장음표시 사용
31쪽
Pere pila cIaara perce prioris obscura Lumen
Si mens sibi eonscia est, se objectum aliquod obstare percipere; perceptis.
nem suam obscuram clare percipit. Etenim agnoscit perceptionem suam esse obscuram eamque ac lata distinguit. Perceptionem igitur, quam habet, obscuram clare percipit g. 3l9.
Propositionem hanc praetermittere non debuimus, propterea quod nobis compertum est perceptionem claram perceptionis obscurae cum perceptione oblecti, quae obi cura est . eonfundi. Percipit anima ea, quae in te sunt, adeoque suas quoque , quas habet, perce ptiones vel clare, vel obscure . Etenim perceptiones e iis non minus sunt ob ectum facultatis percipiendi, quam res aliae, quas percipit. Atque ideo mens perceptionum tuarum conicia est, quatenus icilicet perceptioni adhaeret apperceptio.
S. 3 . Claritas perceptionum est id, quod Lumen animae appellare solemus. Et hinc anima dicitur illuminari, quatenus acquirit facultatem res clare percipiendi, ut sibi conscia sit ejus, quod percipit, atque ea, quae percipit, probe a se invicem distinguat.
Non hic sumimus terminos in sensu theologico, sed philosophico, qui eum communi loquendi usu convenit. Transieruntur autem termini a rebus materialibus ad animam propter similitudinem. Quemadmodum enim in mundo materiali lumen essicit, ut res materiales videamus; ita claritati perceptionum tribuendum, ut earum nobis conscii simus , atque perceptionem unam ab altera distinguere valeamus . Et quemadmodum Ius absque lumine nihil videre potests ita etiam mens absque claritate perceptionum non conscia si hi esse potest eius, quod percipitur. Similitudinem explicamus, ut constet de nominandi ratio. Res ipsa autem absque ista similitudine inteli igitur & , cum arbitrarium fit, quo nomine eam insignire velimus, definitio quoque nominalis luminis animae abiaque i ita similitudine intelligitur de terminus ita explicatus lumitur in fignificatu pro
Ex adverso obscuritas atque defectus perceptionum est id, quod T
nebrarum nomine in anima venit.
Quemadmodum enim in mundo materiali tenebrae sunt desectus Iuminis, seu diusdem privatio; ita etiam in anima tenebrae esse debent deiectus claritatis perceptionum . Sed perceptiones , quae clarae non sunt, obstiira sunt I. 3I. 31 . Ergo tenebrarum nomine in anima appellari debet obscuritas perceptionum, vel earum desectus. Haec denuo monemus. ut denominandi ratio pateat. Ceterum iam intelligitur, quomodo explicari possit alteri, nobis :am in re aliqua plus luminis suisse astulam, quam ante habueramus .
s. 37. Si rem clare percipimus aut ea, quae eidem insunt, a se invicem distingue
re oe alteri sigillatim annunciare valemus, aut id in potesare nostra minime postum deprehendiinus. Patct idem per exempla eunti. E. gr. dum video arborem, truncum distinguo a ramis, ramos a surculis, surculos a soliis , folia a gemmis. Similiter in foliis colorem viridem distinguo a colore cor licis, quo teguntur truncus, rami & surculi; fibras per ipsum cxtensas a substantia reliqua minime fibrosa. Dum faciem hominis intueor, in eadem nasum, frontem, palpebras, Oculum, genas, OS, mcntum a
se invicem distinguo. Similiter in oculo distinguo pupillam ab uvea , uvea ab adnata, qua vestitur scierotica, figuram oculi globosam a figura Disiti rod by Cooste
32쪽
De differentia pereeptionum formau. Ip
nasi vel oris, volubilitatem oculi astu fixo partium aliarum. Dum aurum manui impositum adspicio, oculis colorem, manu gravitatem in eodem discerno. Enimvero colorem flavum auri a colore viridi foliorum& hunc ab illo optime distinguo , diversitatis utriusque mihi conscius: sed in ipsa flavedine, in ipsa viriditate nihil distinguo, utut utramque adeo elare percipiam, ut flavedinem auri a flavedine tuli par, viriditatem foliorum nascentium a viriditate adultorum optime distinguam.
Non iam distinguimus inter ea, quae in rebus perceptibilibus distinguimus; sed in eo aequiescunus, quod multa subinde in uno percipiamus, neque a se invicem diversa esse agnolcamus 3 subinde autem in re percepta nihil prorsus diversi percipiamus.
