장음표시 사용
331쪽
Dissi II. De Virtutibus, Oc Vitiis &c.
spensare possunt in votis suorum subditorum, exceptis tan ea quinque summo Ponti sei re. servatis i nimirum i eregrinationis Ieros lymitanae, Compustellae & Romanae ad limina SL Apostolorum , Castitatis perpetuae, ct Religionis approbatae. Imo supradicti etiam in his'quinque votis dispensare possunt. e. Si votum castitatis, aut Re'igionis sectum sit sub eonditione, quod vovens ab aliquo periculo liberaretur . a. Si post votum castitatis vovens Matrimonium iniit , saltem in ordine, a d petendum debitum. 3. Si dubium sit, an votum sit vali dum, aut reservatum, q. Si votum est disrunctivum de una parte non reservatar ut qui vovit, vel militatem , vel jejunium perpetuum .' . Si votum reservatum est tantummcdo accessorium ad aliud non te- servatum ; ut si quis voveret non ludere sub poena perpetuae eastitatis servandae. q. Per eommutatiomm cessat obligatio voti, quae commutatio fieri potest vel in bo. num cerib malus, vel in minus, vel inaequale: in I. calu auctoritate propria voventis fieri potest, eum minus bonum in majori eontineatur . In M autem & 3. ea. su aucti ritas requiritur Superioris; id in quia commutatio in minus bonum essen. tialiter dispensationem in voluit in parte vcistir tum quia eommutatio in bonum aequale ordinarie injunctum habet dubium. ISR. 7. Daraiam sit palla causa in v tis distensandi, aut eadem commutandi Ri Duae communiter . si gnantur. I. Ne cessitas spiritualis , ut gravis nimiaque u ventis molestia, fragilitas, violandi votum periculum dic. r. Mador voventis, ct ali rum utilitas spiritualis . Ubi ἐκ obtervandum est, regulariter non est e concedendam plenam dispensationem, si votum commutari possit in aliquid aliud magis voventi pro. potiionatum, vel melius, vel aequivalens;
quia DeilE non subest justa caula ad plenam dispensationem suificiens.
Propositiones Damnarae in materia Iuramenti. Vocare Deum in testem mendacii levis, is non est tanta irriverentia propter quamis velit , aut possitidam te hominem.
,, Damnata fuit ab is Ordine a
ri Cum causa Iicitum est iurare sine anc en* res sit levrs, siv* gravis Ab eodem. Est et s. I. is Si quis, vel solus ', vel eoram aliis , sis ve interrogatus, sive propria sponte, si- is causa , sive quocumque is aIio fine , iuret se non secisse aliquidis quod revera secit, intelligendo intra seri aliqnid aliud, quod non se it, vel aliam is ea, secit, vel quodvis dira
ri additum verum revera non mentitur ἀ
is nec est periurus. Ab eodem. Est 25.
iussa utendi his amphibologiis
is est, quoties id necessarium, aut utile estri ad inlutem corporis, honorem , res s is mitram tuendas, vel ad quemlibet alium,. virtutis actui II; ita ut veritatis o ultatiori celiseatur tune expediens, & studiosa. is Ab eodem. Est et . s. is ulli mediante commendatione, vel m is nere ad magistratum , vel ossicium p dili eum promotus est, poterit cum restri. M Gone mentali praestare iuramentum .is quod de mandato Regis a simil:bus soletis exigi . non habito respectu ad intenti nem exi Seqtis , quia non tenetur sit eriis crimen occultum . Ab eodem. Est A.
NM. T ramentum a iure dictum , eos quod sit quasi jus, ct Lex iuramenti, definitur , Attestatιο divini nominisas faciendam, aut promissionem fi mandam. quam attestationem Deus vocatur tanquam in testem, aut fideiussorem omni exceptiose majorem alicujus veritatis enuntiatae .laut promissionis sectae roraturque , ut ῆ aut veritatem latentem' dein ipsi visum suerit, adaperiat, aut prc- missionem auctoritate sua coosrmet.
R. Patet eκ definitione mox allata juramentum dividi l. In assertorium , quod adhibetur ad fidem faciendam de eo, quod quis vel amrmat vel negat s & pr misso. rium, quod adhibetur ad promi ilumem si Mimandam . a. Dividitur in contestatorium. quod fit per simplicem divini nominis eonistellationem, ut Testor Deum a & exectato rium, quo Deus non tantum invocatur ut testis, sed iit judex, di vindex: in D mamus ad uvet Oisc me Deus peruat ire. Meomminatorium, quod sub invocatione Di
vini nominis alteri ycenas comminamur.
ut per Deum te credam . 3. Dividitur inexplieitum, quo Divinum testimonium exaplicite in vo tur , ut per Deum ita est ἔP p veri
332쪽
minatem is christo in. de im silicitum , quo divinum testimonium in voeatur impli. citε in oraturis; quatenus specialiter in eis praesidet, ac relucet et ut qui iuriit per Coelum, per Templum , per Evanselium , α per Crucem. QVAER. 2. Utthm nonnullae formulae, quas vulgus in aliquid asserendo asserre so. Iet, veth sint iuratoriae r Nimirum: coram Γιο Aquar : Deus scit auia non mentior: in veritate Heo : in conscientia, in mea fi uer auferat mediaboluo ipsa hora inteream, fi bος non fit verum t bae isa veram est, quam quὀd Mus est Deus. R. Uuae primae formulae vere sunt i ratoriae; eum Deus ejusque scientia in im imonium veritatis addueatur. Tertia de se non est juratoria, nisi jurans intendat ip-stimet Dei veritatem in testimonium adducere , & hoe a praesentibus percipiatur. Quarta re quinta non sunt juratoriae ; si imrans intendat tantum fidelitatem humanam, non autem fidem eat holitam ἐν ut plurimum accidit. Sexta re septima verum est jur mentum execratorium ι cum Diabolus hominem auferre non possit , nee quis subito interire, nisi exini vindieis, ae Iudaeis mandato. Ultima tandem non est propriε jura mentum s eum Deus in testem non adducatur , sed est atrox blasphemia ; eum veri. tas creata increatae, aeternaeque Veritati e--
QUIER. 3. Utram laetum sit iuramentum R. Non solum licitum esse, sed de laudabile , si debitis fiat eonditionibus . Est enim actus Religionis, & eultus latriae, quo jurans implieitE eonfitetur Deum esse primam Veritatem, omnipotentem , omniscium,
de universi provisorem di gubernatorem. Unde mul. 6. Dieitur : Dominum Deum sum timebis , ae per rius nomen iurabir: Et ipsemet Dominus Juravit ἐν non reait his eum: Et Apostolus Deum rasem invoca. at, dicens: Mee eream Deo, quia non men tor . Cor. ro. α Gal. I. Nec damnat j xamentum Christus Dominus, dum dicit Matth. s. iurare omnino: fit sermo ve- fler, est, est, πον, ηοni quod autem bis alvu uotius ς' , a mala est . Siquidem ita tam
tum erohiiat ne suilla iuremus ob eejerandi periculum; nee nisi debitis eonditionibus
juramentum adhibeamus ε, annuitque jur mentum esse , malo , non quidem debia jurantis , sed a malo, non erstentis , ade que ad iuramentum ementis.
