장음표시 사용
71쪽
actibus imaginationis aequi pollentem admittit lar. 98 , consequenter ideam unam vel alteram sensualem cum phantasmate confundendam g. 93. 9s . Enim vero quoniam phantasmata minus clara sunt ideis sensualibus in sta. tu scilicet vigilantium, quo non debilitantur S. 96 , atque adeo illa ab his distinguimus S. 97 , consequenter nec res absentes pro praesentibus habemus I. 67.9a . Quare cum in somnio res absentes pro praesentibus habeamus cf. Ia 7 ; somnium, dum evigilamus, extinguitur.
Poterat idem pluribus modis aliis ostendit sed in re manifesta tanto demonstrandi apparata Opus non est . Ex demonstratione posteriori patet ratio , cur somnium extingui deis at, dum evigilamus. Etenim vulgo somnium ideo a phantasmatum successione, quam vigilantes experimur, distinguimus, quod in somnio praesentia nobis videantur, quae non sunt , atque in rei veritate contingere existimemus, quod tamen non contingit . COntinet tamen etiam prior aliquam rationem, sed eam magis secretam, ut non quivis eandem animadvertat. Etenim somnium, quod a successione phantasmatum, quam vigilanistes experimur , diit inguimus , quod in somnio phantasmata in eadem serie continuentur , nobis tale quid non cogitantibus, neque continuationem intendentibus, multo minus pro . moventibus; in vigilantibus autem ictis sensualibus continuo interrumpantur. Oec in ea.dem serie nisi nostro studio dissiculter continuentur.
Si actum imaginandi clare percipimus, sed piantasmata non inultum ci ritatis habent, aut, se mavis, obscura fuerint, quid fomniemus non agnoscimus. Etenim phantasmata sunt idear ab imaginatione productae S. 93 , adeoque repraesentationes rerum s. 48 γ, consequenter perceptiones S. 24 objective consideratae. Quando igitur phantasmata obscura sunt, rem, quam repraesentant, non agnoscimus nec a ceteris perceptibilibus satis distinguimus g. 3a , etsi actum imaginandi, a quo pendet phantasma g. 93 ὶ, clare percipiamus. Quamobrem nobis conscii sumus nos somniare g. 3I , non tamen agnoscimus quid somniemus c*. Ia I .
Dari istiusmodi statum animae experientia obvia loquitur , nec quisquam illorum igno. rat, quibus somnia sunt frequentia.
S. I 3 7. Somnia igitur, perinde ac perceptiones singulae, distinguenda veniunt in clara & obscura. Clarum scilicet bomnium est, quando agnoscimus, quid somniemus: obscurum vero somnium est, quando, quid somniemus, non satis agnoscimus, etsi actus percipiendi nobis conscii simus.
Sunt adhuc plura, quae de somniis notandλ veniunt, sed hic nondum tradi possunt, suo adeo loco tum in Psychologia empirica, tum rati ali, tum in aliis philosophiae partibus in medium afferenda. Similiter plura quoque de imaginatione ipsa observanda occurrunt ι sed quae itidem loc s convenientibus trademus. Quoniam enim ea , quae de anima a posteriori innotescunt, ita Proponere visum est , ut ad propositiones determinatas reducta ex aliis deducantur , dc obtervata rationis lumiae collustrata universalitati notioni claritatem foenersat.
