장음표시 사용
401쪽
prorsus cL6Iρὶ percipere debet, quanto majus malum nobis videtur iste adventus S. 6I3 , consequenter desperare debet cI. 8ao . Enimvero quia adventus mali intolerabilis tanto majus malum vid tur , quanto intolerabilius idem existimatur sI.s6s ex eodem quoque tanto majus taedium , imo tanto major tristitia cS. 6 I9 percipi debet , quanto intolerabilius malum videtur s. 6I3 . Desperatio igitur in hoc casu major esse debet. Veritas propositionis praesentis confirmatur a posteriori, si cogitemus hominem ob homicidium ad supplicium ultimum damnatum sibi ignomi.
niam perpetiendam repraesentare tanquam malum intolerabile idemque simul inevitabile. Tum enim affectum desperationis, quo urgetur, nemo in dubium vocare poterit.
Trima dato exemplo probe attendenda veniunt , nimirum s. quod ad supplicium ultimum damnatus mortem ac ignominiam cum eadem conlunctam sibi repraesentet tanquam malum; a. quod malum istud consideret tanquam certo adventurum , a. quod idem Opinetur sibi fore lato lerabile . Unde facile probari poterat . cum affectu dei perationis concurrere alios, veluti horrorem, quem incutit lupplicii gravioris repraesentatio; pudor, quem excitat cogitatio d udieiis hominum, per quos ad loeum iudiei i ducendus a tristitia sim- Plex, quatenus malum existimatur, quod supplicium publice perpetiendum evitari non possit. Imo in casu speciali alii affectus superaecedere hisque se lungere possunt, veluti poenitentia, qua quod homicidium commulum fuerit urgemur, & indignatio, quod non potius murtam ab Eltero nobis iactam perpelli fuerimus: ιed de concursu a Eectuum non opus est , ut multa dicamus. Etenim si constet quaenam sint singulorum causae, in dato casu speciali facile ostenditur , quinam concurrere debeant. Excitanda autem ad hunc concursum nobis fuit attentio, ne in experimentis eapiendis e sun damur, ubi plures concurrunt.
S. I S. Desperatis est affectus, qui oritur, si nobis malum repraesentemus tanquam inevitabile, inprimis ubi simul idem nobis repraesentamus tanquam intolerabile.
Non illultrius habemus exemplum , quam quo ad confirmandam propositionem praecedentem, in qua fundamentum hu3us definitionis continetur . seu eius realitas evicia fu:t, usi sumus .
826. Definitiones metus, timoris oe desperatisnis sunt recepto significatui confommes. Metus ait, Martiniuι in Lexico, est motus cordis, ut cum violenter constringitur & futurum malum fugit. Prius ad corpus, posterius ad animam refertur. Quare cum nos affectus hic tantummodo consideremus, quatenus ad animam spectant; dicendum erit juxta Martinium metum esse assectum, qui oritur ex opinione mali futuri, quod a nobis abesse vellemus: quod a definitione nostra reali minime abhorret S. 8a 29 . Clarius Arinateles metum definit per dolorem ac perturbationem eX opinione impendentis mali, quod vel perniciem , vel molestiam a flerre possit : id quod eum definitione nostra nominali prorsus consentit S. 82o9. Et Gissenatis loco supra citato S. 8a IJ observat, metum universe ea etiam comprehendere, quae minores molestias levioraque incommoda Despe
402쪽
moda paritura sunt, ac ea rursus, quae tametsi pro foribus non sint, aliis
ruando tamen adfutura creduntur. Et si enim Aristoteles restrictius metumefinivisse videatur, non tamen eidem contrariantur, quae Gogendas adisdit. Etenim jam supra monuimus, ubi notiones ab exemplis at strahuntur, aut ad ideas reseruntur, ut earum appareat veritas, facillime conis tingere, ut in verba incidamus, quae non satis determinate exprimunt, quod significare debent, propria attentione ad exempla alia nobis obvia facile amplianda, vel restringenda, prout casus tulerit. Quamobrem non inconsultum est, ut, qui in veritate accurate determinanda proficere voluerit, quae plures de eadem re dicunt in unum congerat: cum enim non omnibus eaedem fuerint ideae exemplares, ad quas verba sua retulerunt, ex collatione determinationes quomodo rite constituendae sint innotescit
