장음표시 사용
281쪽
Prob. a. Pars. Ex Naim. 92. Te Imrnia tua eredibitia facta fudi: n: r. id et tyut exponit glosia, muir istu . prima scisa, tiarum principia ob prodigia, qui bus suere confirmata. His enarratis ab Aug. motivis eredibilitatis Manichaeos alloquitur lib. II. eont. Faustum cap. qt. styia ad baeere ponsetis i aut Nempe ista manifesta
fuat; nempe omnes, no et ico calumnias em tradictioπu, sed etiamonebatis dubitati,nis expellunt di cap. t a. ait triauis tam de mens, ut non vi at ri Quis tam impulens intivissere se dissim γοι e Unae haec propo. sitio : Evisens non est , evidentia moratipνυν e dicta P Iea, Rerieionem Ca.rbolicam esse veram, damnata est 1 Cleto
Gallicano an. 1 Go. tamquam temeraria di in errorem inducens.
Obii. i. Si motiva credibilitas essent evidenter credibilia, nullus unquam suisset vir cordatus, qui Religionem nostram negare potuisset is namque est evidentiae esse. ctus, ut ad assensum necessitet a atqui multi;suete omnibus saeculis viri sapientillimi atque acutissimi, qui Religionem nostraui negaverunt α impugnaverunt, Ergo. N. viri sapietitissimi Religionem nostram negaverunt culpa sua, Q Eκ desectu evi, dentiae motivorum , N. Excaecavit enim malitia eorum ; Di dxerunt magis tenebras quam lucem, superodidit ignis, O non videram,solem in illud autem, quod dicitur, eum esse evidentiae essectum, ut ad assensum necessit et, uistinguendum eli si agatur, de evidentia ab intrinseco proce. dente, C. si ab extrinseco, N. tune enim adhue requiritur pius voluntatis motus, di
. O di. a. Rudes & Idiotae motiva credibilitatis expendere non valent I attamen veram habent Mysteriorum fidem ι Ergo non est necesse, ut motiva credibilitatis sint evi.
dentia. R. Non eamdem in omnibus necessariam esse evidentiam, sed pro majori, vel minori capacitate, majorem, vel mi Dotem .
In Cerbetica namque Mesem inquit Aug. con a Epiti. sun d. cap. q. pauci Dirituales ad sincerissim n sapiιηtiam perveniant in
boc statu ,, cateram quippe turbam nos in te laeadi vivacitas. sed eredeη i simplisitas ruιissim .s jacit. Haec tamen simplicitas debit i ta dentia non vacat . cum facili ne-g0 10 .. . 'alioribu tu contur tum dema. Diluatine miraculotuim ad conismationem
sides Catholicae patratorum ἰ tum de vertistate Ecclesiae, suae inter Sectas hine inde exortas praelucet, tamquam sol inter ne bulas opertas caligine i quem nullus, nisi
DUplex est actus fidei, internus selli.
cet, qui est alsentus alicui vetitati revelatae in lota mente elicitus, dc externus, qui est externa fidei professio , ore , vel opere, vel aliquo ligno prolata. Utriunque necessitatem tequentibus patagraphis examinabimus. r. De neeessitate interioris actus Fidei.
u. Eeessitas fidei duplex est : alia
Lu medii, altera praecepti. Prior ea est, sine qua talus obtineri nequit, sive culpabiliter, sive inculpabiliter, sive icienter , silve ignoranto omittatur. Ponerior est illa. quae rationis capaces obligat; sed non ita rigide, ut ii in abii ter, re ignoranter omittatur, salus obtineri non possiti, hoc posito. Dico I. Quovis tempore actus fidei internus omnibus Adultis necelsarius filii , necessitate medii.
Prob. I. Ex Apost. Habr. tr. Sine fide pusibile est maerae Deo. h. LXVI ridenq. less. o. c. 7. Sime Fide nulli umquam contigit justificatio . 3. Ex Aug. letin. I s. de temp. . sine Fιde ad ' rerum Dei confortium nullus pors pervenire. Ratio eli, quia finis obtineri non potest abique medio tibi proportionato; eum igitur finis noster sit summaturalis, ad eum obtinendum indigemus fide, ct charitate luperiratulati, tuin polita tamen absoluta voluntate Dei, qui non vult ipsum a nob:s polli deii, nisi prius eum cognolcamus, & dili amus. Obiii. r. Apo: tolus nihil ad salutem aliud exigit, quam ut credatur Deum existeredi remuneratorem esse; Atqui id Ggnosci potest lumine naturali. imo e dem lumine cognosci poteit eum esse luuin .E bcnum, tum meque a manuum Ε go. D. Apostolum ibi loqui. . non solum de Deo ut auctore naturae , 'sed tu a xii γῆ ut
auctore gratiae:& gloriae, quae proculdubio abique luminei lupernaturali cognosci non potest.
282쪽
OD . I. Lieet dieatur Ioan. s. Nisi remitus fuerit, be. non potest introire in Regnum Dei; sussieit tamen Baptismus in voto: Ergo licet Apostolus dieat sine fide impossibile est placere Deo, sussicit etiam aliquando fides in voto. R. Negatur paritas: de disparitas est, quod Baptismi votum in aliquo actu in .
cludi potest, ut in ipsa fide re pei sectaeontritione ; non autem votum fidei, quae
omni actui supernaturali praesupponisur ; m sit totius humanae lalutis initium, &omnis justis eationis radix de landamentum. Unde in textu allato; dum dictum est resui re erit ir baptietntus fuerit, salvus init; non additur: non erediderit, ἐγκύου baptizatus fuerit a sed simpliciter qui
non crediderit condeminabitur ut indicetur omnem non eredentem fore condemnandum ; non vero omnem non realiter Baptu
Eatum, modo sit baptiκatus in voto. Dico II. Albis fidei internus Adultis est Meet satius necessitate praecepti. Prob. Ex Scripti Ioan. 3. me est manam tum ejus, ut credamus in nomine Filii Hus. Et qui non crediterit condemabitur. Haee autem eondemnatio apert E prae tum aD M t; eum nulla sit condemnatio absque cr gressione, nec transgressio absque prae cepto. Deinde quae ex Dei ordinatione ne cessaria sunt neeessitate medii ad salutem sunt etiam necessaria necessitate praecepti. i enim finem imperat, imperat de modia, sine quibus finis obtineri nequit: Im. perat autem Deus Dmnibus, ut innitantur ad salutem acquirendam: Ergo. Ob e. Ut praeceptum fidei adimpleatur, lumeit, ut eredat quis habitualirer quaere. velata sunt; eum hos habitualis sit vera
fides, & qui eam habet velE sit fidelis &non ineredulus.
