장음표시 사용
91쪽
De Memoria, oblivione & Reminiscentia.
ΙDeam reproductam re gηsere dicimur, quando nobis conscii sumus
Videmus hominem in templo alibi jam ante visum . Dum eum intuemur, conseii nobis sumus, nos eum tam ante vidisse . Similiter librum holanicum evolventes intuemur plantae cuiusdam exoticae figuram atque nobis conscii sumus nos eam jam alias eontemplatos fuisse. Annulum conspicientibus imaginatio offert phantasma alterius , nobisque sumus conseii hune posteriorem nobis iam alias visum , aut illius phantasma saepius iam oculis nostris oberrasse . Dicimur in hi Ice casibus recognoscere hominem, quem videmus f pla tam , cunis figuram in libro delineatam contuemur; annulum, culus phantasma nobis ociscurrit. Atque ita simul patet, nos ide reproductas recognoscere posse , ut adeo tantummodo inquiri debeat, quandonam & qua de causa id fiat: quem in finem propositionem sequentem subiicimus .
Si Mea reproducta in assa perceptionum stru coηtinetur ν quam ante pere pia continebatur oe utri que seriei nobis conscii sumus; illam recognoscimus. Ponamus te vidisse Mevium in templo, nunc vero denuo videre in aedibus Titii. Dico te recognoscere Mevium, hoc est, tibi conscium esse , quod elim jam ante videris, quod nunc eum sensu percipis una cum aedibus Titii, imaginatio vero phantasma ejus producit una cum phantasma te templi & actuum mentis super Mevio in templo reflectentis. Ita nimitum idea Mevii, quae sensu reproducitur, in alia perceptionum serie con tinetur, quam antea continebatur, & in hac differentia recognitionis ratio consistit. Etenim dum Mevium vides altera vice & imaginatio reproducit ideam ejusdem ; anima utriusque sibi conscia idearum identitatem agnoscit. Enimvero quoniam nunc Mevium vides in aedibus Titii , imaginatio vero eum sistit in templo, atque conscium te reddit actuum me nistis , quos videns in templo Mevium in te expertus fuisti; hoc ipso conscius tibi es, te Mevium jam antea vidisse, adeoque eum recognoscis Recognoscis autem ex eo, quod idea Mevii nunc in alia perceptionum serie continetur, quam ante, cum eum primum videres. Idem etiam sic ostenditur. Mevium videns in aedibus Titii, quem ante videras in templo, recognoscis: id quod experientia certum indubium vocari nequit not. g. praee. . Ratio igitur adesse debet, cur eum recognoscas S. 7o Ontol. . Enimvero ex eo, quod ab imaginatione proinducta idea prorsus similis est Mevio, quem vides, non intclligis , quod eum jam ante videris, adeoque similitudo ratio sufficiens recognitionis non est g. 36 Ontia. . Alia igitur detur necesse est . Jam veropcr se patet, rationem istam in perceptionibus contineri debere. Quoniam itaque non continetur in ipsa idea Mevii sensus atque imaginationis ope bis producta .
92쪽
De Memoria, Oblivione S Reminiscentia. 77
ducta; necesse est ut contineatur in ideis cum ista simul productis. Ideae autem simul productae sunt objectorum & antea, & nunc cum persona Mevii simul perceptorum, atque praeterea actionum mentis, quas ante in te expertus es, cum primum videres Mevium, & nunc in te expertinris, cum eundem denuo vides. Ergo in his perceptionibus sociis, quae in utroque casu diversae sunt, cognitionis ratio continetur. Enimvero si quem in templo vidisti, cum denuo in templo vides; eundem non minus recognoscis, quam si eum alibi vides, etiamsi in objectis utrobique simul perceptis nullam differentiam observes. Sola igitur objectorum simul perceptorum di versitas ratio sufficiens recognitionis non est S. Ontol. , consequenter aliud adhuc praeterea requiritur S. 7o Ontu 9. Quare cum aliorum tibi conscius non sis, quam actionum mentis super objectis perceptis reflectentis; in his simul quaerenda ratio est. Mevium adeo recognoscis, quatenus ejus idea nunc in alia perceptionum mentis serie est,
quam in qua continebatur, cum eum primum videres.