Si in re percepta plura sigillatim enuntiabilia distinguimus, Perceptio Perre clara dicitur distincta. ptio dia
Exempla dedimus de arbore, de inliis, de iacie humana, de oculo, de auro, mil- stincta Ieque alia dari ponunt unicuique ubivis obvia . quaerat
Si in re clare percepta plura separatim enuntiabilia non distinguimus, Prere Perceptio dicitur confusa. Est scilicet perceptio confusa clara quidem , piis con- sed non distincta. fusa quia
Exempli Ioco sunt flavedo auri , viriditas Aliorum, de in genere eolores omnes . Per- fit . einent hue etiam sapores & odores, in quibus nihil distinguimus, quod sit separatim enuntiabile. Perceptionem consulam negative definire licet, quia jam positive definivimus distinctam . cui opponitur c t. s. 83 Onιοι. . Ceterum hic aliquid singulare obtinet , quod id, quod negativum videtur, quatenus in definitione ponitur. aequipolleat positivo. Etenim non minus nobis conscii sumus potentiae distinguendi plura perceptibilia in uno perceptibili , quam impotentiae tale quid faciendie imo impotentiae ut nobis magis conicii simus , lingulari quadam ratione accidit. Observamus in nobis conatum plura in re una , ν. gr. colore rubro, distinguendi, eumque irritum deprehendimus : observamus autem tanto malorem, quominus eum succedere experimur. Quamobrem impotentiae notio lavolvit notionem conatus frustranei, adeoque quidpiam maxime positivi. Ista igitur impotentia percipiendi plura in re percepti hili una Optimo iure aequi pollet differentiae specifice positivae, ita ut in definienda perceptione confusa adhiberi possit, etiamsi distincta perceptio nondum fuerit definita. opportune talia monemar, cum plurimoa esse observemus, qui carpunt, quae non intelligunt. Dispellendae sunt prae udiciorum nebulae, ne claritati no xionum ostis iant mentisque aciem hebetent.
Perceptio partialis est, quae in perceptione rei alterius contenta. Ast composita dicitur, quae ex pluribus partialibus constat.
E. gr. Dum arborem percipimus, truncum , ramos , surculos, lalia, gemmas percipimus . Arboris igitur perceptio composita est , perceptiones trunci, ramorum , surcul rum , foliorum, gemmarum partiales sunt. Folium si sigillatim contemplemur, & in eo colorem viridem, fibras per elus substantiam dispersas,& reliquam substantiam distinguimus, perceptiones fibrarum & situs earundem, coloris viridis ac materiae a fibris diversae sunt perceptiones partiales; ipsa vero latii perceptio composita est. Simit iter perceptiones flavedinis ae gravitatis auri sunt partiales 3 ipsa vero auri perceptio composita est. Ex his exemplis liquet, perceptiones partiales esse non modo perceptiones partium, ex quibus componitur res percepta 4 verum etiam determinationum , quae eam ingrediuntur, seu qualitatum & quantitatis ipsius. Quoniam vero determinationes intrinsecae omnes simul uti unum spectantur eum re perceptas res percepta per modum totius & determinationes intrinsecae ad eam spectantes instar partium coasiderantur F. 3 I μοι. . Atque inde deno-
33쪽
natio ortum traxit. Insunt plures determinationes intrinsecae etiam in iis, quae ad mentem nostram spectant, seu quorum nobis tanquam in no s conici i sumus, quatenus eorum conscii tumus. Quamobrem perceptiones eorum, quae menti insunt, vel in ea accidunt, In perceptiones part ales resolvuntur. Exempli loco non solum sunt ea , q- hactenus definita luere ; verum etiam illa, quae in sequentibus definiuntur.
Si perceptiones particulares fuerint clarae, composita distincta est. Etenim si percepi toties particulares fuerint clarae, plura sigillatim enuntiabilia in re percepta a se invicem distinguimus S. II. o . Enim vero si in re percepta plura sigillatim enuntiabilia distinguimus , perceptio ejus distin ista est as. 339. Ergo si perceptiones particulares fuerint clarae, composita distincta est.
Habes hic ortum perceptionis distinctae. Cur entes perceptio arboris distincta est quia clare percipis truncum, ramos, surculos, solia, gemmas, ita ut sigillatim percipere possis fingulas istas partes. Cur solium percipis distincte 8 quia in e cis percipis clare colorem , fibras per longitudinem & latitudinem extensas, atque reliquam elus substantam, figuram quoque & magnitudinem , partiumque situm . Sane si nihil eorum a se invicem discernere posses, id quod accidere deberet, ubi in arbore vel folio, quae insunt, clare non perciperes Inec arborem vel solium distincte perciperes.