63 1 LM. . Timorem a metu ita distinguit Cicero, optime gnarus significatus vocabulorum Latinorum, ut ille sit hujus speciei, scilicet metus appropinquantis mali; quem nos in definitione nominali S. 8ao γ s
cuti sumus. Martinius in Lexico timere idem esse ait ac futurum malum,
quod vel erit, vel esse potest, expectare. Nisi verba, vetust potes, scrupulum moverent, dici poterat, eum consentire cum Cicerone. Neque enim futurum expectamus, nisi quatenus id tanquam appropinquans , vel adventans spectamus. Sed quod non satis accurate mentem suam expresserit, apparet ex iis, quae mox de timore dicit, quod sit spem abjicere, tanquam non possit aliquid cogitari, quo iuvemur, ut impendentia mala amoliamur. Impendent mala, quae appropinquantῆ mala appropinquantia vero non semper ut inevitabilia repraesentantur. Patet itaque
quod verbis prioribus metus&timor; posterioribus autem timor & desperatio non satis a se invicem distinguantur. Gassendus loc. cit. F. 8ii desperationem fidentiae, seu fiduciae, tanquam summum gradum metus summo gradui spei opponit, atque adeo desperationi locus esse nequit, nisi quando malum consideratur tanquam certo futurum, ut spectetur veluti jam praesens , consequenter inevitabile , idemque intolerabile , quemadmodum fieri definitio nostra realis g. 8as 2. Cartesius in Trach. depass. animae art. I 8, metum & timorem a se invicem non distinguit, ac eum certioribus limitibus coercet, quam par videbatur, dum affirmat, quod rei potiundae dissicultatem repraesentat metum, vel timorem excitare. Enim vero cum in numero malorum sit non potiri bono, quod cupimus; nemo non intelligit, ex eo, quod metuimus, ne boni, quod cupimus, spe frustremur, prona consequentia inferri, quod mali adventus metus causa sit, consequenter idem ex opinione mali futuri na statur , quatenus idem consideramus tanquam eventu possibile: id quod crini definitione nostra consentit. Recte igitur sensisse Cartesium nullus dubito. Enimvero desperationem fiduciae opponit, quemadmodum a nobis Diactum Disiti rod by Cooste
403쪽
ctum est, eamque extremum metum facit, quemadmodum & nos fecimus. Quamobrem cum modo ostenderimus, illum in genesi desperationis nobil cum consentire, qui eam summum metus gradum facit; evidens est Cartesitim desperationem in eodem significatu accipere debere, quem
Desperare vulgo idem ella aiunt ac spem ab licere, quemadmodum habet Martinius in Lexico: quod cum coincidat cum definitione mellis cariem, qui metum summum despera. Donem facit: haud obscure intelligitur, quid ad explicationem insufficientem ab etymologia petatam reponi debeat. Rarissime accidit ut explicationes vocabulorum a rationibus etymologicis derivata accuratis definitionibus aequi polleant.
g. 827. Nimia tristitia ex adventu mali improviso orta dicitur Terror. Terroris
Ponamus Titium per eo meterium transeuntem in tenebris sibi persuadere, quod spe- G istiis. earum ipsi occurrat, de imaginationis vi repraesentare damna, quae a spectris inferri homi- imbus audivit s ex improvilo hoc adspectu in terrorem conjitietur . Unde patet, quomodo terror dii erat a simplici tristitia: simplex enim tristitia ex opinione mali praetentis estis. 6ryJ: ast terrori locus est, quod malum ex improviso fiat praesens .