72쪽
P Artem entis compositi unam absque altera, subjectum item absque modo, Pbis, is
non ramen absique attribato seUAli, imaginari possumuι. In omni ente smistiam composito partes a se invicem separari possunt & una absque ceteris diυisio. existere potest, ita ut nec unam absque altera sensu percipi repugnet: id quod obvia experientia adeo manifestum est, ut nemo id in dubium voca
re ausit. Sane a trunco arboris separamus radices atque ramos ἱ radices
ro arbitrio dividimus in partes minores; a ramis resecamus surculos; aureulis decerpimus solia, & ita porro. Partem unam transferimus in locum unum ceteris alibi relictis. Atque ita illam absque his visu percipimus solam. Similiter a trunco corporis humani amputari potest caput, amputari possunt artus. Anatomici partes singulas pro arbitrio suo a se invicem separant & unam absque ceteris sigillatim oculis subjiciunt. Quoniam igitur in se non repugnat partem entis compositi unam absque ceteris sensu percipi, quae autem sensu percipimus, ea etiam imaginari v Iemus V. 9 I. 9 29; partem etiam compositi unam absque altera imaginari possumus. Idem confirmatur a posteriori. Pone enim te vidisse animal quoddam antea tibi non visum & diuturna contemplatione acquisivisse facilitatem reproducendi perceptionem, seu phantasma I. 93 animalis illius a b. sentis. Facto in te ipso experimento constabit, te etiam capitis solius, vel aurium solarum, vel caudae solius phantasma reproducere posse :quamvis negari non possit, inexercitato recurrere phantasma totius aui- malis, dum phantasma unius tantummodo membri reproducere conatur. Ne tamen conatus destituat successus, imaginandum tibi erit, amputari caput & aliorsum transferri; resecari aurem de resectam vel abscondi,
vel oculis accuratius inspiciendam subjici; detrahi pellem & mensae imponi . Quodsi enim actum separationis simul imagineris & partem separatam mente rebus aliis jungas ἰ te quamlibet absque ceteris imaginari posse intelliges. Quoniam modi inesse& non inesse possunt S. Iso OHOL ; ideo non repugnat, ut 1 ubjectum modo instructum , eodemque etiam destitutum sensu percipias. Quamobrem cum imaginari valeamus, quae sensu percipimus S. 9 I. 92 ἰ subjectum quoque absque modo imaginari licet.
Idem confirmatura polleriori. Ponamus te vidisse florem coeruleum.
Quoniam colores , quae insunt subjectis, mutabiles sunt, adeoque inter modos referuntur ir Is I Onto I; ficto in temetipso experimento repe
73쪽
ries, te eundem florem absque colore coeruleo tibi imaginari posse, ut album v. gr. objiciat imaginatio, quem coeruleum sistebat visus. Idem eodem modo deprehenditur in aliis subjectis. Denique quia attributa enti constanter insunt g. Iso Onto in ab eodem quippe inseparabilia S. 3o Ontia.); impossibile est, ut sine attributo sensibili unquam sensu percipias iubjectum. Quamobrem cum imaginatiore producat sensu perceptibilia cf. si θ; non minus impossibile est sub ectum aliquod imaginari absque attributo perceptibili. Idem confirmatur a posteriori. Ternarius numerus angulorum est attributum trianguli . Quod ii triangulum imagine iis, impossibile est ut idem absque tribus angulis tibi repraesentes. Quod si imaginando montem tibi repraesentare velis , impossibile est ut eum tibi repraesentes absque valle: habere enim vallem aut, si mavis, necessitas coexistentiae vallis est quasi attributum montis.
Et si obvia admodum sint, quae propositione praesente continentur , necesse tamen est . ut probe expendantur, ne desectus claritatis notionis utilis pariat in rebus arduis di meultatem. Ceterum ars pictoria & sculptoria inservit experimentis, quibus comprobetur, quae innam visibilix imaginari possvnus . Quicquid enim imaginari licet I idem etiam utraque arte repraesentare valemus. Ratio clarius in Piycliologia rationali elucescet.
Didiso Hantasmatum est separatio perceptionum partialium a
Ita phantasmata dividimus, dum perceptionem trunci a perceptione composita arboris separamus I dum florem coeruleum absque colore caeruleo imaginamur dum a phantasmate ignis calorem removemus. Quod ii quae ineris, quomodo id fieri postit . ut ignem tibi imagineris absque calore ; notandum eli , calorem tactu percipi . Quamobrem ut ignem ablque calore imagineris; pirant alma ignis producere debes, quale visu Perc p s, una eum phantasmate d)giti igni immissi . Clare enuia percipere poteris cum ignem, tum digitum eidem immissum, nati: i tamen percip ens caloris. S. IψO.