Atii plura sigillatim enantiabilia in eodem perceptibili clare percipit, is magis distincte idem percipit altero , qui pauciora in eodem clare percipit. Quando enim in eodem perceptibili plura sigillatim enuntiabilia Mare percipiuntur,perceptioneS particulares, ex quibus rei perceptio constat, clarae sunt c*. O . Enimvero si perceptiones particulares fuerint clarae, composita ex iis distincta est S I st, consequenter quo plures perceptiones particulares clarae fuerint, eo magis distincta esse debet composita. Ergo qui in eodem perceptibili plura fgillatim enuntiabilia clare percipit, is magis distinc eidem percipit altero, qui pauciora in eodem clare percipit.
Per hoc princi eium aestimatur gradus distinctae perceptionis, qui in eodem subiecto diverso tempore, dc in diversis subjectis eodem tem ore diversus deprehenditur. Atque hoc ipso via ad lublimia non minus, quam utilia atque foecunda sternitur.
I. 43. Perceptionem totalem appello eam, quae complectitur eas omnes, quas dato aliquo momento simul habemus. Quamobrem cum perceptionem totalem ut unum quid consideremus, perceptiones rerum, ex quibus constat, ejus respcctu tanquam partiales considerantur, ac ideo a nobis quoque partiales dicentur cf. o .
E. gr. Si in campo integrum exercitum contueor , uno obtutu praeter eum simul campum, ivivam e longinquo irectatam , caela ac terrae confinia & obecta alia complector .lmo eoaem momento, abientia quoque oblecta mihi repraetento , veluti templum, in quo saepe vidi militum praefectum. Subeunt quoque mentem meam cogitationes variae pro diversitate objectorum mihi repraesentatoruin . Omnes istae perceptiones simul absolvunt peria ceptionem totalem , quae cum pro una habeatur ratione temporis, quo Omnes eam ingredientes coniunguntur, aut vi simultane tat is 5c continuitatis eam ingredientium, perceptiones singulorum objectorum una exhibitorum partiales appellantur. Non variatur hic significatus vocis perceptionis partialis, scutici eam, quae composita dicitur I. 4o , totalem appellare potuissemus, scilicet oblecti, quod per eam nobis exhrbetur: quod ut intelliga tur, simili rem declarari necesse est . Percertiones nostrae , quae & ideae appellantur, cum intagiis
34쪽
De differentia perceptionum formali. I 9
imaginibus rerum comparantur, imo cum iisdem ad commune genus reduci possitnt: id quoa in Piychologia rationali ostendetur. Iam imago dicitur animalis, arboris, plantae. aedificii , hominis & ita porro, quae unicum iniura di ob echum repraesentat . Quod ii vero in eadem tabula coniunguntur plures istiusmodi imagines , ut vi continuitatis unum quid efficiant ι omnes sinul pro una imagine habentur. Nimirum continuitas uni istatis notioclem superaddit.
g. 4 Si perceptiones partiales, quae rotalem ingrediuntur , clarae sint; perce- Perre piis totalis tablincta es. Etenim si perceptiones partiales clarae sint, obje- priorOt cta per eas repraesentata a se invicem distinguem valemus S. 3I . Enim-'TA vero quoniam perceptio totalis partiales istas omnes in se complectitur
is. 43 ; in ea plura sigillatim enuntiabilia a se invicem distinguimus , ' 'consequenter de in objecto ejus, quod repraesentat I perceptio igitur totalis est distincta f. 38 .
Adest hie quid fictitii , quatenus nempe simul percepta consideramus instar entis
unius de res singulas, quae una percipiuntur , tanquam partes unum totum constituen
tes, seu tanquam determinationes enti isti intrinsecra: sed hane fictionem fert usus loquendi l ν. s. II.
Si pereeptiones totales aestinctae sunt, anima est in flatu pereeptionum in Sintus
sinctarum. Etenim quotidie in nobis experimur, perceptionem totalem perce unam in anima continuo substitui alteri, aut partiales, quae eidem insunt, alias abire, alias superaccedere, ita ut perceptio totalis non maneat e dem S. I 8 I Ontol. . Perceptiones adeo totales continuo mutantur S. animae.
aso OHOL P, adeoque .statum ejus constituunt cf. 7os intol. P. Quoniam igitur perceptiones totales distinctae sunt per lapoth. anima tune temporis est in statu perceptionum distinctarum , quando totales distinctae sunt.