n. Fides habitualis est quidem vera s. des, sed non est fides praecepta. Ratio est quia dantur istummodo praecepta de acti. hus virtutum, non de earum habitibus scum a nobis non pendeant, utpote a Deo immediath infusi. QVSR. t. Quaenam mysteria necessa. rio eredenda sunt necessitate medii, tum ante , tum post Evangelii promulgatio. nem R. Ante Evangelli promulgationem sermper necessarium fuit necessitate medii, ea plicita credere, Deum esse, eumque esse unicum; eum deorum pluritas divinitatem tollat; dc remuneratorem esse, proindeque
malorum vindiem. Sept enim jussiua e4igit, ut remuneret bonos pariter erigit uepuniat impios. Id expresie docet Apost. citatus Haebr. rr. Unde haec prop. Non nisi Fides uritis Der nereseria videtin ne bestate medii, non ex icisa ν--reatoris, damnata est ab Innoc xl. Item omni tempore neeessaria fuit ne. cessitate medii fides, non quidem explicita, sed saltem implicita, in Christum. Aie enim D. Petrus A L q. Non est in ali a alio. solus, neque ess aliud nomen sub Caeso. in quo oporteat nos salvos fieri. Igitur Christi: nomen invocare semper necessarium salti at quomodb, ait Apost. invocabunt, in quem non erediderunt ἰ ' Quomodo inia quam , antiqui justi Christum invocassent. nisi in illum saltem implieite, ered dissenti Haec veritas ex praecedenti concluditur. Si vim omni tempore necessitate medii fuerit necessarium, eredere Deum esse reis muneratorem, & quidem supernaturalem a eadem necessitate necessarium fuit credere venturum aliquem Mediatorem, cujus me.
ritis homines pγssent 1 peceatis liberari gratiam, re salutem aeternam eonsequi. Ea quo iter sim evidenter sequitur, Hisdem saltem implici am, ot confusam Tribn:tatis eadem necessitate semper fuisse neoeessariam. Futurus siquidem Mediator alius non excogitabatur, nisi Persona quaedam divina, ab ipsomet Deo ad salutem hominum missa; quod sata, saltem subobscur . Trinitatem innuebat. Dixi in responsione ; fidem explicitam Inearnationis, de Trinitatis non fuisse omni tempore necessariam. Tinatisr enim Apost. l. I. MUerium Incarnationis ae Trinitatis a consitum fuisse a saeculis, is generationibus, nune aucem manifestum esse sanctis ejus. Absconditum, inquam, non penitus, sed non elath, de explicitε cognitum, de post hae nobis clare, oc exelicit revesatum. Quod si igitur Mysterium istud e plieite non fuit revelatum , evidenter λ' quitur non fuisse neressarium illud expliarith eredere; eum Deus optimus in me diis ast salutem necessariis minimε desit. R. 1. Post Evangelii promulgationem n eessaria est necessitate medii fides explici ta, non solam Dei existentis ae remuneratoris, sed de Incarnationis, de Trinitatis; id est secundam persoriam divinam pro nobis fuisse mearnatam de mortuam , de tres esse personas divinra realiter distinctas. Patrem, Filium, de Spiritum, Sanctum it, uniea natura, de tantia. Primum probatur ex ipso Domino Iesu Christo dicent.
283쪽
Ioan. 7: Ime est vita aeterna, ut eoet stant te solam Deum verum, is quem milii Iesum christum. Ubi Christus eamdem Fi. dem in se ipsum ad salutem requirit, ae in Deuma atqui fides explieita in Deum necessaria est neeessitate medii;'Ergo. S cundum patet; tum quia sine fide Trinitatis haberi nequit fides Incarnationis ex. plieita; Inornatio siquidem sine verbo intelligi nequit; tum quia Baptismus omnibus consertur eum expressa, de distincta trium personarum SS. Trinitatis invoca.
UTR. a. Quaenam stiri ae eredi debeant , necessitate praecepti R. r. Sciri di credi debere explieit E ea
omnia, quae necessaria sunt necessitate meis
dii , ut patet ex ratione jam allata. a. Symbclum Apostolorum , saltem quoad substantiam , cum ad hujus symboli Articu-Ios praecipua fidei capita redueantur ἔ nee lassicit istud idiomate ignoto memoriter reis citare; sed necessaria est Articulorum ex Plieita notitia . 3. Praecepta deologi , in
quibus eontinentur communia juris naturalis prinei pia; cum eorum cbservantia ad salutem sit necessaria, nee s. ignorentur observari possunt. Idem dicendum est de praeeipuis, & o dinariis , quae ad omnes apellant , Eeclesiae praeceptis ob eamdem rationem. 4 Ea Sacta inenta, quae ad sa-lntem necessitate medii sunt necessaria , necnon illa, quae qui ibet reeipit: Ad illorum namque receptionem parare se i p. sum non potest , nisi noverit quae sint lequid contineant.' . Orationem Domini. eam , in qua omnia a Deo petenda con
tinentur ; quia oratio omnibus necessaria est neetssitate, tum medii, tum praecepti. His omnibus accedunt, juxta communi rem ae probabiliorem Doctorum sementiam, Dima Crucis, qua in Baptismo si gnAti sumus, dc Salutatio Angelica , ubi expressh, ae distinctE Incarnationis Mysterium profitemur i dc hoc tum ex Eccle. sae praxi immemorabilis tum ex commuis ni sensu Fides tum, qui gravem deformitatem in negligentia haec addit cendi agno .