USR. q. Qiaenam ad debia iurandum
requirantur conditioneν tM Tres requiruntur ex Ier. 4. Iuralis. inquit , vivit Dominus in veritate , O i.
r. Verior ad juramentum requisita eonsis
stit in tae , quod jurans Grib credat rem sic se habere, licet sotuin non sese habeat. Dixi certὸ i Dubius squidem de rei verita.
te , aut habens tantum motivum eredendi probabile, periurus est , si rem piret ut eratam. Nec in jurando ammittaco, aut restrictione mentali umquam uti laeuum est tui definivit Inn. XI. in damnat. Prop. 23. Nee licet jurare exterius absque jurandi i tentione; mm Me sit Deum illudere, nee levitas materiae in his omnibus a gravi peceato exeusari potest isive ex rum , sive
ex e nisuetudine iuramentum emittatur. Dorant tamen communiter Doctores eum
D. Antonino, quod in juramento prominsorio , si voluntas adsit promissionem im- Νsendi, materia levis excisi a mortali, si postea promissum non impleatur ι quia ita hoc iuramento Deus propri/ non assumitur in testem veritatis, sed fidelitatis, quae
in re levi non est grave peccatum. a. Iudicium requirit, ut non nisi eum discretione , dum stilicet gravis urget nocessitas, aut magna speratur utilitas, iuramentum adhibeamus . Prerant igitur , α quidem graviter , in reverentiam Deo debitam , qui pro re levi Deum in testem vocare coruueverunt his, aut similibus veris bis, per Deum, per capus Dei, per Saurinem Dei, per animam meam is e. nisi forte
subsit indeliberatio ; sed quicumque super
suam eonsuetudinem advertens eam eradiis rare negligit, toties peceat mortaliter, quo
ties advertit ἱ eum per eam evidenti perioculo pejerandi se se voluntari E committat. 3. Uitia exigit, ut juramentum sit de re licita di honesta. Gravem siquidem Deo inseri injuriam, & graviter peccat, qui ip sum assumit in testem alleujus mecati etiam venialis , vel committendi, vel jam comis missi ; quia censetur per hoe juramentum ipsum contemnere, ae irridere. Idem dicen. dum est de eo. qui Deum addueeret. in t stem euiuslibet etiam levis detractionis, taenim Deum saceret iniquitatis suae coad torem ἔ eum per ipsum alterius infamiam probabillarem reddat , ae tertiorem , quod utique Deo graviter injuriosum est.
QVAER. 3. Qid dicendum sit de imis precationibus, di aliis Misenis expression, Dus R F, Diis R. Graves impreeationes, seu maledicta, nedum in proximum, sed di in pecora, α
333쪽
Diff. II. De Virtutibus, & Vitiis 3ce.
res inanimatas jactata : rut te dia. Mus r Perdat te Deus a Aderat te pest,
lentia et Iuramenta sunt execratoria , pro indeque gravissima peccata, nisi exeuset irae motus lubitaneus, atque indeliberatus .
Termini verb B. & F. in pecora eonjecti
ordinariE a mortali excusantur ἔ eum veroha sint impat entiae , non vero juramenti. Si tamen in proximum conjiciantur, ut plurimum , a mortali non ex lantur ob
gravem injuriam, de foeditatem, graveque scandalum, quod saepius important. Quoad terminum Diab. Si per hune Diabolum quis invocare intenderet proeuldubio peeratum esset mortale ; sed cum saepe saeptiis nihil aliud sit, quam quaedam imittientiae interisiectio. seclusos eandalo, a mortali excusatur. Uaeli. 6. Maenam sit iuramenti pro . missorii obligatio R. I. Omne iuramentum de re illicita non obligat; eum ipsum iniquitatis vinc tum esse non possit; de qui illud , etiam in re levi, executioni mandat , mortaliter peccat ; quia gravis Deo insertur injuria; dam iniquitatis . vel levissimae , fideiussor addueitur . a. Non obligat de re impossi bili iuramentum, eum nullus ad impossibile reneatur . Non obligat iuramentum
Deo iactum de re ex se indisterenti , aut jus opp8situm melius est; cum hoc non habeat rationem voti, quod non est nisi de meliori bono; quod si homini factum sue rit , validum est; quia licet res promissa de se minus sit bona, homini tamen grata esse Utest. q. Iurans sine animo se obligandi , licet stricti Ic quendo non vere iuret, vi tamen iuramenti externi ad promissum tenetur O divini nominis attestationem,
quam irritam facere non potest . I. Iuramentu' etiam gravi metu extortum in ibro . co'scientiae obligat , donee relaxetur; quia lieri secundum quid involuntarium, simpliciter tamen est voluntarium. 6. . nis dolus aut error, dans causam juramemto I ita. ut expressE iuretur propter id , in quo quis decipitur, iuramentum inval dat
sive dolus te error versentur circa substantiam , sive circa qualitatem rei , quia ibi nullus est eonsensus. Qui iuravit ad earee-
rem redire, sive jusu, sive inium in illo
detineatur, tenetur redite; etiamsi sciat s. bi mintem imminere; quia prudenter iura. mentum illud feeit , ut dimitteretur, ali quin non fuisset dimissus.