Poteramus propositionem praesentem sumere per modum definitionis nominatis: sed quia denominationi inest veritas, consultius fuit eandem demonstrari. Qui in resolvendis notionibus multum versati sunt i iis satis superque perspectum est inesse saepissime definitionibus nominalibus veritatem , quando scilicet nomen rei veritati consentaneum , ut idem sit, quod dicitur. Dedimus jam olim exempla in Elementis Matheseos Latinis, Arithmetica, Geometria, Astronomia . Cum enim studium Matheseos potissimum urgeamus. ut methodi compotes ejus tractatione reddamur; ad tam praeclarum usum idem aptare vOIuimus, quemadmodum debuimus . Quamobrem definitiones nominales , quibus inest veritas, ad propositiones demonstrativas reduximus, ut ut probe gnari, nil quicquam de-eedere evidentiae Mathematum, si more recepto ex communibus observationibus sum an tur , quae definit iOn bus nominalibus respondeo t. Neque consilium hoc mutavimus in iis quas aliquorum censuras experti, qui, cum sibi acumine praestare videntur, desectu acuis
S. 66. Si perceptiones partiales, quae totalem ingrediuntur, fuerint obscurae; pem Perce- reptio totalis Obstara est. Etenim perceptio totalis ex partialibus constat piis tot m. S. 3 . Quare si singulae partiales obscurae sunt, nihil eorum, quae in eo 'totali continentur, ab aliis perceptibilibus distinguere valemus fg Ia P, consequenter nec ea simul sumta, quae una perceptione totali comprehen- i' ' 'C a duntur, Di siligod by Corale
35쪽
duntur, ab iis simul sumtis, quae exhibentur per totalem aliam, disce nere licet. Perceptio igitur totalis obscura est.
Facile apparet in propiationis hypothesi lupponi nihil prorsus ciare perceptum in m ceptione totali contineri, etsi alias non obsiet , ut in percepti ne obscura aliculus Obsecta insint nonnulla, quae clare percipiuntur i g. 339 .
S. 47. Si perceptionet partiales obscurae sunt, anima est in statu pereeptioncm OMI curarum. Eodem, quo supra I. st, modo id ostenditur, nisi quod in principiorum numerum referenda sit proposito praecedens.
An detur istiusmodi status animae, iam non disquirimus: instituetur disqui filio suo Ioco . Quoniam status iste, quo anima perceptiones habet obscuras, opponitur alteri , quo perceptio totalis distincta est; status perceptionum obscurarum dici etiam potest flatus per ρο-- e vim , si ia denominatione veritatis non habetur ratio, ted ea Minbitrario fit.
F. 48. Repraesentatio rei dicitur Idea, quatenus rem quandam refert, seu quatenus obsective consideratur.
Si obiectum aliquod in mente repraesentatur; distingui debet actus mentis, quo fit r praesentatio, repraesentatio ipsa, quatenus oblectum quoddam menti exhibet, & senique actus, quo mens repraesentationis istius, consequenter rei, qua is repraesentatur , conscia fibi est. Achus prior, quo fit repraesentatis, est percepti s s. 24 λ; actus posterior, qu mens sibi conseia est repraelantationis , vocatur apperceptio ι I. xs3 3 ipsa vero repraesentatis materialiter lunua aut in relktione ad oblectum,quod repraelematur,dicitur idea. Vulgo perceptiones 3c Ideae a se invieem non drstinguuntur, quemadmodum nec pereeptio ab Eppoc tione. Enimvero cum in Psychologia inter fit distinguere quam accuratissime, quae in se diversa sunt, nostrum qum e suit sublata synonymia terminis vindicare significatum eoα- venientem, quem non fine magna probabilitate Originarium esse culpieamur. Ipsa forma voeabuli insinuat significatum pereepe ionis originarium , quod ea habita fuerit pro actionumentis. . Et quia idea cum imagine comparatur c-. s. 43ὶι haud obsdure intelligitur , quod significatus oh e tum respiciat .
S. 69. Repraesematio rerum in universali seu generum de specierum Notio a nobis appellabitur.
Nimirum paulo inserina apparebit, ab ideis rerum singularium abstrahi ea, quae pluribus communia sunt & similitudinem quandam latet eas constituum , & quatenus subjecto non tribuimus nisi determinationes istas communes entia in universali constitui. Quamobrem si nobis ob. ecthun repraesentamus cum iis determinati ovibus, quae pluribus individuiv communia sunt, separatis iis . quae communia non sunt, dicemus tu posterum istam repraeseruationem notiovem. Notandum vero est, notiones ingredi non modo essent talia , verum etiam attributa & modos; modo praedicata sint communia. Atque hae ratione nihil circa rerum in mente repraetentationem occurrit, quod non peculiari nomine sit infigm- um . Ceterum cum definitiones sint arbitrariae . de consen; aliorum non multum sumus sollicita, etsi non dissicile iniet eundem stabilite.
