장음표시 사용
61쪽
Tun loco atque pers istum in eodem praesentibus, quando sermo iste incidebat. Phantasma discursus in mentem revoc t librum, in quo depre- tiosorum quaedam legisti, & ita porro. Vides, hic ex phantat te piae et eae nasci phantasma incessus per eandem & ex hoc porro ortum trahere phantasma horti. Ex phantasmate igitur loci nalcitur phantasma acti mis&ex phantasmate actionis nascuntur porro phantasmata rerum aliarum. Similiter ex phantasmate horti nascitur phantasima, quod te flores excerpentem exhibet, & ex hoc porro venit phantasma soris alibi visi . Denuo igitur ex phantasmate loci nascitur phantasma actionis & ex phantasmate actmnis resultant phavitasmata aliarum rerum . Similiter phantasma distu
sus de pretio florum parit phanrasma libri, in quo de eodem quaedam legisti . Ex phantasmate igitur actionis alienae nascitur phantasma rei alterius. Quoniam res nobis repraesentare solemus cum loco, in quo fuerunt, &in loco aliqso dum commoramur, Mon prorius sumus otiola . ut hii fanc fie- quone tuli est, quam ut phantasmata ceriam re ocem simul pha utatuata lincorum & actionim in ii silem perpetiratarum, ut adeo non Optas sit plura exempla ad confirmandam proposa tionem inerri.
Ut ει trute minime vacat vel minimas aetatari differentias, qtiae in reproductione phaa. tamarum occurrunt. Quoniam enim ita innotescit, quomodo pliantasma ta in oria tuo a se invicem lendmnt; hoc ipso H noem reprodoctionem in pote itute in nostram rec liniri. Id autem petissimum in omni st in pischologicis in te dimaes , ut iacultates nκntia in po-
estatem avii pam redigamus, ita enim iisdem uti postumus pro arbitrio: id quod in m ratibus maximi momenti est . f. II 2.
Si in mente uenis phantasma ac Lono praemeditatis,ex eo oritur phantasma ἡ-ci , in quo eam pνaemeditaru3 es, una cum rebus ibi praesentibuI, quanda de radem meditatus, vel eriam ibidem alias Iaepe visis. Etenim si actionem praemeditatus es, quam deinde exequeris, ubi eam exequeris, in mentem venit
phantasma deliberationis, atque ita actionem cum deliberandi ama sumi percipis. Quod si ergo phantasma actionis quacunque de causa mentem tuam subit; phantasma quoque deliberationis m eandem venire debet S. xo 4 . Et quoniam te deliberantem una percepisti cum loco, in quo deliberavisti, atque rebus ibidem praesentibus, cum actionem praemedetnerta, i cum vero cum rebus aliis, quando alio tempore eas ibidem vidisti; phantasma loci sistit una res vel istas, vel hasce V. G. , prout majorem vel istas, vel has reproJucendi facilitatem tibi tonciliasti g. ior . Idem etiam confirmatur a posteriori. Ponamus te in conclavi Titii praemeditatum esse colloquium cum invio de itinere ad nundinas Franco-furtenses instituendo. Ubi cum eo acta coIloqueris, phantasma colit quium praemeditantis in conclavi Titii Occurrit. atque ita colloquium & te idem praemeditantem in alio loco una percipis. Quod si deinde iter amaingrederis , recurret phantasma colloquii tum Mevio de hoc rimere, at
que ita denuo colloquium de itinere dc iter ipsum simul perti pis. Jam si postea
62쪽
postea de itinere cogitas, in mentem venit phantasma loci, in quo cum Mevio de eodem collocutus es, antequam instituerctur, uua cum rebus aliis cum perceptione loci cannexis. Ubi tu mentem venit phantasma loci, in quo colloquium celebratum, idem in eaudem revocat phantasma loci cum rebus aliis connexis , ubi colloquium praemeditatum . Vides igitur ex phantasmate itineris oriri phantasma loci, in quo idem praemeditatus ea,&ex phantasmate colloquii de itinere phantasma Ioci, ubi colloquium praemeditatus es. In utroque igitur casu exactionis praemeditatae phantasmate oritur phantasma loci, in quo eam praemeditatus es una cum rebus aliis, quemadmodum fert propositio.
iuodsi omnes illas propositiones, quae de ortu phantasmatum ex perceptionibus aliis allatae iunt, probe consiueres ; eum ex nexu perceptionum pendere deprehendes. Rumor odo vero nexus iste resultet , patet ex iis, quae de facilitate reproducendi pereemiones rerum antea perceptarum simul cum iis, quae nunc Percipiuntur, diximus fg. Icis r id . . quod ut evidentius appareat, proposit onem ivbsequentem addere i iiset . Magnum enim momentam trahit in praxi uellus istius cognitio, propterea quod eris beneficio reproducti nem idearum potestati nostrae sub icere valemus. Quaenam vero hine in praxin moralem utilitas redundet, his loco constabit , ubi eodem in Pebus maxime arduis utemur.