Pori, oblῖgario addiscendi supra dicta ,
pro euiuditat capacitate majori, vel mino. ri, viget in primo initanti morali usus rationis . Dixi morali, non metaphysico; id est, dam juxta vi prudentis, ae timorati
existimationem , Adultus quilibet sacram doctrinam intelligere, di ops ortune compa
QUIER. 3. Quandonam obliget fidei prae ceptum t. Duplex est Fidei praeeeptum: Ne gativum scilicet,& assirmativum. Primum obligat semper re pro semper, eum nullus Fidei Mysteriis dissentiri, vel de illorum veritate positi v ἡ, ae deliberath dubitare possit, quin gravi injuria Deum afficiat. .atenus autem affirmativum dicitur, certum est omnes teneri aliquoties in vita actum
fidei elicere, nee sufficit Mysteria fidei semel credidisse prout definierunt Alex. VII. Prop. I. Inn. XI. Prop. io.'dc 37. Et hoc quidem non solum per ac idens; dam sei. licet aliud urget praeceptum , quod sine actu fidei observare nequit; sed etiam per se, quatenus est praeceptum speetale & ab aliis dis inclum , saeptiis in saetis Ser pluris
commendatum de ineulcatum . Iustus siquidem ex fide vivit, seu vita justi fidei actibus nutritur dc conservatur. Ideo sicut pra cepto naturali de vita conservanda tene
mur saepius alimenta sumere, ita praecept divino tenemur aliquoties, imo de saepius. actus fidei elicere. R. 1. Praeceptum fidei obl7gat per se. I. Infideles dc Haereticos , d lim sides eis
susscienter est proposita. 2. Pueros Catho. lieorum in primo usu rationis, moraliter
sumpto , si lassicienter fuerint instructi ;quia . ut mox dictum est, tenetur quilibet
Fidem ae Legem Christi suscipere, dam ipsi
sum cienter est promulgata, nee potest in aliud tempus absque infidelitatis peccato disserre. 3. Omnes fideles in mortis articulo non solum ratione Spei Ac Charitatis tune obligantis, sed ratione sui , quia tune quisque tenetur omnem, quam potest ad-hhe. e curam, ut suae saluti consulat, quod fit inaxime fidei exercitio. N. 3. Praeceptum Fidei obligat per aecia dens. i. Dum nos ad justificationem praeparamus, quae sine fide explieita & actu ii non obtinetur. 2. Diim ad aliquod Macramenturn, maximE Eutharistiae, quae est Mysterium fidei accedimus. 3. Ddm gravis urget contra fidem tentatio, quae absque actu fidei. ut plurimum, expelli non potest. q. Dum cecurrit oceasci Fidei exterane profit di, quod utique sine actu interiori fieri nequit. s. Dum praecipua anni Festa, de dies Dominica eelebrantur, quia haec ad Dei cultum specialiter sunt instituista, dc Deus secundum August. non solum
Spe de Charitate, sed de Fide colatur.
284쪽
aso Trin. IV. De Virtutibus , & vitiΗ.
f. a. De necessitate actus exteristris Fidei, T Uplex est actus exterioris Fidei necessitas, juxta duplicem Fidei consessionis obligationem I alia negativa , qua prohibemur negare fidem, verbis, si .mis , iactis, silentio, tergivertatione, aut quibusvis aliis modis, sive explicite aut sommaliter, sive implicitἡ aut virtualiter: Altera positiva , qua tenemur aliquando eam exterius profiteri, his breviter notatis. Dico I. Nullo unquam easu fidem , quo. Cumque modo, exterias negare licet, etsi
Pre'. Coneluso, quae est de fide, contra Gnosti eos & Priscillianistas oraeulo Christi
Domini: Matth. IO. Qui negaverit me co-νam riminitas, negabo ἐν eum raram Patre meo. Ratio est, quia fidem negare pe
inde eit ae affirmare salsos esse fidei Articulo I proindeque mendacem esse Deum, qui eos revelavit. Osi. I. Exemplum Iehu qui eultorem Baal se esse simulavit, ut ejus cultores agno .sceret re deleret, qui tamen ob hoe , Do mino laudatur. R. Laudatur Iehu, mod juxta volunt tem Domini cultores Baal deleverit; non vero quod ad eos delendos hane adhil erit simulationem, quam jure merito D. Aug.
Iib. contra mendacium Cap. a. vocat menda.
cium impium, tu Derinum sacrificium. OUi. a. Tolerantiam Elisei: q. Reg. c. s. qui togatus h Naaman Syro, ut sibi igno. lceretur, β adoraret in te is Remmon, ador te Rege in eodem Aeo, tuo innitente super manum suam. Dixit ei, vade in
R. IIaee adoratio a Propheta permissa merus init Cultus ei vilis di politieus, quem Naaman ex ossicio dignitatis suae Regi praestabat; non solum in templo, sed etiam in omnibus aliis locis, in quibus lex solemni.
ter aliquam caeremoniam peragebat. Hoc motum erat omnibus Syriis qui non censebant hune eultum Deo Remmon exhiberi
Naaman, quem mobe sciebant Iudaeorum Religionem publice profiteri. QUEM Quibus in easibus fides negari
R. Fidem negare eensetur, & infidelitate reus est, quicumque aliquid agit quod vel de te natum est, vel ab hominibus est in. stitutum ad salsae Relisionis professionem fgnificandam , aut qui aliquid agit , vel omittit in ius circumstantiis, ubi eo vNniter ae rationabiliter ereditur vetam fidem negare, & salsam profiteri, vel quodam-miab approbare. Reylv. r. Pereat graviter qui Idolo thus Volet, aut coenam Calvinisticam celebrat, licet Idolum interius despiciat, aut Coenam Calvinisti eam detestetur. Imo licet, omnessetant nee Idololatriam, nec Calvinismum per hoc profiteri intendere; quia hae ct si- miles actiones Cultum sit illitiosum inin' trinsecε continent, nee alium habent usum moralem: omnis autem Cultus superstitios sus intrinsecἡ mesus est. Resola. a. Gravissimo infidelitatis perea to reus est, qui adorationem externam ido
lis exhibet, licet eam dirigat interius ad verum Deum in imaginem depictum, vel sub vestibus, vel prope Idoli Altate latio tantem , in his circumstantiis, ubi communiter re rationabiliter idolum adorare ce
Resis. 3. Grave peceatum est Idolotytis uti, seu cibis Idolo immolatis, Armaliter sumptis; id est quatenus Idolo sunt immo lati, re in Cultum Idoli; aut in his eircumstantiis, in quibus prudenter judicatur usum hune in Cultum idoli reserri. Aliud est si id fiat materialiter tantum, ad samem sedandam absque scandalo, di ulla
specie Ethnicae cooperationis. Resis. q. Catholicus per loca Haeret leo. rum transiens notest earnibus velei die Ve-lneri a vitandam mortem, vel grave abis
periculum. Non posset autem absque gra vi infidelitatis pereato, si eomestio illa habeatur communiter, tamquam Haeresis protestatio; vel si cederet in contemptum ac derisionem Catholicae Religionis. Resore. s. Idem dicendum eth de Cath licis deferentibus vellem, vel utentibus signis aut saetis, quae ex usu communi sa, lam Religionem denotant. Aliud esset, si haec solam nationem designaret; tunc enim non abnegatur, sed occultatur, quod ea justa caula licitum est. Resore. 6. Haereti eorum precibus aut Caeremoniis, quibuscumque Religiosis, sorma. liter participare, grave infidelitatis peccatum est, di implicita fidei negatio; tum quia haec participatio signum est naturale eonformitatis Religionis cum Haereticis, tum quia haee cedit in inajorem retic rum auctoritatem dc fidei Catholicae injuriam: ita omnes Thiologi , nullo excepto, dixi sor maliter: Hine.