Propositio praesens propemodum ad notiones communes referri poterat. Etenim quaeinsitus, unde ble. um, quem in templo videras, nunc vero in Titii aedibus vides, recogno-icas, respondes ex eo, quod eum videris in templo. Quaesitus porro , unde certus sis , quod eum in templo videris, reponis exinde, te certissimum ella, quod eum ibidem videris, quoniam agnoscens hominem esse tibi ignotum, nosse avebas , quinamQsset. Accidit nimirum, ut homines quaesiti attentionem dirigant ad ea , quae in antionibus confuta involvuntur, adeoque ad responsiones eorum attentus plurima adducere possit, quae ad evolutionem notionum iaciunt. Ceterum propositioni praesenti plurimum luc s infelius ast undetur, quando de iudiciis S ratiociniis dicturi tumus: tum enim clarius constabit, quinam sint illi actus, leuoperat i nes istae mentis, quae seriem perceptionum ingredientes animam iuvant in id eis denuo oblatis recognoscendis. Notandum denique est, deas, quas ante iam habuimus, reproduci vel sentuum , vel imaginationis ope , ic utrumque casum in Propositione praeiente supponi.
S. I s. Facultatem ideas reproductas c consequenter & res per eas repraesen- Memotatas recognoscendi Memoriam dicimus. Quoniam itaque ideas reprod rio quiactas recognolcere valemus not. S. I 73 ; memoriam babemus. δε
Equidem nemo dubitat, hominem memoria pollere. Quoniam tamen memoriam definivimus , necessarium utique videbatur ostendere , nobis coinpctere memoriam co sentu , quem voci tribuimus, praesertim cum notio memoriae imaginaria, quae communiter Mi linnet, diversum quid indigitare videatur. Ne vero haec quemquam turbet, sequentem Proinpositionem adde te libet.
Facultas ideas, quas antea habuimus, re producendi, mon pertinet ad Reor memoriam. Facultas enim reproducendi ideas rerum , quas antea habuimus , rebus licet absentibus, quam nobis competere ccrtum est c6. io ), ad imaginationem spectat S. 92 , adeoque citra confusionem imaginatio- pnii nAatque memoriae, duarum facultatum a se invicem utique discernenda- neat narum , ad memoriam referri nequit. mem
Et fieri sane potest , ut idea aliqua in nobis re producatur , non tamen recognoscatur : riam . quo in casu nemo estectum istum memorae tribum it. Ponamus te quid legule in libro quodam, & in alio tempore vi imaginationis ideam iliam in mente tua reproducis icdi:
93쪽
ita ut lilii non sis conscius ea , qumam mentem tuam subeunt, te lana in libro i sto leti se Nemoriae non tribues hune effectum , quamdiu conscientia eius rei abest. Unde colligitur, quod notio memoriae, nec ab usu loquendi communi abhorreat, etsi inconstantia loquendi significatum vagum secerit, ut subinde tantu per varietur, quemadmodum saepissime accidit eo in catu, quo definitiones accuratae de lunt.
Notio memoriae, quia fit receptaculum idearum, in quo contamur oe -- de rerum tisti exigente denuo promuntur, imagiuaria est eademque minus exacta. Quoniam enim ideas, quas habuimus, re producere V. Io & r productas recognoscere valemus S.I73 ; id quandam similitudinem habet cum rebus, quas in receptaculo quodam recondimus, & usu exigen- te iterum inde depromimus. Nimirum idear, quas habemus, & ante noci habueramus, respondent rebus, quas recondimus, & earum reproductio ac ui, quo eas depromimus, quando iisdem opus habemus. Fingimus igitur ob hanc similitudinem, quod non est, scilicet receptaculum quoddam , in quo idear acquisitae conduntur de ex quo iterum depromi possum, quando iisdem opus habemus, ut facultatem animae , quae in oculos non incurrit, veluti iisdem praesens per imaginem sistere valeamus. Quare notio memoriae, qua nobis cam repraesentamus tanquam receptaculum idearum, in quo conduntur & ex quo ulu sic exigente iterum depromuntur, imaginaria est S. I io OctoL . Enimvero quoniam ideas depromere ex receptaculo, in quo reconditae fuerant, idem est ac eas , quas jam ante habuimus, reproducere; facultas vero ideas, quas ante habuimus, reproducendi ad memoriam minime pertinet sar. 376 9; notio imaginaria memoriae aliquid continet, quod ex ea exulare debebat, adeoque accurata non est S. 1s 3 LM. Accedit quod ad memoriam requiratur idearum reproductarum recognitio I. I7s , quae in notione imaginaria nonnisi tacite supponitur, quatenus nempe sumitur, animam sibi consciam esse, quod jam ideam ex receptaculo, in quo eam reposuerat, depromat.