S. 113- Si res Nines saepiss vel diu simia percipiantur ἔ pen peiones earum inter se Nexus eonne Amtur. Etenim si res plures saepius vel diu simul pereipiuntur; ani- p facilitatem acquirit ex perceptione unius reproducendi perceptionem alterius S. Io8 . Quoniam vero ex perceptione una intelligitur, cur reis ' producatur altera; in perceptione una continetur ratio alterius, nimirum ex eo, quod saepius vel diu simul perceptae fuerint, cur anima perceptionem alteram reproducat, & in eo, quod commune habent duae perceptiones, cur hanc re producat, ratio continetur I. s6 Onrol. . Perceptiones igitur carum rerum inter se connectuntur, quae stipius vel diu simul pcrci piuntur S. Io Comol. .
Atque ita apparet, quid fieri a nobis delint, ut rerum perceptiones ita manectantur , quo aliquam pro arbitrio reprosicere possimus ι id quod intenditur in praxi morali 'imi. i. prae d. l . f. II 4.
Quoniam perceptiones rerum , quarum una ex altera producenda es , Nex ideo connectuntur, quod res saepius , vel diu simul fuerint perceptae I. Io 8. III , non vero ex eo intolligitur, cur res perceptae Vel simul CXi is ἡbiis stant, vel se invicem scquantur, consequenter in re una non continetur rerus, , ratio coexistentiae, vel successionis alterius S. Oato P ; res ideo ioter quae per se non conuinuntur , quia perceptaenes eariam in anima consectuntur S. cipiti Iur, ro Cosmia. ) . isdemn-E. gr. Si hominem quendam aliquamdiu in templo vidisti; perceptio hominis eum ας' Perceptione templi connectitur . Enimvero ex perceptione hominis non intelligis, cur stetiam templum ; neque etiam ex pereeptione templi intelligis, cur stetiam homo. Templum igitur 3c homo in existentia sua a se invicem minime pendent. Nullus adeo Intercedit nexus inter templum & hominem, qui in id latravit, utut tuter perceptiones templiae hominis nexus intercedat.
63쪽
Reguω imaginandi, uel imaginationis, item Phantasmatum dicuntur per quas phantasmata explicari possunt, seu quas anima in imaginando ob servat, aut, quod perinde est, juxta quas phantasmata oriuntur.
Regularum phantasmatum seu imaginandi exempla habes in praecedentibus f . ro4 de seqq. : neque enim propositiones Proxime praecedentes in alium finem attulimu , quam ut inde phantasmata explicemus, reddentes inprimis rationem, cur ex hoc istud potius iam enalcatur, quam aliud. Id nimirum ad foecundam animae cognitionem maxime utile. I. II 6.
Lex imisgiaationis, sive Pbantasmatum dicitur principium generale regularum imaginationis, sive phantasmatum.
Rationem denominandi vide supras uor. I. 84 , eadem enim non modo hic utimur , sed utemur etiam in serius in omni casu simili. S. III. e
Lex imaginationis sis PMntasmatum haec est propositio: Si quaJemel percepimus S unim perceptio denuo producatur I imaginatio producit oe perceptionem alterius. Veritas propositionis jam patet ex superioribus cf. Io : ibi enim candem a posteriori stabilimus, singulis momentis eodem modo proprio in nobis experimento secto confirmandam. Enimvero in demonstrandis regulis imaginationis f. Ioq&seqq9 usi sumus propositione ista tanquam principio f. 876 Ontol. , eademque in posterum utemur. Est igitur lex imaginationis S. II 6 .
Saepius sensationes omnes S reantasmata omnia simul prorsus cessare videntur ut nihil prorsus appercipiamtis. Quoniam id nobis quotidie accidit, v ritas propositionis praesentis adeo clata est, ut experientia quadam lingulari eam confirmari non sit opus cI 666 Log. .