Essere. 7. Peccati an non est infidelitatis
285쪽
interesse materialiter Haeret leorum Caereremoniis, eorum templum adire, Conciminibus interesse et unde id ex julta causa fie- 'ri potest; modo absit omne scandali. aut subversionis periculum , nee ullae adsint cir .cumstantiae, quibus appareat eos, qui his intersunt Caeremoniis, fidem negare dc salsam profiteri; se samuli dc famulae, qui ex fine politico honoris, ec obsequii gratia
commitantur Dominos de Dominas suas ad Haereticorum templa euntes, ab infidelit, te excusantur ; ut patet ex supra allato
exemplo Elisei erga Naaman Syrum. RUOIv. 8. Qui Haereticis psallentibus organa tangeret, eampanam ad eos in Tem. plum convocandum pulsaret, templi haereistiet ossietum aeditui exerceret, fidem catholicam implicit E negaret; quia Hereti. cotum Ritibus cooperari re haeresim promovere, iure merito censeretur.
Dimili. Tenemur aliquando exterius fidem profiteri. Prob. Ex Apust. Rom. io. corde creditur ad 1ustitiam; ore autem fit eouissio ad salutem Ace. Ex Augustin. Lib. de M. Acsym. e. I. Fides incium a nebis exigit bicordis, O linguae conclusio est de fide, sed . QUI R. Quibus in ea sibus teneamur fi . dem exterius profiteri
subtraheretur honor ibitus Deo. aut etiam utilitas proximis impendenda. Quia Deum, qui hujus confessionis omissione exhonora. retur , toto corde diligere 6c eoiere , &proximum sicut nos ipscs amare, esusque salutem p O viribus promovere, tenemur. Hinc
Resis. r. Potestate publica interrogatus, tenetur sub gravi peccato fidem elare et
fiteri, etiamsi mors, gravissimaque eminearent tormenta, sive privatim, sive publice interrogatur , sive qui interrogat Tyrannus sit sive Princeps hegitimus sve sit Princeps proprius ejus qui interrogatur, sive sit alienus; quia per hujus consessionis omiisionem subtraheretur hunor Deo debi.
tus e contraria sententia damnata est ab Innoe. Xl prcp. 18. Dixi i. Potestate publiea', nam h privato interioratus, per se loquendo, non tenetur profiteri fidem; sed aut tacere, aut consessionem eludere potest; nisi id requirat talus proximi aut magnum religionis emolumentum . Dixi,2. Clare . quia non licet, in tal casu, verbis uti ambiguis, cum
id sit Christum erubelcere. Resolv. 2. Tenetur quilibet dicto vel mcto Fidem profiteri dum haereticus eoram aliis fidelibus, aut infidelibus injuriis fidem afficit , iplum eharitative.corripiendo, desidem catholicam prudenter propugnandos nictb tamen inde Ductum aliquem speret, nec majus malum timeatur; s enim tunc fidei professionem omitteret, honorem Deo debitum subtraheret. RUOD. 3. Interrogatus, uir im Sacerdos
si vel Religiosus, potest citra infidelitatis
peccatum id negare; non enim fidem negaret, sed statum de ordinem. Non pos et tamen negare se esse Catholicum oc Papi stam; si per Me interrogans de Christianitate dc fide intenderet inquirere, non de alia qualitate quae non Religionem, sed statum politi eum spectaret ; ut si, grassante bello inter Catholieos & Haereticos, aliquis interrogaretur, utram sit Papista; id est utram si de Papillatum exercitu, id negare posset, citra, non quidem mendacii, ted infidelitatis peccatum. Resore. Φ Fuga, grassante persecutione, potius est fidei prosessio, quam negatio ἐquam ipsemet Chrillus docuit verbo, Zc exemplo. Illieita tamen esset Palloribus, ubi eorum residentia ovibus suis esset necessaria, etiamsi mors ipsis immineret: tunc enim subtraheretur utilitas proximi ex ju- Ititia di charitate ipsis impendenda. R sola. s. Fidem occultare licet, quando nulla honori divino irrogatur injuria, nec ullum . proximorum saluti damnum inde emergit. Imb licet pecunia redimere se, ne de fide sua quis inquiratur. Quod probatur exemplo Discipulo: um Pauli, qui siea vexatione Gentilium se redemerunt, ut habetur Act. IT.
IVolv. 6. Rege Haeretico , Catholicis
praecipiente, ut in Templo haereticorum e rum inremoniis Religiosis etiam materia. liter intei sint , ad decernendos Catholicos
ab haereticis, tenetur quisque Catholicus sub gravi infidelitatis peccato fidem suam impi cite profiteri, fugiendo dc inobediendo, etiamsi mors ipsis immineret. Aesolv. 6. Tenetur quilibet fidem aperterr .fiteri. cum ex circumstantiis adest ceristitudo moralis, imo Ac dubiam, quod per hane professionem infidelis sit converten
dus, dc fidelis vacillans confirmandus; Scinfirmamus in fide, istius proseis: nis desectu graviter scandalizandus; quia debemus pro fratribus nostris animas ponere.
286쪽
23 a Tradi. IV. De virtutibus, & vitili:
Quaenam sint vitia Fidei opposita. DUO sunt praecipua vita fidei opposita:
ιnfidelitas nimirum, quae actui interno fides piaecepto adversatur: & Blasphe mia, quae actui externo Fidei, sei licet professioni opponitur. De utraque sequentibus articulis.