Notio imaginaria memoriae involvit iacilitatem ideas acquisitas reprodueendi , quae cum in animam cadat, eatenus vicaria veri ei in ratiocinando adhiberi potest t. F. trionis l. . Admodum circumspectus tamen esse debet eiusdem ullis, ne in errorem in dra. Reproductio enim ideatum sequitur legem imagmationis s. Io , ad quam spectat, neque adeo arbitrii nostri est, cui sese subinde vel nobis invitis subduciis s. a xa, et si vi toearum 'uxta Iegem imaginationis reproductarum re producto iem aliarum intendere ac in eandem destinato constro tendere valeamus, quemadmodum ex iis liquet, quae de figuris hieroglupi cist . is a & seqq. dc in genere de arbitraria phantasmatum combinationei I. I διὰ dicta lue e. Notio autem imaginaria incautis facile imponit, ac si arbitrio nostr. Prortus sub ec a esset, quatenus ideas in receptaculo reconditas depromere dicitur, dum eas reproducit suppressa lege imaginationis, quam violare nequit. Quoniam praeterea nonnisi tacite supponit, quod maxiane omnium ad memoriam spei at, imo rationem eius seris malem constituit, ut eum Scholasticis loquar a , ix consultum eth, ut notione imaginaria unquam utamur, praesertim eum nihil difficultatis habeat facilitas reproducendi ideas Iefacultas reproductas recognolcendi, quam utramque menti competere constat absque ulla fictionet g. io8. I 4 , ac diversae istae iacultates non commode eodem nomine insigniantur. Hahemus nimirum in mente tacuit tem res sensu perceptas denuo re producendi F. Io . quae ita comparata est, ut facilitatem id taciendi nobis acquirere valeamus cs. Io , item que
94쪽
De Memoria , Oblivione S Reminiscentia . 79
que facultatem ideas reproductas recognoscendi g. l 13 . Has igitur facultates a se inviucem nominibus distingui cometi t. Facultas prima Sentus dicitur g. 67 , secunda Imaginatio s. yxit tertiae igitur relinquitur Memoriae nomen. Si quis tamen tacilitatem reproducendi ideas a facultate ea: dem reproducendi separare S ad memoriam trahere velit, is per nos abundet suo sensu: nulla tamen ratio nobis tuadet , ut idem faciamus.
s. 178. Memoriae mandare dicimur illud , cujus ideam reproducendi facilita- Mem.-tem nobis comparamus. Hae man-
Supponit phrasis notionem memoriae imaginariam: quam ei si non probemus g. ir ) . dari multo minus autem admittamus, si quis ea uti velit ad memoriam veluti a priora per causas quid di .lbas explicandum, cum sic in notionem deceptricem degeneret 38 Lag. 3 conlultum tamen caris. est communes loquendi formulas ad significatum naturae mentis lium anae consormem reduci, ut iisdem citra veritatis dispendium uti liceat.
Quoniam itaque facilitas reproducendi ideas acquiritur, si res saepius cismo- ac diu sensu, sive imaginatione simul percipiantur g. io 8 ; memoriae M iamaodamus ea, quae saepius vel diu ut percipiuntur, sive id fat sensutim, spe ἴ' imaginationis ope i 78 9.
Consentanea haec sunt experientiae obviae. Neque enim alius memoriae quid mandandi inodus in praxi communi receptus est, quam ut oblectum aliquod saepius , vel diu lensibus praesens sistamus & verba, quae memoriae mandari debent, saepius repetantur. At- ue hinc apparer , nos in explicandis formulis communibus ab usu loquendi non rece-eres s. 139 LU. . S. ISO.
Memoria retInere dicimur id, cujus ideam reproducendi & reprodu- Memo-ctam recognoscendi facilitatem conservamus. rio qμ arisi enim proprie loquendo memoriae tantummodo sit ideam reproductam recognoscere re tricr/έ - 73ὶτ quoniam tamen recognosci nequit , nisi ante reproducatur; si quid memoria re. diciatur. Irneta debet luxta communem usum loquendi, eandem quoque reproducendi facilitatem conser, are debemus.