S. 828. Quando igitur terror succesve minuitur , simplex tripitia rema'et. Con- προον firmatur hoc experientia, quemadmodum inprimis eo in casu apparet, quo desinens non alius affectus contrarius in ejus locum statim succedit, veluti cum even- quaeistus docet terrorem fui sse inanem. Ponamus itaque Titium ambire munus fit ecclesiasticum, quod vacat, & admodum securum esse, quod idem sit obtenturus. Ponamus vero praeter omnem spem atque Opinionem accidere ,
ut Sempronius ad idem evehatur. Quamprimum hoc ipsi significatur , interrorem conjicitur; eo autem languescente & animo ad se ipsum redeunte, sola tristitia afficitur. Nec posthac rursus redit terror, et sex jacturae boni sperati recordatione tristitia nascatur , causa nimirum tristitiae remanet S. 623 ); sed causa terroris redire nequit S. 8279.
Idem de ceteris quoque affectibus notandum , qui per tristitiam, vel gaudium definiuntur , ubi dubitas, num per tristitiam , vel gaudium desiuiri possint , ac veritatem experiri volueris.
S. 829. Quamobrem quia terrori unice ideo locus est, quod adventus mali im- Defiisitio provisus sit I. 8a7. 8289. Terror orirar, fi malum ex improviso ingruit, ac terroris inprimis si praeter spem omnem ae opinionem accidit. Atque in his continetur reriis. definitio terroris realis S.I94 LM. I. Confirmatur autem propositio a posteriori. Ponamus enim nos media nocte secure dormientes, sed obstrepitum in platea evigilantes percipere sonitum campanae, quo signum incendii in urbe exorti datur. Cum malum nobis repraesentemus incendium propter damna inde oriunda & ex strepitu colligamus ejus viciniam , nihil autem istiusmodi eogitantibus nobis incendium contingat; in terrorem conjicimur, quam primum sonitum campanae audimus. Atque adeo patet terrorem esse ex eo, quod malum istud nobis
404쪽
3sa Pars II. SeR. I. Cap. III.
imminet ex improviso. Ponamus alium qui terrore non concutitur, quamdiu non novit, ubinam incendium flagret: surgentem vero e lectu resciare, flammam ex aedibus contiguis serpentem jam in proprias saevire ; praeter omnem opinionem intelligit, quod incendium ipsi sit funestum . in
mobrem cum nemo non norit animum in hoc casu terrore percuti; terror utique ex eo est, quod malum adsit ex improviso.
Poteramus idem confirmate exemplis aliis compluribus . Ita in terrorem conjicitur maleficus, si praeter spem, quam conceperat, durior poena eidem dictatur, veluti cruria irasium, cum se capite plexum iri sibi persuaderet. Terrori vero lotus est etiam in rebus levioris momenti, quanta meticulosiores tuerimus, modo adsit optato damni.
S. 83O. Definitio terraris significatui vocabali recepto congrua. Quae ad confirmamdam theoriam terroris in medium adduximus exempla, abunde loquuntur vocabulum a nobis in significatu recepto accipi. Etenim nisi notio, cui significandae vocabulum destinamus, ea foret, quam communi sermone e dem indigitamus; exempla quoque, in quibus terrori locum esse a firmant omnes ex communi loquendi usu, ad illam confirmandam ac illustrandam adduci minime possent. Terrorem metus spcciem ruit Cisrro, qui eum per metum concutientem dc finit, seu quem pallcr, tremor, crepitus dentium consequuntur. Quod si jam experientiam consulas, quandonam ob merum palleat facies, tremant artus, imo dentes in nonnullis subjectis crepent; illa non accidere reperies nisi eo in casu, in quo malum quoddam n bis imminere opinamur praeter omnem e X pectationem , quemadmodum exempla paulo ante in medium adducta Ioquuntur. Atque adeo patet C ceravem non alium nomini tribuere signincatum, quam quem nos eidem tribuimus, etsi nos in Psychologia ad ea respiciamus, quae animae in sunt , cum ex ad ver so Cicero ad ea attendat , quae in corpore obvia sensui man festa sunt.
cisse plures alias merus speetes distinguit, quemadmodum videre est apud Gassendis-laeo citato f. 497; sed nostrum iam non est differentias litas explicare, quibus significandia non in quavis lingua vocabula prostant, earn alibi tradi possint, siquidem illarum aliquaruisse offerat usus.
S. 83IωVaciliatio seu Flu Latio animi est alternatio voIuptatis atque taedii super bono, quod an obtentu possibila sit repertae non possumus .