Notionum differentia eadem est, quae perceptionum: sunt nimirum& notiones vel clarae, vel obstarae, clarae vel distinctae, vel confusae. Sed cum de his & aliis hinc porto pendentibus differentiis abunde jam dixerimus in Logica integro capite g. 77 & seqq. , quae ibi relegi possunt, repetere supervacaneum judicamuS. Di iliaco by GOost
36쪽
De differontia perceptionum formali. M
Etsi enim in Logie a sub notione quamlibet rei repraesentationem comprehendere libum rit I. 34 , id tamen minime obstat, ut ea iam de lolo ente universali interpretemur, ad quod non minus, quam ad ens singulare applicari possunt. Atque hinc apparet, nullum ex tantilper variata significatione vocis erroris periculum esse metuendum.
I. II Rem cognoscere idem est , ac ejus notionem, vel ideam sibi aequirere.
Ita Deum cognoscit, qui sit,i acquirit notiones attributorum divinorum . Trianguin meognoscit, qui trianguli notionem sibi comparat. Animam cognoscimus, dum nobis comis paramus notiones eorum, quae ipsi insunt.
S. 32. Cognitio est actio animae, qua notionem vel ideam rei sibi acquirit.
rictionem animae cum effectu ejus pro uno eodemque habentes per cognitionem ideam quoque de notionem intelligere solemus, loquendi inconstantia , sed nolitum est fixum verborum tueri significatum. Animam nobis concipimus tanquam causam efficientem idea rum atque notionum, quae virtute tua ideas producit, & inde porro notiones format. Hic igitur distinguimus ideam a notione, actionem animae , qua ideam & notionem producit atque format, ab utraque, productionem ideae a notionis formatione. Idea est rei singularis imago i . 43 in , quae entis in universali imaginem seu notionem in se continet i s. 492. Actio, qua idea producitur , est perceptios F. , cui apperceptio superaccedit c g. xs . Actiones, quibus notiones rerum praesertim distinctae formantur, complures sunt, de quichus postea agemus operationes intellectux explicaturi: hoe enim nomine appellantur cPercept io dc operationes intellectus simul communi nomine cognitio dicuntur . Λpparet igitur , vocabulis singulis ex nostris definitionibus respondere significatum realem & per ea discerni, quae menti diversa insunt. Atque hoc sussicit in definitionibus nominalibus . Quamobrem cum nemine serram contentionis reciprocabimus , si acumine sufficiente desii. tutus non separat a se invicem discernenda, atque ideo pro synonymis habet terminos , quos nos tanquam sormaliter diversos a se invicem distinguimus.
S. 33. Quatenus cognitio in mente possibilis est, hoe est, quatenus fieri potest, ut rem cognoscamus, menti facultatem cognoscendi tribuimus S. χρὶ : ut adeo Facultas cognoscendi ea sit, qua ideas ac notiones rerum nobis acquirimus.
Definiri etiam eotest per saeuitatem, qua res cognoscimus, cum & facultas in superioribus suerit definita g. xs , & quando rem cognoscere dicamur explicatum l . si . ut adeo definitum non possit dici ingredi definitionem contra expressa in Logicae legem F. adgLot. . Inest denominationi veritas, quemadmodum in terminis complexis haud raro acis ei de te solet, si nempe ex simplicium notione deducitur notio complexi, veluti hic ex noti ne facultatis s. 19 & cognitionis F. st . sa) notio facultatis coCnoscendi retuliat per combinationem , sicuti terminus complexus per combinationem simplicium resultat .
g. S Facultatis cognoscendi pars inferior dicitur, qua ideas & notiones o scuras atque confusas nobis comparamus.
Plurimum interest iacultatis cognoscendi partem inferiorem distinguia superiori. Diserimen hoc jam annotarunt veteres, etsi in Logica, arte inveniendi & moralibus non eum fecerint inum , qui inde expectandus.
Facultatis cognoscenae pars superior est , qua ideas & notiones distin
Nemo offendatur partis appellatione, inde inserens nos menti humanae contra eius smplicitatem tribuere partes, ae inde materialismum exsculpere conetur, ut dignum inter consequentiarios obtineat locum cs. Io I Iu. . Para enim iacultatis cognoscendi inseri Ggno
37쪽
serior & superior terminus philosophicus est, eui nulla inest veritas. Ex terminorum ade fimplicium notionibus non derivanda est notio eidem resi,ondens; sed dii piciendum . ntrum ea, quae eidem tribuitur , in anima contineatur, necne. Non ideo Aitronomus a firmat a planetas incerta lege hinc inde circumvagari Je affixas superficiei sphaerae mundanae affigi I quod illas stellar planetas, sive errones, iras vero a fixas appellet.