Quoniam facilitas reproducendi id eam acquiritur, si eam Cepius re- D. M producas S. Io 89, atque adeo, si vel maxime amissa fuerit, eodem mo- do id do rc paratur, in vero recognoscimus, quae saepius simul cum aliis perci. fot pimus S. 17 ); multo magis hoc pacto facilitas ideam reproducendi &reproductam recognoscendi conser vare debemus . Memoria igitur retinemus ea, quorum ideam saepius in nobis reproducimus , spe id fiat sensuum, se imagnationis ope.
Consentit denuo praxis communis: neque enim habemus aliud medium, quo mem piae semel infixa eadem retinere studemus , quam rem Dionem , quae in iterata idearum ea pundem reproductione consistit . Propositio adeo praesens ita etiam esterri poterat : Memoria minemns , qua sternemer repraimus 3 squidem definitionem repetit ronis praemittere libuit et .
Alii diuturniore objecti contemplatione, vel pluribus actibtis iteratis Deil Differς tatem ideas reproducendi oe reproductas recognoscendi Hi comparant λ abi mi- nus diuturna contemplatione ct paucioribtis actibus iteratis ad id opus babent. Ex pericialia obvia idem loquitur, ad quam hic pro Vocare lassicit I. 665 LM. . Dbjectis.
95쪽
quinam memoriae quid mandet. Diu me moriae quinam si id r
Continetur in his ratio, cur in memoria gradus admittamus, & unum adtero memo ria praestare affrmemus, et si ea non fit unica.
g. 183. Ayi plures ideas reproductas recognoscere valent, alii'paucieres. Loquitur & hoc experientia obvia, ut adeo denuo ad cam provocare suffciat s. 666 LM. .
In his quoque continetur ratio, cur in memoria gradus admittantur & uni majorem, alteri minorem memoriam tribuamus.
. I 8 q. Alii frequentius iterata idearum reproductione memoria retinent , quod eidem demandartini; alii minus frequenter iterata idearum reproductone memoriae semel in a retinent. Nec hoc a communi, & obvia experientia ab horret , ut adeo hic etiam ad cam provocare sufficiat 9. 666 Lud.
En rationem ulteriorem graduum memoriae in diversis subsectis diversorum.
S. 18 s. Alii ideam memoriae demandatam reproducere ct recognoficere valeη , et si multo tempore eandem non reproduxerint: alii eam non amplius reproducere , nec reproductam recognoscere valent, fi aliquo tempore eandem non reprodux rint . Patent haec non minus obvia experientia, ut ad eam provocasse sufficiat g. 666 Log. .
Gradus hinc memoriae tribuuntur ob diversitatem temporis, quo eadem idea a duobus subjectis memoriae demandata fuit: sed in comparatione subinde quoque habenda ratio modi , quo quid memoriae infixum fuit. Μulta attentione opus est, ne inter se comparemus. quae ob diversitatem aliquam intercedentem comparare non licet .
s. I 86- Cito memoriae quid mandare dicitur, qui minus diuturna contemplatione objecti paucioribusque actibus iteratis id facit, quatenus actus pauciores ceteris paribus minus temporis spatium exigunt. Unde ex adverso colligitur, quinam tardius memoriae quo demandare dicendus sit.
Numerus actuum , quibus quid memoriae infigitur, hic non attenditur ι sed tantummodo tempus, quod uni eorum necessario impendendum, Pro eorundem numero reduplicariri debet, ita ut actus idem bis, ter, quater iteratus exigat tempus duplum, triplum, quadruplum eius, quod uni impenditur.
S. 187. Absque musto labore seu facile quid memoriae mandare dieitur, qui paucioribus iteratis actibus id facit, vel etiam minus diuturna objecti contemplatione, quatenu ea pauciores operationes mentis continet. Unde ex adverso colligitur , quinam es ulter quid memoriae mandare dicendus sit.
Nimirum hic temporis nulla habetur ratio, sed spectantur tantummodo operationes mentis, quibus in contemplatione objecti utimur ad ideam ejus memoriae infigendam.