Ponamus Vacare munus, cui nos pares existimamus, atque idem nobis videri admσ- dum utile. Voluptatem nos ex eodem percipere Idemque appetere nemo non novit.' Enim vero ponamus nos iam fouicitos esse de mediis idem obtinendi , nulla veto reperiri posse, quorum executio in potestate nostra posita fit. Nemo non denuo novit . nos taedio astici , quod voti nostri compotes fieri non posse videamur, atque a spe ejusdem obtinendἡ arcea mur. Quando igitur animum ad emolumenta, quae tibi a munere isto spondes, denuo advertis Visurus, num omnem spem ab icere debeas; via uptate iterum perfunditur animus. Quamobrem eius obtinendi cupidus si de mediis rursus cogitas, ae in iis reperiendis te denu Infelicem experiaris I voluptate evanestente redit taedium . Hunc animae statum indigitamus , quando animum vacillantem, vel flucinantem dicimus is Atque ita simul apparet realitas
.conitiociis praesentis. Duat via ira istiusmodi status animae, qualem definitio stipponit.
405쪽
6. 832. Si bonum absens eupimus, sed media, Mem obticleamus, vel ignoramus , vel quaenam ex pluribus eligere debeamus minime videmias ἱ tum suetuat,ses vacillat animus. Si enim bonum absens cupimus, voluptate assici murcss. 8os . Quando vero de mediis solliciti, vel nulla prorsus reperire va-lamus, vel quaenam ex pluribus eligere debeamus nobis non apparet; num illud obtentu possibile sit nobis ignoramus. Quamobrem cum malum reputari debeat, si quod cupimus, quomodo obtineatur reperire minime valemus S. 16s I ex eo tardium tanto majus percipere debemus, quanto majus malum existimamus mediorum ignorantiam, vel dissicultatem electio
nis cI. 613 . .uodsi jam spem abjecturi denuo respicimus bonum, quod
cupiebamus; voluptas, qua perfundebamur, denuo redit ex eadem ratione, qua ante ortam ostendimus. Atque cupiditas stimulo est, ut ad media ruminanda animum denuo advertamus. Quodsi vero non feliciores sumus in iis inveniendis, vel eligendis, quam antea fueramus; ex eadem ratione redeunt taedia, quibus ante assiciebamur, ob quam iisdem Iocum esse ostendimus. Levi autem attentione perspicitur, a taediis ad voluptatem, & a voluptate ad taedia reciprocum reditum per Iongius temporis spatium continuari posse. Quamobrem cum sic taedia atque voluptas alternent vices, quod an bonum obtentu possibile si , reperire non possumus per demonstrata; animus fluctuat, vel vacillat S. 83r . A posteriori propositionis praesentis veritatem confirmat exempIum quod ad illustrandam propositionem praecedentem in medium attulimus. Sane integra demonstratio ad idem applicari potest, ut adeo & ipsa clarius inteli igatur.
Per propositionem praesentem patet istiuimodi statum animae esse possibilem, quem fluctuationis animi nomi ue indiguavimus t et si jam a posteriori ex allato exemplo idem appareat in
Si animus vatillat, vel fluctuat; atit media obtinenae bontim, quod cupiamus, ignoramus, aut in iis eligendi , vel exequendis haeremus. Si enim animus fluctuat; voluptas atque taedium alternant vices, quod num bonum
obtentu possibile sit reperire non possumus V. 83 r . Quoniam ad bonum obtinendum mediis opus est, atque adeo idem obtentu nobis possibile non est, quamdiu vel media ignoramus, vel quaenam eligere, aut quomodo ea exequi debeamus nobis non apparet I si animus fluctuat, aut media prorsus ignorare debemus, aut saltem dubii simus necesse est, quibusnam ad finem consequendum uti teneamur, consequenter in iis eligendis hae
Confirmatur id a posteriori ex eo, quod fluctuantes nunc decernamus boni prosecutionem , nunc ab eo prosequendo desistere velimus. Quando decernimus illam , cupiditatem nobis stimulo esse deprehendimus. Quan-
Ι olfi P erilogia Empirica . D d d do vero
406쪽
tio realis fluctua rionis animi.
do vero ab eodem prosequendo desistendum esse opinamur, mediorum ignorantia, vel eligendorum difficultas in causa est . Vacillationem itaque, seu fluctuationem ex eo esse intelligimus, quod media obtinendi b num, quod cupimus, vel ignoremus, vel in iis eligendis haereamus.