QUAER. 7, Quomodo cesset juramenti obligatio tri. Mutipliciter tolitur I. Per a area
tem illius , qui potestatem dominativam habet in iurautem , de in materiam iuratam . a. Per remissionem illius, in cuius fa vorem iuramentum fuit praestitum. 3. Peri WVationem legitimam Papae in universa Ecclesia, de Episcopi in sua diceresi, qui tamen dispensare non possunt in iuramento in favorem alleuius praestito , nisi bonum eommune id exigat, aut gravis intercesserit culpa ex parte promistorii. q. Cessat
iuramenti obligatio, si materia iacta sit, vel raliter , vel physice imMisibilis: si nota.
biliter si mutata, ut qui iuravit ducere puellam, quae postea fornieatur; vel si tandem eesset totalited, de pro semper finis ia- ramenti , ut si quis juravit dare eleemosynam pro redemptione alicujus captivi, qui poste. mortuus est. USR. 8. Αn lierat iuramentum exi gere a iuraturo per falsos Deos , aut a peieraturo e . Quamvis ab altero exῖgere non Ilerat.
ut peieret, dc per falsos Deos iuret, cum hoe sit intrinsecὰ nisium I litat tamen ex iusta eausa, quae gravis esse debet , Pagano simpliciter iuramentum exigere, etiamsi eerto praevideamus ipsum per salios Deos iuraturum ἐν Ita D. Aug. Dim I sq. Ratio est ; quia iuramentum simpliciter exigere, est rem lieitam postulare ; quae si male fiat, soli iuranti est impinandum. Meus diiseendum est ex eodem Aug. serm. ID. Maras. de Veis. -οθ. de eo , quem peieraturum eredimus ἔ nefas est enim homini privato iuramentum exigere ab eo, quemeerto sciret peieraturum ; quia nulla utilitas aut commodum sperari potest ex tali iuramento ; utpotε eontra iptim postulantem sit praestandum : Dixi homini priva.
to ; quia personae publicae id licitum est;
dum id mutulat ordo iuris. 6c aliunde ab altero litigantium id exigitur.
QU ER. s. mia de adjuratione sit diacendum
. N. Breviter . Adjuratio est actus Religi is, quo per interpositionem divini nominis, aut alieujus rei sacrae, quempiam ad
aliquid praestandum, vel omittendum impelis limus; fitque vel per modum imperii Aeeompulsionis a Suserioribus respectu ins riorum, vel per modum depretationis. Aetam 1 Superioribus, qutim ab inferioribus fieri potest. Adjuratio , ut licita sit, eas. dem ae iuramentum exigit conditiones ;nem re veritas, judicium, de justitia , unde r. Peceat graviter dives , qui simulansle pauperem, petit eleemosyaam per Viis
334쪽
3oo Tract. IV. De Virtutibus, 3c Vitiis.
Dera Christi, amorem Dei 5 e. a. Qui alium adjarat per nomen christi ; ut actionem , etiam leviter malam eommittat. 3. Qii si ne prudentia, &ἶ discretione alios per Dei.
Ianctorum nomen adiurate consuevit
seram flat vitia Religiom opposta FR igio , utpote τἰrtus moralis , quae
in medici consistit , vitia habet per desectum , ct per excessum opposita ; non
quod viqitas nimium eoli possit ; sed
quod Divinitas. quae non est eolenda , vel ipsa indebito modo eo latur. Uitium Religioni per exressum oppositum , dicitur supersti fio; per defectum autem, dicitur irreligiositas. De quibus, sequentibus articulis.
cchus peντροβι . quo vel DLD1 Deus colitur , Vel meνar indebito mois. Primus dividitur in idololatriam . Divinationem . re vanam Observantiam : secundus in talium fili uiri, fumissuum, re inderentem : De his omnibus.
QUAER. r. Quid sit Idololatria, & quale peccatum
R. Idololatria est Cultus div7nus ereat rae, ut Divinitati, exhibitur. Alia est Q
malis. & propria , quae smul interior &exterior est , dδm quis Idolum, aut Dad monem stdorat , quia e tedit aliquod esse numen; vel et si non eredat esse Deum ,
illi Cultum exhibet, vel Saetificio, vel ge nu flexione M. ut aliquid ab eo obtine l. vilia est materialis re solummodo exterior, dum quis simulati ex gravi metu Idolum
exterius colit . Utraque gravissimum est peceatum , licet minus gravis fit secunda, quam prima.
natio, & quale mecatum tu. Esse expressam , vel tacitam Daemonis
invocationem , ut aliquid revelet occulistum . quod humano modo cognosci non
poteti . Alia fit immediath per ipsamet
Daemonia , diciturque Nereomantia , qua variE consuli possunt , non solum ipsa voce, sed & certis figuris, Saerificiis , preeibas , unctionibus ,ἀH umigationibus , spe-
culis, alii que signis, quae ipsimet inem nes ad hoe instituerimi. Alia fit per astra. cituique astrologia iniiciaria. qua ex v ria astrorum comb natione, situ, & motu futura planε eontingentia ae fortuita eo-gnoscere ae praevidere praesumitur. Alia fit per somnia, qua ex somniis praedicitur, aut creditur eventurum aliquid ἐν alia per sorti. qua per sortes inquiritur , aut quid suturum, aut quid agendum sit. satis perspieuum est Neeromantiam peceatum ella mortale, & quidem gravissimum. Vetat enim districtε Apost. r. Cor. io. Ne fiamus S cii Damoniorum , mulici magis nὰ cultum illis exhibeamus. Mod spectat ad alias diis vinationis speetes, in quibus taeith tantummodo Daemones io vorantur ; utendo sciliaeet vanis, di naturaliter improportionatis ad aliquid eognoscendum , mortales . quidem sunt ex Vnere suo. etiamsi plena his fides non adhibeatur; ad hoc squidem is fieit, ut adhibeatur fides aliqua, quae no nisi . Daemone fundamentum habere ρο- test : excusat tamen quandoque a mortali ignorantia , ae simplicitas.