Quodsi urgeas propositionem i raefer. tem non esse satis determinatam , cum non conis stet, quandonam id obtineat , sed tempus vage per particulam saetiui indicaris tenendum est, in subsequentibus nos demonstraturos este, quandonam id contingere debeat, neque in praesenti Opus esse accurata temporis determinatione. Etenim in usum definitionis nominalis praemittimus observationem, quae suggerit notionem vocabulo iungendam , ut intelligatur: huic autem instituto sufficit nosse, sensationes & phantasmata siniit prorsus cessare posse , quandonam vero id contingat, leu quibus praeluppositis id fieri debeat , ut constet opus non est.
Si sensationes omnes clarae cessant, nec ullius, quod praesens est , nobis conscii sumus, dormire dicimur. Et status iste mentis, quo omnes sensationes clarae prorsus cessant, seu quo nihil eorum , quae praesentia nobis sunt, nobis conscii sumus , Somnus appellatur . Dicitur autem Somnus profundior, quando cum sensationibus claris una phantasmata clara cessant, ita ut nihil prorsus appercipiamus. Et quando rcdeunt sensationcs clarae, evigilare dicimur.
Nondum definimul, utrum in sotrno profund ori omnis perceptio absit, necne, quando se ilicet nihil aspercipimus: id enim demum in Psychologia rationali seri roterit. s. Iao.
64쪽
Interdum res absentes clare percipimus , perceptionibus allis pertractum alia ovanda quem temporis aliis iaccedentibus, donec Des evigilemus, vel pro undlari somno lymmς mergamur. Patet idem a posteriori &in vulgus notum est, cum nemo sit, cui tale quid non acciderit. Neque adeo opus est, ut ad casum specialem provocemus S. 656 Log. praesertim cum talis semper esse debeat, cujus experimentum in seipso nemo capere possit. Etenim nostri arbitrii non est, quam perceptionum seriem in te habere velis. Praestat igitur unumquemque ejus recordari, qucm sibi notum experitur.
Quod si tamen exemplum desideres: tepete illud, quo ad docendam differentiam inter somnium & veritatem usi sumus s. 493 Ontol. in . Imo finge , quae ad confirmandas regulas phantasmatum in anterioribus adduximus lo & seqq. , ea dormienti tibi Occurrerea exempla somniorum eruat istae phantasmatum successiones. g. Iar,
Si per tractum aliquem temporis nonnisi res absentes percipientes, Sosin nullius prasentis nobis conscii sumus, seu, quando res in somno ap- re quan- percipimus. Somulare dicimur. Et status iste mentis, quo nonnisi res Mabsentes clare percipimus, seu earum nobis conscii sumus , Somniam 'appellatur.
Somnium lite accipit ut subiective . quatenus modificationem quandam animae denotati sumi vero etiam solet Olνective, quatenus est rerum sibi mutuo succedentium repraesentatio. Inconstantia loquendi, quae in eommuni sermone obtinet, utrumque significλ- tum fert, quemadmodum attendenti ad illum palam fit. Sed nos fgnificatui priori strictius inta aerebimus. S. I 22.
Dum somniamus, res, quas percipimus , im Inamur. Quando enim Somnisi somniamus, res nonnisi absentes clare percipimus V. I 2I P. Sed dum res absentes percipimus, eas imaginamur S. sa . Ergo dum somnia- Πρ' in . , res, qua S percipimus, imaginamur. σμ'
Prineipium hoc toecundissimum est: iuugitur enim vice notionis directricis, quando de somniis meditandum. S. I 23.
Omne somnium indium capit a sensatione es per phantasimatum successonem Somnii
continuatur. Quando enim somniamus, res quasdam imaginamur S. rmis- 122 2, consequenter anima phantasmata producit I. 93 2. Enimvero sine praevia sensatione phantasma nullum in anima oriri potest S. IO6 . Ergo nec somnium sine praevia sensatione oriri potest, consequenter a sensatione aliqua initium capit. Quoniam vero res, quas somniantes percipimus, imaginamur Iaa ; anima continuo phantasmata alia producit g. 93 , consequenter somnium per successionem phantasmatum continuatur.