Si exemplum speciale majoris claritatis cauli desideres, aut animum adverte ad id, ouod antea in medium attuli mus, aut cogita te animo fluctuantem, utrum iter amici visendi gratia facere debeas, necne, Amicum enim invisere bonum ludicas, atque adeo eum invisere cupis. Ast eum iter ideo iaciendum sit, ob rationes contrarias idem suadentes aedissuadentes dubitas, an iter decernere , an ab eodem desistere debeas, adeoque in eligenda medio liceres. Animi fluctuatio ex dissicultate electionis medii est .
S. 834. Si enoramus quomodo media obtinendi Moum, quod cupimus, exequi debeamus; animus fluctuat. Etenim si inedia obtinendi bonum, quod cupiamus, ignoramus; animus fluetuat S. 83λ . Sed si ignoramus, quom do ea exequ i debeamus, perinde est ac si ea ignoraremus, utpote bonum, quod cupimus, non conlecuturi nisi media exequamur. Quare fluctuare quoque debet animus, si ignoramus quomodo media exequi debeamus.
Idem patet aposteriori. Ponamus vacare munus, ad quod nos evehi mallemus. Ponamus nobis innotescere, collationem muneris unice pendere a nutu Ministri cujusdam regii. Ponamus eundem nil dare nisi plus danti; nobis vero nec apparere, unde nummos corradere debeamus , ut donum offerre possimus ; nec scire quomodo ipsi idem offerre possimus, cum sit accessu difficilis, nec ullus domesticorum nobis notus. Vacillare in hoc casu animum, ita ut nunc munus illud ambire velimus, nunc iterum nolimus; experientia palam loquitur.
Media, quorum executio ignoratur, insufficienter cognoscuntur, eum ad eorum notionem etiam pertineat eorundem executio. In sufficiens cognitio ex parte ignorantia est, quatenus nempe quaedam adhuc ignorantur, quae notionem ingredi debebant. Ubi vero operatio a completa notione pendet, respectu huius perinde est , ac si omnis notio prorsus deficeret. Exemplum speciale, quod dedimus, quae modo dixi abunde illustrat.
S. 83 . Fluctuatio animi est affectus, qui oritur ex ignorantia mediorum, vel
electionis, aut executionis eorundem.
Patet veritas definitionis per ea , quae modo demonstravimus a priori, S a posteriori coriis firmavimus i s. 133 , quamvis ad eam ad mlttendam suificiat exempla obvia perspexisse .
Definitiones suctuationis , vel vacillationis animi sunt recepto significatui conformes. Vocabulum fluctuationis per metaphoricam rationem etymologicam translatum fuit ad significandum animae statum, quo dubia est, an quid agere debeat, necne, seu an bonum prosequi debeat, ut eodem p tiatur, an idem negligi consultum sit. Ipsa ratio itaque etymologica insinuat, quod nunc in hanc, nunc in illam partem feramur, quemadmodum fluctus nunc huc, nunc illuc seruntur, motu in plagas oppositas alternan in te . Quamobrem ubi ad affectum significandum adhiberi debet, cum omnis affectus vel sit jucundus, vel moletius, jucundi autem in voluptate, mo
407쪽
lesti In taedio illius opposito consistant S. 6o8.6ορ ι alia in mente fluctua
tio significari nequit, nisi quae in alternatione voluptatis atque taedii consistit. Hanc autem alternationem locum habere non posse nisi superbono, quod utrum prosequi, an negligere debeamus, nobis non constat, ex antecedentibus satis manifestum cit. Non aliud igitur vocabulum ad denotandum affectum, quem hactenus expendimus, suppetit, quod non invito communi usu loquendi adhiberi possit, quam fluctuatio animi S. 8 3I . Et si enim vulgo latius pateat vocabuli significatus, ut etiam extra sphaeram affectuum sese extendat; affectum tamen hune ambitu suo simul comprehendit. Nemo autem non videt, indoctrina affectuum significatum e Die restringendum, quemadmodum jam antea in casibus aliis similibus factum. Praeeuntem habemus Cartesium loc.cit. qui fluctuationem animi procedere ait a difficultate in electione mediorum, aut in executione, sub qua etiam ignorantiam eorundem comprehendit. Qui enim media prorsus ignorat, is nec novit, quomodo ea exequi debeat, ut adeo Philosophus non diversam a nostra tradere videri debeat definitionem. Sermone vernaculo affectum hunc mune rim uthi eis appellamus, cui vox Latina vacillatio animi respondet. Vacillare idem est ac inconstanter ire, adeoque ad animum translatum vocabulum denotat haesitationem in electione, vel ex cutione mediorum, consequenter ratione etymologica adstipulante ad e primendum affectum, cum quo jam nobis negotium , adhiberi potest , quemadmodum a Germanis fieri solet. Animus enim incertus est in eleinctione & executione mediorum , quemadmodum pes in eundo.