QUAER. 3. Quid & quot uplex sit vana
observantia , di quale peccatum λλ. Esse .eΗpressam , vel tacitam Daemoniuin vocationem, qua quis utitur mediis, nee a Deo, nec , natura ordinatis , non solam ad occulta , per quod eonvenit eum divi
natione ; sed etiam ad aliquem effectum extemum producendum: Haee dividitur ici quatuor species. . Est notoria ; estque superstitio , qua sine labore, re studio per quarumdam
figurarum inspectionem , orationem , jejunium , ct eaetera improportionata repenti-ia expectantur scientiae infusio aut aequisitio : quae peceatum est ravissimum, cum saltem tacita Daemonis si invocatio .
. R. Est magia superstitiosa , quae versatur
clica eorpora varie immutanda , aliosque miros effectus supra ordinem naturae, per quae dam signa ope Daemonis producendos . Quae si exerceat ut ad offensionem virtutis, aut ρο- tentiae , ad proprium . vel alienum eomin
modum , dieii ut simpliciter Matia: si ad
alteri nocendum, dicitur Malefieium. Ad hoe tollendum licitum est quidem amovere, vel deliruere signa magiea , annulos , lig/turas&α ad quorum praesentiam Daemon noe mentum infert ; eum id nullam eum Daemone inferat societatem , sed potius oppositionem . Novo tamen maleficio , utpote
intrinsecὰ malo, id facere , ob quantumvis gyavem necessitatem, numquam licet. Jmb,
335쪽
Diss II. De Virtutibus, Sc Vitili gae. 3o I
si probabile, aut dubium foret malefietum malefieo, absque nova operatione magica, dissolvi non posse; peccaret mortaliter , qai eum , quamvis paratum , ad Me induce. rei ; quia juxta Apostolum ., Non sum D. cienda mala, ut eveniant bona. Est observantia eventuum, qua quis ex vel impertinentis occursu, bona, fel mala, sibi aut aliis eventura erediti & inde acti nes suas diligit . Ut si quis ex eo quod ei occurat serpens in via, perieulum sibi imminere arbitretur, & nolit ultra procedere : si nolit assilere mensae , ubi adstant duodecim convivae r si lignum patibulareseeum serat ad vitandam in ludo malam fortunam: si nolit die Veneris nere, aut li. xi tum facere, &c. q. Observantia sannatum; dam quis mediis utitur manibus, ac dis proportionatis ad
morbos hominum , aut brutorum , vel sanandos, vel avertendos, ut caracteribus, nominibus ignotis, involucris. dc caeteris rebus inutilibus: imo , qui preces quasdam recitant, aut res saeras gellant; ex quibus prinpriam sanitatem, aut aliorum insallibilitere κpectant, in hoc vitium impingunt; quia
eum certum sit nihil, praeter Sacramenta,Ec Sacramentalia, ex saetis rebus, de verbis emetum habere insallibilem; qui illum
expectant , non nisi a Daemone per taci tam in voeationem expectare censretur. Por 15 materiae levitas a gravi peccato vanam observantiam non excusati; quia semper importat commercium cum Daemone. laltem tacitum, sicque maximam Deo insertinjuriam : excusari tamen quandoque possetrastica ae sceminea simplicitas , dc in vinci. bilis ignorantia.
QUIER. q. Quid sit superstitio eultus salsi, superflui, dc iidecentis, de quale pec
R. Cultus dicitur falliti in fine, quM sal.
sum contineat, ut falla miracula, salias reliquias exponere, Deum mahumeticis, aut judaicis caeremoni s honorare dce. Superi fatis dicitur in hoc , quod ad colendum Deum adh beantur caeremoniae ineptae, prae ter Eeclesiae consuetudinem, Ec ordinatio. nem et tot. V. g candelas taliter dispos; at in MisIa alhibere , certas orationes in ali. quo certo numero, tempore ioc situ re tare, pecora circa statuam alicujus Sancti tot vicibus circumducere dce. Dicens dicitur, si quaedam de se mala ad Cultum divinum adhibeantur; ut rem surtivam offerre, la seivis picturis templum ornare, cantus pro
sanos in organis, dc musica proferte die. Hi omnes cultus mortales sunt ex genere suo; eum hoe diserimine, quod primus etiam in materia levi mortalis sit , propter gravem injuriam Deo illatam : secundus autem, tertius mortales sint, aut veniales, pro materiae gravitate, aut levitate. Et in his plia. rimam excusare potest bona intentio, sim.plicitas, Zc ignorantia .
De Irreligiositate. Ut. T Rreligiositas est desectus e ultus 1 Deo debiti, quo Deus vel in se,
vel in rebus sacris inhonoratur. Sex eommuniter assignantur irreligi Osstates. Tentatis, Dei, Sacrilegium , Simonia, Petourium, voti violatio, de Blasphemia ; de quatuor ultimis jam egimus, de duabus primis. bis agendum ruperest. AER. r. Cuid re quotuplex sit Dei tentatio, de quaele peceatum R. Tentatio est iactui irretigissit uis , usquis absque iusta causa aliquid facis, ad sumendum de Deo experimentum, aut aliquam ex perfectionibus er as exploransam. Alia est expresta, alia tacita. Expresse Deum tenistaret, qui dubitans de aliqua Dei persectio.
ne petit miraculum, ut videat utrum Deus existat. sit omnipotens, aut verax; vel qui
non dubitans de aliqua Dei persectione ex. periri tamen intendit, utram in illo easti eam sit manifestaturus. Tacite vero, dc in isterpretati vE Deum tenta , qui nee dubitans de aliqua Dei persecti me, nee de illa experimentum quaerens , sine justa eausa miraculum , Deo petit, aut expectat . vel expressis verbis, vel iacto aliquo extraordiis nario, quod citra miraculum felicem ex iis tum habere non pot*st v. g. si quis tali periculo mortis se committeret, ei quo non nisi per miraculum liberari posset. Item siquis absque studio theoloiam doceret, aut imparatus pulpitum ascenderet, sperans ADeo auxilium extraordinarium se acceptu. rum. Item si quis aegrotus spretis omnibus temediis a solo Deo sanitatem expectaret.