Posterius nemo in dubium vocat. Quando enim evigilamus, nihil eius praesens fui Gis, quod per somnium nobis repraesentavimus, abunde convincimur. Certum igitur unicuique est, se nihil eorum sensu percepise, de quo in somnio cogitavit. Enimvero sensationem aliquam somnio initium praebere non cuilibet manifestum est. Quamvis autem a
65쪽
so pars I. Sess. II. Cap. III.
priori satis evidenter pateat, a posteriori tamen ut confirmetur consultum est . Et si enim difficile sit sensationem istam, quae somnio ortum largitur, a phantasmatis distinguere obrationem non unam; non tamen prorsus impossibile est, modo initii somnii recorderis Se ad statum corporis tui respicias. Subinde accidit, ut sensatio debilior, quae somnio inchoando suffieit, durante somnio fiat fortior, ut ide infiniat, veluti si tormina ventris dommiens perei pere incipis, tumque somnii rationem perpendens facile initii causam animadvertis. Dantur casus alii, in quibus idem eadem tacilitate contingit, veluti eum a siti somnium ortum trahit, quam eodem finito evigilans adhuc percipis .
Si interea temporis, dum somniamus,novam quaπdamsensationem non apperetis pistis, vel in eam mentis aciem non dirigimus; successio phantasmatum in eadere forte continuatur. suo i verosensationem quandam interea appercipimus o in eam
mentis aciem dirigimus; somnium in diversiu piant amatumstrictus continuatur. Etenim somnium per phantasmatum successionem continuatur I. I 2 3 . Quare cum phantasma non nascatur nisi ex praevia vel sensatione, vel actu imaginandi S. Io 6. Io P, in progressu autem somnii sensatio nullum locum habeat, quae appercipitur, vel, si talis adsit, in eam mentis acies non intendatur per Θρotb. priorem , adeoque in praesenti negotio perinde se, ac si prorsus abesset cf. ro9 , phantasma nullum in somnio oriri potest nisi ex phantasmate praeexistente. Quare cum haec phantasmata inter se connexa sint g. II omnia simul unam seriem constituunt, atque adeo successiophantasmatum in eadem serie continuatur. Enimvero ponamus novam quandam sensationem inter phantasmata interponi & in eam mentis aciem dirigi: imaginatio reproaucet perceptionem rerum cum re ista, quam sentimus, antea simul perceptarum
g. Io 9 . Quoniam vero jam successo phantasmatum in eadem serie
continuari debet, quae jam incepit, quamdiu nova sensatio non interponitur, vel mentis acies in eandem non dirigitur per eas. I ; successophantasmatum in altera hac serie continuari debet, & ita porro. Patetigitur successionem phantasmatum in diversis seriebus continuari, quando sensationes novae interponuntur & mentis acies in eas dirigitur.
Propositio praesens est principium generale, per quod somnia explicari possunt, modo non ignores, quae in ea applicanda praesupponuntur. Non immerito itaque lex somniorum dici poterat, quemadmodum legem sensationum appellamus. per quam sensationes sunt explicabiles, de legem phantasmatum, perquam PhantasiCata explicanda veniunt. S. I 2I.
sbmissi Minniam simplex dicemus, quod in eadem serie phantasmatum conti
sinsticis nuatur. Somnium vero compositum appellabimus, quod in diversis seriere copo- bus phantasmatum continuatur.
siti di, Quoniam somnia in potestate nostra non habemus per ea, quae nobis de iis constant;
rentia. exemplis quoque diserimen inter somnium simplex & compostum illustrare non datur , quorum experimentum in te ipso sacere poteras. Enimvero quoniam successiones plianta iamatum , quas vigilantes in potestate nostra habemus, juxta regulas anteritires a somniis non differunt, nisi quod iuxta sensationes continuentur; non modo aliquas somni is similes comminisci licet, sed illas ipsas, quibus proposita es anteriores illustravimus, pro somniis accipere possumus. Etenim si phantasmatum successo in eadem serie continuatur vi imagiaatronis, non aliter idem fiet, dum vigilamus, quam dum dormimus: imaginatio
66쪽
natio enim seeundum eandem legem in omni casu operatur. Somniamus igitur vigilantes, quando neglectis sensationibur mentis aciem continuo in phantasmata dirigimus, ut ex uno continuo nascatur aliud, eaque successio per aliquem temporis tractum continuetur. Atque hoc pacto omnia , quae de somniis demonstrantur, in se 1Latim experiri licet .
Sensatisnes, a quibus somnium initium sumit θ qine pbama aris in redem Seriatio- interdum interponuntur, debiles sunt. Etenim sensationes, a ciuibus m. nes β'-nium initium capit S. I 23 & quae phantasmatis in eodem subinde inter- ημ' .ponuntur I. Ia , a phantasmatis non diltinguuntur, ita ut vulgo ignoretur quod adsint not. g. ra 3 . Quare cum alias phantasmata ab ideis sensualibus gradu claritatis distinguantur , quo a te invicem differunt S. 97 i in praesenti casu gradu claritatis differre minime debent, ade que actioni imaginationis aequipollent. Enimvero actibus imaginationis non aequi pollent nisi sensationes debiles cf. 98 . Sensationes igitur, a quibus somnium initium sumit & quae phantasmatis in eodem interdum interponuntur, debiles sunt.