S. 36. O mersamir aliquod corpus oe in eo mutat ones, qudas contingentibus , cor ora sarum mutationum causas percipimus. Imo quae sunt in ma do adspectabili, non aliter percipimus, nisi quatenus mutationes quaserim corpori huic inducunt. Etenim si corpora lumen in oculum, qui corporis istius pars est, immittunt & mutationem quandam corpori inducunt, in Phy ira distincte explicandam; illorum nobis tanquam extra nos nobis conscii sumus, adeoque ea percipimus S. a P. Similiter si corpus aliquod corpus istud tangit, contactus hujus nobis conscii sumus, eumque adeo percipimus. Quod si impediatur, ne istae mutationes in hoc corpore contingant, V. gr. si oculos claudimus, vel corpus a contactu arcemus; omnis quoque statim cessat perceptio
Differentia corporis hu us a corporibus aliis, quae percipimus, cuilibet adeo obvia est , ut, velit nolitve, eam animadvertat, eiusque sibi conscius sit, ut ut in confusa percepti e acquiescat nec eam ad distinctam reducat, sicuti nunc a nobis tactum.
S. SI. Oniam per mutationes, quae in corpore isto accidunt, intelligi mus, cur res materiales in mundo adspectabili percipiamus, & cur tales potius percipiamus, quam aliter; ratio perceptionum rerum materialium in mutationibus, quae in corpore isto contingunt, continetur S. 36Ontot , adeoque perceptiones rerum materialium in mundo ad pectabili a mutationibus in corpore isto contingentibus dependent 8s r Ontol. .
Dependentia haec adeo obvia est, ut nemo eam in dubium vocare ausi; sed quilibet eiusdem intime sibi sit conscius . Quamobrem sumi poterat , nasi terminum dependentiae trari illo:ophia prima distincte explicamemus, adeoque de perceptionibus r rum materialium in mundo adspectabili a philolophonil praedicari conveniret, nisi quod eidem convenire ex ipsis notionibus eoi Iigatur. Ceterum hac ipsa applicatione notiones philosophiae primae fiunt elariores, earumque foecunditas, utilitas & cum notionibus communibus consensua clarissime perspicitur, ut tanto securius iisdem in posterum fidamus.
S. I 8. Corpus istud dicimus nostrum, a quo dependent perceptiones rerum materialium in mundo adspectabili, quas habemus.
Atque ita apparet, quod aliquam corporis nostri notionem habeamus, & quaenamst illa notio , & quomodo ad eam rerveniamus. Nemo evstimet , nos terminum notion hic de re singulari usurpare . Quando enim corpus nostrum distincta definitione explicamus, idem
38쪽
idem per modum rei universalis consideramus. Plura enim sunt eorpora , quae a diversis subiectis dicuntur eorpora sua , & quorum unumquodque individuum aliquod appellat corporis mei nomine. Imo quando ego corpus hoc, quod iam tango propriis manibus , pro corpore meo agnosco, facta distincta applicatione notionis , quam dedimus , corporis nostri ad se, tum corpus meum in propositione malore per modum rei universalis concipio ,
quemadmodum in syllogi imo proprio fieri solet s s. 3si 31x-ὶ .
s. 59. Corpora in mundo adspectabili nobis praesentJa dicuntur, quae mutatio. G1pο-nem corpori nostro inducere valent, nisi scilicet ullum superaccedat ob- rumpia staculum accidentale. Iemιa.
Ita solem dicimus praesentem, si eum videre possumus. Horologium est praesens, se*us lanum audio. Flos est praesens, si odorem naribus percipio & ita porro. Milicet tum nobis dicitur praesens corpus alterum , si in corpus nostrum agere valet. Impedimenti enina accidentalis rationem minime habemus. Sol nobis praesens est , dum eum rei pectu corporis nostri obtinet situm, ut eundem videre possemus; et si Ohecto quodam interposito visus intercipiatur.
Quoniam corpora nobis praesentia sunt, quae mutationes corpori no- Coipo stro inducere valent, nisi ullum obstaculum accidentale id impediat rum prae S. s 9 , corpora vero ista percipimus, quae mutationes corpori nostro inducunt f. y69, tales scilicet, a quibus perceptiones rerum in mun
do adspectabili pendent V. s 8 ἱ corpora ista nobis praesentia sunt, qkae eum p zzbi ad corpus nostrum babent tum, ut percipi a nobis p fiat, nisi accidentale al, quod obstaculum adst.