Quoniam partem entis compositi unam absque a Itera, subjectumque absque modo imaginari possumus I. ait , perceptio vero partis inperceptione entis compositi, perceptio modi in perceptione subjecti continetur, adeoque non minus illa, quam haec partialis est, perceptio autem entis compositi &subjecti composita f. o I perceptiones partiales a composita separare, consequenter sbantasmata disicere valemus S.I39 .
Exempla ad paragraptans praecedentes allata huc et i m pertinent. Ne tamen eadem huc transietenti occurrat difficultas, quaedam opportune monenda sunt . Ignem abique calore concipi impossibile, quemadmodum in Phusica docemur. Dubitari igitur nequit , calorem in attributorum numerum esse reserendum. Enumero OIten d inuq not. s. 139λ, phantasma caloris a phantasmate ignis separari posse et id quod contradicere videtur propositioni de impossibilitate imaginandi subiectum absque attributo . Et si autem dissicultas sit ad speciem eomposta ; protinus tam n ης nescit, si modum , quo iςnem absque calo re imaginari datur, attente confidς ς nilat nimirum qualitates sensio ilex, in quarum numero ea lor est, dupl:ci 040 ψς xδri posse , . vel quatenus insunt sul Pecto, vel quatenus denotant mutationum Org no i R ductam, cui idea sensualis rei pondet qo . Calor, quatenu denotat quid Τgni iης 'stptas, at imbutum ignis est ; non vero quatenus mutationem tactus organo induci δm fgnificat. Nunquam effcies, ut ignem tibi imag)netis
74쪽
neris absque eo , quod in eo concipiendum , ut ad mutationem organo tactus inducendam aptum sic, cui caloris perceptio in anima respondet , ut ut in se non repugnet , cessare istam mutationem in organo actione ignis in corpus nostrum sive naturaliter , sive per miraculum impedita. Optica ad umeni Ο eit in iaciendo experimento, quo pilantasma istud illustratur . Etenim ope speculi concavi, praesertim cylindrici, imaginem candelae ardentis in aere exhibere licet, cui si digitum immittas, nihil caloris percipies, utut flamma apparens a flλmma ardente visu minime distinguatur. Obiter monemus , Opticam haud pa- tum adiumenti ad experimetria psychologica afferre, modo experimentis opticis in rem tuam satis uti valeas.
Perceptiones partiales diversorum entium eo sitorum pro arbitris combἱ-nare valemus, subjecto quoque imaginatio tribuere potes modos in eosenses nondum a nobis perceptos, perceptos tamen antea io aliis subjectis, modo eidem non repugneot, ut prodeat mantasma entis sensu antea nondum percepti. Perceptiones enim partiales diversorum entium compositorum repraesentant partes entium compositorum diversorum S. 4o . Quare cum partem unam absque altera imaginari possimus S. II 8 , ut autem quaedam simul imaginemur sufficiat ea simul sensu percepta fuisse S. Ioq I; nil sane obstat , quominus partes diversorum entium compositorum simul imaginemur. Et quoniam in perceptione cujuslibet entis compositi idea nexus partium & continuitatis, indeque resultantis unitatis continetur, id quod unicuilibet ad eam , quae ipsi primum obvia est, attendenti palam fit, consequenter idea nexus partium, continuitatis & unitatis recurrere nobis deber, quoties eas quoddam compositum imaginari conamur S. Io 9 ί quando partes diversorum entium compositorum tanquam in uno coexistentes subjecto imaginari intendimus, ideae nexus partium & continuitatis simul recurrere debent. His igitur ad ideas partium accedentibus, prodit idea
composita I o adeoque phantasma c g. 939 entis compositi antea sensu
nunquam percepti. Patet adeo, perceptiones partiales diversorum entium compositorum pro arbitrio a nobis combinari posse, ut prodeat phantasma entis sensu antea nondum percepti. Idem confirmatur a posteriori. Trunco corporis humani imaginatio jungit caput cervinum, pedes equinos, geminata brachia humana cum