Atque haec est ratio difficultatis agnoscendi sensationes, a quibus vel initium capit somnium quodlibet, vel series quaelibet in composito. Diximus iupra not. s. Io I st, insomnio cellare sensationes S. lotos actus imaginationis in anima dari, quia vulgo sensati innes quasdam adesse non agnoscunus & ob ruin aequi pollentiam phantasmata ideis sensua libus substitui possunt. Sutficit somnium potissimum ex phantasmatis componi, ideas verulansuales nonnisi somnio exeitando inservire , nam sensationes, de quibus hie loquimur , in
eorum numerum, quae per somnium repraesentantur, non ingrediuntur.
In somnio res absentes nobis videntur praesente3. Somnia enim a sensatione Curiis quadam initium capiunt & per phantasmatum successionem continuantur somnisi a 39, vel in eadem serie , vel in diversis, si novae subinde sensatim praeiari nes interponantur S. Ia . Quoniam vero unica illa vel paucissimae bi Vi saltem sensationes dubites sunt I 26 Ladeoque minorem claritatiS gra- .rhois dum quam alias habent S. 7s); ideae sensuales phantasmatis non am plius distinguuntur S. 97 . Anima igitur phantasmata pro ideis sensualibus habet, consequenter cum phantasmata sint ideae ab imaginatione L. 93 , ideae autem sensuales a sensu productae S. 9s , adeoque illa res absentes S 9a , hae praesentescas. 63. 399 repraesentent S. 48 ); res absentes pro praesentibus habet.
Forsan alicui dubium oriri poterat, cur res praesentes, quae paucissimae sunt , n.n p tins habeat pro absent bus, sibi conicia se tantummodo imaginari, minime autem sent Ire . sed non disticulter tollitur. Eteni in res nobis Per imaginationem non aliter extra nos exhibentur, ac quae praesentes sunt, nisi quod diverso id fiat claritatis gradu. Quare constanter quae imaginamur pro praesentibus haberemus, nisi diversa gradus claritas nos d fie- rentiae admoneret. Quare cum ea in somnio tollatur, ratio quidem adest, cur te sensu percipere existimes , quae imaginaris, nulla vero adest , cur tibi persuadeas te imaginari etiam paucissima illa, quae sensu percipis. Atque ita patent, quae luperius ad illustrandam pr- politionem de actibus imaginationis solitariis assumsimus s-ι. s. 1OI .
. Insomnis mutationes contingunt absine rariones ciente. Equidem hanc Amisiupropolitionem jam alas subdivimus aposteriori, cum differentiam inter quale sit. G a veri-
67쪽
veritatem & somnium exponeremus nor. g. 493 Ontol. . Quoniam tamen ex principiis anterioribus ostendi potest, cur id fieri debeat, ideo hic Ioci doceri debet : id quod fit sequentem in modum. Dum somniamus, res, quas percipimus, imaginamur S. I 22 . Quare si in somnio mutatio aliqua contingit, res una ideo alteri succedit, quod eam aliquando cum praesente una percepimus cs. IIT . E. gr. dum somnium te hospitem cum convivis exhibet, persona , quam inspicis, mutatur in aliam , quod hanc alteram cum priore saepius una vidisti, vel quod haec altera aliquid habeat alteri simile, qualecunque tandem fuerit, sive ea adhuc
vixerit, sive dudum mortua fuerit. Vel in apparatum convivii intendens mentis aciem reproducis occasione eius, quod in eodem animadvertis , phantasma personae, quam alias in convivio vidisti, ubi eadem aderat. Enimvero ex eo, quod res quaedam simul perceptae aliquando fuere, non intelligitur, cur una existente existere debeat alia, consequenter in eo, quod ponitur, non continetur ratio sufficiens, cur poni etiam debeat alterum aD s6 Ontol. . Mutationes igitur, quas phantasmata in somnio reserunt, absque ratione sussiciente contingunt.
