장음표시 사용
171쪽
De tribus ἰntellissus operationibus ἰn spe eἰe. Is
Eei. Quoniam autem haec disserentia in actu judicii negativi, quatenus incognitione intuitiva terminatur, non attendenda venit ἱ judicium negativum in praesenti casu eodem utique modo absolvi potest, quo in easu simplicis repugnantiae necessario absolvitur S. 34s .
Nimirum disserentia inter utrumque ea sum intercedens in actu iudicii negativi eodem modo absolvendi non aliam disterentiam parit, quam quod in uno modus iste sit necessarius, in altero etiam alius esse possit. Ceterum exemplum propositionem praesentem illustrans idem esse potest , quo in propositione praecedente usi sumus. Ponamus nimirum iudicium negativum, quod in cognitione intuativa sola terminandum, esse sequens: charta non est alba . Quota eandelam ceream albam, tibi in memoriam revocaveris dc chartae folium quocunque colore tinctum actus ludicii negat i eodem prorsus modo absolvetur, quo supra docuimus, eundem absolvi, ubi judicandum , chartam non esse ferream cs. 343 γ.
g. 348. Si judisium fuerit determinatum I in idea subjecti tantineri debent omnes
determinationes , quibus praedicatum determinatur, ct in eas simul attentio dia rigenda, ubi actus judicii in cognitione intuitiva terminari debet. Etenim si judicium fuerit determinatum; subjectum repraesentari debet sub ea noti ne , ut in ea contineatur ratio, cur eidem conveniat praedicatum, seu id, per quod determinatur praedicatum g. 3 2o LM. . Quare cum determinationes istae vel in subjecto, vel extra subjectum contineri debeant; subjectum exhiberi debet ita, ut eidem insit in casu primo, quod inesse praesupponitur, antequam praedicatum eidem convenit, vel una cum eodem exhibendae sunt res ceterae, in quibus determinationes istae continentur. Quoniam vero ea, quae ad notionem subjecti spectant, mentis actu a ceteris separanda veniunt, idem autem contingit attentione nostra in eadem directa I. 326.32 7 ; in determinationes omnes, notionem subjecti ingredientes, attentionem simul dirigere tenemur. Quoniam vero judicium determinatum a vago non differt, nisi quod in illo notio subjecti contineat omne id, per quod praedicatum determinatur, in hoc minime; ubi actus judicii ea continet, quae ad notionem subjecti spectant, cetera eadem sunt, ut in omni judicio reliquo.
E. gr. Ponamus judicium determinatum, quod lapis ex alto cadens celeriter moveatur, in sola cognitione intuitiva terminari debere. Neceste igitur est, ut tibi repraesentest ultim aliquam dc lapidem ex senestra superiori demissum. Quoniam hic tantummodo altitudinis habetur ratios in eam quoque simul dirigenda est attentio, dum eandem in lapide ac motu eus deligis. Cetera eodem modo fiunt, quem supra exposuimus cl. 3 3 . Poteris quoque tibi loco turris repraesentare puteum profundum de lapidem intra eum cadentem, ubi in profunditatem dirigenda est attentio, quae respectu 'pidis eadentis altitudo dictur.
S. 349. suο6 iudicium affirmativum contingens exprimere debet modum, quo prae dicatum ino; in idea eidem respondente subjectum bis repraesentari debet, ita ut praedicatum in uno casu infit, in altero non infit, ct attentio dirigenda tum in existentiam in uno, tum in non inexissentiam in altero. Etenim si attentio
nem dirigis in inexistentiam praedicati in subjecto; hoc ipso tibi conscius es sub e- dieiu
172쪽
Meunias mensis operario in cognitione
et ueg Pars T. GR. III. Cap. III.
es subjecto huic convenire hoc praedicatum. Si vero attentionem dirigis in non inexistentiam praedicati in altero subjecto ejusdem speciei, hoc ipso tibi conscius es, subjecto hujus speciei etiam non convenire praedicatum . Quare si attentionem in utramque simul dirigis, hoc ipso tibi conscius es praedicatum hoc subjecto illius speciei & convenire posse, & non convenire posse S. 23 s. a 37 . Atque adeo tibi conscius, quod praedicatum subjecto contingenter insit S. 296 Onto
E. gr. Iudicium amrmativum eontingens est, quod charta si rubra. Si in cognitione intuitiva terminari debet; repraesentare tibi debes sciliam e hartae rubrae & folium chartae albae, atque attentionem tuam dirigere in inexistentiam rubedinis in uno & inexistentiam albedinis in altero fimul . Ita tibi e se lux eris non minus albedinem , quam tu dinem inexistere posse, consequenter albedinem non necessario , sed continsenter inesse. Qui novit, quomodo abstracta intuitive cognoscamus t g. 31 ὶν ei nati x in his supererit di mincultas . Enimvero fi qui fuerint, qui abstracta in imaginibus intueri nequeunt , ubi a v cabulis, quibus denotantur, separantura illi de fiderati quid existimabunt, ubi nihil deis sideratur. Sane notio contingentiae in cognitione intuitiva non continetur, nisi quatenullnunc e lle quod alio tempore non erat, aut in diversis locis mal eodem tempore esse orposita, nobis coascia sumus.