manibus: id quod unusquisque, dum haee legit, in semetipso experitur. Enimvero homo, cervus, equus& monstrum humanum quatuor brachiis cum totidem manibus instructum sunt diversa entia compositac 13I Ontol. . Quoniam igitur imaginatio phantasma producere valet, in quo trunco humano iunguntur caput cervinum, pedes equini, brachia geminata humana, ita ut partes hae sint sibi invicem continuae atque simulens unum mentiantur nos perceptiones partiales diversorum entium compositorum combinare valere, ut prodeat phantasma entis sensu antea nondum percepti, patet. Atat non minus in te ipso experiri potes , posse te ab ente illo composito removere cornua cervina & iis substituere bovina ; posse te removere pedes equinos iisdemque substituere caprinos;
75쪽
posse te removere brachia humana iisdemque substituere pedes anteriores simiae & ita porro. Patet itaque te perceptiones partiales diversorum entium compositorum pro arbitrio combinare valere. Quodsi modus aliquis, minimum genere idem, enti alicui non repugnat, possibile utique est, entii nexistere modum istiusmodi, minime genere talem, V. gr. ens praeditum esse colore aliquo I. 8s Ontia. , consequenter ens istiusmodi modo instructum existere valet I. I 33 Ontol. . Quoniam igitur subjectum ipsum antea sensu percepimus, nec minus modum in altero subjecto ab eo diverso deprehendimus per Θ tbes consequenter inexistentiae istiusmodi in aliquo subjecto ideam habemus ; dum subjecta imaginatio modum istiusmodi tribuere conatur, idea quoque inexistentiae recurrit s. Io 99, qua ideis subjecti & modi sociata prodit phantasma subjecti modo quodam instructi, qualem antea in ipso nondum sensu percepisti. Idem confirmatura posteriori. Lilia ista, quae natura candida prod
cit, nunquam nisi candida vidimus. Hoc tamen non obstante imaginatio iisdem colorem Iuteum, coeruleum, viridem, rubrum, nigrum &alium quemcunque tribuere valet. Et si autem non constet, utrum natura colorem candidum in alium mutare possit, nec ne, cum mixtionem materiae, quae in cepis absolvitur, ignoremus, consequenter num esse
tiae liliorum intrinsecae, quae mixtione illa&corpusculorum mixti cominbinatione absolvitur I. 237 Cosmia. repugnet: quatenus tamen nonni si structuram externam sensu percipimus, eidem non repugnat color quivis alius: etenim non modo colore quodam lilium obducere valemus salva ipsius structura, verum etiam per vitra colorata idem respicientes eidem colorem quemvis tribuere valemus. Color igitur candidus respectu structurae externae, quae sola oculis obvia est, pro modo habetur cf. rsaonto ), nec colores alii eidem eodem respectu repugnant, seu impossibile non est, ut alius quidam color loco candidi insit I. Iro Oxtol. I. Imaginatio igitur subjecto alicui tribuere potest modum, oui eidem minime repugnat, ut prodeat phantasma entis antea sensu nondum percepti.
Ex his, quae de iube to vi imaginationis modo quodam instruendo diximus , apparet, fieri posse ut prγ modo habeamus, qui non est, quoniam scilicet eidem minime patet interior rei essentia. Non tamen imaginamur contradictoria, nisi quodam subreptionis vitio. Quod si enim in subiecto imaginabili non admittis nisi ea, qua in sensum incurrunt; minime repugnat idem eidem inesse, quod miagmationis vi eidem tribuitur. Quod si enim iis , quae phantasma repraesentad, repugnaret quod supera it imaginatio; nec idem superaddere valeret: suin potius se tale quid imaginari minime posse deprehende. ret. Quamobrem imaginatio non fallit nisi eos, qui vitio subreptionis non confundenda contundunt, veluti qui phantasma lilii pro ipis lilio habent. Sed ea ex sequentibus
Phanta- Compositio pbant malam est combinatio perceptionum partialium ad marum constituendam unam compositam .
76쪽
Illustratur phantasim tum compositio iisdem exemplis , quibus ad confirmandum pro- rio quid positionem ameriorem a pol eriori uti lumus. Non tamen diificile est exempla quotlibet alia die aiis. superaddere, cum unxulculusque imaginatio iisdem luxuriet .