Nini repugnat, quod perceptiones, quatenus in mente sibi invicem succedunt, inter se connectantur i g. D 3 I, consequenter cum ratione susticiente sibi invicem succedant i s. Io semia r neque enim res ideo inter se connectuntur, quia perceptiones earum in anima connectuntur F. 114 . Nimirum si somnium consideretur subiective, quatenus in anima alia atque alia phantasmata vel coexistunt, vel sibi invicem succedunt, coexistentiae dc successionis perceptionum ratio ex regulis imaginationis & lege ejusdem reddi potest : ne- 'ue adeo mutationes, quae animae somnianti accidunt, ratione suffciente destituuntur. Sane ideo sequitur anima in producendis phantasmatis legem e stantem , ne quid mea accidat absque ratione lassiciente, dum imaginatur. Enimvero si somnium consideretur oblective, quatenus phantasmata exhibent res tanquam extra nos praeserites A mutati Res Irarum rerum absque ratione sufficiente fiunt, propterea quod ex eadem ratione poni nequeat res una posita altera , ex qua ponitur percepti rei illius posita perceptione huius . mirum igitur videri poterat , quod sibi de acumine gratulentur, qui discrrinen hoc non pervidentes contradictionem hinc exsculpere eonamur, nisi satis superque constaret, quam vi ad deproperanda iudicia promt i , qui sibi videntur eue, nec sunt .
Si in duabus personis somnium initium capit ab eadem sensatione d EF,
somnia tamen diversa sunt. Erenim somnium in utraque persona per phantasmatum successionem continuatur S. I 232, consequenter phantasma primum ideo succedit in locum sensationis debilis, vel eidem superaccedit, quod res, quam ipsum re Praesentat, s mul fuerit percepta eum re altera, quam exhibet sensatio debilis. Enimvero quoniam res illae simul perceptae non sunt prorsus exdem in utroque subjecto, id quod obvia experientia manifestum est λ nec phantasmata, quae easdem referunt, pro γsus eadem esse Possunt. Quare cum idem valeat de phantasmatis, quae prioribus succedunt ἀ phantasmata prioribus succedentia multo magis diversa esse debent. Enimvero eum somnia per phantasmatum suc-
eessionem copliaucatur s. Ia 3 , phantasinata vero sibi invicem in
68쪽
duobus subjectis succedentia eadem non sint; nec somnia eadem sunt, sed diversa.
Consultu in nobis videtur propositionem praesentem illustrare exemplo, eum multum iaciat ad demonstrationem rectius intelligendam, ubi abstractis concipiendis nondum fueris adsuetus. Ponamus in duabus personis dormientibus fragorem tormenti explosi exeitare sensationem debilem . Ponamus in utraque eam adhuc superesse perceptioni claritatem . ut fragorem tormenti agnoscat. Ponamus tertio unam Personam fragorem tormenti saepius percepilla , cum in festivitatibus solennibus cives ac milites in soro eatervatim congregati bombardas exploderent. Recurret igitur phantasma sori cum militibus de civibus ibidem eum hombardis congregatis . Quodsi tam in locum quendam fori particularem mentis aciem dirigis , ubi poma aliosque fructus arborum vendi frequentilliine vidisti: civium eum hombardis ibidem constitutorum in locum succedunt mulleres poma vendentes & currus pomis onusti una eum plebis multitudine, qualem adesse vidisti, cum poma venderentur. In poma, qualia in horto aliquo, ad urbem procul dissitam sito comedisti, respiciens te mox in horto illo deambulantem conspicis cum persona, cum qua in eodem deam bulasti saepius. Et quia eum eadem persona saepius una tuisti in templo, te in templo congregata multitudine sedentem conspicis . Quoniam vero ibidem ingentem vidisti multitudinem , quoties tubarum & tympanorum strepitus personuit a in frequentiam hominum mentis aciem dirigens hic quoque in mentem venit Phantasma , quod te praesentem sisti: in templo monachorum disputantium , quorum solennitatem augent tubarum de tympanorum lonitus. Non difficile laret somnium ita continuare vel per integrum diem, squidem sonamus nulla sensatione idem interrumpi . Enimvero ponamus iam personam alteram ratorem tormenti percepisse in adventu solenni Principis alicujus δε mox imaginatio eidem suggeret multitudinem confluentems qualem cum saepius viderit malefici x ad supplicium duetis, recurret ipsi latronis phantasma, Rui cruce praelata duobus Ecclesiae ministris comitibus in curiam ducitur ibidem a scabicis condemnandus . In crucem intuens se vidit in coemeterio com itutum , in quo cruce praelata funus ducitur. In eadem cruce attentionem defigens videt se in templo, in quo imago Salvatoris eruci aifixi erecta conspicitur. Ad suggestum respicienti recurrit phantasma templi, in quo aliquando verba e suggestu ad populum fecit, seque ad eundem eiusdem finis gratia contendentem percipit & ita porro . Vides itaque lomnia, quae ex eadem sensatione initium capiunt, esse prorsus diversa pro
diversitate subjectorum. Imo si vel centum ponas personas, ex eadem tamen sensatione in singulis diversa ortum trahent somnia. Neque enim in una perceptiones rerum simultaneae eodem modo sese habuerunt , quemadmodum in altera, neque in una eadem inter se conne. xae sunt, quae connectuntur in altera.