I. 188. Diu memoria quidretinere dicitur, qui ideam ejus reproducere & re- productam adhuc recognoscere valet, etiamsi longo tempore eandem non reproduXerit.
96쪽
De Memoria, Oblivione S Reminiscent;a. 8 r
Rmoeamus ad notiones distinctas & determinatas communes loquendi sormulas, uenotiones confusae, quae iisdem di aerent, cum aliquid imaginarii a notione memoriae imaginaria trahant . Err l, incautis imponant. Id enim plurimis solenne eth , ut notionem ex verbis, non ex rebus derivent.
Bonam memoriam basere dicitur, qui cito & facila quid eidem ma dat, diuque retinet.
turumque ad honam memoriam ex communi usu loquendi requiei ad communes seemones attenti discimus . videas enim homines mirantes, si quis cito de facile quid memo. riae mandat, sed non diu retinςt: cum ex priore bonitatem memoriae colligant, posterius tamen eidem adversari existimant.
Bonitas memoriae ae persos admittit gradus, tum quatenus quid memoriae cito, tum quatenus facile mandatur, tum quatenus diu retinetur. Bonitas enim memoriae cum consistat tu aptitudine animae aliquid cito ac facile eidem mandandi diuque retinendi S. I 89 ; in determinationum animae S. Iaa. II et Ontol. ὶ de quidem intrinsecarum numero est β. s s Oatia. . Quare cum sine tertio assumto intelligatur, quod per se patet; in qualitatum animae numero est S. 43 2 Onσα . Jam vero qui cito quid memoriae mandat, minus diuturna contemplatione objecti ac paucioribus actibus iteratis id facit, quatenus scilicet actus pauciores ceteris paribus minus temporis spatium exigunt S. r 86 P. Qui facile quid memoriae mandat, paucioribus iteratis actibus id furit, vel etiam minus diuturna contemplatioue, quatenus ea pauciores Operationes mentis continet. S. a 87ὶ . Qui denique diu quid retinet, ideam ejus reproducere & re- productam adhuc recognoscere valet, etiamsi longo tempore eandem non reproduxerit β. 4889. Quare cum alii diuturniore objecti contemplatione, vel pluribus actibus iteratis facilitatem ideas reproducendi & re- productas recognoscendi , consequenter memoriae quid mandandi g. a 789, sibi comparent. alii minus diuturna contemplatione opus habeant g. i 81 ; alii frequentius iterata id earum reproductione memoria retineant, quod eidem demandarunt; alii minus frequenter iterata earum re productione memoriae semel infixa retineant c I. I 8 ; alii denique
ideam memoriae demandatam reproducere & recognoscere valeant, etsi multo tempore eandem non reproduxerint; alii eam non amplius reproducere , nec reproductam recognoscere valeant, si aliquo tempore ean
dem non reproduxerint I. I 8 s): qualitas illa animae in diversis subjectis differt, consequenter cum id , quo qualitates eaedem salva identitate dis- ferre possent in diversis subjectis, sit gradus S. 7 6 Ontot ri bonitas
memoriae gradus admittit, tum quatenus quid memoriae cito, tum quatenus facile mandatur, tum denique quatenus diu retinetur.
Bonitas memorrae consideratur instar termini si inplicis, cui aliqua notio respondet independenter a memoria in se consideratas I. IOS Ios. 3. Unde bonitas memoriae spectatur tanquam qualitas animae, non tanquam qualitas memoriae: quamvis respectu notionis
97쪽
imminariae memoria instis qualitat iste usdem considerari possie i F. 1 7 , a qua tamen a stinem , cum nult necellitas exigat, ut quid fictitra admita amus cn-. s. eis. in .