I. I 3. Phantasmata componere valemus. Perceptiones enim partium diversa - Realitatium entis compositi pro arbitrio combinare valemus, subjecto quoque in istius cophantasmate tribuere modum in eodem sensu non perceptum, perceptum pin ρ tamen in aliis, modo eidem non repugnet, ut prodeat phantasma entis sensu antea nondum percepti g. I I . Enimvero dum perceptiones partiales combinamus ad constituendam unam compositam, phantasmata componimus cf. x et P. Phantasmata igitur componere valemus.
Atque ita realitas compositionis phantasmatum fuit evicta , eodem prorsus modo, quo antea divisionem evicimus.
Phantasmatum divisio ac composivio sunt operationes imaginationis . I sq. r. 1 . gemit Quare cum iacultas fingend non supponat nisi possibilitatem phantasmata dividendi & quid sit. componendis elus exercritum operationibus imaginationis totum absolvitur, consequenter saeuitas fingendi ipsa facultate imaginandi continetur & quandam elus veluti partem constituit.
Anima habet facultatem fingendi. Potest enim phantasmata dividere Quod
S. 34o atque componere S.I43 , adeoque habet facultatem ea di viden- amni di atque componendi S. 29 . Quare cum in divisione phantasmatum ρη/pς perceptiones partiales a compositis separentur S. r399 dein compositione - 'perceptiones partiales ad diversa subjecta pertinentes ita combinentur, ut unam compositam constituant I. I 4 r phantasma sic prodit rei sensu antea nondum perceptae. Habet igitur anima facultatem phantasmatum divisione ac compositione producendi phantasma rei sensu antea nondum perceptae, adeoque facultatem fingendi habet S. rq Idem etiam sic ostenditur. Anima erceptiones partiales diversorumentium compositorum pro arbitrio combinare valet, ut prodeat phanta Lma entis sensu antea nondum percepti cS. I I . Enimvero dum perceptiones partiales a compositis, ad quas pertinent, separat, phantasma ta dividit S. x39 , & dum has partiales separatas iterum pro arbitrio combinat, ut unam compositam constituant, eadem componit S. I 2 . Phantasmatum ig tur divisione ac compositione producit phantasma rei sensu antea nondum perceptae, consequenter facultatem fingendi habet S. rq . A posteriori facultatem hanc fingendi confirmant exempla, quibus paulo ante S. I 4r stabilivimus, nos perceptiones partiales diversorumentium compositorum pro arbitrio combinare valere. Fingimus e. gr. ensantea non visum, dum trunco corporis humani vi imaginandi jungimus
77쪽
caput cervinum, pedes equinos, geminata brachia humana cum mani bus. Truncum humanum ab homine, caput cervinum a cervo, pedes equinos ab equo, brachia humana cum manibus denuo ab homine separa inus, atque hoc ipso phantasmata dividimus L I399. Truncum humanum, quem ab homine; caput cervinum, quod a cervo, pedes equinos, quos ab equo; & geminata brachia humana , quae a diversis hominibus separavimus, pro arbitrio combinamus, utque unum constituantens compositum, continuitatem a corpore quolibet viso mente sejunctam
insuper iis locis jungimus, ubi partes di versorum entium coalescere debent, atque eo ipso phantasmata componimus g. I a . Quando itaque fingimus ens, quod truncum habet humanum & geminata brachia humana cum manibus , caput vero cervinum & pedes equinosia phantasma istud producimus aliorum phantasmatum divisione ac compositione. Eodem modo idem confirmatur exemplis quibuscunque aliis, quibus propositio anterior cf. I I confirmari potest.
Neque hoc mirum videri debet. Etenim propontio de eombinatione perceptionum partiatrum ad diversa suis ecta pertinentium est notio phantasmatum compositioni respon dens s l. 14aλ, Ae phantasmatum divisio, quae in leparatione perceptionum partialium Reomposita consistit l I. 239 , tacite lupponitur .