Omnis Dei tentatio, tum expressa, tum tacita peccatum est mortale ex genere suo a quia gravem audaciam , gravemque erga Deum impariat irreverentiam . Probatur
exemplo Christi Domini, qui Diabolo sua.
denti, ut se daret praecipitem . respondit ;scriptum est: Non tentabis Dominum Deum tuum I innuens non licere relictis mediis ordinariis citra necessitatem , Deo sperare,
336쪽
3OI Tract. IV. De Virtutibus, & Vitiis.
vel inquirere singularis eius protectionis . extraordinarium. Ubi observandum est, quod expressa Dei tentatio semper sit mortalis, etiam in materia levi, nisi excu. set ignorantia: taeita vero fieri potest umniatis , propter parvitatem materiae , vel quia parvum est perieulum , vel quia res non eli valdE extraordinaria; modo tamen non sermaliter absque justa causa petatur miraculum ; quod semper grave censetur Peccatum , ob nimiam psentis audaciam , de Deo illatam irreverentiam.
QUIER. a. Quid de quotuplex sit Saeti. legium, & quale peccatum M. Saerilegium est rei saetae, seu Cultui
divino deputatae violatio, seu indigna tractatio: meatum est mortale ex genere suo , eoque pravius, quo res magis est sa. cra , seu ma rem habet sanctitatem. v niale esse potest ratione parvitatis materiae, ut si quis in Templo rem furaretur levissi. mam , aut pauli er eonfabularetur. Triplex est Saerilegium . Personale, quo Persona Deo lacra violatur, ut Clerici, aut Monaehi permissio, de peceatum luxuriae eum persona Deo sacra. Reate, quo res saera violatur, ut si quis saeramenta , aut Saeramenta lia indigne tractet, vasa e se-
Crata, aut benedicta profanet , Sanctorum re- Iiquias, aut imagines dehonestet,Scriptura sacra ad saeetias abutatur, vestes religiosas lindibrio emonat, de his ad larvas utatur, jura Meleta defraudet, pia legata supprimat die. Loeati, quo loeus pius ad Cultum divinum publiee deputatus violatur , ut es, fractio, di incendium Ecclesiae , eversio Altaris, injurissa languinis, aut voluntaria seminis in Erelesia inlisio occi Porro obter. vandum est , violationem voti circa solam materiam eastitatis esse Merilegium; quia per eastitatis votum Persona censetur Deo eonseerata I in aliis autem materiis potius est 'atum eontra fidelitatem, quim S erilistum, eum nihil uerum violetur , ut patet in eo, qui vovis jejunium, aut peregrinationem .
m Prudentia.' Rudentiam sumi dupliciter . r.
ne, quae quovis modo Muntatem ad bonum dirigit; se fides Theologi ea, de Imeui gentia dieuntur prudentia. a. Proprie, de
sic sumpta definitur, Ortus moraοι, ε digrascitur tu id in quiuiset ne eis agendum; mi fugiendum fit. Diditur qua dignascituν,
per quod ab aliis virtutibus moralibus dis fert, quae in voluntate, non in intellectu. tanquam in subjecto recipiuntur. Dicituris negotio, per quod differt 1 vir. Irutibus intellectualibus, quae non eirca actiones narticulares, sicut prudentia ; sed ei ea actiones humanas in eommuni , ut sapientia, oc scientia, versantur.
. QUAER. r. id sit objectum prudentiae , tum materiale , tum se ale elv. Objectum materiale prudentiae, ut mox dictum est, sunt actiones humanae particulares , de quibus judieat an honoiiae sint, aut rurpes ex quo judieio voluntatem inelinat ad eas amplectendas, aut fuisgiendas . Objectum formale est eonformi tas illius actionis eum veritate hie , o nune practio. Prudentia siquidem, eum stiudieium , ad intellectum spectat , cuius obiectum ista veritas esse potest. Nee Ob- est, quos prudentia , eum virtus sit moralis , pro obiecto bonum habere debeat ,
non autem verum ; quia non est virtus moralis , nisi directiis, quatenus nimirum iudicat de agendis, aut non agendis. Noa est autem moralis emitive, cum de se nee bonum amet, nee malum fugiat, sicut eae.
AER. a. Utrtim neeessaria sit prudentia R. Adeo prudentiam necessariam esse, ut absque ea nulla sit virtus, de in omnes alias influxum generalem habeat . Ratio
est, quia nulla virtus esie potest absque oris dine , nee ullus ordo esse potest absque pruis dentia, euius est eli fiere, or expendere media apta. de in qualibet ei reumstantia eon. venientia ad ficiem honestum consequen
QUAER. 3. Quaenam sint ossieta, de parotes prudentiae M. Primum prudentiae ossietum est , de rebus agendis consilium inire, inquirere , dare , vel accipere. 1. Iudieare de mediis
pro lom, de tempore adhibendis. Recthimperare, seu voluntatem movere , ad agendum, vel non agendum. Partes autem prudentiae sunt. I. Memoria praeteritorum
eventuum, de mediorum per quae negotia teli rem, aut infelicem exitum habueriint. a. Duelligentia, seu aeeurata consideratio . qua percipitur, quid decens aut utile sit , quidsue indems ac noet Uum . 3.ὸentia, qua futurum praevidetur. 4. Sol mtia, qua statim invenitur quid in easu inse
337쪽
Diss II. Da Virtutibus, & Vitiis Sce.
proviso sit agendum. 3, Docilitas, qua quis
paratus est ad aliorum eonsilia suscipienda. o. Ratiocisatio, qua ex praeteritis colligitur,
quid tune sit amidum .circumspectio, quaae ratE eonsideratur quid conveniens ut, habita ratione temporis , Ioci, & person rem . 8. cautio impedimentorum consecurioni finis adversantium, s. Duiritudo, simianimi vigilantia ad prc quenda media ad
De Iustitia. OMissis variis justitiae aeceptionibus, tuo
stitia pro virtute morali sumpta de-Bnitur ἱ Voluntas constans, perpetua Iassuum unicuique triluendi . Dieitur voluntas, quae hie non sumitur pro animae potentia, nee pro actu transeunte, sed pro animi propensione, qua inclinamur ad reddendum unicuique debitum . Dieitur constans, is pedipetuo I quia , cum virtus debeat esse dissi. culter mobilis, pluribus actibus diuturnis, aesaepius repetitis debet esse firmata. Diciturius suum, id quidem ex stricta obliga.
