum temporis spatium conservandi absque omni taedio atque molestia. Imo ipso δε- sto docemur, si quis in Mathesi a minus intricatis ac perplexis ad ea continuo progrediatur , quae magis intricata atque perplexa sunt, ejus tandem attentionem iacc intricatis atque perplexis defatigari. Qui continuo lectioni librorum incumbunt, illi non minus attentionis ad lectionem conservandae potentiam diuturno usu sibi compararunt. Similiter artifices inexperimentando otium consumentes successive eam consecuti sunt attentionem,
quam in experimentis capiendis adhibere solent. Idem loquitur exemplum artificum, quorum opera plurimum attentionis postulant ut rite perficiantur, & quorum animos sollicita cura tenet, ne quid in opere ab ipsis perfecto reprehendi possit.
In fluit in hunc attentionis gradum appetitus multiplici modo ac plurimae ipsus in hoc negotio sunt partes. Sed ce his agendum erit suo loco , ubi influxum appetitus in attentionem ex in:iituto per: equemur. Ceterum si quis in disciplinis diu contervandae attentionis
128쪽
De Attentione S Reflexione. II 3
νotentiam fibi eomparare voluerit, ei nil quicquam magis ad donum hoc eximium conseia quendum prodest demonstrationum continuo longiorum evolutione & calculorum continuo prolixiorum ae intricatiorum tractatione. Hoc profecto medio tantum attentionis diaconservandae gradum sibi acquifiverat Harirnoniare , Geometr2 Gallus eximius , ut singulam nobis in praeieate casu exemplum praebeat. Narrat enim Finieneuius in elogio, quod legitur in Historia Academiae Regiae Scientiarum A. II a. p. 191. edit. Bat. Varignonium lucubrationes suas saepissime eontinuasse usque ad horam secundam matutinam, miratus sonitum campanae horam secundam loquentis . Nimirum qui praesente attentionis gradu excellunt, iis tempus praeter omnem stem praeterlabitur, quod nullam prorsus attentionem afferant ad rerum iuccessionem , unde notio temporis nascitur g. 371 Omol. , sed omnem ad oblectum applicent, eum quo ipsis negotium est. Enimvero singularem hune attentionis gradum non sine exercitio sibi acquisivisse , ex eo intelligitur, quod Fσω euius auctor sit a prima iuventute virum industrium integros dies in stud i is literariis conissumsilis , spreta omnl recreatione, quλ alias lassus refociliatur animus. Ceterum non minus ex iis, quae idem moneuma narrat, colligitur, in attentionem Varis nil diuturnam
influxisse appetitum; sed de eo suo loco nobis dicendum erit. S. 2s I.
Si quis ad plura simul attentionem adbibendi potentiam Mὰ comparare velit ἔ
ὰ sibi primum acquirat potentiam attentionem tamdiu ad Mem OAjectum conseris vandi, quamdiu voluerit, imo etiam inter quascunque Objectorum in siensus emternos actiones: deinde attemionem partiriur inter objecta Go, feliciqtie pro
gresu pontus inter plura, quamdiu ipsi progredi datum suerit. Patet eodem prorsus modo, quo supra I. 249 potentiam partiendi attentionem in
ter objecta plura esse gradum quendam attentionis, consequenter exerciti Ocomparari f. a 48 , atque ideo opus est repetitis continuo actibus, quibus attentionem inter plura objecta simul partimur I. I9s . Enimvero antequam attentionem inter plura partiri possis, necesse est ut eandem in eodem objecto pro arbitrio retinere & animum inprimis ab iis objectis, quae sensus feriunt, revocare possis: id quod per se patet. Quamobrem primo potentiam diu conservandi attentionem S.a so , & inter quosvis obicctorum in sensus actiones acquirere debes c S. 249 . Idem probatur a posteriori . Laudavimus supra I. a s praeclarum
in hoc genere Iulii Caesaris exemplum. Hunc non sine exercitatione ad hulicat tentionis gradum pervenisse colligo ex eo, quod ipsus aevo inuemadmodum ex Auctore ad Herennium lib. . intelligitur, memoriae artificiosae una cum arte oratoria studuerint illi, quorum eadem erat, quae Caesaris, conditio. Exercitia autem, quibus memoria artificiosa comparatur, plurimum habent affinitatis cum iis, quibus potentia partiendi attentionem inter plura objecta comparatur, ut facilis sita memoria artisiciosa ad hanc potentiam transitus. Praeterea vitae genus, quod secutus est far, S circumstantiae illorum temporum ad partiendum attentionem absque destinato consilio eum invitabant, ut adeo gradum istum attentionis acquirere potuerit , etsi de eodem acquirendo non cogitaret; nec tale quid scri posse ante agnosceret, quam dono isto prorsus singulari frueretur.
Ostendemus suo loco, quosdam casu incidere in exercitia, suibus habitus comparantur , atque Praeter omnem opinionem ac inteationem iisdem potiri, etsi alii plurimum la-
129쪽
eis impendere debeant , ut eosdem consequantur. Idem obtinet iacasibus aliis, in ipsis quoque veritate, quae latet, detegenda. S. 3 2.