Si ea componimus, quae sibi mutuo repugnant, vel naturae vi in eodem subjecto conjungi nequeunt; pbantasma eos fictum repraeVentat. Pone enim ea, quae sibi mutuo repugnant, componi: ens istiusmodi, quale pha tasma repraesentat, impossibile erit S. SI OmoL . Quare cum existere nequeat, quod impossibile est g. r 32 Ontol ; enti istiusmodi existentia repugnat S. IIo L g. , consequenter ens fictum est si I o Onrol. . Pone secundo ea, quae imaginatio componit , vi naturae in eodem subjecto conjungi non posse. Quoniam natura universa est aggregatum omnium virium motricium , quae corporibus in mundo coexistentibus simul sumtis insunt S. so 7 CUML r, mundus autem seu universum se ries estentium finitorum tam simultaneorum, quam succcssivorum inter se connexorum g. Cosmol. I in serie rerum non continentur causae , quae in eodem subjecto conjungere possunt, quae imaginatio componit g. 8SI Ontot. . Quare cum in mundo nihil actum consequatur , nisi cujus causa in serie rerum, ex qua constat, continetur S. 97 CosmoLὶ , ensistiusmodi in mundo hoc adspectabili actum consequi, seu existere nequit, adeoque si non absolute, saltem in relatione ad mundum praesentem existentia eidem repugnat S. 3Io LM. . Erit igitur denuo ens fictum g. I o Ontu. .
Dissicile subinde est demonstratu, utrum ea, quae imaginatio coniungit , sibi mutuo Fepugnent, necne. Truncm humano iungimus caput cervinum , pedesque equinos: ecqui vero demonstret, vel in se repugnare, ut truncus humanus continuus sit capiti eervino Icpedibus equinis, vel tale quid minimum vi naturae existere non polle , etsi in se non impossibile pet moraculum ut ex illat minime repugnet i multus sane requireretur apparatus s
78쪽
aatequam demonstrationem abis vere liceret, uini per se incautis manifestum videatur sens illiusmodi naturae viribus ex utere non polle, quod idem nec extitere unquam viderimus, nec alibi existere, aut extitisse acceperimus. Accidit ex hac ratione, ut innumerum entium lictoram reseramus, quicquid imaginatio antea nol s non visum producit . etsi nondum inquisiverimus, utrum vel abIOlute , vel in urci me ad Prae eatem iemem rerum contradictionem invulvat.
Quoniam pro arbitrio nostro componentes , quae imaginatio nobis Gnosi. suggerit, fieri potest ut ea componamus, quae sibi mutuo ropugnant, vel emissi ii natum minimum vi in eodem subjecto coniungi nequeunt ; in eo autem mrcμ- casu phantasima ens fimim repraesentat I. I 6 : si imaginario phantasma
quoddam producit ; quod repraesentat innumerum entium referendtim non es , antequam demonstratum fuerit , id contradictionem non involvere ἱ nec iamia
do Me adspectabili exstere posse sumendum, antequam evictiam fuerit, causam ejus in serie rerum praesente contineri. Si enim contradictionem involi ir, impossibile est ρ ρ Ontol. , adeoque existere nequit sy. I 32 OnIoLὶ, consequenter nec ens est V. 134 Ontol. 2. Quod si vero causa ejus in serie rerum praesente non contineatur , in mundo hoc actum consequi nequit S. 97 Cosmol. , adeoque in numerum entium ad praesentem rerum seriem
E. g. Vidimus avex, vidimus pike . Imaginationi nihil obstat, quo minus alas apponat prici de sile producat phantasma piscis volantis. Enimvero piscis volans in numerumentium vel smple iter, vel ad hunc mundum adspectabilem pertinentium referri nequit, antequam ostenderis, non repugnare ut piscis habeat alas, vel naturae vi pisces volantes produci potis. Iam cum ex relatione illorum constet, qui per maria navigarunt, dari pisces volantes: phantasma piscit volantis si in genere cons deretur , ens fictum eqMdem non refert: quatenus tamen ei, quem refert, pisci eas apponit alas, quas phantasma exprimit, in mi nerum entium verorum ideo nondum referri potest piscis ille volans, quem tibi imaginaris . videmus itaque, quam parum si fidendum imaginationi, & quam caute sit Procedendum, ne nobis ab eadem imponi patiamur.