S. 3so. In cognitione θmbolica seeunda mentis operatio assolvitur recensioue vocata Arum, quibus subjectum er ceteνae ejusdem determinarianes accidentales, se qua adsunt, prae dearum oe nexus ejusdem cum subjecto in a maritas , repugna tia in negativis exprisunta . Etenim in cognitione symbolica verbis tantummodo enuntiamus, quae in ideis continentur , res vero ipsas verbix indigitatas non intuemur c S. 289 Quare cum in cognitione intuitiva actus judicii, seu secunda mentis operatio I. 33 Leg. st absolvatur, si praedic tum tanquam a subjecto diversum, mox tamen iterum idem tanquam e dem in existens, aut non inexistens spectamus S. 343.3 s&Ieqq. J, in ludicio autem determinato contingente simul attentionem dirigimus in dete minationes accidentales, a quibus praedicatum pendet g. 348 ; in cognitione symbolica secunda mentis operatio absolvitur, si vocabulis enunti mus subiectum, determinationes ejus accidentales, si quae adsunt, praedicatum & nexum hujus cum sublecto in a firmativis, repugnantiam cum eodem in negativis.
Exemplis idem fit manifestum is Etenim iudiciam affirmativum , quod his verbis emprimitur, eharia es alba, aperte loquitur, vocabulo etiaria indrgitari sub eis um, cui albedo mest; vocahul' eura indigitari albedinem tanquam subjecto inhaerentem vocula est tandem indicari nexum albedinis& chartae nunc actu praesentem , seu actualem inexistentiam albedinis tanquam Praedicati in charta tanquam sublecto. Quiequid igitur est in idea rei ad iudicium spectans, id vocabulix exprimitur . Recententur nimirum voca hula, quibus indicatur & sub echum, di praedicatum ei nexistenti eossibili, & nexu laudem prR-d cati cum sub echo leu inexistentia. actualis. Similiter indie tum amrmativum, quod hix verbs effertur, lapis ea alta delapsων ωleriser movetur , non minus aperte loquitur , vocabuli ι pix imiigitari sub ectum, vocabulo ex atio deia φω determinationes accidentales eidem iungendas, vocabulis denique releriter mo istam praedicatum & simul nexum elusdem cum sub ecto, quatenus nimirum erierirer πιννααν idem significat ac est etiamων maius, seu es λ ωα eetiri constitui , quia copula es latet in flexione verbi vissertia Exprimitur autem UD-bulis duobus praed catum, quia eidem respondet notio complexa, nimirum non simplex
173쪽
D e tribus intellectus operationibur in specie. M 9
motus Noti , sed gradus etiam celeritatis eidem convenientis. Iam vero ia hoc iudicio non attendenda veniunt ni fi sub ectum , determinationes accidentales, harum actualitas, seu nexus cum sabin , praedicatum cum sua determinatione. Ac huius cum subjecto nexus. Recensentur igitur verba, quae singulis iussisitandia lassiciunt, modo notaveris , quae flexionibus vocabulorum in Grammatica explicatis indigitantur. Idem denique non minus inani lastum est in iudicio negativo, quod hisce Merbis exprimitur: -- .m est alba . Et enim vocabata Hiam indigitatur subiectum, vocabulo aisa praedicatum cum possibilitate inexistendi in aliquo subjecto , vocula est nexus seu actuaIitas inexistenriae praedicati in subjecto, & vocula denique Mae repugnant ia inter praeditatum de lubjectum . Vides igitur iacognitione sym Iica exprimi ludicium negar ivum, quatenus recensentur vocabula , quiis hvs indiectam di praedicatum ac umusque repugnantia exprimitur.
ΕΔΓ adicia magis distincta is, quam in intaima. Etenim si judicia v cabulis esseruntur s subjecium , praedicatum , singulae determinationes subjecti, si quae pinerea accidentales adsunt, nexusque Praedicati cum subjecto in inmativis, & repugnantia in negativis vocabulis peculiaribus exprimuntur I. 3 IOP, consequenter quae tu notione judicio respondente sigillatim enuntiabilia insunt, sigil:atim quoque enuntiantur S. a 8o , cum in judiciis intuiti vis, quae simul & una eum aliis peregrinis seu ad notionem judicio respondentem non pertinentibus percipiuntur, nonnisi a
peregrinis atque a se invicem separentur, quatenus memoriam habemus
attentionis in singula sigillatim directae S.3 s θρει. . Cum adcx in priori casu ad notionem propositioni respondentem spectautia & sigillatim enuntiabilia facilius distinguamus, q uam in posteriori cognitione intuit, va ; si iudicia vocabulis efferuntur, magis distincta fiunt S. 389, consequenter in cognitione symbolica judicia magis distincta sunt, quam in i tuiti va Aa 899.