tione ita debitum ἱ ut in reddendo servetur
militas; per quod justitia dissere 1 Religione, & pietate, quae aequalitatem non servant, cum nec . nec Parentibus tantam
possimus reddere, quantum debemus . Dicitur tinnisue tribuendi, per quod notatur distinctio inter debitorem , de creditorem ἔnulla siquidem propriε est justitia ad se idisum, sed ad alterum. Dividitur justitia in commutativam, distributivam, di legalem. Totuplex est enim justitia, quotuplex est ordo, ubi ita tui potest aequalitas. Triplex est autem hujusmodi ordo in Republiea: Totius nimirum ad Partes , d quem respicit iustitia distributi. Va , quae praemia, ae suplicia pro merito, aut demerito dispensat: Partium ad totum, pro suo instituitur iustitia legalis, perquam quaelibet pars se gerit prout bono totius expedit s de demum partium ad invicem, iuxta quem iustitiam habemus eommuta. tivam, qua Pars comparti, quod eius est, re. tribuit. Iustitia commutativa alteri ius suum di. stribuit, secundum proportionem arithm tiram , attendendo scilicet , aequalitatem rei ad r- inter debitum, dc creditum, nulla habita ratitare ad dignitatem aut con ditionem personae, cui fit solutio. unde si recepisti centum, teneris ea tua sustitia reddere centum , tam ignobili quam nc bili , tam diviti quam pauperi . Iustitia au. tem distributiva ius suum alieri tribuit
iuxta proportionem Geometricam I id est, non secundum aequalitatem rei ad rem, sed proportionis ad proportionem meriti, scili-eet personarum , quibus fit distributio: Sie reportata ab hostibus spolia militibus distribuuntur, secundam quod maiorem, vel minorem habent proportionem ad victoriam; plus eri endo v. G. Ducibus quam Gregario militi, digniori quam minus digno . Iustitia vero legalis se dicitur , non rod agat conformiter ad Leges t cum idt cuilibet iustitiae eommune ; sed quia membrum tribuit Reipublicae, qnod ipsi debetur , iuxta boni eomm unis proportionem per Legum observantiam , etiam cum prae
judaeio boni partieularis. QMoad iustitiam vindicativam ipsa potius ad distributivam.
qtam ad commutativam reducitur; tum quia in ea proportio Arthmetica non seravatur, sed Geometrici; tum quia deliquens proprie ius non habet ad poenam accipiendam a nee Superior eam ipsi non instigens eidem facit iniuriam, prout non saeiat in . dii a cui non conseri Beneficium
ipsi stristo iure non debitum. Quo circa Observandum est , iustitiam commutatiδvam disterre a distributiva, quod haee sola sit iustitia proprie dicta, reddens iiteri quod stricto jure illi debetur : unde ex ea sola
obligatio, non autem ex distributiva, nisi quatenus commutativae is elatur. Sie Princeps, qui minus dignis', mo do tamen dignis , omela distii bueret, Noearet quidem ob injustam Personarum ae reptionem; sed ad restitutionem non tene
retur , quia stricto iure non tenetur utili iasima quaeque Reipublicae procurare; modo necenaria eidem subministret. bd si verito ossicia indignis conserret, damna inde
Reipublicae emergentia resarcire emeretur ἐquia, cum stricto iure Reip. neeessaria subministrUe t eatur ; tune simul peccaret contra justitiam distributivam , dc commutat iram . Idem, propter eandem rationem .
dicendum est de Praesecto , eui 1 Rege mandatum est, ut onera, ct vectigalia adaequalitatem distribuat, juxta cujuslibet comis moditatis proportionem . Si quosdam plus
aequo Oneret , aut exoneret, ad restituti
nem tenebitur; quia cum Princeps stricte mandaverit talem servari proportionem, eoatra utramque justitiam distributi vam, de
commutativam peccavit, eam non servando.
Porro obrectum materia e iustitiae tuae actio:
338쪽
actiones crimes, quibus euique redd tur quod sui uri est: Formale vero est aequalitas de . biti ; nee enim circa has actiones versatur justitia , nisi ut illam servet aequalitatem,
re ut alienum servet integrum ; Εκ quo coneludunt Theologi nullam persectam iussit iam esse possse, sed tan lim imperfectam i Ner Deum . & ereaturas ; Patrem, di Filium ; Mancipium, & l om:num 3 quia inter ecs, prout tales, nulla reperitur aequas litas, cum nee creaturae Deo , nee Filii Tarentibus, nee Mancipia Dominis, aequales sint, aut aqualia reddere possint. Caetetum eum justitia jus alienum respi .eiat , sciendum est quid sit Ius , justitiae
fundamentum; & quid injuria, sitndamen. tum restitutionis . Utrumque tequentibus exponemus quaestionibus . . '
De Iure, is Iustitia. in tripliciter sumitur . i. do Lege, sic
dicitur jus naturale , jus divinum positivum , humanum, ece. z. Pro eo suo' fustum est , & se est ipsamet virtus iustitiae superius 1 nobis definita . s. Sumitur hic pro saeuit a te legitima aBσuid TeI 1a. cient , vel prohibendi, vel obtinendi, wι retinendi, vel eo utensi, veI de eo inmen. di; quam facultatem nullus absque avuνia
Dicitur Faeustas istisia, eoncessa sei licet per Lemm sive naturalem , sive di. vi nam, sive hvmat,im et Facultas siquidem contra Diem non est jus, sed injuria. Dicitur aliquid vel faciendi, cirra , ni mirum, rem alienam in suum commodum, strua ejus substantia , v. G. per alterius silvium transeundi , ad proprium aquam' dueendi , die. quae facultas jus servituti
Dicitur is mi prohibenda, ne V. G. d mus vicini altius attollatur ι aut fenestra viperiatur, ere. Dieitur ahquid oblisendi , V. G. Benen Hum , quia quis graduatus est I aut haere-ὸitatem , quia proximus est consanguineus. Dieitur aliquid retinendi , in laeuritatem
debiti ; ct inde solutionem aeeipiendi, si debitor non solvat, ut in jure Hypotheeae,
re Pignoris, a Dicitur Hiqua re utenes, sevifruendi,
salva ejus subitantia , & usus juris appellatur.