s. I9 I. Gradus bonitatis memoriae infimamur ex tempore impendendo, tit quid memoriae mandetur , ex iati ero actuum, quiluι ι aerepraductae memoriae demandantur; ex numero denique ac aum, quibus infixae retinentur. Bonitas enim
memoriae gradus admittit, quatenus quid eidem cito ac facile demanda. tur, diuque eadem retinetur F. Isto . Quare cum cito quid memoria mandetur, quod minus diuturna contemplatione objecti & paucioribus actibus iteratis mandatur, quatenus actus pauciores ceteris paribus minus temporis spatium exigunt S. I 86 ἱ in bonitate memoriae aestimaniada , quatenus quid cito eidem demandatur, temporis inprimis ratio habetur. Gradus igitur bonitatis memoriae, quatenus quid cito eidem demandatur, aestimatur ex tempore, quo quid memoriae mandatur. Porro qui facile quid memoriae mandat, paucioribus iteratis actibus id facit, vel etiam minus diuturna contemplatione , quatenus ea pauci res Operationes mentis continet cf. I 87 . In bonitate igitur memoriae aesti manda, quatenus quid facile eidem mandatur, numeri ad irum habetur ratio, quibus aliquid eidem mandatur, consequenter gradus bonitatis memoriae, quatenus quid facile eidem mandatur, aestimandus venit ex numero actuum, quibus repetitis quid eidem mandatur. Denique qui diu quid memoria retinet, ideam ejus reproducere &reproductam adhuc recognoscere valet, etiamsi longo tempore eandem non re produxerit s. I 88 . In bonitare igitur memoriae aestimanda , qua
tenus quid diu eadem retinetur, numeri actuum habetur ratio, quibus diverso tempore repetitis ideae memoriae mandatae retinentur , consequenter gradus bonitatis memoriae, quatenus eadem diu quid retinetur, aestimatur ex numero actuum, quibus di verso tempore repetitis memoriae s mel infixa in eadem retinentur.
Et fi ope reo fitionis praesentis gradus honitatis memoriae inter se dishmgui possint in
diver fis subiectis; in applicatione tamen circumspectione opus est . ne fallkmur. Seponi. mur enim impedimenta, qtaae sese offerre solent atque mentem ab attentione avocant, quam ad res memoriae mandandas afferre debet. Hac certe absente & tarde , & dificulter memoriae mandatur, quod alas cito ac facile manclari poterat . Unde accidit, quaedam ab eodem luis ecis taecie ae disticulter memoriae mandari, cum alia cito atque iacile eidem infigantur . prout scilicet vel voluptatem, vel taedimn uuis percipit ex iis, quae mem .ria retineri debent. Sed haec ex interim die uis partim cie attentione , partiin de voluptata ac taedio patebunt.
Munam memoriam babere dicitur, qui multarum reruin ideas reproinducere & reproductas recognoscere, longam quoque rerum seriem me
Ita memoriam magnam eis tribuimus, qui integra loca, ne syllaba quidem immutata, ex Auctoribus recitare valent . Magnam quoque memor' aim illis tribuimus, qui multarum rerum notitiam ita animo comprensviam te nis ut data occasone ideas in te reproducere& terro-
98쪽
3c re productas recognoscere valeant. Exempla specialia in priori casu praebent illi, qui lutegra Biblia, vel Corpus iuris integrum memoriae ita infixerunt, ut sinsula iusto ordine recitare aliisque in calamum dictitare potuissent, si Biblia amissa , vel Corpus luris amissum reuieui de bux Ieat. In Poveriori catu exemplum i octois offerunt , qui plurimarum dii pii narum campum ita emeiasi iuui , ut de singulis , Quot inscunque ieri occasio . diue xtae Lalaalu .
S. 193. --νia ct imaginatio admittant gnadus , qualemu rerum multaram Gradus
Hem repraducere oe reproduct*s recognoscere valemus. Imaginatio est facul- memoriaeras ideas reproducendi cS. 9a ; memoria facultas reproductas recogno- ει scendi i S. I 7s , adeoque utraque determinatio animae sy. I 22. IIa On- να , eaque intrinseca S. 343 tu. , consequenter cum sine tertio assumta intelligi possit, qualitas S 3 a Gnιοι . Enimvero alii plures ideas roproducere & reproductas recognoscere valent, alii pauciores S. i 83 . Quare cum id, quo qualitates eaedem identitate salva in diversis subjectis differee possunt, sit gradus S. 74σ Onrol. 9; imaginatio & memoria gradus habem, quatenus rerum ideae re producuntur & agnoscuntur.