Quoniam etiam in vigilantibus ex sensationibus oriuntur phantasma. ta, & ex his porro alia S. IO & seqq. 9; eodem prorsus, quo ante g. ret , modo ostenditur, si in diversu subjectis ex eadem sensatione eontinuantur ptantasmata, seriem phantasmatum in uno non fore eandem, quae es in altera.
Propositionis praesentis veritatem experiri datur, si duae vel plures personae in eandem rem sensu perceptam intentae respicere jubentur ad phantasmata inde orta & continua seriesbi invicem succedentia. Fieri enim potest, modo fueris exercitatus, ut ex eadem sensatione non interrupta serie phantasmata continues. Atque ita simul veritas propositionis prae. cedentis experimento eonfirmari potest. Series enim phantasmatu in ex eadem sensatione continuatorum aequipollet somnio, modo directionem aciei mentis arbitrio tuo subducas, quemadmodum iam ante i t. I. Ias docuimus.
In eodem stiGecto diuerso tempore ex eadem sensatione series phantasmatum Diυersiis deversae ortam trabunt, sive vigilet, sive dormiat, si vel laterea temporis fa- tas pbacilitatem alterius nantasmatis si illius sensationis reproducendi sibi coptraxit, rosmatῆ
69쪽
vel uno tempore aliud in sensatione restisit, quam altero. Etenim si interea temporis, quo phantasma aliquod ex perceptione quadam oriri solebat, facilitatem contraxisti phantasma aliud vi ejusdem leniationis producendi S. io 8 ; ubi sensatio ista in posterum praesens fuerit, ex eadem p
sterius hoc phantasma oriri debere patet. Enimvero cum ex hoc pha tasmate prodire debeant phantasmata rerum antea simul cum aliqua ea rum perceptarum , qua S ipsum nobis tanquam praesentes exhibet S. Iovi, di versa autem phantasmata non easdem res exhibeant; ideo porro in hoc altero casu non eadem ex phantasmate primo oriri possunt phantasmata, quae in priori oriuntur. Quare cum idem dicendum sit de phantasmatis ulterioribus, evidens est seriem phantasmatum fore diversam, ubi anima contraxit facilitatem phantasma aliud ex sensatione data producendi, quam alias ex eadem oriri solebat. Similiter si uno tempore in aliud, quod sensatio data repraesentat, mentis aciem dirigis, quam altero I vi imaginationis quoque uno tem p re aliud producitur phantasma, quam altero I. Io 9 . Unde porro ut ante ostenditur, seriem phantasmatum uno tempore ex data sensatione ortum trahentium esse diversam a serie phantasmatum alio tempore ex eadem hac sensatione propagatorum.
Quoniam utraque ratiocinatio subsistit, sive te vigilantem supponas s. at 7 sive somnies g. Da ; utrumque tam in somniis, quam quando vigilas, evenire debet.
Patet idem a posteriori. E. gr. Ponamus te in templo, quod frequentare solitus suisti, e regione habuisse altare & In hoc saepius ac diu convertisse oculos. Templum adspicienti e longinquo recurret notio altaris. Quodsi iam locum vel in eodem templo mutas , vel aliud deinde frequentes , &e regione sedeant personae, quae oculis tuis constanter obliciuntur: ubi postea templum aliquod vides, recurret tibi phantasma loci illius templi , in quo sedere soles, una cum personis e regione sedere solitis. Jam eum in casu priori ment is acies in altare dirigebatur & in imaginem quidem Christi rei urgentis, quae principem in eodem locum occupat, mentem subibit phantasma ceremoniae Christi ex sepulchro resu tentis, quam in templis Pontificiorum antea vidisti. Quod si am in lacerdotem vestitu 1 ero indutum ti in sepulchrum Christi eonicendentem mentis aciem dirigis, prodibit in anima Phantasma clericorum aliorum cum rebus aliis connexis, & ita porro . Enimvero si in casu altero respicis personas , quas e regione in templo sedentes videre soles; earum occa- Eone mentem subibunt personae aliae, quas alibi cum istis vidisti , una eum loco, ubi eas vid illi . Unde porro alia prorsus nascuntur phantasmata, quam in casu priori. Patet ita inque ex eadem sensatione in eodem sudiecto varia sibi invicem succedere phanta linata, ubi phantasma aliud ex sensatione data producendi facilitatem tibi eoinparasti, quam quod antea vi illius re produeere sueveras. Enimvero si in casu primo aItare templi respiciens in eandelabra argentea cogitationem tuam dirigis, mentem lubit taberna vasis argenteis in ructa una cum loco. vhi eandem viditi t. si iuxta istam tabernam eni locutus suisii cum amico, quem alias vidisti alibi; pham lma smici recurrens reproducit phanta ima loc , ubi alias eundem videras de ita porro. Atque ita ex eadem sensatione diverso tempore diversae propagantur series phantasmatum, Prout mentis aciem vel in hanc, vel istam perceptionem partialem dirigis, quam sensatio continet.