Si tempore nocturno in hypocausto nostris oculis directe opponatur at quod ob ectum, candela accensa , idem videmus, adeoque nobis praesens est s. 9 . Quod si candela extinguatur, accidentale quoddam impedimentum super accedit, ne videri amplius possit . Non tamen ideo praelens esse desinit, sufficit enim ob ectum eum ad oculum retinere situm , ut videri possit, nisi ex accidente cesset visionis actus , veluti in casu nostro ob detectum luminis .
si 6 I. Corpus aliquod dicitur praeflens aliquo in loco, si intra terminos consistit, Praesen- quibus locum istum definimus . t/J Vr-E. . Hypocaustum terminatur parietibus: quamobrem quiequid intra horum ambia pρVM inllum conti taedur i in hypocausto praesens est. Non confundenda est praesentia in dato aliquo duro lo- loco cum ea, quae corpori alicui tribu tur respectu nostri. Praetentia terminus relativus co . est, qui ob ecti unius existentis ad coexistem aliud relationem involvit. Ideo objectum in eodem loco constitutum diverio respectu Sc praesens dici potest, &absens. Ita campana, cuius lanum percipio, praetens mihi est 3 non autem praesens est in eo loco, ubi ego sum, nisi quando turrim constendens it 'dem commoror, ubi campana luseensa conspicitur Visus cum fit semus potior , &cum tactus Ob ectum supponat propinquissimum , in praesentia corporum di udicanda vulgo vitus magis atque tactus , quλm aliorum sensuum habetur ratio.
Corpus nostrum nobis semper praebens est . Illud enim corpus nostrum est , a Praeseη- quo dependent percepti n s rerum materialium in mundo adspectabili , iis str- quas habemus 9. 38 . Enimvero continuo experimur , ipsum hoc coria pq pus a nobis nercipi: partes enim ipsius tangere licet propriis manibus & vi- in 'dere propriis oculis partim vilione directa, partim reflexa, seu mediante speculo. Quare cum partes corporis nostri isti usinodi mutationes in
39쪽
Absens quid Ha nobis. Abseni. in dato
deseriis piis. Sensus desinitio
ipso corpore nostro producere valeant, ut easdem percipiamus , idque nullo non tempore accidat; corpus nostrum nobis continuo praesens est I. 59 .
Nemo non praesentiam corporis sui continuam inde colligit , quod idem eontinuo percipiat, etsi abesse subinde possit apperceptio, ut scilicet perceptionis istius non semperactu nobis simus conscii s. 11 γ. Unde & hoc corpus nostrum esse ex eo colligi solet a quod nobis semper sit praesens, cum corpora alia nunc sint praesentia , nunc ablentia.
S. 63. Absens dicitur, quod praesens non est. Corpora igitur absentia a nolis sunt, quae istiusmodi mutationem corpori nostro indiacere minime valent, a qua perceptio aliqua pendet S. 199, aut quae talem ad corpus nostrum situm babent , ut a nobis percipi non ptisat, etiamsi accidentale obstactilum nullum
Ex eo, quod aliquid praesens non sit, absentiam eius colligunt vulgo omnes Quamobrem si constet, unde innotestat rei praesentia ; hoc ipso etiam liquet, unde a sentia manifesta sit.
Similiter quia absens est, quod praesens non est S. 63 ; in daso l co absens es, se intra terminos i s non consessit , quibus locum istum desin mus S. 6I .
Ita abest e liypocausto , qui in spatio illo non est, quod parietibus hypocausti eonistinetur . Haec facilia sunt, non tamen inutiIia, praesertim si ad universalia , quae ia- sunt, attenditur.
T. Perceptiones, quarum ratio continetur in mutationibus, in organis corporis nostri qua talibus contingentibus, dicuntur Sensatisηes. Definiri etiam posset Sensatio, quod sit perceptio per mutationem, quae fit in organo aliquo corporis nostri qua tali, intelligibili modo explicabilis .
E. gr. Quando objectum aliquod intuens percipio, ex mutatione, quae in oculo con tingit, intelligibili modo explicari seu ratio reddi potest , cur tale appareat poerus, quam aliter. Illa igitur objecti repraesentatio e sensationum numero est. Similiter dum dot rem vulnere corpori inflicto percipio; cur eum percipiam & cur talem percipiam, rati redditur ex mutationibus, quae in loco vulneris eorpori accidunt. Quare perceptio doloris e sensationum numero est .