De I delitate. I. TNfidelitas, quae est earentia Ad ix is Iubjecto amo, tripliciter sumimitur. r. Negati v δ, estque fidei earentia in eo qui nihil de fide audivit, nee audire potuit. 1. Privativε, estque earentia fidei in eo, eui fides lassicienter promulgata sitit, vel qui praedicationem Evangelii audire ne .glexit, quippe tamen nullo contra fidem eris rore positivo laborat. 3. Post ivε seu con. trariε, estque judicium contra fidem vinetis hi liter erroneum in eo, eui veritas eat ho.
Itea lassicienter proposita suit vel suisset, si quod in i pso erat secisset. et ἰοr. a. Triplex est positiva infidelitas. Taganismus, scilicet, qui est error illorum,
qui nullomodo Christum nee venisse, nee venturum profitentur. Iudaismus , qui est error eorum , qui eredunt ipsum ventu rum , sed nondum venisse : oc Haeresis, estque error eorum , qui credunt quidem Christum venisse , sed alioquin veritati hChrist' revelatae eredere detrectent. Ad Paganismum Mabum: fmus redueitur; tum quia, licet Deum prosteantur; mum esse Creatorem Coeli, oc Terrae aliasque pluri. mas veritates eat holicas , non eas tamen pic fitentur ut 1 Christo, sed a Mahumete revelatas; tum quia licet Christum agno. stant, ut magnum Prophetam, non eum tamen Redemptorem esse credunt. Item ad haeresim redueitur . Vasa, nec ab ea dissert, nisi are identaliter ; quatenus Haerea sis importat recessum ab una, aut altera
fidei veritate. Apostasia autem strictE Dmpta importat recessum ab omnibus fidei Catholieae veritatibus. Dixi strict/ ; qui emim ab Ecelesia Romana recedit, ut Cal. vinismum , aut Lutheranismum sectetur, vere quidem sed lasὸ dicitur, Atinata . Ci rea haec plurima quaeruntur breviter elu.cidanda. QUAER. r. Utrum omnis infidelitas meaeatum sit, di quale e
R. I. Infidelitas puri negativa non est peccatum . Dicit enim Christus Dominus Ioan. I . Si non venissem, Iocutus fuissem eis, peccatum uon baberent; peccatum selliret infidelitatis, ut exponit Augustinus Tract. 89. re si . in Ioan. Unde jure merito, Pio V.&Greg. Xlll. damnata est haec B jana Prop. Insidetitas negativa, in bis, quibus non est praea eatus cbristas, pereatum est. Ratio est; quia ignorantia eorum, qui nihil de fide audierunt, vel potuerunt audiare, in vincibilis eth dc in voluntaria. Quod si igitur Psalmista dicat : unde iram tuam
in Gentes quae te non noverunt, intellige dus est de nis, qui ignorantia laborant pri vativa aut postiva, non vero purε negativa. R. 1. Infidelitas tum privativa tum pomtiva peceatum est ex genere suo mortales& quidem gravissimum; quodque ex sola
indeliberatione, non vero ex levitate mRte
riae, , mortali excusari potest; quia directa
pugnat contra divinitatem, de eulus ver citate dubitare, vel eam negare, vel cono temnere in re, vel minima, maxima est
irreverentia. Porro inter diversas infidelita. tis positive species . pessimus quidem est quoad extensionem Pagani: mus ; cum utrumque rejiciat Testamentum I minus gravis Iudaismus , qui vetus admittit; di levissima haeresis, quae nullum penitus rejicit. Dixi quoad exi exfuem , nam quoad malitiam, caeteris paribus , pejor eli Iudaismus , de pessima naeresis; cum credenda, ctc credendi motiva Iudaeis, et Haeretieis saepius sint
UR R. a. id sit Haeresis formalis . R. Haeresis formalis est error pertinaxeontra fidem hominis Christianismum profitentis. Dicitur x. Erris id est rudietum erroneum , quo quis verum pro falso, aut salsum pro vero existimat, vel ineertum iudieat: qui enim positive dubitat, utrum ar ticulus ab Ecclesia sussicienter propositus , certus sit, nec ne, haereticus est, cum sine ejus auctoritatis contemptu de eo dubitare non possit. Dixi positi e , ita ut expressε dubitare velit, non autem mere negativa, vel quatenus assensum tantummodo suspendit . quia non est omnino certus, utrum propositio aliqua si suffetenter revelata; vel quatenus involuntariis dubitationis motibus agitur. Talis enim, nee peccat, nec haeretieus est, modo pro viribus tentationi resistat.
287쪽
Dicitur S. Error pertinax; ita ut quis voluntarie, & firmiter propriae opinioni suae adhaereat contra sbi notum Ecclesiae judicium ; ad quod utique longior non requiri.
tur temporis mora, quam ea, quae ad Plenam rationis advertentiam est necessaria ,
ut qui advertere possit veritatem esse sussi. center ab Ecclesia propositam, quo non O, stante judicio tuo obllinat E velit adhaerere. Dicitur 3. contra Fidem; id est contraveritatem revelatam ac sufficienter propositam : Nec est necesse, ut quis Haereseos crimen incurrat, quod propositionem, Iam. quam haereticam damnatam , pertinaciter
teneat; sed plane susscit, quod haee sub
quacumque quali fieatione sive tamquam te. meraria, sive tamquam scandalosa, male
sonans, perniciosa, dce. Ab Ecclesia sit damnata, quia huic propositioni se damnatae
pertinaciter adhaerere non potest; quin gravi injuria Ecclesia m assiciat, eamque in decidendo saltibilem eredat, quod utique est
Dicitur q. Hominis christianismum pres tentis, lieet invalide baptizatus suetit. Ariani enim verὸ dicebantur haeretici , qui tamen in nomine individuae Ti initatis non erant baptizati et & sexta Synodus statuit quinam Haeretici ad Ecclesiam venientes sint bapti Eandi, quinam non. TR. 3. An ignorantia, dc qualis, ab Haeresi scit mali excuset R. Ignorans, etiam vineibiliter, de culpabiliter, imb & erasia Ecclesiam lassicienter proposuisse articulum fidei, cui dissen. titur , reus est quidem gravi omissionis
peccato, sed non sormalis haeresis ; quia cum sit animo dispositus, ut supponitur, Ecelesiae determinationi, si eam eognosceret, acquiescere, fidem non amittit, eum ab ejus objecto sermali non recedat. Secus dicendum esset, si ex affectu liberius errandi de errori tuo adhaerendi , Ecclesiae determinationem ignorare asseuaret; tune enim Ecclesiae judicio adhaerere non est paratus, vereque est pertinax; eum positive nolit illud cognoicere, ut ei non adhaereat. Nee est necesse, ut de secto actu err rem de malitiam haeress suae cognoscat; sed ussicit, qu5d eam emnoseere nolit licet se posse advertat. Pari modo ratiocinandum
est de eq, qui existimans aliquid ab Eccle-sa definitum esse, quod tamen non est, illud pertinaciter disci edit ae rejicit; talis vetε est haereticus, quia Ecclesiam in definiendo saltibilem centet. Hine.