Apparet ex dictis vae illationem animi esse affectum mixtum s. 6io : id quod ex ipsa quoque definitione nominali palam est g. 83I .
S. 837. Horror dicitur metus , qui oritur ex repraesentatione mali tanquam ingentis.
E. gr. Horret animus, quando oculis intuemur praesentes supplicium grave, veluti cruristagium, si quidem id nobis repraetentamus tanquam malum Ingens.
g. 838. Quoniam animum horrere affirmamus, quotiescunque metum ingentem exprimere volumus, quemadmodum nemini non notum est; metus autem ingens ex opinione ingentis mali imminentis est, quemadmodum ex definitione metus colligitur I. 81a a borroris definitio, quam dedimus, ut loquendi communi conformis.
Non adeo opus est, ut de consensu definitionis horroris eum communi usu loquendi evincendo plura addamus, cum is adeo obvius fit.
g. 839. Quoniam terror oritur ex adventu mali improvisoc g. 8as , horror autem ex opinione ingentis g. 837θ; si malum ex improviso imminens nobis
ranIuam ingens repraesentamus, horror cum terrore conjungitur. D d d , Conjua'
408쪽
396 Para II. Tea. I. Cap. III.
Counctionem loquitur experientiar casum vero, in quo ea contingit, rite sulci d terminatum s acumine utenti observare licet.
f. 8ψO. Et quia desperationi locus est, si malum imminens nobis repraesentamus tanquam inevitabile , tum simul tanquam intolerabile 811 ; fmalum ex improviso imminens nobis tanquam ingens ac inevitabile repraesemamus . horrorem oe terrorem simul ortum excipit deveratio. f. 8ψI. Pollanimitas est tristitia orta ex dissicultate boni , quod cupimus, obtinendi
Ε. gr. Si Titius munus ambiit, quod maxime cupit, varia autem eidem obliciuntur impedimenta, quibus tollendis se parem iore desperat; inquietudo illa animi, qua angitur , singularis quaedain tristulae species, qua animus ablicitur, pusillanimitatis nomine Venit.
g. 8ψ2. Si nobis repraesentamus impedimenta, quo minus bonum, quod cupimus o tineamus, tanquain insuperabilia ; pusillanimitas oritur. Quod si enim impedimenta , quo minus bonum obtineamus, tanquam insuperabilia nobis repraesentamus; certo persuasi nobis videmur nos eodem minime potituros , aut saltem spem omnem abjicimus I. 8oo st. Quoniam vero idem cupimus per blimib. malum utique judicare debemus, quod idem consequi nequeamus S. 36 1. Quare cum exinde taedium, imo tristitiam S. 6 I9λ, pereipere debeamus F. 613 ; tristitia oritur ex difficultate boni, quod cupimus, obtinendi, adeoque pusillanimitas I. 84r . Loquitur idem exemplum, quod ad illustrandum definitionem pusil-
Ianimitatis in medium adduximus. Atque adeo patet propositionem praesentem a posteriori confirmari: patet etiam quomodo eandem confirmaturi ejus experimentum in nobis , vel aliis capere debeamus.