Picitur . aliqua di poens, tanquam
sua in proprium commodum . qu2ntdm Lege permittitur, re Dominium vocitatur Dividitur autem jus, in jus in re & jus ad rem . Ius in re , quod persectum d completum dicitur ; est illud quod immo diate respicit rem ipsam, & in eam tribuit realem actionem ; ita ut ad quemeumque devenerit illam tbligatam, de devinctam faciat et , qui in ea jus habet . Sie eommodatarius, ct depositarius, de qui pignus
accepit aut hypoteram, aut praetendit seris vitutem ; licet dominium non habeant rei commodatae , d positae, in pignus aut hy. Potecam concessae , aut servituti subjectae, in ipsam Jus in re habent; quia eam actioris reali repetere possunt, ad quemcumque devenerit. Jus ad rem, quod impersectu ira, ct inchoatum dieitur; est illud, quod non respicit immediate rem ipsam, sed rei pol insessorem , nec tribuit realem actionem in ipsam rem ι sed tantum in personam . Te in te est ius donatarii, dc emptoris ad rem do. natam, dc emptam, ante eius traditionem: Item & jus piaesentati ae legitim ε electi ad officium, vel Beneficiam, ante institutionem, Ac possessionem . Assignata juris definitione ae divisione, duas praecipuas iuris species . ad quas caeterae ita uti possunt ἱ usus nimirum ae e minium, sequentibus Articulis exponemus, quibus alterum adiiciemus de Contractibus. per quos maxime transfertur, aut acquiri iurDomiuium .
De Usu. NM. r. v plicem esse usum; Iuris selli-
I eet, & facti. Ulus Iuris est
Ius vel sammmo ὀ utendi , vel utendi simu Iim fruendi re aliena , salva e us substantia . Dicitur e ves Iotummoso alendi , vel ἔ c. Nam qui habet solummodo Ius utendi re aliena, ipsa uti non potest, nisi pro se, aut
suis , quantum quotidiana requirit necessistas , & ius istud voratur simplex Upus Iuris . Qui autem simul habet jus re aliena utendi simul de fruendi , potest etiam de
fructibus ex re aliena pereeptis lucrum re portare, ipsos vendendo, alienando, die. ocius istud vocatur Hus fructus . Dicitur, realiena, per quod ulus distinguitur , Dominino, quo quis re utitur tanquam sua. Dieitur salva ejus substantia, quia nullus pro priε est usus juris ei rea res unis usu con
339쪽
Diff. II. De Virtutibus, & Vitiis &c. 3os
quorum post usum substantia non rem
Nol. 2. Usus iacti nihil est aliud . quam
ipsemet actus utendi, seu actualis usus, abuque stricto jure utendi; et ita ab altero dependens , ut ab eo . prout voluerit , sit semper revocabilis . Per quod dili inguitur ab usu juris , qui non tantum facultatem praebet ea re utendi , sed eam utenti qum dammodo de vineti ; ita ut illam propito nomine applicari possit ad usum tuum , ocii ab eo impediatur veram patiatur injuriam, de qua e queri valeat , iplam tan. quam suam, etsi aliena sit , repetendo aut
sersequendo; quae dici non possunt de sim.pliei usu iacti , ubi utens non habet strictum jus utendi , quod dominium saltem
utile, ae indirectnm importat. 3. Hine celebrem ortam esse quae. sionem , occasione Regulae Fratium Mi. norum , quorum Regula se habet cap. 6. Fratres noli mi ουν oprient, nec domum, nec locum , nee aliquam rem . Utrum scili.
eet simplex u.us iacti distinguatur a dominio in rebus unico ulu consumptibilibus. Dixi unita usu; nam concedunt cmnes, in Tebus, quae non unaeo usu seu actibus plurimis consumuntur , ut Vestes, Libri,
dominium ab usu separati posse; cum quotidie harum relum Domini usum ipsarum aliis concedant , reservato sibi Dominio;
sed agitur tantummodo de rebus, quae uni. eo actu consumuntur, ut panis, vinum,
oleum, die. Circa quod Dico. In rebus unico actu eonsumptibilibus separabilis est ulus facti ei Dominio. Prob. I. Auctoritate Sum. Pontificum Nicol. II l. cap. Exiit qui feminat de verrusignisc. in 6. Clem. V. Clementina: Exivi de Paradiso. Alen IV. Buli. Uberes fructus. Martin. v. Eug. IV. Nicol. V. Paul. IV.
Sixt. Iv. assirmantium , Minoritas rerum unico usu consumptibilium , usum tantum
simplicem habere , earumque Dominium penes donantes se habere , vel si Domunium abdicaverint, penes Sedem Apollo.
licam existere . i Prob. I. Ratione multiplici. I. Supradi. cti Pontifices assirmaverunt Francileanos paupertatem observare altissimam, qua maior nequeat Observari; atqui major est paupertas , nullum jus tabendi in rebus quibus utimur ; ita ut pro libitu donantis re.
voeari possit . quam aliquod jus his rebus
utendi nabere r Ergo . a. Religiosus cujusvis ordinis , samuli in omni lamilia , ad piandium invitati habent tantummodo uium Betu. Moral. Tom. Lucti , absone ullo jure, ae Dominio cibo tum sibi oblatorum , eum usus iste sit reis vocabilis ad nutum Superioris, Heri, ae in. vitantis ς α eorum ciborum Dominium preculdubio penes Religiolam Communitatem , Hercs , ae invitantes remanet usque ad iplorum consummationem . 3. Nullus potest esse alicuius rei donatae Dominus
nisi voluerit ; atqui FF. Minores publice
protestantur, ae profitentur nullius rei, etiam
unico usu consumptibilis, dominos esse velle. Ergo, die. Obθι i. Constitutiones Ioan. XXII. Extr. Quia quorumdam , dc Extri Ad conditorem, ubi asserit Fratres Minores in nulla re, unico actu consumptibili simplicem usum
facti absque Dominio habere posse, di hunc
usum iuri ae rationi repuguare.