Quae de secunda mentis operatione tam in cognitione inturtiva, quam symbolica diximus, non exiguam habent utilitatem in rudiciis pereen adis, ut rite intelligantur, & ia, propositioaibus accurate explicandis r ut adeo inprimis agimum ad ea attentum asterra dein Maat, qui Scripturam sacram aliis interpretantur. Excitatur attentio nostra di mens efficiis tur acutior: id quod ex propositionum antea allatarum t. s. aso exemplis appRrct . Enimvero propter summam rei utilitatem non piget uno vel altero adhuc exempla cimere squomodo iudicia sint expendenda, ut nihil eoruin praetermittatur, quod in propositione tignificativum occurrit. Sit igitur exempli loco propositior Folium est υIride . Subiectum denotatur vocabulo μίμα , quod ut intelligatur, folii idea in animo excitanda, iei vii sus , quatenus idem actu virui objicitur, vel vi imaginationis, quatenus olim visi recorda mur . Praedicatum ndjgitatur vocabulo visidet quod, cum adjectivum sit , denotat colorem viridem cum possibilitate inexistendi. Quare ne fit sine mente sonus , idea coloris viridis citanda eodem, quo ante, modo. quatenus nempe tibi repraesentas subiectum aliquod hoc colore tinctum.&attentione in hunc colorem directa eum a subjecto suo separare debes . Enimvero quia adiectivum simul denotat possibilitatem inexistendi in aliquo iubino , nocimodo atteatio diligenda est in inexistentiam in hoc subjecto, verum etiam in non inexistentiam in alio iniecto. Denique nexus Praedicati cum sub:ecto denotatur vocula es, adeo que attentio quoque dirigenda est in .iaexistentiam albedinis in lilio. Nimirum ita intelliingitur judicium, ubi in notionibus contusis acquiescis. Quod si vero nctiones desideres diuinctas , ideis substhuendae sunt definitiones aut, si mavis, cum iisdem coniungendae , quoniam definiti es absque iis non intelliguntur, ni fi quatenus memineris, te Olim vel alias eum iisdem ideas coniunxisse. Sit exempli loco porro dictum Salvatoris Luc. VI. 43. Bona a boma de Mn. besanis cordis profera bo .m. bublectum hic deuotatus duobus vocabui s
174쪽
rentia notionis complexae a Dindicio .
sonue bomo, quibus notio complexa respondet. Nimirum hominem his considerare debeacum bonitate eidem inhaerente. Atque acleo quaeritur, quidnam hic bonitatis nomine deia notetur. Eius itaque definitio subiecto explicando inservit. Porro praedicatum denotatur vocabulis proferme mmde bona thesaura cονῶν sei, cui denuo notio complexa relpondet. Nimirum hic denuo quaeritur, quid fit bonum & quomodo illud proferatur, quid cordis nomine veniat & quid thetaurus ejus dicatur, & quo denique sensu thesaurus iste bonus appelletur . Per flexionem denique verbi indicatur nexus inter praedicatum atque ivb:ectum , quod cum sit praesentis temporis; huius quoque habenda ratio est. Quodsi distincte nexum intelligere volueris; ex notione boni homiris reddenda ratio est . cur is proserat bonum de bono tbesauro cordis sui. Quoniam vero verba tine ideis, ad quas reteruntur, sunt fine mente sonus, ubi in explicatione propositionis claritas desideratur, singulis his per definitiones explicandis suae quoque iungendae sunt ideae. Unde campus dicendi amplissimus nascitur interpreti, et fi non dicat, quod a scopo alienum sit. Quamdiu vel unam ignoraveris definitionem ipsique respondentem ideam; impossbile est, ut alteri explices ver horum istorum sensum. Neque enim vocabula, si unum homo exceperis, ex eorum numero sunt, quae per ideas consulas alteri intelligibilia redduntur . Et si igitur haec pervulgata sint, ut talia moneri superfluum videatur; constat tamen longe plurimos esse, qui non capiunt, quaenam ad propositionem aliquam intelligendam requiruntur , & quomodo alter, qui eam non intellig)t, perducatur ad cognitionem intuitivam propositione ista symbolice exprensam. Inde est, quod audias interpretes saepisti me talia proterre, quae rei potius confunde dae, quam intelligendae inserviunt. Qui ad ea attenderit, quae hic inculcantur, is in posterum sibi cavebit, ne memoriae mandet vocabula, quae intelligere sibi videtur, quod ulus familiaria eadem reddidit, etsi nullam propositioni integrae Iungere pollit notionem, neque ideam, unde illam abstrahere licet , aut saltem non iungat notionem ex intentiona loquentis eidem respondentem. Idem etiam doceri potest exemplis iudiciorum negativorum, ubi non alia intercedit differentia, nisi quod Vocula negandi mn praedicatum a subis
g. 3s 2. In cognitione θmbolica notio complexa, qain Judicio respondet, oe Judlalam clarissime disserunt. Nam si judicium exprimitur his verbis: Charta est alba; notio complexa exprimitur istis: charta alba . Vel si judicium enuntiatur hoc modo: Ferrum candet; notio complexa eidem respondens In
digitatur vocabulis: ferrum candens. Nimirum in judicii expressione in-' digitatur quoque nexus praedicati cum subjecto; in posteriori nexus iste sigillatim non exprimitur.