S. 66. Organum sensorium appellatur organum seu pars organica corporis, in cujus mutationibus continentur rationes perceptionum rerum materialium in mundo adspectabili.
Ita organum sensorium est oculus δε ex mutationibus enim, quae eidem ab objectis exinternis inducuntur, per organicam ipsius structuram possibiles, intelligitur , cur jam hoc potius videamus oblectum, quam aliud, & cur tale hoe appareat ob ectum.
S. 67. Facultas sentiendi sive Sensus est facultas percipiendi objecta externa mutationem organissensoriis qua talibus inducentia , convenienter mutationi in organo factae.
Facile perspiciunt attentiores, cur addamus restrictionem. Possunt accidere organis kalorio a causis extrin edis mutationes, quae a structura organica minime pendent, veluti si ocul
40쪽
s oeulo vulnus infligitur, vel si idem contunditur . Neque enim vulnus vel contusio est mutatio, quae oculo vi ii ructurae suae organicae, seu quatenus est organon ad videndum aptum, accidit. Ceterum hic sensum concipimus, quatenus in anima est , quemadmodum S senis sationem F. 6sin, etsi non negamus, ad sentationem & facultatem sentiendi pertinere etiam ea , quae in corpore illi, quia in anima est, responcient , quatenus facultas sentiendi spectatur ut facultas hominis & sensatio ut quid ad hominem spectans . Enimvero quod ad corpus spectat, in Physica explicari debet suoque tempore explicabitur i neque adeo bulus loci est.
S. 68. Quoniam quinque dantur in corpore humano organa , quorum qua ta Se diuilium mutationibus suae in anima perceptiones respondent, quemadmodum numeros. unusquisque in se cxperitur; siensus quoque quinque numeranIur, scilicet visus, auditus, olfacius, gulus, tactus.
Cur non plures quam qiciique sint sensus, nostrum jam non est inquirere . Lubet tamen fundamentum illorum lensuum exponere, cum ad intelligendas defin tiones sequentes plurimum faciat. Scilicet aut corpora alia nostrum immediate contingunt, aut mediate Si immediatus est contactus, lac ut locus est. Quodsi corpus immediate nostrum tangere nequit, aut in ipsum agit mediante lumine, aut mediante sono, aut mediantibus ei fluviis, aut mediantibus quibusdam corpusculis , quae eiusdem massae perni xta sunt. In primo casu visui , in secundo auditui, in tertio odoratui, in quarto gustui locus est.
S. 6 9. Facultas sidendi, sive Visus est se cultas percipiendi Objecta, convenien- misse, ter mutationi vi luminis in oculo factae . quid sit.
Definimus hic visum respectu animae : quid enim in corpore contingat, dum videmus, in Physica explicabimus. Idem tenendum est de sensibus ceteris, de quibus in proxime sequentibus articulis agitur. Mutationem igitur, quae in oculo contingit, dum videmus, hic ut explicemus necesse non est . Quod si tamen dependentiam perceptionum in mente a mutatione in organo distincte comprehendere volueris , cum ista per hane intelligi hili modo explicabilis fit, ad perceptionem mentis penitius intelligendam non parum conducit, si mutatio in organo penitus intini ligatur. Ita v. gr. vilio clara est, si clara fuerit in oculo imago, quae in eius fundo radris luminis illapsis delineatur; distincta est visio, si imago ista distincta fuerit. Qui vel opticam didicit, vel in Physica pro Ne versatus est; isdependentiam visus a mutatione in oculo vi luminis facta optime perspicit.
Factistas audiendi, sue Auaetus est facultas percipiendi sonum, conVeni- -ditos cnter mutationi per eundem in aure factae . quid sit.
Discernimus auditu lonos onams generis, quos inter etiam sunt voces animantium alisque hominum, itemque loquela.
g. 71. Facultus olfaciendi, sive olfactus est facultas percipiendi odores rerum, Odora- convenienter mutationi, vi effluviorum a corporibus odoriseris exhalato- tus quiarum in naribus factae . δει
Quod eorpora odorisera emmittant effluvia & qualia snt ista effluvia , in Physiae a disquiremus .
s 72. Facultas gustandi, sive Gustus est facultas percipiendi sapores, conve- Gustus nienter mutationi, quam objecta sapida dentibus comminuta in lingua quid st.
producunt. Quidnam si in obiectis lapidis, quod linguae mutationem quandam inducit, dum comminuta saliva persunduntur, denuo in Physica disquiremus.