Si quis animum indifferentem ad quodlibet objectum essPere velit, ut eamdem ad quodvis attentionem aferre possit, is omnem adbibere debet conarum , ut ad objecta non modo quaevis obvia, Ied studio etiam quaesita , inprimis ad ea, quae attentisne sua indigna judicat, o a quibus quo retrabitur animus, arten dat. Eodem, quo supra S. 2 9 , modo ostenditur, indisserentiam attentionis ad objecta quaelibet obvia esse gradum quendam attentionis c g. a 6 , consequenter exercitio comparari cS. 2 82. Quamobrem cum hoc exercitium constet attentione ac uali ad objecta promiscue omnia , quae sese nobis osserunt S. is s ); si in disterentiam istam attentionis acquirere volue rimus, opera nobis da uda est sedulo, ut objecta prorsus diversa in conspectum nostrum prodeant , vel animo nostro offerantur, & omnis c natus adhibendus, ut ad singula eadem attentio conservetur, quamdiu nobis visum fuerit. Et quoniam dissicilius conservatur attentio, si qua nobis tam abjecta videantur, ut infra attentionem nostra mea posita existimemus, aut si qua talia sint, ut ab iis prorsus abhorreamus; in id potissimum nobis enitendum , ut attentionem nostram in istiusmodi objectis diu defixam detineamus: quod etsi initio molestum nobis accidat , taedia tamen aliquantisper devoranda sunt, donec nulla amplius in nobis repugnantia deprehendatur.
Quoniam hue plurimum conducit rerum diversitas continuo variata; non tam caluires committenda, quam destiliato consilio quaerenda sunt oblecta, qualia ad attentionem nostram exercendam commoda judicamus. Quilibet autem, si quidem attentione uti voluerit, in te ipso experietur, in praetente casu appetitum multum influere in attentionem nostram. Quamobrem in exercitiis instituendis ab eo expectanda sunt subsidia. Plurimum in moralibus utilitatis habet attentionis identitas in negotiis levioribus & iis, quae maximi momenti sunt. Atque ideo in hoc gradu attentionis comparando utiliter admodum opera collocatur.
sui indisserentiam attentionis ad objecta quaetbet Hi comparat, eadem imdostris acquirere potest potentiam ad rem praesentem, quaecunque tandem fuerit, omnem asserendi attentionem . Etenim qui indifferentiam attentionis adobjecta qua libet sibi comparat, is omnem adhibet conatum, ut ad objce aquaelibet obvia attentionem tamdiu conservet, quamdiu ipsi visum fuerit I. asa I. Quare si studium istud conservandi attentionem ad rem quam libet praesentem aliquamdiu continuet; sine ullo tandem negotio aci rem praesentem quamlibet, si voluerit, conservare valet cf. I9I. 248 . Eadem igitur industria acquirit potentiam attentionem omnem afferendi continuo ad rem quamlibet praesentem, qua indifferentiam attentionis ad O secta quaelibet sibi comparat. Poterat etiam eodem , quo supra g. 2q9 , modo ostendi, potentiam habendi animum ad praesentia continuo attentum esse peculiarem quendam
130쪽
attentionis gradum I. a 79, atque adeo exercitio comparario 2 8 . Quare cum exercitium huc spectans sit continua ad id, quod praesens est, attentio I. I9s ; animum quoque ad praesentia constanter attentum afferre tenemur, niti attentionem aliud quid sibi vindicet, eumque ab iis revo. care debemus, quae huc non spectantia eundem occupant, ubi potentiam animum ad rem quamcunque praesentem acquirendi nobis comparare volumus .
Sunt multa motiva particularia, quihus determinamur ad animum rebus praesentibus continuo praesentem, sed hac ad philosophiam potius moralem, quam ad Psychologiam spectant. Absit itaque ut quis existimet, omitti utilia, quae suo loco a nobis referuntur .
S. 2 34, Gradus quilibet attentionis diu intermisso ejus usu iterum amittitur. Gra- suomο- dum attentionis semel acquisitum non utendo iterum amitti, experientia do atten-
obvia docet. Domesticam hic appellare possumus. Sane cum adsueti esse- Πqm mus inter quosvis strepitus, ipsarum tubarum clangorem ac tympanorum tu Esonitum ad meditationes nostras conservare attentionem , perinde ac si j siis, prorsus tranquillo in loco sederemus, ubi aliquot annis musaeum nobis amitta. fuisset ab omni strepitu prorsus remotum, attenti O nostra facillime turbari tur . poterat, nec sine dissicultate in objecto praesente detinebatur, praesertim quod non nisi vi imaginationis praesens sistebatur , ac ubi meditationibus de rebus a sensu remotis indulgendum erat. Novo igitur exercitio demum instaurandus erat attentionis gradus , quasi de novo comparandus s. a 8 .consueto, Si narum Philosopho, veritas propositionis praesentis probe perspecta fuit. Qiramobrem eum ipsi perspectum esset, quam necessaria sit attentio ad rectam actionum directionem ι ad res quascunque levissimas eandem attentionem afferebat, quam ad res arduas asterre solebat: quemadmodum in Notis ad Orationem de Sinarum plillosophia practica me monuise memini.
s. as S. Gradus quilibet attentionis continuo usia oe eonfervatur , ct perficitu . Quo- Ω ηιο-niam enim gradus attentionis promiscue omnis exercitio acquiritur S 148), δεο η' impossibile est ut amittatur, quamdiu exercitium istud durat. Quare cum μ' 'E, exercitium duret, quamdiu gradu isto attentionis utimur S. I9y conti- UE Nnuo ejusdem usu conservari debet. tur is Porro quia exercitio acquiri debet, quicquid attentionis acquiritur per m S.I 8 , attentio autem perficitur, si quid attentionis acquiritur, quod M'. nondum habebamus; continuo gradus alicujus attentionis usu idem perfici
Ex propositione praesente ulterius liquet, consucis sui se rationem susticientem , cur ad actiones quaicunque minimi, imo nullius momenti eandem asterret attentionem, qua ad negotia ardua & actiones maximi momenti opus erat. Qtiod adeo in philosopho summo reprehendunt, imo deridendum propinant, qui res nonnis obiter inspicere solent superficiariam attentionem cum hebetudine mentis coniungentes , id summam utique lau