In cognitione symbolica propositio lacillime convertitur in terminum complexum, eonis sequenter cum termino complexo notio complexa g. ros propositioni judicium respondeat g. I hac conversione innotescit, qualis idea in animo suscitanda, ut e gnitio symbolica in intuitivam vertatur. Nimirum excitanda est idea rei , in qua insunt ea, quae notionem subjecti ingrediuntur, una cum praedicato. E. gr. Si dicatur , lilia sunt alba, terminus complexus est, lilia alba. Excitanda igitur idea, quae lilia alba veluti oeulis spectanda exhibet, ac in hoc phantasma dirigenda attentio , ubi judicii actum exercere volueris modo supra praescripto. Nil obstat, quod in hac idea occurrant multa ad notionem complexam minime spectantia: sufficit enim adesse, quae ad eam spectant, ut actu mentis & terminorum seu vocabulorum auxilio separari possint, ubi propostionem latet Iigere volueris, cognitionem intuitivam cum symbolica jungendo. ap. 35ῖ . .
Quoniam cognitio symbolica judicia distincta reddit A. 3 si ); in iud
cando ombolicam cognitionem intuitivae praeferre solemus, ac ideo dum judica- mus , nobismetipsis tacite loquimur.
Factum experientia constat e ratio redditur in propositione. Pauci sane sunt, qui . actus iudicii absque vocabulorum, vel aliorum signorum usu absolvere valent, in sola cognitione intuidua acquic.centes, quςmλdmodumna ante docuimus cs. 341 ct ιιιι
175쪽
De tribus intellessus operatisnibus in speeis . 161
rae Iis autem ἰου--ν . dum vocabulorum ideas in nobis excitamus , perinde aes eadem auditu perciperentur: quod ubi fit vocabula mentem quoque subire dicuntur.
S. 3 4. Si rei pereeptae spe sensu, spe vi imaginationis nomen generis vel speciei tria
Himus ; rei tale competere notionem generis vel speciei judicamus oe memoriambis suggerit generi vel speciei huic convenire boc nomen. E. gr. Ponamus te dicentem: me ens, quod nunc video, es columba: Dico, te judicare, enti, Juod nunc vides, ea convenire, quae ad speciem entium columbae nomine enotatorum requiruntur, & vi imaginationis te meminisse sgnificatus vocabuli I. 273 , consequenter tibi conscium esse, quod enti istiusmodi, quale vides, tributum sit hoc nomen cI. aa 6 γ, atque judicare enti istiusmodi eonvenire hoc nomen: ac ideo tandem dicere: hoc ens, quod vides, esse columbam. Nimirum dico, te intuentem columbam judicare, quod sit ens istiusmodi; memoriam tibi suggerere, quod enti istiusmodi tribuatur nomen columbae ; tandem te judicantem erumpere in haec verba: Hoc ens, quod jam video, est columba. Quoniam enim nihil est sine ratione suffciente, cur potius sit, quam non sit c sy. 7o Onto Pt, ratio quoque suffciens dari debet, cur videns columbam judicet, quod sit columba &iudicium suum ita enuntiet: Hoc ens, scilicet quod video, est columba. P namus itaque te columbam sive sensu, sive vi imaginationis percipere ac in simplici apprehensione acquiescere, non vero judicare, quod ens hoc sit istiusmodi ι nulla sane erit ratio, cur mentem subeat, quod antea cognoveras, enti istiusmodi, ex communi nempe loquentium usu , tribui nomen columbae S. 273 2, neque amplius erit ratio, cur subinde videns columbam non judices, quod ut columba ἱ subinde autem judices, quod sit. Admittendum itaque est, te nomen generis, vel speciei. v. gr. in casu dato nomen columbae individuo tribuentem. judicare, quod sit ensistiusmodi. Nimirum si columbam intueris, & in simplici apprehensione acquiescis, nulla adest ratio, cur nomen columbae mentem tuam subire debeat; in casu vero altero, ubi judicas, quod sit ens istiusmodi, hoc est, individuum ad aliquod genus , vel aliquam speciem reserendum , adest ratio sufficiens, cur nomen istud in mentem venire debeat S. cit.) : ergo in casu posteriori venit in mentem nomen columbae, in priori minime. Atque adeo apparet, ad rationem sufficientem , cur columbae vise tribuas hoc nomen, referri debere judicium, quod sit ens istiusmodi . Ponamus jam porro, tibi nondum innotuisse, quod ens istiusmodi ex communi loquentium usu dicatur columba: nulla denuo erit ratio, cur tibi in mentem venire debeat, quod ens istiusmodi dicatur columba F. 273 P. Per se autem patet . nisi in mentem veniat, ens istiusmodi esse columbam; nec te judicare, quod ens a te jam visum sit columba. Quod si ergo intelligere volueris, cur videns columbam judices, quod sit columba; necesse est ut supponas, quod judices, eas, quod vides, esse istiusmodi, &
176쪽
t uex Pars I. Sess. III. Cap. III.