Reseis. t. Vere esse haereticos huius M. euli Nova ores , qui fidei dogmatibus ab
Ecclesia propcisitis contraditunt sub praeot xtu, quod ignorent uir si in satis solemne fuerit Supremorum Pastorum judicium ; dum ex obstinato erga novitates affectu , de hujus sussielemi solemnitate inquirere minima satagunt a licet Eeelesiae iudieio adhaerere se paratos esse protellentur, mendax est siquidem haec protestatio. Res v. a. Multos rudiores, in haereticis Regionibus commorantes, ab Haeresi foris mali videntur posse excusari; quia magis ignorantia quam pertinacia quandoque laborant. Dixi in haeretieis Regionilura commorantes: Dissicillimum est enim, licet at
solute sit possibile, eos qui in sinu Ecclesiae catholicae sunt educati, dc inter me dios. Catholicos versantur, ab haeresi se mali excusari; cum ipsis omnino pateant
QUAER. q. Q uoluplex sit haeresis
N. Haeresis alia est mete interna, quas in sola mente e summatur: alia externa tantam , quae vel bo aut signo proditur talia interna Ac externa simul, quae utrum4
que complectitur. Haee iterum vel occulta est, quae in secreto aut coram paueissimis suit prolata, vel publica, notoria &nifesta, quae palam prodiit. Interna nullis poenis a meitur Mesesiasticis s eum Ecclesiade internis non judicet. MerE externa, Iucet proprie non si haeresis, pcenis tamen puniri potest Ecclesiasticis, quibus subdere
te quisque tenetur. Interna simul dc exterana, quae est Haeress simpliciter dicta, mul tis poenis Ecclesiastieis est obnoxia. QUAER. s. a laenam sint Haereticorum poenae, dc quinam ab ea absolvere possint t
. In jure eanonico plures numerantur Haereticorum poenae exi. tit. de Haereticis de in o. eod. Titulo, quarum pars maxima locum non habet n Gallia, nee usu est recepta, etiam post edicti Nann tensis reis vocationem. Nee enim Heretici ad fidem eonversi apud nos irregulares censentur . nec eorum filii, Autores, receptatores &e. a. Bonorum confiscationem non incurrunt.
3. Ad Ciseia publica n In sunt inhabiles. 4. Nulla iuridica infamia assitiuntur , dce.
Sola ipso facto excommunicatione majori innodantur, caeterisque inhabilitatibus ae privationibus ipsam consequentibus. A qua excommunicatione G.lliae Epiteos jure commvni. in cujus poliessinne eorum pars maκima semper perseveravit, per se dc per delegatos absolvere possunt, non obstante
Bulla Cinnae, quae Galliam non assicit, ec
288쪽
as Tria . IV. De Virtutibus, & Vitiis.
Deereto Trident. Concilii , cujus hoe jus
novum usu apud nos non est receptum. ADNOTATIO SI.
Hane facultatem absiavendi Haeret cos ab em mmumcat e mas ri , quam ntilia factis disin-diisne rictor noster elargitur Galliae Episcopis , non ita facile agnoscit Benedictus XIV. in προ- de Syn. lib. p. cap. 3. per totum. Ipse enim fundamentis in medio prolatis, quibus mincitur Episcopos ipsos Gallicanor, quidem non pau- s, in lanodis congregatos , talem saeuuinem sibi non competere aliquando asn is, s d Harasse ; sic pinea concludit num. Iudicent nune alii Antistites, an ipsi valeant sine temeritatis nota, tot Illustriunt, & Amplissimorum Praesulum e xemplis contraire r eamque auctoritatem sibi arrogare, atque etiam in Synodo ostentare, aliam Ptimae Sedi reservatam Sacrae Urbis Congregationes, ae iPsmet Summi Pontifices non semel declara. runt : omnesque seth Theologi sacrorum C nonum periti, paucis quisdam exceptis, Epistopis per Bullam Ccenae ablatam docent. Sie de Episcopis Gallicanis loquistir Benedictus XIV. Sed quid de Episcopis Italis, alia- lrumque Nationum t Iam patet, ρuod si De ML ratem istam in GaIlia minime urgere auIumat Pontifex , multo magis Loe dicendum es de aliis Regionibus. Itaque de sae quaestione generatim fumpta cap. 4. praecedenti dissertierat Pontifex. Et primo quiaem de Haererim publico resipiscem re , ves sponte coram Episcopo in arente, vel quocumque alio modo ais forum suum d ducto , pro certo decernit, posse ipsum ab Episcopo ipse reconciliari Ecclesiae, o pro utroqtie soro absolvi a censuris, in quas propter ιaeresim incia Or : imma posse ab ipso , postquam suos eiur vis errores remitti ia simplicim Confisarium, Ar ab eo abs vattir. a. Fatetur Episcopis da- iam fuist a Tridentias seg. 2a. ωρ. 6. de re. D rmae facultatem asstυendi ab Mν si occulta. 3. Observat facultatem istam ademptam p6lea ipsis f ista per Bullam coenae a ira a Grta ris XI 1. eLugular non obstantibus constitutionibus Apostolicis, die cujusvis Concilii decretis. Refert fundamenta Oppositae senten-riae, . ea refellit. s. Tandem recensitis deo ρπιbus a Ianis Urbis Congregationibus non δε- mel datis, sic quisionem 'rmat, verba Cardi. natis de cum ses. I. g. I. num. 46. Gur mor mihi moraliter certa est ait. de Lu-so Pontificis mens & sensiis Romanae Curiae , in qua omnes Pontificis ministri pro cedito supponunt, singillis annis uenuo facultatem Episcopis auferri, & ea solum de causa, ad eumque finem addita esse in Bulla Cinnae ver ba illa, quibus revocantur facultates concessareti am per cujusvis Concilii decreta. ac dentisque prosequitur Pontifex Fagnanus in cap. ΔΙ ectus, nam. ai., postquam indicatam rerutil
cilii, ait : Unde frustra nonnulli ex recenti ribus Theologis hune articulum in controve sam Uducunt, cum habeamus claram dete minationem Sacrae Congregationis. Firmato quod Episcopis, generaliter loquendo minimὸ liceat ab Lerosi Oe Ita assisere, viadendum resar, num vel Regulares praetextu pri vilegiorum suorum, vel simplices Confessarii tempore Iubura hoc possint. Pro utraque parte που - λὰ respouit Benedictus ipse in eis. cap. n. s. his verbis: M Enim vect extra controversiam ,, est, per illam Butiam Coenae ademptum esse ,, Regularibur, atii e priυδυium, δε quoa an iis rea habuerint, quempiam aborem9i ab ε is resis erimine et quin ιmmb, quamυis ab ipso. is mer Pontifice, tempore Iubilia, euilibet Ccimis fessario ex adprobatis a Deorum ordinariis , is amplissima concedatur facultas cimnia remit ,, tendi facinora , atqtie in fora saeramentaliis quaslibet relaxandi censuras , sibi quomia
is cumque etiam virtute Buliae Coae resem as , per eam tamen aliasis similes renesi is πes, numquam coliatam censeri auctoritatem
is absolvendi a Crimine haeresis , nisi εω θ
, , cialiter, nominiatim Itierit expressum d Haraυit Alexander VII. in Do decreto ....