Si imaginatio per arbitrariam compositionem pbanrasma quoddam produ- inlinirit; ars objectum eidem simile producere valet. Quando enim imaginatio per arbitrariam compositionem phantasma quoddam producit, pei cepti DPS ,res ijd-
partiales ad constituendam unam compositam combinat pro arbitrio S. trii ix. 4r . Quare cum percepti es istae partiales repraesentent res corporeas
antea sensu perceptas cf. 9I ; minime repugnat materiae istiusmodi induci figuras , quales eaedcm habent S. 88 Ontol. . Quoniam praeterea partes ita figuratae continuum exhibent in phantasmate per porb. nec impossibile est, ut partes ita figuratae sbi mutuo fiant continuae. Nihil igitur obstat, quo minus materiae figurae inducantur istiusmodi in superficie continua , consequenter ars objectum phantasmati simile producere valet S. I9 y Onto P. Idem etiam confirmatur a posteriori. Imaginationis vi producimus phan-
79쪽
phantasma, in quo trunco humano jungitur caput cervinum cum pedibus equinis & brachiis humanis. Quoniam cervinum caput, truncus corporis humani, pedes equini & brachia humana sunt in numero entium , quae existunt; non impossibile est ut materiae istiusmodi figurae inducantur, quales extus apparent. Et quia non repugnat figuras quaslibet una induci eidem trunco arboris vel lapidi, ut in superficie externa contianuitatem exhibeant; ligno vel lapidi incidi potest simul figura capitis cervini, trunci corporis humani, brachiorum humanorum & pedum equinorum, ut in superficie partes circa extrema sibi mutuo sint continuae. Sculptor itaque em glare valet statuam , quae habet caput cervinum , truncum humanum, brachia humana & pedes equinos. Similiter pictor
in tabula istiusmodi ens delineare valet, &arte fusoria idem ex metallo fieri potest.
Nimirum quae imaginatio in obiee o clare repraesentat, ea non repugnant materiae, sed eidem inesse possunt. Quamobrem nihil obstat, quo minus arte materiae talia inducan intur. Enimvero si deinde tacite superaddit, quae vi naturae existere nequeunt, non dantur causae naturales, quae ex materia existente ens istiusmodi producere valent. Atque ita ensistud, quod phantasma repraesentat, ex classe rerum naturalium exulat. Ita si caput ceris vinum iungimus corpori humano, minime repugnat, ut utraque figura eidem ligno, vel lapidi indueatur, vel diversis lignis aut lapidis fruitis inductae figurae eo modo iungantur , quo continuitatem mentiantur, cum sola superficies externa , qua terminatur mat tia , & color eidem illitus in sensum & imaginationem incurrat. Enimvero si tacite super addimus, caput cervinum structuram habere debere internam, qualem in natura rerum habet, de similiter trunco corporis humani eam tribuimus structuram internam, quam nostrum habet a illae structurae internae naturae vi coexistere nequeunt in eodem sub eclo. Quodsi ex anatomia cervi & corporis humani st ructura interna satis perspecta foret omni iaque ratio in utraque pateret a ostendi fori an poterat, cur repugnet trunco corporis humani adhaerere caput cervinum: aut, si concedamus, non simpliciter repugnare, ut corpus humanum vivum instructum sit capite cervino s nullas tamen dari in natura rerum causas istiusmodi entis productrices monstrari poterat, siquidem caularum naturalium series nobis sufficienter foret perspecta . Cavendum igitur, ne phantasmati iudicando tacite superaddamus, quae in eodem non continentur, quatenus idem simpliciter apprehendimus. Ita imaginatio repraetentare potest in phanta Imate motum capitis cervini trunco humano cohaerentis: neque hoc repugnat simpliciter, eum idem quoque re ipsa efficere liceat, si caput cervinum arte efflictum imponatur trunco corporis hominis viventis , ut caput eius intra ipsum abscondatur. Enimvero si tacite superaddimus, motum fieri a principio
capiti cervino interno eodem modo, quo in natura rerum cervum caput suum movere Observa
mus a subreptionis quodam vitio phantasmat i ingerimus, quod in eodem non continetur.