tibi in mentem veniat, ens istiusmodi esse columbam. Ratio Igitur sus.ciens, cur judicas, ens hoc, quod vides, esse columbam, in eo continetur, quod eam intuens judices, esse ens istiusmodi & memoria tibi Ragerat, ens istiusmodi esse columbam S. 36 Ontol. . Quare cum ratio sui ciens ponenda sit judicii, ut judicio locus esse possit S.I I 8 Ontia. 9 ; si videns columbam judicare debes, ens hoc, quod vides, esse columbam; &eolumbam intuens judicare debes, quod sit ens istiusmodi, & in mem riam tibi venire debet, quod ens istiusmodi dicatur columba.
Demonstrationem propositionis praesentis ad exemplum obvium idemque facillimum applicare libuit, ut facilius intelligeretur . Absit autem, ut quis ideo hasce subtilitates
metaphvsicas tanquam res nullius momenti contemnate in re enim Guia profunda quaedam latet sublimitas, quae ad arcana mentis recludenda plurimum iacit. Suo sane temo re, quando praxin morum tradituri sumus, usus hic elucescet . Hic notes velim , hacteianus rationes eorum , quae in mente humana contingunt ignorari, quod ad obvia attendere
noluerint philosophi. Equidem fi communem morem sequi voluissemus, ex principiis hisce ardua magis deducere licuisset, quae iis suppressis in medium prolata magis excitassent at tentionem illorum, qui ad pompam philolophantur; sed nobis jam propositum est ostende re, quomodo a te ibus initiis incrementa sumant scientiae.
g. 3 5. Si rei, quam sensu vel si imaginationis percipis, notionem generis vel speciei convenire udicas, oe jam antea didicisti nomen eidem generi vel speciei conve
niens , ridem quoque rei butur generis, velapeciei nomen tribues. Etenim quia
rei, quam sensu vel imaginationis vi percipis, notionem generis vel speciei convenire judicas & jam antea didicisti generi vel speciei convenire nomen istud per BDib. tibi succurrere debet, quod generi, vel speciei huic,
aut potius individuo ad hoc genus, vel speciem hanc spectanti conveniat hoc nomen S. 2739. Ponitur adeo ratio suffciens, cur id nominis individuo, quod intueris, tribuas S. 56 Ontol. , consequenter eidem quoque nomen hoc tribuere debes V. I I 8 Onto ).
Propositio haec est inversa prioris , adeoque eodem exemplo illustrari potest , ad quod demonstrationem propositionis praecedentis applicavimus. Ceterum si attente consideres , quae in duabus hi lce propositionibus de earum demonstrationibus continentur s diversos status mentis, qui in contemplatione alicuius obiecti occurrere pollunt, facile a se invicem distingues. Etenim si oblectum aliquod percipis , aut attentionem tuam in eodem defigis, aut non defigis. In casu priori aut ludicas de eo, quod haec eidem in sint a aut non iudicas. Quodsi iudicas, quae eidem in sint s aut nomen rei, cui talia insunt, tibi eerseectum est , aut non perspectuin est . Sichjectum percipis, nec attentionem in eo defigis; idea eius iterum evaneicit , nec alias ex se genitas in mente relinquit, neque etiam nomen rei succurrit 3 etsi hoc tibi fuerit pei spectum. Quod si vero iudicas, quod ea ipsi in sint, quae ad genus, vel speciem constituendum requiruntur, de nomen generis, vel speciei non fuerit per ectum, nec in Me calu nomen ipsi tribuendum sue riit. Quod si denique iudicat, quod in sint generis, vel speciei requisita , hoc est, in similitudinem cum aliis individuis attentionem tuam conis vertis, ac nomen individuo, ad istud genus , vel istam speciem reserendo, tribuendum perspectum fuerit; nomen quoque istud individuo obvio tribuis. Ceterum in prasente ac praecedente propositione non supponimus notionem generis vel speciei elle distinctam; sed sufficit, quod adsit consula. Inde iudicium de re percepta, quod eidem instat determinationes generis vel speciei, verbis exprimi nequit. Atque ideo tantummodo diximus , quod ens a nobis perceptum sit istiusmodi. Etenim nobis probe conscii sumus , quale sit, verbis tamen in gratiam alterius idem exprimere non valemus. Quamobrem cum plurimorum attentioni sese subducant, quae verbis e primere non valent; plurimi quoque, imo toti assis
177쪽
De tribus intHuctus operationistus in specis. x6 a
Brtassis plerique . non advertunt, nomen rei tribuendum non succurrere , ni fi praevio de tamdicio, quod eidem infini omnia generis vel speciei requisita.