qtita ei niridi est: SS. D. N. Alexander P ra VII. sub die ar. Martii i5s6. inhaerendo declaration Ibus alias a P taedecetaribus suis factis, ad removendam omnem dubitandi occasionem, & ne circa id in posterum ullo ten pore haesitari contingat, cum crimen haeresis , prae caeteris gravissimum, speciali nota dignum sit, decrevit, facultatem absolvendi ab haeresi in Iubileis , vel aliis similibus concessioniblis , non censeri comprehensam , nisi expressis verbis eo edatur s cultas absolvendi ab haeresi.
QUIER. 6. Quid in receptione haeretica. rum ad Ecclesiam redeuntium sit observanis dum t R. t. Cum saepius eontingat, quosdam e partibus Haereticorum ad nostras transmigrantes non sincere, sed fictὸ ad Eeciesam te verti , in Religionis. catholicae contem prum ae derisum ; prius quam audianturae recipiantur. studio e examinandi sunt , quo spiritu ducti Ecclesiae aggregari cupiant, quae fuerit conversionis occasio, qualem sibi proponant finem, an salutem aeternam aut aliquod temporale commodum , cur tu has partes potius quina in viciniores tran. selint; qua transierint, quibus mediis, quid ipsis in via eontigerit , &c. Quod si post plurimas prudentes interrogationes , vacillantes aut mendaces reperiantur , rejiciendi
sunt , scriptum est enim; Velite sanctum
289쪽
Dissi II. De Virtutibus, & Vitiis &e.
eoibus, nee margaritas vestras mit lectionem quorumlibet librorum
a. Cognita ac probata eorum sinceritate
instruenili sunt in fidei Articulis ad salutem necessariis ; maxime in his, in quibus antea dissidebant; item de praeceptis inealogi ae Ecclesiae, de Meramento Baptismi, Poenitentiae Ac Eucharilitae; de si adsit iusta eausa dubitandi utrum rite fuerint baptizati; iterum sub eonditione baptizandi sunt.
3. Ante Sacramentalem Conseisionem a
iurationem haeresis suae, juxta formam in Ritualibus praescriptam, prius debet emittere; dc quidem publicam, si publicὸ haeres m fuerint professi ad fidelium aedifieati mem, quae tamen exeipi non debet abseque ordinarii lacultate. Item priusquam in Consessione audiantur, vel saltem absolvantur, prius ab excommunicatione majori sunt absolvendi; eum haec sit Sacramentalis absolutionis impedimentum. q. in consessione interrogandi sunt, a quo tempore sectae suae salsitatem agnoverint, ut confiteantur saltem in genere Ecelesiae praeceptorum transgressiones , in Sanctam virginem de Sanctos blasphemias, eontu. melias in Catholi eos, contemptum imaginum, di similia. Qitia si vel 5 suae sectae
falsitatem non agnoverit, sed suosdam tam tummodo leves serupulos passi fuerint, de his eos interrogare non erit necesse , sed duntaxat de peccatis jure naturali prohibitis a Dem sim facta eonsessione, de absoluti ne concessa, non statim ad sacram syna. xim sunt admittendi , sed longiori tempore, pro ut dictaverit prudens iudicium sunt
probandi; cum ad hane suscipiendam lon-gε major requiratur dispositio , dc his qui semel hostes fuerunt Ecclesiae semper diis.
dendum sit: experientia squidem constat rarissimam esse talium sinceram conversio.
QVTR. 7. id de Haereticorum libro.
rum lectione sit dicendumst R. I. Iure naturali librorum Haeretico . rum lectio interdicitur iis, quibus haec lectio mecati ae ruinae spiritualis occasio esse Ut est, quales sunt imperiti, vel semido.cti, imo dc eruditi viri plurimi , quorum fides interdum infirmior est, quam simpli. eium de rudiorum. Ratio per te patet; sed quaestio est utrilim aliqua Lege positiva haeelectio omnibus sit pron bita. R. I. Non deesse auctores Gallos, qui asserant nullam esse Legem positivam in Gallis receptam, quae absolute ac generaliter
rum prohibeat, quia Bulla in caena Domini is' Inim Regulae , ubi haec generalis lata eli prohibitio sub pamis gravioribus non vigent in Gallia. tartum est tamen juκta communiorem, etiam Doctorum Gaulorum, sententiam, apud nos vigere districiam prohibitionem , si non sub excommunicationis poena, saltem sub poena peccati mortalis Haeret leorum omnium libros legendi idem dioendum est de libris Magicam artem, Astrologiam judiciariam . Chiromantiam, caeterasque artes curiosas do.
eentibus ) dc hoe quidem non in virtute
Bullae in Caena Domini, aut regularum Ino dicta , sed aliarum plurium tum Pontificum Constitutionum , tum Decretorum Conciliorum in Gallia habitorum , quae in hoe obligare in conscientia , Pastores Ecclesiae Gallicanae semper & ubique dccuerunt. R. 3. Docent Auctores Galli ad iaculta. tem libros Haereticorum legendi obtinendam, ad summum Pontificem recurrere non esse necessarium; sed ad solos Episcopos, qui in pqssessione hane facultatem , quibus libuerit, concedendi semper perlevera
R. q. Si qu s obtenta facultate lepit ima non ex necessitate, sed ex sola curiositate, libros legat Haereticos, graviter peccat, facultate, quae non nisi ad resutandas haere. les conceditur, abutendo. Et si quis ex librorum illorum lectione subversionis peti. eulum fidei suae imminere advertat; quoa nempe dubia circa fidem in animo suo excitet, quibus graviter concutitur, mortaliter peccat, si in illorum lectione perseveret , quamvis licentiam huju modi libros legendi h beat.