Impossibilitas obtinendi ae dissimitate distingui debet. Impossibile nobis est obtinere honum, quod cupimus, quando nobis deficiunt media idem obtinendi, vel mediorum executio in potestate non est. Dissicile nobis est obtinendi bonum , quod cupimus, si impedimenta fele objiciunt, quibus tollendis num pares simus dubitatur, ita ut plurimum negotii nobis facessat eorum sublatio. Haec differentia, quae inter impossit litatem dc dimincultatem boni obtinendi intercedit, facile nos docet eam, quae inter fluctuationem &P si uanimitatem Obtinet.
g. 8 3. ut pusilla imis est, impedimenta, quo minus bonam, quod cupit, citineat, tanquam insuperabilia sibi repraesentat. Qui enim pusillanimis est, is sibi repraesentat dissicultates boni, quod cupit, obtinendi f. 84 I. , adeoque sibi persuadet, fore ut idem non obtineat. Quod si bonum, quod cumpimus, nobis tanquam obtentu dissicile repraesentamus, necesse est ut nobis occurrant impedimenta , quae obstare videntur, quo minus istud consequamur, & quibus tollendis nos non pares esse existimamus. Impedimenta igitur, quo minus bonum, quod cupit, obtineat, tanquam insuperabilia sibi repraesentat.
409쪽
A posteriori propositio confirmatur per eadem exempla, quae ad conis firmandam praecedentem conducunt. Sane pusillanimes de causa tristitiae, qua anguntur, quaesiti respondent, se in selices esse, quod omnibus licet adhibitis mediis id tamen consequi nequeant, quod consequi student. Pulillanimitas subinde quoque observatur in iis, qui in studio aliquo inanem operam sumunt, etsi omnem adhibeant diligentiam, librosque sibi comparent, quos in eo scientiarum genere optimos praedicari norunt. S. 344. P illanimitas est affectus , qui oritur, si quis impedimenta in pros quendo bono, quod cupit, obvia tanquam insuperabilia sibi repraesentat.
Obtinet nimirum in executione mediorum di tanto maior esse solet, quanto major erat spes , quam in electione mediorum sulce peramus. Et perinde quidem et , sive impedimen ta ista sele offerant de executione mediorum cogitanti, sive eandem aggredienti.
S. 84 . Si quis bonum pros qui decrevit, nec a prepostosis sese dimoveri patitur, de
mediis sero cogitanti ntilla sese offerunt, nec aliorum consiliis idem juvatur ἱ pusillanimitas oritur. Si quis enim bonum prosequi ita decrevit, ut a pro posito suo se dimoveri non patiatur , quin ingens ejus sit cupiditas dubitari nequit F. 8io . Nil magis igitur in votis habet, quam ut eodem potiatur , maximumque malum reputare debet, si eodem non potiatur . Quamobrem cum de mediis cogitans nullaque reperiens omne praesidium in consiliis aliorum collocet; ubi his destitutum se videt, quae mediorum loco esse debebant, eorundem defectum tanquam impedimentum insuperabile sibi repraesentare debet, quod obstat, quo minus bonum, quod vehementer cupit, consequatur, prout i ex ipsa impedimenti notione colligitur S. 726 Onto . . Quoniam itaque pusillanimitas oritur, siquis impedimenta in prosequendo bono obvia tanquam insuperabilia sbi repraesentat s . 84 ; eadem quoque oriri debet, si quis bonum vehementer cupit & media ignorans nihil praesidii in consiliis amicorum reperit, adeoque in hypothesi propositionis praesentis.
Patet idem a posteriori. Ponamus munus vacare ecclesiasticum, quod vehementer cupit Mevius. Ponamus porro eum non videre, quomodo ad idem pervenire possit; sed spem omnem in amico collocare, cujus commendatione ac consiliis id effici posse confidit, ut voti sui compos reddatur . Quod si jam cognoverit commea dationem amici haud multum valituram & consilia, quae suppeditat, vel esse nulla, Vel parum certa, ut iis tuto se fidere poste non existimet; munus vehementer cupiens & durante cupiditate de eo obtinendo desperans pusillanimis evadit. Hinc audias conquerentem, se destitui omnibus consiliis: neminem esse, qui ipsi succurrere velit. Aliorum commemorantem audias felicitatem, imo summopere praedicantem, suam vero accusantem infelicitatem & impatienter diris nescio laibus semetipsum devoventem, pro uti quidem diversimode dispositus fue Pusillais
410쪽
tus fuerit animus affectusque socii alii superaccedunt ex affectuum theoria decenter applicata discernendi ac separandi a se invicem.