S. 3 36. Si ope definitionis nomen rei sivis stadicare volueris; ct Jadicare debes, e
dem conuenire notas definitionem ingredientes, oe definitionem tibi in memoriam re eare debes. Etenim definitio exprimit notionem completam atque determinatam termino cuidam respondentem S. Is a Log. , consequenter
generis, vel speciei termino isto , tanquam nomine suo, indigitatae. Enimvero si nomen generis, vel speciei tribuis individuo obvio ; & judicare debes notionem generis, vel speciei eidem convenire ,& meminisse praeterea, quod eadem hoc nomine indigitetur F. 3 s . Ergo si ope definitionis nomen rei obviae vindicare volueris; & judicare debes, quod eidem conveniat definitio, hoc est, quod conveniant singulae notae eam ingredientes S. II 3 LM. , atque definitionem, quae notas istas simul sumtas cum te mino leu nomine quodam connectit S. Is a Log. , in memoriam tibi revocare debes.
Patet idem a posteriori. Ponamus te vi definitionis quadrati hoe n men figurae mensae vindicare velle. Id ut fieri possit, numeras latera figurae & judicas, quod sint quatuor, consequenter quod figura habeat quatuor latera. Latera inter se consers & deprehendis, quod singula uni inter se aequalia, consequenter quod figura mensae latera aequalia habeat. Deni que consideras angulos & deprehendis, quod anguli singuli sint recti, con-equenter quod figura singulos angulos rectos habeat. Hinc formas judicium compositum, quod propositione composita & quidem copulativa ex.
primitur I. 3Is LM. : Figura mensae habet quatuor latera eademque aequa. Ita ac singulos angulos rectos. Quod si jam tibi constiterit atque in mem riam venerit, figuram , quae quatuor habet latera, eaque aequalia, & singulos praeterea angulos rectos, dici quadratum; ideo vi hujus definitionis figurae mensae tribuis nomen Quadrati, hoc est, judicas: Figura mensae est Quadratum. Pone, te vel ignorare definitionem Quadrati, aut saltem eam tibi non succurrere , vel non formare judicia intuitiva de numero qua ternario atque aequalitate laterum, nec non de specie angulorum , quod sint recti: in casu priori dices, te quidem videre, qualis sit figura me sis, sed ignorare, quale ipsi tribuendum sit nomen I in casu altero aflirma
his te ignorare, qualis haec sit figura. Ast ubi & judicia dicta intuiti va sommas, & definitionis, quam alias cognovisti, recordaris; tum demum di ces , figuram mensae esse quadratum.
Ex allato exemplo, quo veritatem propositionis praesentis a posteriori ita stabilivimus, ut in esus locum fac ile quodvis aliud surrogari possit, satis superque apparet ab eo, qui
propofitionem praesentem admittere non vult, aut concedendum esse, pode nomen ope definitionis vindicari rei obviae, etiamsi definitionem vel ignores, aut ei uidem non recorderis, vel notas in eadem contentas rei obviae non convenire iudices. In priori casu sta
tum mentis ludicantis, quod id nomen conveniat rei obviae, confundis cum eo, quo x x - ignoras, suomo do nomen
178쪽
164 Pars I. GR. III. Cap. III.
gnoras, quodnam eidem tribui debeat nomen; in posteriori vero eundem eon undis eum altero, duo isnoras, qualis sit haec figura, adeoque erras I. 631 Lu. , etenim in e su propontionis 5c nos ii, qualis sit figura, & quod eidem tribuendum sit nomen: neu
S. III. DFηδε Si in easu dato rei perceptae ad genus suum relatae tribuitur nomen spetiei τηρ nomen generis eodem modo primam ipsi vin eatur, quo ipse vindicatur sigillas o F; rim , ct deinde eodem prorsus mori vi icatur quoque nomen speciei. Quoniam Veis his it enim genera&species in individuis existunt S. s6 LQ. ; individuum tibi
tribum obvium intuens dc attentionem successi ve ad alia aliaque, quae insunt, dia ν r. ruens Observas tum ea, quae ad notionem generis, tum ista, quae ad notionem speciei spectant. Enimvero quoniam determinationes specificae simul continent generi cas I. a 37Ontot. , adeoque hae pauciores sunt, fa-eilius intelligitur , ad quodnam genus pertineat individuum obvium , quam ad quam nam speciem pertineat, & ubi non minus nomen generis , quam speciei perspectum fuerit, aut definitionem utriusque familiarem experiaris ι tam generis, quam speciei nomen eidem tribuere debes c f. 3 sq. 3ys P, & quidem primum nomen generis, deinde quoque nomen speciei, cum nomen generis jam in mentem veniat determinationibus specificis no
dum singulis perspectis f. et 73 .