Si dites tempore sensatio debilis, a qua si omnium rettur, Mersae fuerit
Abilitatis, qaamvis alias eadem . eandem Iamen rem tibi percipere non tam
70쪽
iaris. Etenim si sensatio fuerit debilis, minorem elaritatis gradum habet, quam alias habere solet, ubi debilitata minime fuerit s. 739, co sequenter pro diverso debilitatis gradu di versus quoque est claritatis gradus. Quare cum vi ciaritatis res perceptae agnoscantur cύ. 3I , deficiente magis magisque claritate minus quoque agnoscuntur& ab aliis perceptibilibus distinguuntur, consequenter cum aliis confundis, quae per de bilitatam perceptionem repraesentantur . Quare cum perceptionis tibi conscius sis, quatenus clara est, eandem rem tibi percipere in quolibet debilitatis gradu non videris.
Propositionem praetcntem experientia confirmare licet, fi probe notex, quomodo sen-liis fallat, si in luce crepeta contueris aliquod obmotum, vel etiam idem e longinquo vitum obscurius evadit.
Quoniam imaginatio non producit nisi perceptionem rei antea simul DiversLPerceptae cum ea, quae nunc percipitur l*. Io 4 , sensatio autem, aqua phd- Ihantasma ortum trahit, pro diversitate debilitatis non eandem remex- ὰ ρ ibet g. r3a ; reantasma quoque diverso tempore ex eadem sensatione d bili dri Uum oriri debet ,s debilitas variat. Unde porro Ostenditur, quem' tare se e admodum supra S. ra 9 , ex eadem sensatione debili diversa somnia ortum sationi trahere debere pro iuverso debilitatis gradia . pendens.
Non opuleth, ut corollarium praesens exemplo aliquo illustretur: eum levi immutatione superiora huc accommodari possint , aut ad illorum imitationem alia vi legis imaginationis, aut imaginationis libera vernione, reperiri queant.
Si phantasmatum elaritas successue debilitetur, somnium randem per som- ouishrinum profundum extinguitur . Quoniam enim vi claritatis phantasmatum misitim nobis conscii sumus eius, quod per ea repraesentatur g. 339, si conti- per fom-nuo claritas debilitatur, nobis continuo minus ejusdem conscii sumus, πηm uod repraesentant. Quamobrem cum claritas tandem omnis evanescere ς Πη ebeat, ita ut nihil prorsus apperci piamus, seu nihili prorsus nobis con- ὀ - 'scii simus S. xs , somno profundo opprimimur g. r I9 . Quare cum in somnio rerum absentium, quas phantasmata repraesentant S. 932, Π bis conscii simus I. ; somnium per profundum somnum extin Suitur.
verit ax propositionis praesemis confirmatur etiam a posteriori. Cessat enim iomnium somno continuato. Somnum autem sisque somnio profundum dicimus t s. ras l.
Si est;lamus, somniam extinguitur. Dum enim evigilamus, redeunt sensationes clarae, quas scilicet appercipimus S. 11s in; adeoque nobis D ' ς' conscii lumus rerum praesentium cis. 67. 6o . Enimvero in somnio nullius rei praesentis nobis conscii sumus S. III P. Somnium igitur cessat. Idem etiam sic ostenditur. Dum evigilamus, redeunt sensationes clarae S. Ir9 , adeoque ideae sensuales I. 9s b, somnium vero non nisi phantasmata cI. I 13 , aut sensationem unam vel alteram debilem S. et 26 act ibus Diuitiaco by Corale