Si quis non perspicit, quomodo inopia consiliorum spectari possit tanquam impedimentum tinendi boni, quod prolequi decrevimus; is definitionem impedimenti generalem applicet, quam dedimus t s. 726 Ontot. , de omnis obscuruas , quae superes , llatim d ll pellet ur . Qui enim ipsemet media ignorans consilia aliorum eodem loco habet , is inde si hi persuadet , se bonum , quod cupit , consequi polle I. 93 ιοι. . Quamobrem ex inopia consiliorum, quorum spem conceperat, intelligit, cur bonum , quod vehementer cupit. consequi nequeat, adeoque in eadem ratio sutficiens frustrati proposita continetur is. ssOMOl.ὶ , consequenter eam impedimenti loco habere debet i s. 716 Omol. 2
S. 8 6. Definitisneν pusillanimitatis sunt recepto significatui conformes . In asse
ctu pusillanimitatis explicando multus est Gassendus in loc. cit. f. q98. Ita autem ille: Ubi, inquit, ne non obtineamus bonum, aut de vitemus superemusve malum metuimus, vel etiam prorsus desperamus, tunc animos ad adoriendum prosequendumque dei pondemus, animove pusillo , sive ad agendum segni reddimur . Hi ne porro insere , pusillanimitaten quam & Segnitiem vocat esse affectum, quo anima in se quasi collabatur& cum dissicultatibus malisque, quae iri superatum dissidit, colluctari detrectet. videmus ad genesin hujus affectus requiri a GUendo, ut bonum aliquod cupiamus, ad quod etiam pertinere mali evitationem palam est ut in eo prosequendo objiciantur nobis dissicultates, & ut has ipsas dissicultates a nobis superari non posse opinemur. Quoniam dissicultates istae
aliae esse nequeunt, quam vel impedimenta, quae nobis in executione mediorum objiciuntur, vel inopia mcdiorum consilio alieno minime levanda , non alium affectum pusillanimitatem vocat Gassendus, quam cui nos idem nomen imposuimus 843. 8 Nec minus eundem vocabuli significatum tuetur Cartesim in Tras . de pass. animae art. Sy. Diserte enim pusillanimitatem tribuit dissicultatibus in executione mediorum , quemadmodum fecerat Gassendus. Quare eum ostenderimus Gagendo eundem affectum pusillanimitatem appellare, quem nos hoc nomine insignrmus; per se paret Cartesium quoque eundem significatum tueri. Germanico idiomate idem affectus Kkinmuthu eis appellatur, quod ut compositionis coincidit cum vocabulo Latino. Nemo vero est, qui nesciat nos vocabulo isto uti, quoties videmus alterum lugentem & impatienter conquerentem , se Omnibus consiliis esse destitutum, ut bono, quod cupit, potiri non possit, vel minium, quod metuit, declinare minime valeat.
Cur hic affectus Latinis dieatur m fit Ianimitas, Germanis , ipsa aste.ctus hujus natura insinuat, a qua denominandi ratio in utraque lingua petita. Quemadmodum enim Latinis animum despondere , vel abiicere dicitur qui, cum agere Veliet x ad agendum segnis efficitur ob difficultate, . quibus amovendis se parem late diffidit; ita infimili casu vernaculo nobis sermone dieitur . - - μιι n -εα. Animus enim Latinis , quemadmodum mah Germanis est mentis vigor, unde veluti quidam intrinsecus animae tendi impetus manat, quando agendi ocea fio nobis offerrur: ea tantummodo differentia est , quod vocabulum Germanicum uoci sit homonymon , qllemadmodum Latinum , prosterea