Exempla ad eorollarium subsequens in medium afferenda propositionem quoque pro sentem illustrabunt, quae non alio fine in medium affertur, quam ut actiones atque passi nes mentis iiivi te retitvere discamus .
S. 3 8. suando Quoniam nominibus individuorum destituti nomine generis vel spee iei
cynere utimur ad eadem significanda, praefixo pronomine demonstrativo , quem-3 -- - admodum in vulgus notum est; po tquam nomen generis individuo obvio inn- . , ε cauimus, eodem in nomen individui cmverso, huic porro vindicantes uomere
speciei de genere singulariter praedicamus speciem.
E. v Videntes columbam dicimus: Haec avis est columba. Plinium igitur iudieamus , ens istut singulare, quod videmus, esse avem l . 333 . Deinde eidem imponimus nomem huius avis per modum nominis proprii. Reflectentes porro super eodem individuo eidem quoque tribuimus nomen speciei I. 3μὶ . Atque ita tandem incidimus in iudicium, quod
his verbis effertur: Haec avis est columba. Similiter ponamus nos videre pentagonum aliquod regulare. Figuram hanc intuentes numeramus latera Δc quinque deprehendentes eiisdem vi definitionis pentagoni, quod sit figura , eu us perimeter quinque lateribus constat , vindicamus nomen pentagoni iudicantes scilicet, figuram hanc elle pentagonum aliquis i g. 336 . Deinde ad discernendum hoc individuum ab aliis figuris eidem imponimus nomen huma rentagoni per modum nominis proprii. Porro latera inter se conferentes atque angulos, non minus hos inter se aequales , quam illa sibi invicem aequatia deprehendi mullis Unde vi definitionis pentagoni regularis, quod si aequi laterum S aequiangulum, eidem rorro Vindicamus nomen pentagoni regularis i g. cino . Atque ita tandem ludicamus: Pentagon tam noc est pentagonum regulare. Quodsi initio respicias ad aequalitatem laterum 3canaulorum, figurae vinarcabis nomen figurae regularis, atque deinde nomen ipsi proprium erit, tr.ec figura regularis. Deinde porro numerans latera eidem vindicabis nomen pentagoni , sicque tandem iudicabis: Haec figura regularis est pentagonum . Nimirum in hocicaIu figura regularis consideratur tanquam genus , pentagonum vero tanquam species, cum iu prior I Peatagonum 1 Feaecur ut genua. Fentagonum Fcro Iegulare ut species . Appar
179쪽
adeo, quam multi praesupponendi sint status animae, antequam iudicare possis, quod haeeavis sit columba, vel hoc penta sonum sit regulare, aut haec figura regularis fit pentago num. Sed status istos mentis distinctius perpendem in sequentibus.
g. 339.D- isdividuo obvio, seu rei quomodoeunque perceptae nomen generis vel Inrita Deciei uindicamus I eam a rebus aliis separamus ct ad suum gentis Del speciem ri r m suam, tanquam peculiarem entium cultem, reducimus. In dividuo enim obvio, 'st Ieu rei quomodocunque perceptae tribuimus nomen generis Vel ipeciei, r)his, quod notionem vel definitionem generis aut speciei eidem convenire agno- uamque scimus c*.3ss. 336 , consequenter quod ea in sint, quae in omnibus indi- speciem viduis ad eandem speciem, vel idem genus referendis, eadem sunt S 233. red 23 . tys Ontiast. In dividuum adeo obvium per has determinationes com- ο munes a ceteris entibus, quibus eaedem simul non insunt, separamus, atque adeo ad suum genus, vel speciem suam, tanquam peculiarem quandam entium classem, referimus.