Gratas inemoriae ipsi s stili inguendi sunt a graditius bonitatis ipsius. quemadmodum enim in illia memoriae magnitudo consistit I. 291 i ita hi bonitatis magnitudinem conlii. tuunt g. 9o J.
g. Ist . Magnitudo memoria ae mmatur ex numero rerum, quarum ideas reprod-- Magniaeere oe reproductas recognoscere valemus, tum diuerso tempore sigillatim pere in ivdome-yta cim , tum eodem Fempstre in eontinua seris simia pereeptariam. Qui enim m magnam memoriam habent, multarum rerum ideas reproducere & re productas recognoscere, longam quoque rerum seriem memoria retinere in valent s. l ι . In magnitudine igitur memoriae aestimanda habenda est ratio multitudinis rerum, sive divorso tempore sgillatim, sive eodem in continua serie simul perceptarum, quas reproducere ac re productas reco gnoscere valemus, consequenter numeri illarum rerum g. 3 oontia. . 8Duplicem magnitudi is memoriae men turam offert propos t io praesens, set licet num. tum reruin sigillatim antea perceptarum, & numerum rerum in continua serie eodem tempore perceptarum. Mensura una non aequipollet alteri, cum una in alterius locum turr Iri non possit: neque enim qui longam rerum teriem memorae mandara valet, ut ea inm, quando ita vitum tuerit, denuo recitare possit, ideo inultatum quoque rerum diaverso tempore perceptarum ideas retinere valet nec ex adverso longam rerum seriem successive perceptarum memora tenere valet, qur rerum ingente multitudine memoriam quasi obrutam habet. Non tamen repugnat , ut uterque gradus locum habeat in e in lub: ec O.
Actuum specie vel genere eorundem iteratio dicitur ExerciIIum: quod deo graduι admittit pro numero actuum partim eodem, partum aeverso tem-
Rribas, De diveris. Similiter exercitium laitandi consistit in iteratione actuum aflis la-NOMm requisivirum. In utroque casu iterati eodem tempore eont Inua eiis oeci I divario μι- ὼς ο α int*rrupta est, quatenus later unam dc alteram inmun continuo ILeratorum seriem tempus interjicitur, quo nullus istiusmodi actus existit.
99쪽
Quoniam actibus eodem tempore, vel etiam diverso iteratis memoriae mandamus, quod retinere volumus S l79γ; ut quid memoriae mano detur er eadem retineatur, exercitio opus est V. I93 2.
Per naturam de ei lamiam nimirum cnimae fieri ioest, ut ideas rerum semel perceptarum reproducamus, reproductas recognoscamus & facilitatem utrumque faciendi conseriavemus. Sed ut actu in anima obtineat, quod per naturam & esentiam elus possibile, exercitio opus est. Hinc oleum & operam perdunt in ideis retum sibi comparandis, qui negliis Eunt exercitia eas memoriae mandandi & semel eidem mandatas eadem retinendi . ML de his plura paulo inserius, ubi de Oblivione agemus.
Greeitio obtinetur, at imaginatio id ν plures simul reprodueat oe per longias temporisspatium immutatas confervet. Illustre exemplum nobis prae est Ioannes in histus, Mathematicus merito suo celeberrimus, qui Algebrae C. io I f. 9 VN. II. Oper. narrat, se nocte mera peregisse operationes arithmeticas m numeris multo majoribus , quam quis speret clara Iuce fieri poste Sane cum Ioannes Georgius Peliisver, Regiomo tanus Borussus, A. I 67O d. I 8 Februarii styla Angliae ipsum inviseret; noctu in tenebris decumbens, sola fretus memoria , ex numero s 3 locorum 2 68 3379 Iora I III 3IsI6IS 2OIII92I 222 26283O 232 27293 I ra dicem quadratam 27 Io eorum Is 7 Io Io I 687I 828os 8r7 Isaara fere extraxis non alia usus methodo, quam quae communiter usitata. Imf. sso addis, se res mathematicas, etiam subtilissimas longaque consequentiarum serie connexas, & demonstrationes bene longas di satis intricatas haud se licius expedire potuisse quam nocte silente & meris tenebris, quando nihil adfu r quod aures oculosve alio abriperet, qum posset tota mentis attentione illis ineumbere, totumque rei ambitum, etiam late patentem, una quasi synopsi animo praesentem sistere, eamque .sk enodare& ordinare, ut alias vix potuerit. Ipse autem ingenue fatetur, quod eam vim imaginationis atque memoriae exercit o fuerit consecutus - Etenim f. 4 9 cum antehac , inquit , currositatis gratia tentaverim aliquando, quousque vis memoriae mihi suppeteret ad peragendas operationes arithmeticas c puta multiplicationem, divisionem , radicum extractionem similesve absque ope calami & atramenti, aut quae horum instar sunt: remque satis succedere deprehenderim c verbi gratia in extrahenda radice quadratica ex numero figuris 8, Io, Ia aut etiam Plu ribus scripto: procedere visum est pedetentim non quidenti uno impetu eodemque tempore, sed successive pluribus intervallis idem experiri nec sine successu in numeris quod arunt in locorum 2o, 3 o, 6. . Ad domesticam quoque provocare possum experientiam. Etenim initio st udia mathematici ac inprimis algebraici in lecto decumbens meris tenebris problemata algebraica solvi & calculo ad finem perducto formulas geometriisce construxi sola imaginationis ac memoriae vi , cumque imerdiu sol tionem
100쪽
De Memoria, Oblivione S Reminiscentia. 83
tionem ac constructionem repeterem, me nihil a vero aberrasse deprehendi . Satis autem superque recordor, me nonnisi praevio exercitio id obtinuisse.