Isa factitas em raliter non e petit rassi pis in Iratia , ubi pro Librorum priaisitor Lee ione regulariter recurrendum es ad S. Indiaeir, wI S. R. mersalis Inquisitionis Congregattionem; ψι aes id specialiter a sum. PontifDemraros ; servatis tameu semper Prineipum , Statumque quorumdam concordatis, o Privi.
opinio vero Atilboris asserentis in Re p. seq.graviter eos peccare qui tarenta legitima fri
cultare Libios Haereticor legunt non ex necessi
tate, sed ex sola cursositate nimis rigida videtur Aulbori Theol. Christ. , O ρωπῶ DLIParis eam redarguit. Licentia legitima , ais e T. r. Lib. t. ae 1. a. e. ro. q. 7. comes.sa tollit omnem prohibitionem. Qua ergo ra.
tione dici potest fravioris culpae ream esse te.ctionem
290쪽
sionem ex sola enriositate Graviter ergo peccabunt omnes, qui ob solam curiositatem quosque libros mini inh vetitos legerit ' Hoc nemo dicere ausit. Ut salsa itaque reiicicea.da est haec opinio . Notandum insuper, edi Tridentini Decreta , m
BuIL- Gnie, quae quoad multa in Gallia non
fuisse reeepta asserit author, ea pDπὸ inte- ενδ vigere in Italia, tibi ρο cunsilium, oe δε- maritia Bulla in eomm totali extensioue recepta
3 tumeliosam in Deum , vel in sanctos locutionem. Dicitur i. Contumelio-D ; quia blasphemia propriε ditia virtuti
Religionis opponitur, quatenus detrahit honori, qui per virtutem Religionis Deo exhibetur a. In Deum, quia taus est o mctum principale blasphemiae r unde si addatur. a. In sanctos intelligenda est haec particula , quatenus sancti, Dei sunt vel ambei, vel Ministri, vel meellentes ejus ere . turae ; ita ut contumelia ad ipsum Deum
reseratur; Alias esset quidem pereatum contra Duliam, sed non contra Latriam, neesroinde vera ae propriὸ dicta blasphemia. iicitur q. Lacutio; quia istet quis blasphemare possit; vel signo externo, ut in Coe. Ium spuendo, dentibus infrendendo, manum in Ceelum tendendo, &e. vel etiam contra Deum aut Sanctos ejus internε eontumelias coneipiendo; hae non sunt silictε sumptae blasphemiae, sed Iat/, licEt ex genere suo gravissimae. ποt. a. Duplicem esse blasphemiam;
simplicem unam , Haeretiealem alteram . Prima nullam eontra Fidem falsitatem eon. tinet: Secunda aliquam, vel sermaliter ,
vel virtualiter falsitatem exprimit; ut siquis dieat Deum esse injustum, improvidum , aut crudelem, Mi impossibilia jubere, &e. His notatis. RR. r. Quot modis committatur blasphemia m. Haereti eatis triplici modo perpetratur. I. Assirmando aliquid de Deo, quod ipsi non convenit V. g. injustum esse, injuste nobi Icum agere, omnia casu contin. sere, deri Auctorem esse peccati, deci z. ἰegando convenire Deo quod eonvenit ipsi
v. gr. esse omnipotentem aut omniscium .
3. Tribuendo erraturis quod soli Deo eomvenit, dicendo v. gr. Regem Esse omnino tentem . Blasphemia simplex quadrusici
modo committitur . I. Enuneiative ἔ ut
dum quis protestatur, se aliquid velle s Gre in Dei contemptum dc injuriam. 2. Detestati τὸ Deo malum impretando, ut maledictus Deus, vel ipsum ejurando, ut Deum ejuro. 3. Iuratorie dum quis juran do blasphemat; ut pereat Deus, s non est vel non erit ita, vel hoc ita verum est ac verum est Deum existere, Christum esse Deum, verum: esse Evangelium. q. Irreve renieν dam qui eum irrisione & eontemptu, Deum, Chri iti membra , mortem, dic. inindignε usurpat; ut dam quis per Deum, per membra Christi, Caput, Sanguinem, vel jurat, vel alicui maledieit & imprecatur; per haee siquidem et similia honoti Deo deis bito derogat, θ: res sacras vilipendit. RR. a. aenam blasphemiae speeieι
sint diversae, in Conseisione exponendae.
R. I. Blasphemia Haereticalis proculdu. bio speeie differt simplici: eui si assensum praebuit intellectus, vera ae proprie dicta est infidelitas, 1 qua nullus absolvi potest. nisi ab habente facultatem ab haeresi absoruuendi. a. Specie disserunt blasphemiae itimum ipsum, in B. Virginem, de in Sanctos, ob diversum Cultum eisdem debitum . Liret enim omnes in Deum tendant, diuversmode tamen, directε sciliet & indirecth, tendunt . s. Detestatoria blasphemia specie 1 caeteris differt, ut quae formale odium Dei involvat . Demam omnes in Consessione sunt exponendae ; quia intra eamdem speciem aliae aliis longε sunt grae,
QUAER. 3. Uttam blasphemia sempex
D. Cum summus honor strictissimo iure Deo Opt. Max. debeatur, omnis blasphemia; qualiscumque sit, semper est peceatum mortale, & quidem gravissimum , nec ullam parvitatem materiae admittit, & oblatam actus imperfectionem , mortali eraeulari potest.
Dixi . Qualiscum se fit, sive quis Deum
exhonorare expressἡ intendat, sive non , quia lieEt id formaliter non intendat , intendit tamen virtualuer , di interpretati-vE; dam advertit, aut advertere potestae debet, verba quae profert in grave Dei vilipendium vergere , saltem ex audientium aprehensione . Qui tamen ex puro joco aliquid de Deo minus decens proserret v. gr. Deum esse bonum , senem fel magnum Virum, magno praestantem ingenio ,