Ex propositione praetente elucescit usus propositionum praecedentium , cur scilicet condantur genera atque species, nec minus speciebus, quam generibus tribuantur peculiaria nomina, scilicet ut res obvia quaecunque ad suum genus suamque speciem reserri possiti id quod non modo in scientiis perutile est , verum et lam in applicandis scientiarum praeceptis e dogmatis indispensabilis necessitatis per ea, quae im ulterius sequuntur, intellIgitur.
s. 36O. Si praediora generum atque specierum absoluta nobis innotuerint ct rem dissi quandam Obviam ad genus aliquod vel speciem aliquam referimuν ἀ eidem quoque rum ea- praedicata generis Desspeciei istius tribuimus. Etenim dum eam obviam ad suum tegoris
penus vel speciem suam reducimus, judicamus: In dividuum hoc est livia r m ρο- ius generis, vel hujus speciei, tribuendo scilicet ipsi tanquam praedicatum 'nomen generis vel speciei cI. 338. . Quoniam uobis iam antea innotuerunt praedicata generis, vel speciei istius per Θpotb. memoriae mandavimus judicia, quae exprimuntur istiusmodi propositionibus: Generi A competit praedicatum B, vel speciei Ccompetit praedicatum D, consequenter cum notio generis vel speciei sit judicio praetenti ac praeterito communis, dum rem obviam ad suum genus , vel speciem suam reducimus, in anima quoque reproduci debet notio judicio illi, generi A competit praedicatum B, ves speciei C competit praedicatum D, correspondens S. ri 79. Rei igitur ad suum genus vel suam speciem relatae tribuimus istud praedicatum, iudicantes individuo huic convenire praedicatum B vel D.
Idem confirmatur a posteriori. Ponamus enim nobis innotuisse,columinbam mansuefieri posse, ut evolans redeat, & te columbam videntem judicare, is haec est coliamba: ubi in memoriam venerit, columbas mansuefieri
posse, judicabis utique ulterius: avis baec mansuefieri potes, vel etiam Baec columba mansuefieri potes.
Patet igitur propositiones categoricas in casu singulati applicari minime posse, nisi ante res obviae ad tuum genus, vel speciem suam reducantur.
180쪽
g. 36 I. Si praedicata generum vessperierum hynibetica nobis innotuerint, ct rem ob viam ad genus aliquod vel speciem aliquam pertinere, atque praeterea conditi nem promtem esse et scimur, sub qua generi buic υνIspeciei praeae earum sudtribuitur; praealcatum quoque Θpotheticum rei isti tribuimus. Quoniam praedi cata hypothetica subjecto tribuuntur sub adjecta conditionec g. 2I8 Gg. , notioni generis vel speciei aliae adhuc determinationes superaccedere debent , ut praedicata ista generi vel speciei convenire possint. Quodsi ergo istas determinationes genericis, vel specificis adjicias I habebis ea, quae in individuis eadem esse debent, ut ipsis praedicata ista communia sint , consequenter determinationibus istis ad generi cas vel specificas accedenti bus, novae quaedam entium classes conitituuntur , veluti nova quaedam genera novaeque species I. I9s. 233 & seq. Oorol. 9. Quamobrem ubi judicas rem obviam ad hoc genus vel hanc speciem esse reserendam, atque praeterea conditionem praesentem adesse, sub qua huic generi , vel speciei praedicatum aliquod sit tribuendum ; eandem ad novum hocce genus, vel novam hancce speciem refers. Quoniam itaque praeterea tibi nota sunt praedicata novo huic generi, vel novae huic speciei tribuenda per Θ tb. cadem quoque rei obviae tribuere debes c S. 3 6o in. Idem eodem modo independenter a propositione praecedente demonstrare licet, quo propositionem praecedeatem demonstravimus Etenim
quia judicas individuum aliquod ad genus quoddam, Vel specie in quandam referri debere, ac praeterea adesse conditionem quandam ,. seu notioni generis vel speciei alias quasdam superaecedere determinationes; judicium tuum tale est: In dividuum A pertinet ad genus, Vel speciem B, eidemque praeterea accedunt determinationes C. Quoniam porro tibi innotuit
praedicatum aliquod generi , vel speciei B hypotheticum , seu sub conditione C eidem tribuendum per Θpoth. alio icmpore memoriae mandasti judicium: Generi, vel speciei B sub conditione C convenit praedicatum D. Quare notio judicio intuitivo praesenti respondens & notio conveniens iudicio alteri communia habent ea, quae notionem generis ac speciei ingrediuntur, atque praeterea conditionem constituunt, sub ova generi vel speciei isti praedicatum convenit. Dum igitur formas judicium intuitivum, hoc alterum quoque tibi in mentem venire debet cf. I i 79, tibique conscius eris, quod antea jam idem formaveris S.I37.i74 , consequenter agnoscis individuo huic praedicatum istud D tribuendum est e. Idem confirmatur a postctiori . Ponamus nobis innotui iis, quod folia arborum autumno dccidant, & jam adspicere solia arboris & perpendere, quod autumnus coeperit: patebit nos judicare , quod solia arboris nunc decidere debeant. Hic igitur habes praedicatum aliquod hypotheticum s liorum, nempe quod dccidant, si fuerit autumnus. Folia arboris, quam