Curi emptis nocturnum faveat in praesente negotio, iam non inquirimus, etsi =-ι ωa in iis, quae adduximus, verbis haud obscure id innuat. Paulo enim deinceps ex instituto ea de re nobis dicendum erit, ubi de attentione agemus. Ceterum quae praesens seri propositio, ea unusquisque in teipso experiri poterit, iuniore praesertim aetate, ut ut cum Uvavi' non ad eandem metam perveniat ..
g. I98. Imaginatio dicitur extendi, si plures ideas simul producere & per longum temporis spatium productas conservare apta redditur. Et inmoria extendi dicitur, quatenus ideas istas continuo recognoscit. Quoniam itaque exercitio efficitur, ut imaginatio ideas plures simul producere & per longius temporis spatium immutatas conservare valeat S. I979; nos autem identitatis idearum conservatarum nobis continuo conscii sumus, experientia teste, casdemque adeo continuo recognoscimus S. I 739, imagia
nationem es memoriam exercitio extendere valemus.
Extensio imaginationis & memoriae adeo firmiter cohaerent , ut haec una cum illa obtineatur. Quod si tamen sufficiente acumine utamur, memoriae quid acquiri , dum imaginatio extenditur, quod ante isti non aderat, haud dissiculter perspicitur. Etenim memoriae tribuitur, quod omnium istarum idearum, quas simul appercipimus , identitatem Per rimnem temporis tractum agnoscamus, quemadmodum ex demonstratione corollarii praesentis liquet , quodque quasdam re productas recognoscamus . Exemplo anterioris g. 197 lde in palam reddit ur. Etenim dum sibi primum proposuit numerum locorum, ut inde extraheret radicem; fieri non potuit, ut totum continuo obtutu comprehenderet . Quamobrem tot erus notas reproducere debuit in ipsa operatione, quot necessariae erant ad singulas operationes particulares. Duplex vero hic suit memoriae ossicium , scilicet ut erus vi agnosceremus identitatem notarum reproductarum cum iis, quae in serie vi imaginationis primum assumta locum stum occupabant, & ut durante operati ne aliqua particulari agnosceret, notas, quarum nobis conscii sumus, esse constanter easdem. In his extensio memoriae consistit, quae ab extensione imaginationis, quae ideas productu& conservat, utique diverta.
Si quils imaginationem er memoriam extendere velit; a gradu minori extemsionis continuo progrediendum ad majorem. Probat idem exemplum mullisii &quilibet experimentum in semetipso capere potest. Etenim mallistus operationes prolixas arithmeticas sola imaginationis, atque memoriae vi absoluturus initium fecit in numeris ex 8, Io, ra figuris constantibus ac deinde progressus continuo est ad prolixiores, donec tandem in numeros; locorum eandem perficere posset. Si enim exercitia per singulos dies continuentur, & singulis diebus insensibiliter dissiciliora instituantur; nulla est ratio, cur his imaginatio & memoria sufficere non debeant, cum anterioribus seu proxime praecedenti sufficerent. Per insensibilia autem in crementa cum differentia quantumvis magna successu tempori, inter exe citia prima & ultima enascatur ἱ imaginatio quoque & memoria continuo magis magisque extenditur. 2 .