Quoniam partes aedificii diversae pro arbitrio a nobis fieri possunt; imaginatio ex fis , qtiae in pluribus aedisciis diversis Oidit, ideam novi aedifica
componere valet. Mem eodem modo fit in alvs operibus arris.
Nititur hoc principio ars inveniendi architediorum communis, qua & utuntur artifices alii. Etenim dum ideam aedificii extruendi animo concipere debent, plures aedificiorum ichnographias & orthographias oculis subiiciunt. Sunt scilicet imagines rerum phanta iamatum vicariae, cum non repraesentent nisi ea . quae vi imaginationis repraesentari possunt, ut ad coperinde si, sive imaginatio reproducat ideas rerum antea visarum, sive imagines earundem oculis obliciantur. Exiliis deinde ichnographiis & orthographiis in suam ichn graphiam & orthographiam transserunt, quae com mcda videntur, atque ita componendo veluta phantasmata novum producunt. obtinet idem in arte pictoria, sculptoria & re hor. tensi, aut, si mavis, architectura hortensi.
80쪽
Si arebitectus ex iis, quae in pluribus aedificiis diversis vidit, ideam aedificii componit vi principii rationis tu scientis; aediscium juxta eam extructum est regulis architeriturae conforme. Et in genere, fi artifex ex iis, quae in stiribus ἀωσι corporibus artifcialibus ad artem suamspectantibus vidit, ideam corporis cujtisdam arti talis ejusdem artis vi principii rationis Roscientis componit ;corpus istud regulis artis conforme. Etenim si architectus ex iis, quae in pluribus aedificiis diversis vidit, ideam aedificii componit vi principii rati nis sufficientis; in eadem nihil admittit, cusus non dare possit rationem sufficientem, cur adeste potius. quam abesse debeat, cur tale potius , quam aliud esse debeat s . 7o Ontol. 9. Quoniam itaque in architectura civili rationes singularum partium desumuntur a fine carundem S. sAreb. civit. Jc omnes tandem rationes particulares resolvuntur in scopum
fundatoris, qui totius aedificii finis est I. et Archis. ciui 2 ; in rationes eorum in qu rit, quae in aliis aedificiis facta fuisse videt, & num ea conspirent eum fine aedificii, cujus ideam animo concipere debet, judicat . Quare cum propositiones enunciantes determinationem rationi consormem sint regulae cS. 47s Ontol. ; in idca aedificii, quae animo concipitur, singula secundum regulas architecturae civilis determinantur . Et quoniam uullas determinationes admittit, nisi quae ad scopum fundatoris obtinendum tendunt per demonstrata; determinationes omnes inter se consentiunt,& in aedificio, cujus idea animo concipitur, nascitur persectio V. 3o3Onto . Enimvero illud regulis architectonicis conforme censetur aedificium, quod, cum sit perfectum, a desectu liberum S. s 24 Ontol. ,
adeoque nihil continet regulis contrarium I. 477 Ontol. 9. Edificium adeo regulis architectonicis conforme, si exstruitur juxta ideam ex iis , quae architectus in pluribus aedificiis diversis vidit, juxta principium rationis sufficientis compositam. Idem eodem prorsus modo ostenditur de corpore quocunque alio artificiali ad quamcunque artem spectante: neque enim alia re opus est , quam ut pro aedificio substituatur corpus artificiale in genere, & pro regulis archite turae substituantur in genere regulae artis in demonstratione
anteriore. Habere enim unamquamque artem suas regulas, vel exinde colligitur, quod in cruaecunque corpora artificialia persectio cadat, vi cujus aliud praestare judicatur alio; omnis autem perfectio suas habeat regulas, per quas explicari, hoc est, intelligi potest, cur determinationes intrinsecae tales potius sint, quam aliar S. so9 Onto I . Quod si dubites, an corporibus artificialibus singulis respondeat aliqua persectio, perpendas, quaeso, singula certi cujusdam finis gratia fieri: ad quem cum tendant determinationes intrinsecae singulae, ex earum consensu nascitur in corpore persectio S. so3Ontol. .