R. Ioan. XXII. in hiae quaestione , quas ad Fidem non spectat , cum de re sit pamtim naturali, partim civili, nullam aliam auctoritatem habet , quam quilibet Doctor
particularis , cuius auctoritas tot Sum m rum Pontificum supra ei talorum decisionibus praevalere non potest. Adde quod Ioan. nes XXII . non in eodem sensu simplicem usum facti sumat, ae nos laniimus. Nameenset. r. Usum iacti nullum esse, nisi, salva rei substantia; cum tamen ipsa non salis vetur in ulu rerum unico actu consumpti in bilium. . e. ManifestE confundit iacultatem aut permissionem revocabilem utendi rebus, unico Lau e sumptibilibus, eum juie stricto , atque ita dependenti his rebus utendit
Ideb non mitum est, si censeat usum iacti, se intellini, a Dominio non distingui.
OUi. 2. Varias rationes . i. Si Fratres Minores pane sibi concesso utendi ius non haberent, ulus ille esset illicitus, re nullavret: ipsis inlatia , si ipsis auferretur . a. Qui ita disponere potest de re aliqua , ut ejus substantiam destruere possit, illius verus est Dominus'. 3. Si Frater M nor non habeat dominium panis ante comestionem, habet saltem in i a comestione, dum panem deglutit ; cum tunc usus sit ii revocabilis. R. Ad I. Fratres Minores habere ius utendi large sumptum , in mera Domini yermissione consistens, quae permissio susE-cit eis, ut licite utantur; sicut lassicit cui in libet . Religioso , aut famulo, ad coenam invitato , cui cibaria exhibentur , licet ius strictum, in aliquo titulo sundatum non habeant . Unde qui ipsis cibaria violent ter auferret , non ipss saceret intuitam, quia privaret res usu iur7s , sed quia privaret eos usu facti concesso,& licito.
340쪽
R. Ad I. uni ita disponere potest de re pacem; mim solus & onmis homo ratione aliqua . ut illius substantiam destruere pisa ae libero arbitrio, quae totius Dominii sun sit . illius verus est Dominus , si id possit damentum sunt, sit praeditus; At ipsis meis
stricto iure ae proprio nomine i non autem diantibus ea pax sit, saltem in actu primo,s possit tantam nomine alieno , dc dem, de rebus externis , tanquam suis disponere: denter ab illius revocabili conressione. Dixi saltem in actu primo. Nam actualis Ri Ad 3. In ipsa panis manduratione rationis usus ad Dominium non requiritur3jam res emistur moraliter consumpta, pro. quia parvuli, ae perpetuo amentes iamo indeque nullius dominio subjacere potest. rum suorum veri sunt Domini , lieet e rum administrationem non habeant, iuxta
De Dominio. mous omnium. Exponendum igitur tantum.
modo superest quarum rerum nomo sit Do 4 Dominium eommuniter definitur r Ius minus. Cirea quod seu farinas alimnendi de re tam mi QVAER. r. inarum rerum homo i proflsua , quantam Lege permittitur. Dieituri ut homo, sit Dominus Ius seu faciatas , per quod convenit eum R. Homo innocens , Domino omnium usu . et aliis possessionibus ; quia is qui ereaturarum inferiorum accepit Dominium, usum rei habet; in eam ι facultatem ali ljuxta illud Gen. r. Faciamus bomisem, ut quam habet, aut pinei larem . Dicitur di. praefit ἐγα sed post mecatum Dominium ponenda da re tamquam sua; quia res, quae istud remansit quidem in genere humano, possidetur alio iure. quam per Dominium,lsed non in quolibet individuo ; quia post nee e sumi, nec distrahi, nec vendi, nees cratum fata fuit rerum divisio , quam dari potest. Dicitur qiurat a I e premis. Leges hamanae ot consuetudo firmaverunt. titur , per quod exeluditur dispositio rei Quod si Diabolus , Ptinoem huius mundi contra Leges. Licet enim Pupillus sit usidieatur in Evangelio, non est Princeps uere rerum suarum Dominus, non potest ta. Iudex, ct Dominus , sed velut tortor, demen ante Iegitimam aetatem de his pro Ibiearnifex ad electorum probationem. intu disponere. QVAER. a. Utram homo Dominus sis Multipliciter dividitur Dominium . iaspe onm suae, famae, vitae, ac membrorum Aliud est Dominium proprietatis , de quoiluorum mox ; aliud Iurisdictionis, quod est potestas Bia r. Hominem de libertate sua posse legitima subditos liberos regendi. a. Alitalpro libitu disponere, ut patet Exod. ai. oeest plenum de perfectum , quo quis pro. Deuter. 23. ubi eoneeditur Is aestis, ut alis prietatem rei, , eius emolumentorum ha-iteri in servum perpetuum se tradant de Mi; ita ut de ipsa re, ae fructibus eius di-sia Paulinus in servum se obtulit ad filium sponere possit. Aliud impersectum , quoividuae redimendum a de D. Petrus I. Epist. quis habet solam proprietatem rei sine usu,te. a. praeeipit ut servi ad fidem eonversi aut fructu rei, vel sola rei emolumenta Dominis, etiam diseolis , morem gerantis habet, sine proprietate rei . Primus dispo. Aeeedit quod plurimi possint esse legitiminere potest de lubstantia rei, eam donan itituli servitutis. r. Titulus belli iusti; eum do , vendendo , dee. sed non de fructibus enim bellum ius eonserat hostis intersei eri in eius ι idque dieitur Dominium directum .idi , cur non eos in servitute m redigendi Secundus disponere potest de fructibus rei, r. Nativitatis titulus. quando quis eae ma- sed non de ipsa rei substantia ; idque dici-itre serva naseitur; Partus siqui sequitur sur Dominium utile, ae indirectum. ventrem. s. Titulus damnationis ob delictium Dominio exponendum est: Quinam, quorum quis reus est. q. Titulus emptionis de quarum rerum Uominium habeant f de aut donationis , dee. Ergo servitus iuri n quomodo acquiratur , aut transferatur Do iturali minima repugnat, proi eque potest minium, sequentibus Paragraphis. quilibet pro libitu, ei se mancipare. R. a. Homo Dominus est suae famae, ues. I. Quinam , D' quarum raram Dami. patet exem silo plurimorum Sanctorum, maurium balbeam 8 xime Aug. lita Consessioniam , qui Meulis peccata sua manilataverunt. Ratio est quia Atis est evidens , solum de om. nomo actus praecipuos Domini res u